interview met daan van der valk in tijdschrift de boekverkoper

1. het interview
Daan van der valk
klanten ‘Als
band
een met je hebben
komen ze terug’
Gastheerschap, dat is het belangrijkste aspect van het vak van boekverkoper, vindt
Daan van der Valk. Sinds eind 2007 is hij in dienst van Libris om op te treden als
‘troubleshooter’ bij boekhandels die daaraan behoefte hebben. ‘Je kunt me ook
“verbetermanager” noemen, maar ik ben trots op de titel “boekverkoper”.’
door Lucie th. vermij foto’s Peter Arno Broer
trouBLeshooter Het is alweer jaren geleden dat ik Daan van der hij: ‘Ik ben niet opgevoed met boeken, tijdens mijn middelbare-
Valk voor het eerst ontmoette. Hij was bookshopmanager geworden schooltijd las ik alleen maar uittreksels. Maar toen ik van school
bij de luxe woonwinkel Wolterinck in Laren. Een winkel met veel kwam, kreeg ik van een buurmeisje een boek van Maarten Biesheu-
dure spullen en veel sfeer. Hij geloofde in het experiment: boeken vel. Ik was overdonderd en ben alles van hem gaan lezen. Zo heb ik
verkopen in een andere ambiance dan de boek- het lezen ontdekt. Boeken heb ik nooit
handel en vond dat ik moest langskomen. We geleend, altijd gekocht. Ik kom uit Aerden-
dronken uitgebreid koffie, héél genoeglijk, en ik Daan van der valk hout en ging naar boekhandels in Haarlem.
zag hem levendig in de weer met de vele deftige 1961 Geboren te Aerdenhout Vooral De Vries was een plek waar ik me
damesklanten. Hij kon dat heel goed. Anderhalf 1977 Mavo te Zandvoort thuis voelde. Vanaf dat ik las, wist dat ik daar
jaar geleden kwam het nieuws dat hij ontslagen 1979 Havo te Haarlem wilde werken. Toen ik een open sollicitatie
was, omdat Wolterinck op de kosten moest let- 1980 Militaire dienst, opgeleid stuurde, was er in eerste instantie geen plek.
ten. Boeken brachten de woonwinkel te weinig tot chauffeur pantservoertuig Vrienden zeiden: dan ga je toch bij een Bru-
op. En toen werd Daan boekverkoper bij Intres, 1981 Frederik Muller Academie na werken of bij De Slegte, maar ik wilde in
om in te vallen bij boekhandels die dat nodig (1 jaar) een mooie winkel met uitstraling. Op een
hadden. Als troubleshooter. Zelf zegt hij over zijn 1982-1992 boekverkoper bij gegeven moment kwam er opeens toch de
functiebenaming: ‘Je kunt me ook “verbeterma- boekhandel De vries te Haarlem mogelijkheid om bij De Vries te komen.’
nager” noemen, maar ik heet het liefst gewoon 1992-2002 boekverkoper bij de Zijn carrière is opmerkelijk. Hij begon bij
“boekverkoper”.’ Larense boekhandel boekhandel De Vries in Haarlem, daarna
2002-2007 bookshopmanager bij stapte hij over naar de Larense Boekhandel,
Alleen maar uittreksels woonwinkel Wolterinck, Laren toen werkte hij vijf jaar bij woonwinkel
Boekverkoper is hij al meer dan 25 jaar. Gevraagd 2007-heden boekverkoper in Wolterinck en nu bij Libris Schiphol en De
naar de reden waarom hij voor dit vak koos, vertelt dienst van Intres Ark te Almere. Van highbrow naar steeds
▼
8 boekverkoper 01/2009

2. boekverkoper 01/2009 9

3. het interview
aardser, zou je kunnen zeggen. Van der Valk: ‘Toen ik begon, wil- uitstralen een goed gesorteerde boekhandel te zijn en geen inloop-
de ik alleen in literaire boekhandels werken. Nu vind ik dat elke winkel. Jan en alleman komt er. Die komen binnen en zeggen:
verkoopplaats zijn eigen karakter, klantenkring en kracht heeft. Wauw, dat er zo veel bijzondere boeken zijn! Veel mensen worden
Het is de uitdaging die kracht te vinden en uit te buiten.’ hier voor het eerst geconfronteerd met het verschijnsel assorti-
Het leuke van zo’n carrière is dat je overal nieuwe ervaringen mentsboekhandel. Boekhandels hebben een hoge drempel voor
opdoet. Wat heeft hij in elk van die winkels geleerd? Van der minder geschoolde mensen. Ze stappen eerder een Ako binnen dan
Valk: ‘Bij De Vries heb ik het boekenvak leren kennen, hoe dat onze winkel. Maar wij kunnen de concurrentie met de AKO’s aan
werkt met Centraal Boekhuis en met de inkoop, met de beurs en door onze service en vakkennis. Als iemand naar een boek vraagt,
de herbevoorrading. Daar ben ik ingewerkt door Niek Smaal, nu kennen we het. En er is op Schiphol een vaste klantenkring van
boekverkoper bij Kniphorst in Wageningen. Na tien jaar stapte ik stewards en stewardessen die boeken bestelt. Om die binnen te
over naar de Larense Boekhandel. Die was overgenomen door halen, moet je sprekende etalages hebben, stoepborden en klanten-
Annelies Gehring, Paulien Loerts en Louise Muller. Paulien [nu binding door een adressenbestand bij te houden. Er komen binnen-
directeur bij de Weekbladpers Groep, red.] werkte ook bij De kort vier nieuwe luchtvaartboeken uit en daar informeren wij hen
Vries. In één maand tijd moesten zij die winkel verbouwen. In uiteraard over. De vaste klanten komen ze halen.’
