Artikel over LED-verlichting

1. Maint
Het magazine van de NVDO
NL
Led-verlichting wordt steeds betrouwbaarder | Help,
technici tekort | Best practices: stroomstoringen |
Precisieoperatie onder Amsterdam Centraal
043_MA_NVDO_cover.indd 45 21-02-12 10:51

2. Duurzaam ondernemen en onderhoud
Led-verlichting wordt
steeds betrouwbaarder
Steeds meer bedrijven kiezen voor een duurzame bedrijfsvoering. De faculteit Electrical Engineering kreeg
Een voor de hand liggende verbetering is het vervangen van ont- onder meer meldingen van uitschakelende
automaten in grote nieuwe kantoorgebou-
brandingslampen door led-verlichting. De led-lampen verbruiken
wen, voorzien van led-verlichting. ‘Bij led-
minder energie en gaan veel langer mee. Toch kleven er nadelen verlichting moet men rekening houden met
aan led. ‘Wij kregen een aantal klachten binnen over de inschake- een aantal zaken’, meldt Cobben. ‘Naast het
ling van de led-lamp’, vertelt prof. dr. ir. Sjef Cobben, deeltijdhoog- normale energieverbruik heb je te maken
met blindvermogen en inschakelstromen.
leraar Power Quality aan de TU Eindhoven. ‘Naar aanleiding daar-
Dat betekent dat de installateur goed moet
van zijn wij een onderzoek gestart.’ Ingrid Rompa weten wat de eigenschappen zijn van de
toestellen die hij moet aansluiten en dat hij
dat op een goede manier doet. Dat geldt
46 MaintNL 02 – 2012
046_47_49_MF_NVDO-artikel 2.indd 46 21-02-12 11:04

3. Op de rijbanen van Schiphol wordt op een aantal locaties led-verlichting gebruikt. ‘Die ervaringen zijn goed.’
overigens niet alleen voor led-verlichting, knop drukt. Je zou dat wat slimmer kunnen Er zouden ook eisen kunnen komen voor
maar ook voor veel andere apparaten.’ doen.’ Een technische oplossing is een de maximale inschakelstroom van toestel-
Eén van de aandachtspunten voor led-ver- schakelaar die detecteert hoe groot de len, oppert Cobben. ‘Er zijn nu nauwelijks
lichting is de inschakelstroom van de lam- spanning is, meent Cobben. ‘En dat je pas eisen, maar die zou je wel degelijk kunnen
pen. ‘Die kan vele malen groter zijn dan de inschakelt op het moment dat de spanning formuleren. Denk bijvoorbeeld aan een
inschakelstroom van ‘normale’ lampen. in een nulpunt zit. Dan is de inschakel- normcommissie met fabrikanten, consu-
Wanneer je vervolgens te veel led-lampen op stroom ook heel klein. Die wisselspanning mentenbonden en netbeheerders.’ Dat zou
een groep zet, loop je het risico dat de instal- verandert continu. In het Power Quality- wel een goede zaak zijn, knikt Cobben.
latieautomaat uitschakelt bij het inschake- laboratorium in Eindhoven hebben wij ‘Want we hebben het nu over led-verlich-
len van de lampen. En dan gaat het licht niet inmiddels een schakelaar ontwikkeld waar- ting, maar je ziet bij steeds meer toestellen
branden. Het handigste is ervoor te zorgen mee we de inschakelstroom op elk gewenst dat de inschakelstromen behoorlijk groot
dat er niet te veel lampen op een groep zit- punt in de sinus kunnen meten.’ zijn. Wanneer men veel van dezelfde toe-
ten, zodat niet te veel lampen gelijktijdig stellen gaat gebruiken, is het raadzaam
inschakelen.’ Op het moment dat de led- goed na te vragen wat de specificaties zijn.
lamp brandt, blijft hij branden, vertelt
De faculteit Electrical En als er zaken zijn die de fabrikant niet
Cobben. ‘Maar wanneer je verlichting bij- Engineering kreeg weet -bijvoorbeeld de inschakelstroom-
schakelt die op dezelfde groep zit, kan de kan men het altijd in ons Power Quality lab
verlichting die al brandt ook uitvallen.’
onder meer meldingen laten meten.’
van uitschakelende
Slimmer Bedrijven
Volgens Cobben treedt de uitval op wan-
automaten in grote Huishoudens hebben minder last van de
neer men inschakelt op het moment dat de nieuwe kantoorgebouwen, inschakelproblemen dan bedrijven in grote
(wissel)spanning maximaal is. ‘Bij de mees- kantoorpanden, licht Cobben toe. ‘De reden
te schakelaars is dat niet gedefinieerd. Hij
voorzien van led- is dat in een huishouden niet zoveel lampen
schakelt in op het moment dat je op de verlichting. of andere toestellen tegelijk worden inge-
MaintNL 02 – 2012 47
046_47_49_MF_NVDO-artikel 2.indd 47 21-02-12 11:04

