1. ED‹TÖR
DARREN FLEET
YARATICI YÖNETMEN
PEDRO INOUE
MAKALELER‹YLE
GEORGE AKERLOF
MARGARET ATWOOD
LOURDES BENERIA
HERMAN DALY
MICHAEL HUDSON
STEVE KEEN
MANFRED MAX-NEEF
DAVID ORRELL
BILL REES
JOHN RALSTON SAUL
JOSEPH STIGLITZ
SANAT YÖNETMEN‹
WILL BROWN
YARDIMCI SANAT YÖNETMEN‹
ELLEN LEE
ÜRET‹M SORUMLUSU
LAUREEN BERCOVITCH
TÜRKÇE ED‹SYON
EM‹NE BORA
YÜCEL GÖKTÜRK
ÖZDE DUYGU GÜRKAN
SEM‹H SÖKMEN
GERÇEK-DÜNYA
EKONOM‹S‹
DERS K‹TABI
MMIIMM SSAAVVAAfifiLLAARRII
NEOKLAS‹K ‹KT‹SADIN
YARATICI ‹MHASI
KALLE LASN
2. Ö⁄RENC‹ ‹Ç‹N ÖNSÖZ
Hey siz, oradaki tüm ö¤renciler,
Üniversiteye çok kritik bir kavflakta bafll›yorsunuz. Kapitalizm
krizde ve bu kriz sürekli derinlefliyor. ‹ktisatç›lar›n, nam-›
di¤er “ekonomistlerin” d›flsal etkenleri modellerine dahil
etmekteki aczini ve hepsini gafil avlayan 2008 finansal
çöküflünü bir yana b›raksak bile, türlerin soyunun tükenifli,
kaynaklar›n yok oluflu ve iklim de¤iflikli¤i gibi olgulara bir
aç›klama getirememeleri, ekonomistli¤i alay ve e¤lence
konusu haline getirdi. Bu sadece akademik dünyayla da s›n›rl›
de¤il, bugün s›radan insanlar bile iktisad›n ne ifle yarad›¤›n›
sorguluyor, beceriksizli¤ine burun k›v›r›yor.
Hakl›s›n›z, ders kitaplar›n›za gömülüp, mant›kl› ve derli toplu
olduklar› izlenimini veren dersleri dinlerken, hocalar›n›z›
odalar›n›n duvarlar›n› süsleyen diploma ve ödüllerle
özdefllefltirirken, kolayl›kla iktisad›n bir bilim oldu¤u fikrine
kap›labilirsiniz: de¤iflmez yasalar›, kan›tlanm›fl teorileri ve
Nobel Ödülü kazanan araflt›rmac›lar›yla titiz, incelikli bir
disiplin. Oysa gerçek hiç de öyle de¤il. Görünüflteki bu durum
insan› bir süre aldatabilir, ama iktisad›n birçok itiraza gebe bir
alan oldu¤unu, önermelerinin ve inan›l›rl›¤›n›n hiçbir zaman
olmad›¤› kadar sorguland›¤›n› keflfetmek için yüzeyin biraz
alt›na bakmak yeter. Bugün hüküm süren neoklasik paradigma
da¤›l›yor ve yerini daha kaotik, biyolojik ve davran›flsal, yeni
bir paradigma al›yor.
Ama okudu¤unuz fakülte, t›pk› dünyan›n baflka birçok
yerindeki iktisat fakülteleri gibi, hâlâ eski düzene uygun
hareket ediyordur muhtemelen. Bunun nedeni kuflaklar
boyunca k›demli profesörlerin, muhaliflerini marjinallefltirmifl
ve rekabeti ortadan kald›rm›fl olmas›. Üniversitenizdeki iktisat
kürsüsü bir polis devleti gibi çal›fl›yor — yenili¤in takdir
edildi¤i ve ödüllendirildi¤i bir serbest piyasa ortam› gibi de¤il!
Bölümünüzün d›fl›nda ise coflkulu ve tamamen farkl› bir
3. iktisat türü dallan›p budaklan›yor. D›flar›da
birçok sosyal iktisatç›, feminist iktisatç›,
disiplinleraras› iktisatç›, davran›flç›
iktisatç›, ekolojist iktisatç› ve neoklasik
ö¤retiyi alenen elefltiren ve alafla¤› etmeye
çal›flan yüzlerce entelektüel ve “uyumsuz”
profesör var.
