college aanbestedingsrecht tbv facility management studenten (FMA)

1. Aanbestedingsrecht
en
bouw contractsvormen
Maart 2014

2. Maart 2014 AvdM 2

3. Maart 2014 AvdM 3

4. Geschiedenis van het aanbesteden
• Aanbesteden al in de 17e eeuw
• Vooral buiten de steden, buiten de invloedssfeer van
de gilden
• Het gildesysteem stond vrije concurrentie in de weg
• In 1815 werden bij Koninklijk Besluit de Algemene
Voorwaarden voor het bouwbedrijf vastgesteld
• De eerste Europese aanbestedingsrichtlijnen dateren
uit de jaren ‘70

5. Maart 2014 AvdM 5

6. Jaren 70, EU-richtlijnen
•Richtlijn werken 2004/18/E en 2004/17/E
•Richtlijn leveringen en diensten
•Voor Bao* en Bass
•Wet Wira
•Bao sinds 1 december 2005 van kracht!
Maart 2014 AvdM 6

7. Aanbestedende diensten
Definitie aanbestedende dienst:
Ingevolge artikel 1, aanhef en sub r, Bao worden als
aanbestedende dienst aangemerkt: de Staat, een
provincie, een gemeente, een waterschap, een
publiekrechtelijke instelling, en een
samenwerkingsverband van deze overheden of
publiekrechtelijke instellingen.

8. Een 'publiekrechtelijke instelling' is:
• die is opgericht met het specifieke doel te voorzien in behoeften van
algemeen belang, niet zijnde van industriële of commerciële aard,
• die rechtspersoonlijkheid bezit, en
waarvan:
1. de activiteiten in hoofdzaak door de staat, een provincie, een gemeente,
een waterschap of andere publiekrechtelijke instelling wordt
gefinancierd,
2. het beheer onderworpen is aan toezicht door de staat, een Provincie, een
gemeente, een waterschap of andere publiekrechtelijke instelling, of
3. de leden van het bestuursorgaan, het leidinggevend of het
toezichthoudend orgaan voor meer dan de helft door de staat, een
provincie, een gemeente, een waterschap of andere publiekrechtelijke
instellingen zijn aangewezen.
Maart 2014 AvdM 8

9. Maart 2014 AvdM 9

10. Voorbeelden van aanbestedende diensten
• Provincie
• Centraal Justitieel incasso bureau
• Het Wetterskip
• Hoge school Rotterdam
• Academische ziekenhuis
• Gemeente Rotterdam
• UWV
Maart 2014 AvdM 10

11. Maart 2014 AvdM 11

12. Maart 2014 AvdM 12

13. Maart 2014 AvdM 13

14. Aanbestedingskalender
Maart 2014 AvdM 14

15. Maart 2014 AvdM 15

16. Spend van aanbestedende diensten BV. Nederland
•Op jaarbasis ca. 60 miljard
•0,5 % wordt over de grens gegund
•Slechts 20% EU aanbesteding en nationale
aanbestedingen.
•80% meervoudig onderhands en 1:1!
Maart 2014 AvdM 16

17. Drempelwaarden overheidsopdrachten
2012-2013
Richtlijn 2004/18/EG
Werken 5.000.000
Leveringen 200.000*
Diensten 200.000
* Voor de centrale overheid is dit bedrag 130.000
Maart 2014 AvdM 17

18. Nieuwe aanbestedingswet
Doel: door heldere regels bij het aanbesteden, krijgen ook kleine
ondernemers een goede en eerlijke kans op overheidsopdrachten!
-6 juli 2010 naar 2e kamer
-14 februari 2e kamer stemt in
-30 oktober 1e kamer stemt in
-December 2012, raad van state adviseert over aanbestedingsbesluit
Belangrijk!
De aanbestedingswet geldt voor alle overheidsopdrachten (onder en boven
de drempel)
Maart 2014 AvdM 18

19. Hoe te realiseren?
•Verbeteren toegang van ondernemers tot de
opdrachten.
•Uniformering en lastenverlichting
•Door redelijke eisen te stellen
•Geen bundelingen toepassen tenzij!
•Geen omzeteisen stellen tenzij!
•Kerncompetenties i.p.v. referenties
•Slechts 1 standaard formulier in te vullen.
Maart 2014 AvdM 19

20. “Comply or explain”
• Veel zaken verplicht in de aanbestedingswet
• Standstill-periode naar 20 dagen
• Emvi verplicht
• Geen omzeteisen* stellen
• Afwijken gidsproportionaliteit
• Afwijken van het ARW 2012/2013
• Niet onnodig bundelen van opdrachten
• Percelenregeling
* Boven de 300% niet toegestaan!
Maart 2014 AvdM 20

21. De aanbestedingswet
• Beginselen voor boven en onder de drempel;
• Stimuleren kansen voor het MKB:
• Niet (onnodig) clusteren, en anders percelen;
• Beperkingen aan omzeteisen;
• Maatregelen ter beperking van kosten:
• Alle aankondigingen op TenderNed;
• Eén Uniform Model Eigen Verklaring;
• Eén Gedragsverklaring Aanbestedingen (2 jaar geldig) ipv VOG(rp);
• Kosteloze toegang tot alle stukken
Maart 2014 AvdM 21

22. Maart 2014 AvdM 22

23. Belangrijke aspecten voor aanbestedende dienst
• Omvang van de opdracht
• Transactiekosten voor aanbestedende dienst en de inschrijvers
• Aantal potentiele inschrijvers
• Gewenste eindresultaat
• Complexiteit van de opdracht
• Type van de opdracht
• Karakter van de markt
• Minimaal 3 en ten hoogste 5 inschrijvers (onderhandse procedure)
• Vragen naar kerncompetenties
• Motivering, niet een samenvatting maar alle relevante reden opnoemen
• Geen aansprakelijkheid die ongelimiteerd is, inschrijver mag suggesties doen
• Paritair opgestelde voorwaarden moeten integraal worden toegepast
Maart 2014 AvdM 23

24. Belangrijke aspecten inschrijvers
• Een gerechtvaardigd belang om informatie niet aan concurrenten te
openbaren
• Nationaal commissie van experts
• Klachtenloket bij aanbestedende dienst
Maart 2014 AvdM 24

25. Richtsnoer gids proportionaliteit
• Opgesteld door een schrijfgroep van deskundigen uit overheid en
bedrijfsleven!
• Doel: eisen en voorwaarden stellen die in redelijke verhouding staan
tot de opdracht!
• Van flankerend beleid naar wetgeving!
Maart 2014 AvdM 25

26. Maart 2014 AvdM 26

27. Richtsnoer ARW2012 / 2013
• Ter vervanging van het ARW 2005
• Verplicht voor boven en onder de Europese drempelwaarden
• Comply or explain
• Ook van toepassing op werken gerelateerde leveringen en diensten!
• Nieuw, prijsvraag voor ontwerpen vanaf de Eu-drempel
• EMVI tenzij
• Via elektronisch systeem
• Termijnen van 52 naar 45 dagen
• Gestanddoening van 45 naar 50 dagen
• PV van opening niet voorgeschreven, binnen 2 dagen toezenden
• Model K, keuze van de aanbesteder, niet verplicht!

28. Een goed begin is het halve werk
• De hoofdmoot van de Gids Proportionaliteit omvat keuzes in de
voorbereiding van het aanbestedingstraject:
• 1 opdracht of meerdere? (Clusteren/percelen)
• Soort contract
• Procedure
• Deelnemersveld
• Gunningscriterium
• Afweegpunten zijn doelmatigheid en rechtmatigheid
Maart 2014 AvdM 28

29. 1 opdracht of meerdere
• Kan de gemeente opdracht als geheel aanbesteden?
• Hoe zit het met de gebouwen?
• Welke afwegingen moeten worden gemaakt?
Maart 2014 AvdM 29

30. Gids: Clusteren en percelen
• uitgangspunt: niet clusteren, tenzij in het concrete geval
gerechtvaardigd
• verplichting tot motiveren
• evenwicht zoeken in voor- en nadelen omvang opdracht
• positie MKB zorgvuldig analyseren en afwegen
• relevante markt met voldoende concurrentie
• Waar mogelijk, toch opdelen in percelen
• Gids behandelt tevens aspecten van doelmatigheid
Maart 2014 AvdM 30

31. Vier soorten van clusteren
• Gelijksoortige opdrachten binnen aanbestedende dienst
• Gelijksoortige opdrachten door verschillende diensten
• Ongelijksoortige opdrachten volgtijdelijk
• Ongelijksoortige opdrachten tegelijkertijd
Maart 2014 AvdM 31

32. Gids
• 1 opdracht of meerdere? (Clusteren/percelen)
• Soort contract
• Procedure
• Deelnemersveld
• Gunningscriterium
• Afweegpunten zijn doelmatigheid
• en rechtmatigheid
Maart 2014 AvdM 32

33. Soort contract & voorwaarden
• Traditioneel of Geïntegreerd?
• Welke voorwaarden?
• Welke eigen aanpassingen?
Maart 2014 AvdM 33

34. Gids
• 1 opdracht of meerdere? (Clusteren/percelen)
• Soort contract
• Procedure
• Deelnemersveld
• Gunningscriterium
• Afweegpunten zijn doelmatigheid
• en rechtmatigheid
Maart 2014 AvdM 34

35. Onderhands of (niet-)openbaar?
• Welke aanbestedingsprocedure kiest je?
• Onderhands?
• Openbaar?
• Met voorselectie?
Maart 2014 AvdM 35

36. Keuze aanbestedingsprocedure
•Gids p.26
Maart 2014 AvdM 36

37. Onderhands of openbaar?
•Voorschrift 3.4.A GP verplicht tot afwegen van:
• Omvang van de opdracht (de balkjes)
• Transactiekosten voor aanbesteder en inschrijvers
• Aantal potentiële inschrijvers
• Gewenst eindresultaat
• Complexiteit van de opdracht
• Type van de opdracht
• Karakter van de markt
•Afweging is maatwerk
Maart 2014 AvdM 37

38. Onderhands aanbesteden kan zinvol zijn
• Waarborgen van kwaliteit
• Belonen voor/stimuleren van goed presteren
• Impuls aan duurzaamheid, innovatie, sociale doelen
• Zorg voor lokale/regionale werkgelegenheid
• Meestal lagere kosten voor aanbesteder en inschrijvers
• Kortere doorlooptijd
Maart 2014 AvdM 38

39. Onderhandse procedure en objectiviteit
Dilemma: Hoe verhoudt het uitnodigen van inschrijvers
zich met het beginsel van objectiviteit?
Aanbestedingswet, hoofdstuk 1:
•Keuze Aanbestedingsprocedure (waarom onderhands)
en keuze ondernemers die worden toegelaten:
• Wel: objectief, proportioneel;
• Niet (verplicht): transparant, non-discriminatoir.
Motiveren indien een ondernemer dit vraagt.
Maart 2014 AvdM 39

40. Gids
• 1 opdracht of meerdere? (Clusteren/percelen)
• Soort contract
• Procedure
• Deelnemersveld
• Gunningscriterium
• Afweegpunten zijn doelmatigheid
• en rechtmatigheid
Maart 2014 AvdM 40

41. Ontwikkelingen in Kwaliteit
Maart 2014 AvdM 41

42. Objectiviteit?
Maart 2014 AvdM 42

43. Technische eisen bekwaamheid
Gids Proportionaliteit p.39 e.v.:
• Competentiedenken i.p.v. referentiedenken
(voorschrift 3.5 F);
• Max. één referentie per kerncompetentie
(voorschrift 3.5 G);
• waarde van de referentie is maximaal 60% van
waarde opdracht (voorschrift 3.5 G);
• wet: referentietermijn werken ten hoogste 5 jaar.
Maart 2014 AvdM 43

44. Beperkingen aan omzeteis
• In beginsel geen omzeteis
• Indien noodzakelijk, mits deugdelijk gemotiveerd:
• Zone 150%-300% gereserveerd voor werken die zeer complex
en risicovol zijn
• Maximaal 3 jaar en maximaal 300%
• Geen toetsing van specifieke competenties
Maart 2014 AvdM 44

45. Gids
• 1 opdracht of meerdere? (Clusteren/percelen)
• Soort contract
• Procedure
• Deelnemersveld
• Gunningscriterium
• Afweegpunten zijn doelmatigheid
• en rechtmatigheid
Maart 2014 AvdM 45

46. Maart 2014 AvdM 46

47. Gunningscriterium
• AW 2.114: EMVI verplicht boven de drempel, met
mogelijkheid tot gemotiveerd afwijken
• ARW 2013 volgt dit uitgangspunt beneden de drempel
• Vermelding in aankondiging of uitnodiging, inclusief
opgave van de nadere criteria
• Het relatieve gewicht van de nadere criteria naar keuze
in de aankondiging of een ander relevant document
• Alleen indien om aantoonbare reden geen weging
mogelijk is, mag volstaan worden met volgorde van
belang.
• Aanbesteder is vrij in keuze nadere criteria
Maart 2014 AvdM 47

48. Werken met emvi
• GP: criteria objectief en eenduidig
uitvraag en beoordeling moeten duidelijk zijn
afstemming op de opdracht
rekening houden met administratieve lasten
instrument ter bevordering van innovatie
• Emvi-criteriabibliotheek en Gunnen op Waarde zijn
beschikbaar als hulpmiddelen
• Jurisprudentie laat zien dat het werken met afgeleide scores
(verschil t.o.v. beste) risicovol is, dus geen relatieve
beoordelingen!!!
Maart 2014 AvdM 48

49. Werken met EMVI
De gemeente wil dit werk aanbesteden op laagste prijs, maar
kan daar geen goede reden voor bedenken. De gemeente kiest
voor EMVI, waarbij de prijs op 90% wordt gesteld. Een plan
van aanpak en de verrekenprijzen tellen beiden voor 5% mee.
De gemeente geeft daarbij aan dat het plan van aanpak en de
inschrijfstaat zullen worden beoordeeld op juistheid en
compleetheid.
Voldoet de gemeente hiermee aan de verplichtingen?
Maart 2014 AvdM 49

50. Comply or explain…
De aanbesteder heeft haar keuzes gemaakt. Er is op enkele
punten afgeweken van de Gids en de Aanbestedingswet.
Wat nu?
Maart 2014 AvdM 50

51. Pas toe of Leg uit, verplicht voor:
• Clusteren en percelen (AW 1.5)
• Toepassen Gids Proportionaliteit (AW 1.10)
• Alle voorschriften in Gids Proportionaliteit (GP 1.1)
• Toepassen ARW 2013 bij werken (AW 1.22)
• Alle bepalingen in het ARW 2013 (algemene toelichting)
• Omzet-eis (AW 2.90)
• Gunning op emvi (AW 2.114)
•
Maart 2014 AvdM 51

52. Vereisten motivering afwijking
• Opnemen in aanbestedingsstukken
• Deugdelijke grond (logisch en begrijpelijk)
• Correcte weergave van feiten
• Aangeven hoe aanbesteder tot beslissing is gekomen
• Motivering betreft specifieke situatie en geen algemene
afwijkingsgrond
• Uitgebreider naarmate afwijking groter is
Maart 2014 AvdM 52

53. Motivering afwijking: moeilijk?
•De Minister biedt troost: u wordt daar vanzelf handig in!
•Uitspraken van de rechter moeten duidelijk maken wat
geoorloofd is en wat niet.
Maart 2014 AvdM 53

54. De aanbestedingsprocedure
De aanbesteder heeft haar keuzes gemaakt en waar nodig
gemotiveerd. Er zal een openbare procedure worden gehouden.
Te nemen stappen:
•Aankondigen opdracht
•Publiceren bestek
•Verstrekken van inlichtingen
•Ontvangen en registreren van inschrijvingen
•Besluit nemen over gunning en motiveren
•Omgaan met klachten
Maart 2014 AvdM 54

55. Aankondigen opdracht
• Gebruik TenderNed verplicht
• Daarmee is elektronische aankondiging verplicht
• Bepalingen inzake termijnen zijn hierop aangepast
• Meer expliciete voorschriften tot opgave informatie in
aankondiging (bijvoorbeeld gunningscriteria).
• Een correcte, volledige, aankondiging draagt bij aan de
doelstelling van lastenvermindering, want het voorkomt
onnodig downloaden van documenten.
Maart 2014 AvdM 55

56. Inschrijving
• Termijn tussen aankondiging en inschrijving moet
proportioneel zijn (Gids)
• Verplicht gebruik Uniform Model Eigen Verklaring (Wet)
• Bestuurdersverklaring model K facultatief (ARW)
• Geen onnodige vormvereisten (Gids)
• Vergoeding bij hoge inschrijfkosten (Gids)
• Meer voorschriften proces-verbaal van opening van
inschrijvingen en verplichte toezending binnen twee
werkdagen aan alle inschrijvers (ARW)
• Meer instrumenten voor elektronisch inschrijven en het
elektronisch opslaan van bewijstukken (praktijk)
Maart 2014 AvdM 56

57. Gunningsbeslissing
• Termijn om bezwaar te maken tegen voornemen tot gunnen
gaat van 15 naar 20 dagen.
• De standaard gestanddoeningstermijn wordt om die reden
ook vijf dagen langer: 50 dagen
• Opschortende termijn moet in bericht voornemen tot gunnen
nauwkeurig worden omschreven.
• Berichtgeving aan inschrijvers moet, in voorkomend geval,
altijd de redenen omvatten waarom inschrijving niet
gelijkwaardig was of terzijde is gelegd.
• Bekendmaking gegunde opdracht ook nationaal.
Maart 2014 AvdM 57

58. Klacht
•De inschrijver, die ter inlichtingen heeft gevraagd om de
voorwaarden inzake de voetgangersbruggen te wijzigingen, is
ontstemd over de gang van zaken. Hij geeft aan dat hij de
aanbesteding had kunnen winnen, maar gedwarsboomd is door
een veel te hoge prijs van de leverancier in kwestie. Zeker weten
doet hij dat niet. Wat kan hij doen?
Maart 2014 AvdM 58