mijn zomervakantie heb ik hen daarmee geholpen. We deden dat
met tien mensen en minimale middelen. Geweldig vond ik dat. Foto’s bestuderen
Na die maand ging ik terug naar De Vries. Maar na één jaar ging Bij De Ark in Almere werkt hij sinds kort één dag per week. De
het zo goed in Laren dat ze een nieuwe medewerker zochten. Het Ark heeft moeilijke jaren achter de rug in het nieuwe winkelcen-
was voor mij een volstrekt nieuwe omgeving. Annelies is vak- trum waar ook Selexyz Scheltema is gevestigd. Van der Valk: ‘Ik
kundig en zakelijk, Paulien een onwijze inspirator, die mij geef toe: Selexyz heeft een enorm wauw-effect, maar ik ben ervan
geleerd heeft dat je gewoon gekke dingen moet doen. Loop niet overtuigd dat Almere plek heeft voor een goede zelfstandige assor-
met oogkleppen door de winkel. Bijzonder in Laren is het koop- timentsboekhandel. Er komen voldoende mensen langs en naar bin-
krachtige publiek, dat supercommunicatief is. Ik was nog geen nen. Mijn indruk van De Ark is: dit is een grote assortimentsboek-
week in de winkel of ze gingen me allemaal persoonlijke vragen handel, die meer keuzes moet durven maken. Ik probeer samen met
stellen. Heb je een vriendin? Waar kom je vandaan? Ik was ondernemer Gert Kooyman te bedenken wat er beter kan. Het per-
erdoor overdonderd.’ (Even terzijde: Hèb je een vriendin? ‘Nee, soneel is heel goed met de klanten, daar hoeven we echt niets aan te
ik heb een vriend’). doen. Daar kan ík nog wat van leren. We kijken naar de etalage, de
presentatie in de winkel. Wat me opvalt is dat er tien keer per dag
Koffiedrinken gevraagd wordt naar kantoorartikelen. Daar gaan we nu ook naar
Voor we in onze privélevens verzeild dreigen te raken, terug bij de kijken. Ik heb ook foto’s gemaakt van de winkel. Elke kast, elke
les. Dit is tenslotte een interview. Wat heeft hij in de verschillende tafel, heb ik gefotografeerd en die foto’s heb ik thuis bestudeerd.
boekhandels geleerd? Van der Valk: ‘Bij Wolterinck was dat klan- Op een foto zie je veel beter wat wel en niet goed is. Er was een
tencontact nog extremer, daar ging je wel een half uur met klanten etalage met twintig boeken, nu hebben we een etalage met een
koffiedrinken. Wat dat betreft is Libris Schiphol het tegenoverge- megaposter met één titel. Dan zie je toch het verschil?’
stelde. Hier komen vooral passanten, je praat haast niet met klan- Wat zijn volgens hem de belangrijkste vaardigheden van een boek-
ten. Het leuke is dat elke boekhandel zijn eigen kwaliteiten heeft, verkoper? ‘Het belangrijkste is dat een boekverkoper een brede
de voorraad, de locatie. De kracht van Libris Schiphol is dat ze op algemene ontwikkeling heeft. Dat is een basisvoorwaarde om vra-
een relatief klein oppervlak heel veel boeken kunnen verkopen en gen te kunnen beantwoorden. Houd de kranten bij en weet wat er
10 boekverkoper 01/2009

4. Daan van der Valk: ‘ Het
belangrijkste is dat een
boekverkoper een brede al-
gemene ontwikkeling heeft.
Dat is een basisvoorwaarde
om vragen te kunnen beant-
woorden. Houd de kranten
bij en weet wat er in pro-
gramma’s als “De Wereld
Draait Door” en “Pauw &
Witteman” is geweest.’
in programma’s als De Wereld Draait Door en Pauw & Witteman en. Laten zien: zo kun je het ook doen. Voor mij is het boek Host-
is geweest.’ manship (van Jan Gunnarsson en Olle Blohm, red.) een bijbel
Wat voor gesprekken moeten ze volgens hem voeren? Van der geweest. Toen ik weg moest bij Wolterinck is er een duur advies-
Valk: ‘Met gesprekken heb je goud in handen. Je moet niet vra- bureau ingeschakeld om mij aan een andere baan te helpen. Ik
gen: “Kunt u het vinden?” Je moet een vertrouwensband opbou- scoorde steeds hoog op de factor “gastheerschap”. Dat is voor mij
wen. Je moet wat weten van die klant, en zij wat van jou. Toen ik het sleutelwoord. Het is zowel voor de klant als voor jezelf leuk
als je je als gastheer of -vrouw opstelt. Daar ben ik de hele dag
mee bezig. Wat een goede gastheer doet? Een goede gastheer
‘Als je werkelijk met mensen schat iedere klant in op zijn waarde. Iedere klant is een apart indi-
vidu met positieve en negatieve kanten. Er zijn mensen die je vrij
in contact komt, kun je meer moet laten en er zijn mensen met wie je moet praten over hun kat.
verkopen en is het werk leuker’ Je moet wel altijd oogcontact maken, maar niet altijd vragen of je
kunt helpen. Ik ben daar niet voor. Wat ik bijvoorbeeld merk is
dat ze bij AKO pas een verkoopcursus hebben gedaan. Ik koop
bij Wolterinck werkte, werd ik eens aan mijn neus geopereerd. Ik daar elke dag een pakje sigaretten – ik ben enorm verslaafd.
lag thuis en kreeg massa’s kaartjes en bloemen van klanten. Niet Iedereen vraagt sinds die cursus: wilt u er ook een aansteker bij?
iedereen is gewend iets van zichzelf te geven. Maar als je wat Dat irriteert me enorm, dat mensen zo op de automatische piloot
geeft door over je leven te vertellen krijg je wat terug. In het tegen je praten. Die zien je niet. Ik wil er bijna niet meer naar toe.
Gooi zijn mensen heel communicatief. Daar heb ik geleerd dat Eén verkoper doet het niet. Die vraagt als hij mij ziet: “Pakje
het een feestje is om te communiceren. In mijn nieuwe functie Gauloise Blauw?” Een goede gastheer is interactief, heeft alle
probeer ik dat over te brengen door het goede voorbeeld geven. zintuigen open. Zijn voelsprieten staan op actief.’
Als je werkelijk met mensen in contact komt, kun je meer verko-
pen en is het werk leuker. De trucjes die je op cursussen leert, Topverkoper
moet je overboord gooien. Je moet zelf ervaren hoe leuk het is Tot slot zijn ambities. Droomt hij van een eigen winkel? ‘Nee, geen
om met klanten in contact te komen.’ eigen winkel, never nooit niet. Dat is moeilijk en zwaar. Daar lig-
Maar de praktijk van boekverkopen is toch vaak dozen uitpak- gen mijn kwaliteiten niet. Les één: doe waar je goed in bent. Waar
ken, achter de computer zitten, bestellen en de kassa afslaan? je niet goed in bent: kijk of er een alternatief is. Ik wil boekhandels
‘Zodra het CB binnen komt met de dozen is alle aandacht erop ondersteunen. Ik vind internet heel belangrijk, laat het niet voorbij-
gericht om die berg boeken weg te werken. Mijn advies: zorg dat er gaan, zie het als een toegevoegde waarde. Ik kom vaak in winkels.
een of twee verkopers verantwoordelijk blijven voor de klanten.’ Laatst was ik in De Bijenkorf in Amsterdam. O! Als ik daar zou
kunnen werken! Ik zou er topverkoper zijn. In contact staan. Op die
Gastheerschap locatie, met die ruimte. Lijkt me geweldig. Het probleem daar is dat
Als verbetermanager moet hij zijn inzichten overbrengen en men- je als klant niet in contact komt met de verkopers. Ik zit nu drie
sen inspireren. Hoe breng je werkelijk verandering? ‘Het is dagen in de winkel en twee dagen op kantoor bij Intres. Elke dag
bekend dat als mensen naar cursus gaan ze de eerste week toepas- dat ik naar de winkel ga, denk ik: ik ga er weer een feestje van
sen wat ze geleerd hebben, de tweede week doen ze het een beetje maken. Om mij heen zie ik te veel mensen die niet met plezier naar
minder en de vierde week doet iedereen het weer op de oude hun werk gaan. Je moet iets doen waar je achter staat, waar je ple-
manier. Het belangrijkste is: op de werkvloer staan en meedraai- zier aan beleeft en waar je energie van krijgt.’ ◆
boekverkoper 01/2009 11