Demek ki, e¤itiminizi devam ettirece¤iniz
bundan sonraki birkaç y›lda sizin de önünüze
iki yol ç›kacak. Ya ayan beyan ortada olan
tüm tutars›zl›klar› gözard› edip statükoyu
kabullenecek ve eski paradigman›n ömrünün
bir-iki kuflak daha sürmesini umut ederek
kendinize bu yönde bir kariyer kuracaks›n›z
ya da kendinizi flimdiden yenilikçilerle yan
yana konumland›racaks›n›z. Bir ajitatör, bir
provokatör, bir mim savaflç›s› ya da bir
iflgalci olabilirsiniz. Kampüsteki panolara
muhalif mesajlar asan, s›n›fta hocalara
sorular›yla meydan okuyan bir ö¤renci
olabilirsiniz. Gelece¤inizi paradigma
de¤iflimi üzerine kurabilirsiniz.
Adbusters ekibi olarak, bu kitab›n hayal
gücünüzü tetiklemesini, daha riskli ve
heyecanl› yolu seçmeniz için size esin
kayna¤› olmas›n› umut ediyoruz.
Kalle Lasn, Yaz 2012
7. SEN SAYIN ‹KT‹SAT PROFESÖRÜ !
2008’deki finansal erime nas›l oldu da
siz akademisyenleri, karar al›c›lar›,
beyin tak›mlar›n› gafil avlad›?
A€z›n›z neden öyle befl kar›fl aç›k
kald›? Nas›l oldu da içinizden biri bile
yaklaflan krizi göremedi?
EKONOM‹STLER HER fiEY‹ NASIL BU KADAR
YANLIfi ANLADI?
EKONOM‹STLER NE ‹fiE YARIYOR K‹?
EKONOM‹STLER KOLTUKLARINDAN ‹NMEL‹
B‹ZCE!
EKONOM‹STLER FALAKADAN KAÇAB‹LECEK M‹?
YÜZ KARASI OLMUfi B‹R KONU NASIL YEN‹DEN
‹NfiA ED‹L‹R?*
THE NEW YORK TIMES MAGAZINE
BUSINESS WEEK
THE FINANCIAL TIMES
ATLANTIC MAGAZINE
MONEY MAGAZINE
Hiçbir bilimsel disiplin itibar›na bu
derece a€›r bir darbe almam›flt›…
Öyleyse Say›n Profesör, nas›l
oluyor da hiçbir fley de€iflmemifl gibi
devam edebiliyorsunuz? Bu eski
teraneler neden hâlâ okutuluyor?
Üniversitede müfredat›n tepeden
t›rna€a elden geçirilmesi
gerekmez mi?
HEY
* Ed Fullbrook’un izniyle, How to Bring Economics into the 3rd Millennium by
2020 (2020 ‹tibariyle Ekonomi Üçüncü Milenyuma Nas›l Ayak Uydurur?)
8.
9. Modern iktisat hasta. ‹ktisat, ekonomik
dünyay› anlamadaki pratik etkileri için
de¤il, s›rf kendi flan› için oynanan
entelektüel bir oyuna dönüfltü. Ekonomistler
iktisad›, analitik kesinli¤in her fleyi
belirledi¤i, ama pratikteki geçerlili¤i
aç›s›ndan hiçbir fley ifade etmeyen bir
toplumsal matemati¤e dönüfltürdüler.
Nobel Ödülü alm›fl en az üç biliminsan›
bu konudaki çekincelerini dile getirdi. 1982
gibi erken bir tarihte Wassily Leontief
modellerin verilerden daha önemli hale
geldi¤ini söyledi:
“Profesyonel ekonomi dergileri sayfalarca
süren matematiksel formüllerle dolu.
‹ktisat kuramc›lar› her y›l bir sürü
matematiksel model gelifltirip bu modellerin
biçimsel özelliklerini detayl› bir flekilde
araflt›r›yor, ekonometriciler ayn› veri
setlerine akla gelebilecek her flekildeki
cebirsel fonksiyonlar› uydurmaya
çal›fl›yorlar.”
1997’de Ronald Coase flu flikâyette
bulunuyordu: “Mevcut iktisat havada
uçuflan kuramsal mülahazalardan ibaret ve
gerçek dünyada olup bitenlerle çok az
ba¤lant›s› var.” Milton Friedman da
yaflam›n›n sonlar›na do¤ru flu gözlemi
yapm›flt›: “‹ktisat gerçek ekonomik
sorunlarla u¤raflan bir alan olmaktan ziyade
matemati¤in gizemli bir dal›na dönüfltü.”
‹tibarl› flahsiyetlerden gelen bu
yak›nmalardan sonra ne de¤iflti? 2009’da
David Lamender bu önemli uyar›lar›n
“ABD’deki lisansüstü iktisat e¤itimi
üzerinde bir etkisi olmad›¤›”na
hay›flan›yordu. Anlafl›lan, 1998’de Mark
Blaug’un kötümser bir yaklafl›mla belirtti¤i
gibi, “Durdurmas› çok zor bir canavar
yaratm›flt›k”.