59. Omgaan met klachten
De wet introduceert een nieuw instrument voor klachten:
Klachtenregeling aanbesteden
•Uniforme klachtenregeling door schrijfgroep opgesteld
•Voorziet in klachtenloket bij aanbestedende dienst
•Alsmede een Commissie Aanbestedingsexperts
•In eerste aanleg behandeling door klachtenloket
•Klacht zet (termijnen) aanbesteding niet stil
•Klacht kan resulteren in corrigerende maatregel, afwijzing met
motivering of doorzenden naar Expertcie.
Maart 2014 AvdM 59

60. Klachtenregeling (vervolg)
• Commissie Aanbestedingsexperts kan door klager worden
ingeschakeld bij afwijzing klacht of niet tijdige beslissing
door Klachtenmeldpunt
• Expertcommissie kan, afhankelijk van gedaan verzoek,
bemiddelen of advies geven
• Advies Commissie is niet bindend; verwacht wordt dat
adviezen gezaghebbende werking kunnen krijgen
• Aanbestedingsbeleid valt buiten de klachtenregeling
• Inhoud bestek: eerst vragen, pas daarna klagen
• Geen termijn van indiening, wel passend en tijdig
Maart 2014 AvdM 60

61. Jurisprudentie (gekibbel)
• Clusteren van een opdracht
• Marktconformiteit
• Totstandkoming overeenkomst na aanbesteding
• Aanbestedingsplicht verkoop oud papier
• Meetmethodiek van kwaliteit
• Strategische, manipulatieve inschrijving
• Discriminatiebeginsel
• Onduidelijke eis
Maart 2014 AvdM 61

62. Interessante links
• Het Kennis aanbesteden centrum van Rijksoverheid www.pianoo.nl
• Kennissite Europa decentraal voor Wet- en regelgeving inzake Europese
aanbestedingen www.europadecentraal.nl
• Kennisportaal Europese Aanbestedingen www.europeseaanbestedingen.eu
• Digitaal aanbesteding tool www.negometrix.nl
• Marktplein voor aanbestedingen www.tenderned.nl
• Publicaties aanbestedingen www.aanbestedingskalender.nl
Maart 2014 AvdM 62

63. Bouw contracten
Met aanbesteding

64. Contracten in de bouw
• traditionele rolverdeling in de bouw
• geïntegreerde contracten
• Publiek private Samenwerking (PPS)
Maart 2014 AvdM 64

65. Contractvormen; families (1)
benaming klassiek geïntegreerd life-cycle
 traditioneel 
 bouwteam 
 bouw-
management

 total engineering 
 management
plus

 total design 
Maart 2014 AvdM 65

66. Contractvormen; families (2)
benaming klassiek geïntegreerd life-cycle
 D & C / D & B 
 turn-key 
 Design, Build,
Finance & Main-
tain

 Build Operate
Transfer (BOT)

 Publiek Private
Samenwerking
(PPS)
p.m. p.m. p.m.
Maart 2014 AvdM 66

67. Traditioneel Geïntegreerd
samenwerkingsconcept samenwerkings-
concept
Bouwfasen Regie UAV/RAW Bouwteam Engineering Design & Turnkey
& Construct construct
Initiatief
Onderzoek Verantwoordelijkheid opdrachtgever
Definitie
Programma van eisen
Voorlopig ontwerp
Definitief ontwerp
Uitvoeringsontwerp
Werkvoorbereiding
Uitvoering Verantwoordelijkheid opdrachtnemer/aannemer
Onderhoud
Maart 2014 AvdM 67

68. Scheiding ontwerp/uitvoering
• Architect ontwerp en schrijft bestek
• Aannemer voert uit op basis van bestek
• Risico: bestek en uitvoering sluiten niet op elkaar aan
• Resultaat: meerwerk
• Wie betaalt: opdrachtgever, tenzij ….
• Oplossing: alternatieve contractvorm?
Maart 2014 AvdM 68

69. Veel spelers...
• Stelt eisen aan opdrachtgever:
• kennis van bouwprocessen
• inzicht in en beheersing van risico’s
• leiding geven: zichtbaar, met name op lastige momenten
• adequate interne organisatie
Maart 2014 AvdM 69

70. Probleemveroorzakers in het traditionele
model
• Meerdere contracten met adviseurs
• Meerdere contracten met aannemers
• Scheiding ontwerp-uitvoering
• Veel spelers, diverse rollen
Maart 2014 AvdM 70

71. Traditionele rolverdeling
 architectenovereenkomst
 aanneming van werk
 samenwerking in de bouw
Maart 2014 AvdM 71

72. Architectenovereenkomst
• Aibk 5 juli 1996, BR 1996, p. 950 m.n. M.A.M.C. van den Berg (te
zware kapconstructie)
Maart 2014 AvdM 72

73. Architectenovereenkomst
• juridisch kader
• titel 7.7 BW (overeenkomst van opdracht)
• algemene voorwaarden (DNR 2005, SR 1997, RVOI 2001)
Maart 2014 AvdM 73

74. Architectenovereenkomst
DNR 2005 (De Nieuw Regeling 2005)
• hoofdverplichtingen architect:
• het maken van een ontwerp
 technisch deugdelijk (artikel 1 en 13 lid 1)
 financieel haalbaar ontwerp (artikel 2 lid 3j, artikel 3 en 4)
 juridisch uitvoerbaar ontwerp (artikel 11 lid 4)
• prijs- en contractvorming
• directievoering tijdens de bouw
Maart 2014 AvdM 74

75. Architectenovereenkomst
DNR 2005 (De Nieuw Regeling 2005)
• Aansprakelijkheid
• toerekenbare tekortkoming (artikel 13 lid 1 en 1)
• omvang aansprakelijkheid (artikel 14 en 15)
Maart 2014 AvdM 75

76. Contracten adviseurs (1)
• Architect
• Bouwmanagementbureau
• Installatie-adviseur
• Grondmechanisch adviseur
• Constructeur
Maart 2014 AvdM 76

77. Contracten adviseurs (2)
• Let op overlap in taken
• Wie coördineert? ------- helderheid in contract
• Wie brengt alle informatie bij elkaar?
• Wie draagt zorg voor verspreiding van relevante informatie?
• Oplossing: één contract met één hoofdadviseur
Maart 2014 AvdM 77

78. Contracten met aannemers
• Contracteren in nevenschikking:
• opdrachtgever verantwoordelijk voor voortgang
• vertraging komt voor rekening van opdrachtgever
• Oplossing: één contract met één hoofdaannemer
Maart 2014 AvdM 78

79. Architectenovereenkomst
• fasen architectenovereenkomst
• initiatief (programma van eisen)
• ontwerp
• aanbesteding
• directietoezicht
Maart 2014 AvdM 79

80. Aanneming van werk
• juridisch kader
• titel 7.12 BW (aanneming van werk)
• algemene voorwaarden (UAV 1989)
Maart 2014 AvdM 80

81. Aanneming van werk
• hoofdverplichting aannemer
• uitvoeren van het ontwerp (7:760 lid 1 en 2 BW)
Maart 2014 AvdM 81

82. Aanneming van werk
• Belangrijke regelingen
• opleveringsregeling titel 7.12 BW (7:758 en 7:761 BW)
• consumentenbouw (7:765 – 769 BW)
Maart 2014 AvdM 82

83. Geschillen
• Keuze voor civiele rechter of arbitrage?
• civiele rechter: toets aan het recht
• arbiter: rechtdoende als goede man naar billijkheid
• Let op verschillen in forumkeuze in diverse contracten:
• het ene rechtsprekend college is het andere niet
• complexe procedures
• Oplossing: één rechtsprekend college in alle contracten
Maart 2014 AvdM 83

84. Waar hebben we het over?
uitbesteden:
• contractvormen zoals D&C, E&C,
Turnkey, DBFM, bouwteam,
traditioneel, DBO, etc.;
• regelgeving, zoals UAV, UAV-GC,
RvOI, SR;
• ontwerpmethodieken zoals
Stabu en RAW.
aanbesteden:
• regelgeving zoals ARW, BAO, BASS,
Europese
aanbestedingsrichtlijnen;
• procedures zoals openbaar, niet-
openbaar, (meervoudig)
onderhands,
onderhandelingsprocedure;
• termen zoals selectie- en
gunningcriteria,
inschrijvingstermijnen,
aanbestedingsdocument.
Maart 2014 AvdM 84

85. Waar hebben we het over?
uitbesteden:
• intern afwegingsproces;
• organiseren;
• resultaat: projectopzet;
• beleidsniveau;
• geen blauwdruk;
• voor start project.
aanbesteden:
• extern selectieproces;
• selecteren;
• resultaat: transactiemoment;
• techniek;
• (zeer) veel regelgeving;
• onderdeel van project.
Maart 2014 AvdM 85

86. Traditioneel aanbesteden bundelt niet
initieert
ontwerpt
financiert
bouwt
managet
Overheid Markt
assisteert/
adviseert
ontwerpt
bouwt
Overheid gebruikt advies van markt
Overheid huurt capaciteit ingenieurs in
Overheid zet capaciteit bouwbedrijven in
Gefragmenteerde
input
Maart 2014 AvdM 86

87. Maart 2014 AvdM 87
Toen…
• De Dom van Florence
• 15e eeuw
• Filippo Brunelleschi
• Prijsvraag
• Nieuwe techniek
• Ontwerp én bouw
• Dus “turnkey”

88. DBFM(O)
• Design (ontwerp)
• Build (realisatie)
• Finance (financiering)
• Maintain (onderhoud)
met eventueel
• Operate (exploitatie)
Maart 2014 AvdM 88

89. DBFM contract vraagt een dienst
DBFM zorgt voor levering van integrale prestatie
– ON levert beschikbaarheid (bijv. infrastructuur)
– ON moet zelf de (bouw, ontwerp, onderhoud)
activiteiten (voor)financieren
– OG betaalt alleen de geleverde prestatie
Kenmerken DBFM
– Integrale dienstverlening
– Allocatie verantwoordelijkheden
en risico’s
– Betalingsmechanisme, de “F”
Maart 2014 AvdM 89

90. Maart 2014 AvdM 90
Voordelen DBFM-contract
OPDRACHTGEVER
Kan zich beperken tot kerntaken
Risico & zorg voor bouwen en onderhouden bij opdrachtnemer
Vereenvoudigde aansprakelijkheidsstelling (één partij)
Financier stuurt mee op kwaliteit en tijd
OPDRACHTNEMER
Ruimte voor innovatie (prestaties, ontwerpen)
Synergievoordelen (profitable & competitive)
Bedrijfsmatige continuïteit in werk (meestal lange contractsduur)

91. Traditionele wijze van betalen o.b.v. mijlpalen
Ontvangen
vergoedingen
door ON
+
-/- tijd
Uitgaven
van ON
ontwerp- en aanlegkosten onderhoudskosten
groot onderhoud
oplevering restpunten
regulier onderhoud
ontwerp uitvoering onderhoud
openstelling
Maart 2014 AvdM 91

92. Betalingsmechanisme algemeen bij DBFM(O)
Ontvangen
vergoedingen
door SPV
+
-/- tijd
Uitgaven
van SPV
ontwerp- en aanlegkosten onderhoudskosten
groot onderhoud
voltooiingopenstelling
financieringskosten
ontwerp uitvoering onderhoud
instandhouding
Maart 2014 AvdM 92

93. Klassiek
93Maart 2014
Drie families
Geïntegreerd
Life-cycle

94. Waar betaal je voor bij een DBFM?
Wanneer
•Tijd
Waar
•Plaats
Hoeveel
•Kwaliteit
Maart 2014 AvdM 94

95. Betaling gerelateerd aan performance
Beschikbaarheid
Snelheid
Maart 2014 AvdM 95

96. Voor beschikbaarheid wordt betaald
Bruto
Beschikbaarheid-
vergoeding
Beschikbaar-
heidskorting
Prestatie
korting
Tijdsduur gebonden korting:
gekoppeld aan
verminderd gebruik van de infrastructuur
door afnemer
Korting m.b.t boetepunten:
Niet direct van invloed
op gebruik maar wel
op kwaliteitsniveau en veiligheid
Betaling voor
geleverde dienst
Maart 2014 AvdM 96

97. Wat is technische beschikbaarheid?
“Het mogelijk onbelemmerd en veilig gebruik van
de weg door de weggebruiker”
Indicatoren:
–Fysieke beschikbaarheid rijstroken én
–Kwaliteit van de beschikbaarheid vanuit
veiligheid en doorstroming (‘kritische functies’)
–Niet voldoen aan gestelde eisen = rijstrook niet
beschikbaar
Prestatie-indicatoren uitgewerkt &
opgenomen in DBFM overeenkomst
Maart 2014 AvdM 97

98. Juiste prikkels
Vergoedingsritme en beschikbaarheidskortingen zijn
zodanig gekozen dat ON geprikkeld wordt om:
•de beschikbaarheidsdatum te halen
•lifecycle-afwegingen te maken
•onderhoud zodanig te plannen dat:
– de uitvoering ervan zoveel mogelijk plaatsvindt in
verkeersluwe perioden
– alle verkeersrelaties beschikbaar blijven rekening
houdend met de afzonderlijke gewichten
Maart 2014 AvdM 98

99. Elk falen past in één van de hoofdcategorieën
1.
Afsluiting voor werkzaamheden
Beschikbaarheidskortingen
(voor de duur van de afsluiting)
2. Kritische functie valt uit
(voorbeeld: tunnelventilatie)
Idem
3. Schade door derden  Normduur, Boetepunten i.g.v. overschrijding
 (Geval van) Vergoeding
4. Niet- kritische functie valt uit
(voorbeeld: geluidsscherm)
 Boetepunten
 Normduur, Boetepunten i.g.v. overschrijding
5. Procesfout (onderhoudsplan te
laat, niet werken cf.
kwaliteitsplan)
Idem
6. Natuurgeweld, terrorisme, etc (Geval van) Overmacht
Maart 2014 AvdM 99

100. Performance regime – Boetepunten systeem
Naast beschikbaarheid draagt het DBFM-contract ook bij
aan meer kwaliteit.
Sturen op kwaliteit van niet weggebonden functies:
–het boetepuntensysteem heeft betrekking op geluidsschermen,
rapportages, etc.
–Geen directe boete, maar een “gele kaart” (2 maal “geel is wel
rood” en een boete)  Beperkt aantal vrije boetepunten.
–Vaste boete per boetenpunt en vast aantal boetepunten per
overtreding. Meermalen dezelfde overtreding betekent wel
cumulatief aantal boetepunten.
Maart 2014 AvdM 100

101. Wanneer doet een korting pijn?
–De consortia streven naar een optimale vermogensverhouding
om een zo aantrekkelijk mogelijke bieding te doen
–BBV is met name een vergoeding voor rente en aflossingen
–Verschaffers van vreemd vermogen willen voorspelbare,
stabiele cash-flow en sturen op Debt-Service Coverage Ratio
(DSCR)
–Zodra DSCR afwijkt van de base case
projecties worden financiers onrustig
Maart 2014 AvdM 101

102. Proces
Businesscase bouwopgave
Uitbestedingsstrategie
Uitbestedingskeuze (contractvorm)
Aanbestedingsstrategie
Keuze aanbestedingsprocedure
Keuze te selecteren partij
UitbestedenAanbesteden
Maart 2014 AvdM 102

103. Samevatting: DBFM(O) contracten kenmerken
• kernverplichtingen opdrachtnemer
• ontwerpen
• bouwen
• instandhouden/onderhouden
• exploiteren
• contracttermijn 20 tot 30 jaar
• realisatiefase
• exploitatiefase
Maart 2014 AvdM 103

104. DBFM(O) contracten
kenmerken
• dienstverlening (ipv werk totstandbrengen)
• betalingsmechanisme
• beschikbaarheidsvergoeding
• gebruikersvergoeding
• outputspecificaties
• functionele specificaties ipv producteisen
Maart 2014 AvdM 104

105. DBFM(O) contracten
contractencomplex
Opdrachtgever Gebruiker(s)
Project
vennootschap
Aandeelhouders
Prestatie
Aandelen
Eigen
vermogen
Vergoeding
Vergoeding
DBFM(O)
JVovereen-
komst
Aannemer
D&B
overeenkomst
O&M
opdrachtnemer
Facilitaire
Management
overeenkomst
Verzekeraars
Uitvoerings-
Garantie
Financiers
Zekerheden
Lening
Financierings-
overeenkomst
Account agreements
Directe
overeenkomst
Directe
overeenkomst
Directe
overeenkomst
Technisch
ingenieurs bureauOpdracht
tot monitoring
Maart 2014 AvdM 105

106. Operationele beschikbaarheid
PPS bundelt wel; vormen van PPS
Payment
Innovatief aanbesteden 100%
Life cycle denken 100%
Fysieke beschikbaarheid 100%
100%
Bezettingsgraad >0,<100%
Alternatieve aanwending <100%
Overgedragen activiteiten
Risico-overdracht
Design Build Maintain Finance
Facilitary
Services Operate
Additional
Services
Maart 2014 AvdM 106

107. Maart 2014 AvdM 107
28 januari 2011
Ook…

108. Samenwerking kent meerdere vormen
Matevan:
inputsturing
Matevan:risico
overdracht
Traditionele
allianties
RAW D&C
Nieuwe
allianties
PFI /
DBFM
Privatisering
Maart 2014 AvdM 108

109. Sneller en beter & Meer PPS
• Commissie Elverding – Commissie Versnelling Besluitvorming Infrastructurele
Projecten – deed aanbevelingen om processen te vereenvoudigen en daarmee
eerdere samenwerking te vereenvoudigen
• Commissie Ruding – Commissie Private Financiering Infrastructuur – dringt aan
op meer gebruik van privaat kapitaal en bijpassende samenwerkingsvormen, o.a.
door:
• Grotere dealflow PPS/DBFM
• Risicoallocatie verbeteren
• Oprichting (regionaal) PPS fonds
• Ondersteunen regionale overheden
• Institutionele beleggers betrekken bij financiering
Maart 2014 AvdM 109

110. Maart 2014 AvdM 110