2. Przedsięwzięcie:
• Budowa zespołu elektrowni wiatrowych
„FW Niekarzyn” wraz z infrastrukturą
towarzyszącą w obrębie miejscowości
Darnawa, Niekarzyn, Radoszyn.
• Gmina Skąpe, woj. lubuskie, 10
elektrowni o mocy 3 MW.
3.
4. Przedstawimy ocenę oddziaływania planowanej
inwestycji wiatrowej na awifaunę.
Ocenę tę można przeprowadzić na podstawie danych
zebranych w trakcie trwania przedinwestycyjnego
monitoringu ornitologicznego, prowadzonego na terenie
przewidzianym pod budowę farmy wiatrowej oraz na
obszarach z nim sąsiadujących.
5. Celem przeprowadzonych analiz było
zweryfikowanie następujących hipotez:
• Zbudowanie farmy będzie mieć niekorzystny wpływ na ptaki,
przyczyniając się do zmniejszania ich siedlisk, miejsc
żerowania i liczebności osobników.
• Im większy rozmiar planowanej farmy, tym większe jej
oddziaływanie na ptaki.
• Nocą ryzyko na kolizję ptaków z turbinami jest większe niż w
dzień
6. Metody badań
• Określenie składu gatunkowego i liczebności
• Zbadanie natężenia wykorzystania przestrzeni powietrznej
• Nasłuchy nocne
• Prognozowanie rozmiarów śmiertelności ptaków w wyniku
kolizji z siłowniami
7. Liczebność obserwacji i czas ich trwania
– im obserwacji jest więcej, a czas ich trwania jest dłuższy, tym
precyzyjniejszego wyniku można się spodziewać; zwiększenie
intensywności obserwacji powoduje zmniejszenie szansy
przypadkowego zniekształcenia wyników przez zjawiska
akcydentalne (np. pojawienie się dużego stada ptaków stadnych,
jak szpaki, kwiczoły czy krukowate) lub, odwrotnie, trafienia na
dzień bez przelotu
8. Badania natężenia wykorzystania przestrzeni powietrznej przez
ptaki
Celem tych badań jest oszacowanie natężenia przelotów w przestrzeni
powietrznej, zarówno lokalnych jak i długodystansowych oraz poznanie
zmienności tych parametrów w ciągu roku. Szczególnie ważne jest to dla
gatunków o dużym prawdopodobieństwie kolizji takich jak ptaki drapieżne,
gęsi itp. Na potrzeby monitoringu ornitologicznego – jako powierzchnie
próbne – wyznaczamy 3 stacjonarne punkty obserwacyjne, położone w
takich miejscach aby obserwator mógł widzieć możliwie największy obszar.
Będą znajdować się one możliwie blisko planowanych lokalizacji turbin
wiatrowych. Na każdym z punktów przeprowadzamy kontrole w ciągu
całego roku, jednakże z większą częstotliwością w okresie przelotów.
Uwagę zwracać będziemy na gatunek, liczbę osobników poszczególnych
stad, kierunek przelotu ptaków jak i wysokość, na której się poruszały.
9. Jeżeli nie będzie możliwe dokładne policzenie ptaków w stadzie,
liczebność szacujemy np. 10,70,100.
Większe stada jednogatunkowe dokładnie przeglądamy z uwagi
na możliwość występowania innych gatunków.
Przy analizie kierunku przelotu uwzględniamy wyłącznie ptaki
przemieszczające się w wyraźnie określonym kierunku (np.
pomijamy ptaki krążące czy często zmieniające kierunek lotu).
10. Do określenia pułapu wysokości lotu
poszczególnych ptaków przyjmujemy
trzystopniową skalę określającą wysokość (w
stosunku do pracy śmigła):
1. Ptaki obserwowane na wysokości poniżej 50m
nad poziomem gruntu (poniżej pracy śmigła)
2. Ptaki obserwowane na wysokości 50 – 200 m
nad poziomem gruntu („strefa kolizyjna” – strefa
pracy śmigła)
3. Powyżej 200m nad poziomem gruntu (powyżej
pracy śmigła)
11.
Na podstawie obserwacji określamy skład gatunkowy i
liczebność poszczególnych gatunków oraz częstość z jaką
przedstawiciele danego gatunku znajdują się w sytuacji
ryzykownej, czyli zmierzają w kierunku pola w którym będzie
znajdował się rotor turbiny.
12. Do zbadania wejścia ptaków w strefę ryzyka kolizji można
użyć metody, którą jest określenie na podstawie danych
obserwacyjnych: liczba ptaków, które mogą losowo znaleźć
się w zasięgu rotora turbiny – uwzględnia liczbę pojawów
rocznie, wskaźnik odległości wg. danych obserwacyjnych i
wskaźnik wysokości przelotu – te dwa wskaźniki, na tym
etapie, określają prawdopodobieństwo wlotu ptaka w kwadrat
o boku średnicy rotora.
13. Badania transektowe liczebności i składu gatunkowego
Ich celem jest pozyskanie danych dotyczących składu gatunkowego i
liczebności awifauny występującej na terenie planowanej inwestycji. Na
powierzchni przyszłej farmy wiatrowej wyznaczamy 3 transekty o określonej
długości w zależności od rozmiaru planowanej farmy. Transekty
wyznaczamy tak, aby przebiegały w pobliżu planowanych turbin wiatrowych
i objęły środowiska reprezentatywne dla obszaru farmy. Zaplanujemy i
wykonamy łącznie wiele kontroli każdego transektu, czyli zanotujemy
wszystkie ptaki widziane lub słyszane wraz z informacja o ich lokalizacji w
momencie pierwszego stwierdzenia.
14. Kontrole transektów przeprowadzamy w godzinach porannych i w
różnej kolejności. Lokalizację ptaków przyporządkowujemy do
jednej z czterech wyróżnionych kategorii:
1 – ptaki obserwowane w strefie do 25 m od linii transektu po obu jego
stronach
2 – ptaki obserwowane w strefie od 25 do 100m od linii transektu po obu
jego stronach
3 – ptaki obserwowane w odległości ponad 100m od linii transektu po
obu jego stronach, wraz z ptakami widzianymi lub słyszanymi poza
granicami potencjalnej farmy wiatrowej
4 – ptaki w locie, obserwowane w dowolnej odległości od linii transektu
15. Nasłuchy nocne
W określonych terminach przeprowadzamy kontrole nocne z wykorzystaniem
stymulacji głosowej obejmującej gatunki o nocnej aktywności. Nasłuchów i
stymulacji dokonujemy w wytypowanych siedliskach najbardziej potencjalnych
dla danych przedstawicieli (np. chruściele, przepiórki, sowy) gatunków ptaków.
Wykryte stanowiska nanosimy na mapę.
Stanowisko lęgowe – to terytorium w ramach którego, stwierdzono pewne,
prawdopodobne lub możliwe gniazdowanie ptaków reprezentujących
poszczególne gatunki.
16. Za gniazdowanie możliwe uważamy: pojedyncze ptaki obserwowane w
siedlisku lęgowym, jednorazowa obserwacja śpiewającego samca,
obserwacje rodziny z lotnymi młodymi.
Za gniazdowanie prawdopodobne uważa się: parę ptaków w okresie i
siedlisku lęgowym, zajęte terytorium lęgowe, kopulację lub toki,
odwiedzanie miejsca nadającego się na gniazdo, niepokój sugerujący
bliskość gniazda, budowa gniazda.
Za gniazdowanie pewne uznajemy: znaleziono nowe gniazdo lub skorupy
jaj, gniazdo wysiadywane, gniazdo z jajami, gniazdo z pisklętami, nielotne
lub słabo lotne pisklęta, ptaki dorosłe z pokarmem lub odchodami piskląt.
17. W celu wykonania prognozy oddziaływania planowanej inwestycji
na awifaunę analizowano potencjalny wpływ na gatunki, dla
których istnieją dane potwierdzające ich wysoką kolizyjność. Dla
wszystkich tych gatunków rozpatrywano możliwość wystąpienia
efektu odstraszającego, możliwości utraty siedliska, możliwości
kolizji z turbiną wiatrową.