Mesele matemati¤in kendisi de¤il, tekni¤in
tak›nt›l› bir biçimde içerikten üstün
tutulmas›. ‹ktisatta faydal› bulgusal
yöntemlerin ve zengin veri modellerinin
kullan›m› için s›n›rl› da olsa bir yer oldu¤u
söylenebilir. Ancak bunlar teknik estetikleri
yüzünden de¤il, gerçek dünyay›
aç›klamakta faydal› olduklar› için
benimsenmelidir.
ÜÇÜNCÜ
BÖLÜM
Hey siz, oradaki sanat merakl›lar›, gurmeler
ve hevesli tipler,
Geoffrey Hodgson
III. MANTIK
MANYAKLARI
III. MANTIK
MANYAKLARI
III. MANTIK
MANYAKLARI
...
11. “On y›l kadar Peru’nun Sierra bölgesindeki afl›r› yoksul
yerlerde, orman alanlar›nda ve Latin Amerika’n›n
kentsel kesimlerinde çal›flt›m. O dönemin bafllar›nda
bir gün kendimi Peru’nun Sierra
bölgesinde bir yerli
köyünde bulmufltum.
Berbat bir gündü ve
kesintisiz ya¤mur
ya¤›yordu. Ben de harabelerin
içinde ayaktayd›m.
Karfl›mda ise bir adam
çamurun içinde dikiliyordu,
harabenin de¤il çamurun
içinde. K›sa boylu biriydi,
zay›f, aç, iflsiz, befl çocu¤u,
bir kar›s› ve bir ninesi vard›.
Bense Berkeley’den gelen haval› iktisatç›yd›m.
Birbirimize bakarken fark ettim ki, o koflullar içinde o
adama söyleyebilece¤im anlaml› hiçbir fley yoktu, bir
iktisatç› olarak kulland›¤›m dil hiçbir ifle yaramazd›. Ona
mutlu olmas› gerekti¤ini çünkü gayrisafi milli has›lan›n
yüzde 5 artt›¤›n› filan m› söylemeliydim? Her fley
saçmayd›. ‹ktisatç›lar rahat ofislerinde yoksullu¤u
araflt›r›r ve çözümler sunar, ellerinde tüm istatistikler
vard›r, modelleri infla eder ve her fleyi bildiklerini
san›rlar. Ama yoksullu¤u anlamazlar.”
MANFRED MAX-NEEF
04.
12. Julie Matthaei, Wellesley Üniversitesi’nde iktisat
profesörü ve ABD Dayan›flmac› Ekonomi A¤›’n›n
ortak kurucusu ve üyesi. Solidarity Economy:
Building Alternatives for People and Planet
(Dayan›flmac› Ekonomi: ‹nsanlar ve Gezegen ‹çin
Alternatifler ‹nfla Etmek) kitab›n›n editörlerinden.
Kitaba www.lulu.com/changemaker adresinden
ulafl›labilir.
Wellesley beni 1978 y›l›nda üniversitenin tarihindeki
ilk ve tek radikal iktisatç› olarak ifle ald›. Ö¤rencilerin
bask›s› sayesinde ifle al›nm›flt›m. Üçüncü s›n›f›
yurtd›fl›nda okuyan ö¤renciler ana ak›m Amerikan
neoklasik iktisat modelinden farkl› teorilerle
karfl›laflm›flt› ve bu görüfllerin de üniversitede temsil
edilmesini talep ediyordu. Bölüm “farkl› iktisat
paradigmalar›” konusunda ders verebilecek birini
arad›¤›na dair bir ilan verdi. O dönem Yale
Üniversitesi’ndeki tek Marksist iktisatç› olan ve
doçentlik verilmeyen David Levine’in rehberli¤inde
doktoram› yap›yordum. Baflvurdum ve ifle al›nd›m.
JULIE MATTHAEI
“DOÇENT OLUP ‹fi GARANT‹S‹NE
KAVUfiTU⁄UMDA B‹RAZ
RAHATLADIM, DERS ANLATIRKEN
DAHA FAZLA R‹SK ALAB‹LD‹M”
03.
14. B‹Z, BÜTÜN DÜNYANIN ‹KT‹SAT
Ö⁄RENC‹LER‹, ‹THAM ED‹YORUZ:
S‹Z, NEOKLAS‹K ‹KT‹SAT HOCALARI VE S‹Z‹N MEZUN ETT‹⁄‹N‹Z
Ö⁄RENC‹LER, DEVASA B‹R SAHTEKÂRLI⁄I EBED‹LEfiT‹RD‹N‹Z.
SAF, KATIfiIKSIZ B‹R B‹L‹MLE, B‹R FORMÜL B‹L‹M‹YLE VE B‹L‹MSEL
YASALARLA ÇALIfiTI⁄INIZI ‹DD‹A ED‹YORSUNUZ, AMA S‹Z‹NK‹ B‹R
SOSYAL B‹L‹M. VE B‹R SOSYAL B‹L‹M‹N BÜTÜN KIRILGANLI⁄INA VE
BEL‹RS‹ZL‹⁄‹NE SAH‹P. YAN‹, OLMADI⁄INIZ B‹R fiEY OLDU⁄UNUZU
‹DD‹A ED‹YORSUNUZ.
S‹Z BÜROLARINIZDA SAKLANIRKEN, JARGONUNUZLA KEND‹N‹Z‹
KORURKEN, GERÇEK DÜNYADA ORMANLAR YOK OLUYOR, TÜRLER
TÜKEN‹YOR, ‹NSAN HAYATLARI MAHVOLUYOR, KAYBOLUYOR. S‹Z‹
GEZEGEN‹N SAK‹NLER‹N‹ BÜYÜK B‹R ‹HMALKÂRLIK ‹Ç‹NDE
YÖNETMEKLE ‹THAM ED‹YORUZ.
EKONOM‹K KALKINMA ÖLÇÜTÜNÜZ OLAN GAYR‹SAF‹ YURT‹Ç‹
HASILANIN EN BAfiTAN BER‹ ASLEN KUSURLU VE YETERS‹Z OLDU⁄UNU
B‹L‹YORSUNUZ. ANCAK Y‹NE DE ONUN KÜRESEL B‹R STANDART
OLMASINA, HER GÜN HER NEV‹ MEDYA TARAFINDAN BEYAN ED‹LMES‹NE
CEVAZ VER‹YORSUNUZ. S‹Z‹ ‹NSAN‹ VE ÇEVRESEL SA⁄LIK PAHASINA,
EKONOM‹K GEL‹fiME ‹LÜZYONUNU SORUMSUZCA DESTEKLEMEKLE
‹THAM ED‹YORUZ.
ÇOK BÜYÜK B‹R FENALIK YAPTINIZ, AMA M‹ADINIZ DOLUYOR. ‹KT‹SAT
DEVR‹M‹, TAR‹HTEK‹ BÜTÜN DEVR‹MLER G‹B‹ UMUT VE KARARLILIKLA
BAfiLAMIfi BULUNUYOR. PARAD‹GMA ÇATIfiMALARIMIZ OLACAK, HAK‹KAT
ANLARIMIZ OLACAK VE BUNLARIN HER B‹R‹NDEN YEN‹ B‹R ‹KT‹SAT
DO⁄ACAK — AÇIK, BÜTÜNLÜKLÜ, ‹NSAN‹ ÖLÇEKL‹.
BÜTÜN KAMPÜSLERDE S‹Z ‹HT‹YAR KEÇ‹LER‹ ‹KT‹DARDAN ‹ND‹RECE⁄‹Z.
SONRA DA, MÜTEAK‹P AYLARDA VE YILLARDA, KIYAMET MAK‹NES‹N‹N
YEN‹DEN PROGRAMLANMA ÇALIfiMALARINA BAfiLAYACA⁄IZ.
Bu manifestoyu kickitover.org’da imzalay›n
bunu hocan›z›n kap›s›na çivileyin
BAS KIÇINA TEKMEY‹
MAN‹FESTOSU
15. “Ar›zal›”
Bir Kara Cuma sabah› henüz günefl do€madan, birkaç bin kifli
“ar›zal›” ilanlar› bas›p alt› büyük bankan›n ATM’lerine yap›flt›r›yor.
16. oradaki
Karn›n›z›n üçte birini yeme¤e, üçte birini suya ay›r›n,
kalan üçte birini bofl b›rak›n. — ‹slami hadis
Hey siz, uyurgezerler,
17. Bir konteyner dolusu
oyunca€›n Hong Kong’dan
Los Angeles’a
nakledilmesinin gerçek
maliyeti nedir? Ya da
Yeni Zelanda a€açlar›ndan
toplanm›fl bir kasa elman›n
Kuzey Amerika
marketlerinde yerini
almas›n›n? Peki ya mutfakta
7/24 v›z›ldayan buzdolab›n›n
nedir gerçek maliyeti...
elektrikli ›zgaran›zda
caz›rdayan bifte€in...
garaj›n›zda yatan araban›n?
18. B‹R M‹LL‹K KONTEYNER YOLCULU⁄UNUN
GERÇEK MAL‹YET‹ NED‹R?
Portekiz’den gelen üç santime yirmi befl santimlik bir kutu
kraker nas›l olur da bir yük gemisinin içinde okyanusu afl›p
sonra da yüklendi€i kamyonla taa bizim flehre kadar
getirilir de, yine de 1,5 dolara sat›l›r? Marketteki
iflletmeciye sordum bunu — o da bilmiyormufl.
Manfred Max-Neef
19. NE KADAR HAYRET VER‹C‹ K‹
TOPLUMUMUZUN GELD‹⁄‹ NOKTADA
PETROLