1. K I N D E R E N , J O N G E R E N E N G E Z I N N E N U I T B A L A N S
I L S E M A R I Ë N
Theoretische modellen

2. P R A K T I S C H E A F S P R A K E N
E N
T H E O R E T I S C H E K A D E R S
Kinderen, jongeren en gezinnen
uit balans

3. Praktisch
 Module die geclusterd is: F1 en H2
 Voor wie de hele module volgt:
 9 lesdagen en twee dagen afstandsonderwijs
 Examen op 18/6, schriftelijk, paper indienen
 Wie alleen F1 moet volgen:
 eerste vier lesdagen en een dag afstandsonderwijs
 30/4 komt er spreker in de voormiddag: optioneel
 Ook examen op 18/6, maar helft van de tijd beschikbaar
 Ook paper maken

4. PRAKTISCH: Examen
 Examen: Schriftelijk, max. 3u (1,5u voor wie alleen
F1 volgt)
 Paper: wordt op dinsdag 18 juni ingeleverd voor
het examen start. Indien men de paper niet
inlevert, kan men niet deelnemen aan het examen.

5. PRAKTISCH: mindmap
 De mindmap is een visueel hulpmiddel om inzicht te verkrijgen in en
overzicht te behouden over de organisatie van de integrale
jeugdhulpverlening, met het oog op een grondige analyse van concrete
casuïstiek.
 Wat kan wel in de mindmap?
 De benaming van de verschillende sectoren van integrale jeugdhulpverlening
 De doelgroep
 De werkvormen
 De toegangspoort
 geformuleerd met steekwoorden!
 Wat kan niet in de mindmap?
 Definities
 Inhoudelijke toelichting
 Geen doorlopende tekst of volzinnen!

6. PRAKTISCH:Paper
Opdracht: pas de kaders en inzichten uit de module
toe op een casus uit je werk/stage-ervaring
1. Schets het gezin
2. Situeer het gezin volgens
Belsky, Bakker, systemisch kijken naar gezinnen
3. Beoordeel ouderlijk functioneren (cfr. Opvoeding en
gedrag)
4. Stel TGI-model voor dit gezin en bespreek het
thema en de onderlinge verbindingen
5. Stel mogelijke hulpverleningsintenventies op:
thema, attitude en structuur

7. Opbouw lessen
 Hoofdstuk 1: theoretische kaders
 Systeemdenken
 Ecologisch model van Belsky
 Balansmodel van Bakker
 TGI-model van Ruth Cohn
 Hoofdstuk 2: factoren die het gezinssysteem kunnen
beïnvloeden nader bekeken
 Hoofdstuk 3: Hulpverlening aan gezinnen

8. Systeemtheorie
 “Een systeem is geheel dat bestaat uit
elementen of delen en de samenhang tussen
deze elementen. Deze elementen vormen een
systeem wanneer ze in een bepaald opzicht
meer samenhangen met elkaar dan met
andere elementen.”

9. Systeemtheorie
 “Een systeem wordt gekenmerkt door een
geheel van elementen die samengehouden
worden door een vorm van centrale
regulatie die de integratie in stand houdt.
Het systeem is georganiseerd door de aard
van de relatie tussen de elementen, wat we
verder concretiseren door
grenzen, hiërarchie en heelheid.”

10. Gezinsrelatiepatronen
 Systeemtheorie
 Homeostase
‘wenselijke toestand van evenwicht binnen een systeem’
 Grens
‘regels die aangeven wie aan welke interactie deelneemt’
 Macht of hiërarchie
‘ de relatieve invloed van elk gezinslid op het resultaat van een activiteit

11. Kluwengezinnnen
 Zwakke en vage grenzen
 Het gezin is volledig in zichzelf gekeerd
 Iedereen wordt bij alles betrokken
 De communicatie met elkaar en zorg voor elkaar
neemt toe
 De onderlinge afstand vermindert

12. Los zand-gezinnen
 Rigide en sterke grenzen
 Overtrokken gevoel van zelfstandigheid
 Gebrek aan samenhorigheid en loyaliteit
 Emotionele afstand en gebrek aan wederzijdse
emotionele steun, verzorging en bescherming

13. Alliantie en coalitie
 Alliantie:
 Verbond tussen gezinsleden
 Niet tegen een derde persoon gericht
 Coalitie:
 Verbond tussen gezinsleden
 Gericht tegen een derde persoon

14. Parentificatie
 Kind vervult de ouderrol van een of beide ouders
 Verlangens en behoefte van het kind worden aan de
kant geschoven

15. Zondebok
 Functie: ont-zondigen, bliksem afleiden
 Patronen:
 Hardnekkige afleidingsmanoeuvers naar een kind toe
 Bijna dwangmatig volhouden dat er geen andere conflicten zijn
 Verwijten van beide ouders aan het adres van het genoemde
kind
 Meedoen van het kind aan dit patroon

16. Echtscheiding
 Gezinsleven wordt grondig verstoord
 Kinderen worden soms de speelbal
 Verband tussen relatieproblemen en
opvoedingsproblemen

17. Theoretische kaders:
het ecologisch model van Belsky

18. het ecologisch model van Belsky
 Drie centrale determinanten:
 Eigenschappen en kenmerken van de opvoeder
 Eigenschappen en kenmerken van het kind
 Contextuele bronnen van stress en ondersteuning
 Opvoeding is produkt van de wisselwerking tussen
deze clusters

19. Eigenschappen en kenmerken van de
ouders
 Ontwikkelingsgeschiedenis
 Pedagogisch besef
 Persoonlijkheid = centrale cluster
 = buffer: mogelijke negatieve/positieve invloeden van andere
clusters kunnen worden beïnvloed door persoonlijkheid van
de ouder

20. Eigenschappen en kenmerken van het
kind
 Kindkenmerken
 Ontwikkeling van het kind

21. Balansmodel van Bakker

22. Balansmodel van Bakker
 Draagkracht = geheel van competenties en
beschermende factoren waarmee ouders en kinderen
met draaglast omgaan
 Draaglast geheel van taken dat kinderen en ouders
te vervullen hebben (primaire behoeften
verzekeren, sociale taken, opvoeding,…)

23. Balansmodel van Bakker
 Microniveau
 Ouder-, kind- en gezinsfactoren
 Mesoniveau
 Sociale factoren, gezins- en buurtfactoren
 Macroniveau
 Maatschappelijke achtergrondfactoren

24. Balansmodel van Bakker
 Problemen ontstaan bij cumulatie

25. Oefeningen
 What’s eating Gilbert Grape?
 Casus Dario