Ptaki ulegają płoszeniu z miejsc dotychczas wykorzystywanych
zarówno wskutek odstraszającego działania turbin, jak również w
wyniku zwiększonej działalności ludzkiej, związanej np. z
koniecznością konserwacji turbin i infrastruktury towarzyszącej.
18. Utrata siedlisk i efekt odstraszający
W przypadku degradacji siedlisk w wyniku funkcjonowania elektrowni
wiatrowych wyróżnia się dwa rodzaje oddziaływania:
a) efektywną utratę siedlisk,
b) fizyczna utratę siedlisk
Efektywna utrata siedlisk polega na redukcji liczby ptaków
korzystających z obszaru w bezpośrednim sąsiedztwie farmy lub
na ich całkowitym wycofaniu sie z tego terenu wskutek efektu
płoszącego.
Utrata fizyczna oznacza fizyczne zmiany siedliskowe
uniemożliwiające ptakom dalsze korzystanie z danego obszaru.
19. Prognoza kolizyjności
Głównymi przyczynami kolizji i śmiertelności dla ptaków migrujących ze
strony elektrowni wiatrowych są:
- umieszczenie ich na trasie intensywnych przelotów ptaków lub
lokalnych przemieszczeń na lęgowiskach czy też koczowań,
- umieszczenie w miejscach koncentracji przelotnych i zimujących
ptaków (żerowiska na polach, mokradła, stawy rybne, wysypiska śmieci,
miejsca utylizacji odpadów organicznych),
- lokalizacja zespołów kilkudziesięciu wiatraków (farm) stanowiących
szeroką barierę a nie lokalny punkt do ominięcia,
- niewłaściwe oświetlenie, które w okresie złej widoczności i szczytu
przelotów powoduje przywabianie ptaków do obiektów i w konsekwencji
ich kolizję.
20. Na finalną ocenę przewidywanych zagrożeń, wynikających z budowy w
określonym miejscu farmy wiatrowej podstawowy wpływ ma interpretacja
wynikowych wskaźników kolizji ze szczególnym uwzględnieniem
gatunków, które ze względu na swą rzadkość lub zagrożenie wymagają
specjalnie starannej ochrony (np. orły). Drugim istotnym parametrem jest
rozkład czasowy obserwacji w sezonach – systematyczne pojawianie się
gatunku w okresie lęgowym sugeruje gnieżdżenie się tego gatunku w
pobliżu farmy (to jest wyjaśniane w ramach dodatkowych obserwacji,
zaleconych specyficznie dla tej lokalizacji), natomiast koncentracja
stwierdzeń w okresie wędrówek zmusza do ewentualnego wzięcia pod
uwagę lokalnych strumieni przelotu i w skrajnych wypadkach
rekomendacje modyfikacji rozmieszczenia turbin na terenie farmy.
21. W przypadkach ewidentnej lęgowości gatunku ważnego w
zakres rozważań wchodzi problem ewentualnej utraty przez ten
gatunek terenów żerowiskowych i odstraszenie od tradycyjnej
lokalizacji gniazdowej.
Rozważania takie mają jednak sens tylko w przypadku
stwierdzenia stosunkowo wysokiej estymowanej liczby
pojawów na danej lokalizacji – akcydentalne pojawianie się
nie daje podstaw do podejmowania jakichkolwiek
specjalnych działań.
24. Lista gatunków ptaków występujących na
obszarze przedsięwzięcia:
SADY I OGRODY:
• Dzięcioł duży
(Dendrocopos major)
• Dzięciołek, dzięcioł mały
(Dendrocopos minor)
• Dzięcioł średni
(Dendrocopos medius)
ŁĄKI I PASTWISKA:
• Świergotek łąkowy (Anthus
pratensis)
• Pokląskwa (Saxicola
rubetra)
• Czajka zwyczajna
(Vanellus vanellus)