4. schakeld.’ Ook kleine ondernemingen, show-
rooms of winkels kunnen met deze proble-
men te maken krijgen. ‘Het gaat voorname-
lijk om locaties waar men 20 á 25 led-lampen
in één keer inschakelt. Ons onderzoek is
begonnen naar aanleiding van klachten van
een installateur over kantoorgebouwen waar
de beveiligingen regelmatig een deel van de
installatie uitschakelen. Het is voornamelijk
een stuk ongemak.’
Er zouden ook eisen
kunnen komen voor de
maximale inschakelstroom
van toestellen.
Voor een aantal bedrijven heeft het falen van
led-lampen grote gevolgen. ‘Wanneer op
Schiphol de lampen van een landingsbaan
uitvallen is dat heel vervelend. Dus hoe
belangrijker je verlichtingsinstallatie is, hoe Led-verlichting is duurzaam. Maar eisen hieraan zijn nodig om
belangrijker het is dat men er goed over inschakelproblemen bij bedrijven te voorkomen.
nadenkt. Wanneer Schiphol led-verlichting
wil op de start- en landingsbanen, moet men
goed onderzoeken welke led-verlichting moet worden toegepast qua beleving en zijn geen problemen met uitval van led-ver-
wordt toegepast, welke eigenschappen de kleur, maar ook wordt gekeken naar de tech- lichting. Dat kan ook niet, want het technisch
verlichting heeft en wat er zou kunnen nische eigenschappen van de lamp. Met systeem daarvan is compleet anders dan in
gebeuren op het moment dat veel lampen name voor wat betreft elektrotechniek.’ een gebouw. Daar is het altijd een span-
worden ingeschakeld. Zeker wanneer men ningsvoerend systeem en voor rijbanen geldt
veel van hetzelfde type lamp toepast.’ Start- en landingsbanen een stroomvoerend systeem. Wij zitten niet
Cobben wil Schiphol daarin graag adviseren Op Schiphol wordt al led-verlichting toege- met zekeringen en automaten.’
in zijn Power Quality-laboratorium. ‘Behalve past in specifieke ruimten in de terminal, Het systeem is uitontwikkeld door de fabri-
dat we kijken naar de elektrische eigen- parkeerplaatsen, reclameborden et cetera. kant van de armaturen. ‘Zij leveren ook het
schappen van de led-lamp, kunnen wij ant- ‘Bij de start- en landingsbanen is de markt voedings- en besturingssysteem voor die
woord geven op de vraag wat er gebeurt als nog niet zo ver dat ze op alle gebieden led lampen. We zijn daar drie jaar geleden mee
je een paar honderd lampen toepast. kunnen aanbieden’, licht Okkinga toe. ‘Dat begonnen en vorig jaar is het tweede deel
Vervolgens kunnen we aangeven hoe de is puur op basis van de lichttechnische uitgevoerd. De bedoeling is dat we bij elke
installatie moet worden gebouwd.’ eisen die aan het armatuur worden aanpassing van de infrastructuur de oude
gesteld.’ verlichting gaan vervangen door de led.’
Schiphol
Op Schiphol wordt al veel led-verlichting Branduren
toegepast. ‘Daar waar het mogelijk is’, vult
‘Led-verlichting is Schiphol houdt zich niet zelf bezig met het
adviseur Peter Okkinga van de Schiphol weliswaar niet overal voortraject en de onderzoeken in laborato-
Group er aan toe. ‘Led-verlichting is welis- ria. ‘Bij de fabrikant laten we ons vooraf
waar niet overal toepasbaar, maar tot nu toe
toepasbaar, maar tot nu overtuigen dat het echt is wat wij zoeken én
zijn de ervaringen met led-verlichting voor- toe zijn de ervaringen we vragen altijd certificaten. Het product
namelijk positief.’ moet ook door onafhankelijke derden zijn
In de aanbesteding voor de led-armaturen
met led-verlichting getoetst en goed bevonden op basis van de
worden wel heel duidelijk technische criteria voornamelijk positief.’ wetgeving.’
opgesteld waaraan de armaturen moeten Wat branduren betreft is flinke winst te beha-
voldoen, meldt Okkinga. ‘Goedkope led- len, meent Okkinga. ‘De oude lampen bran-
armaturen hebben de neveneffecten waar- Op de rijbanen -het wegenstelsel tussen de den circa vijftienhonderd uur en de led-ver-
over professor Cobben het heeft. Dat heeft te baan en het platform waar de vliegtuigen lichting vijftigduizend uur. We hoeven dus
maken met het armatuur én met de installa- worden afgehandeld- wordt al wél op een veel minder vaak de lampen te vervangen.
tie waarop het armatuur is aangesloten. Er aantal locaties led-verlichting gebruikt. ‘Die Dat scheelt enorm veel aan onderhoudskos-
wordt altijd zorgvuldig afgewogen welke led ervaringen zijn goed’, vertelt Okkinga. ‘Er ten en materiaalkosten.’ n
MaintNL 02 – 2012 49
046_47_49_MF_NVDO-artikel 2.indd 49 21-02-12 11:04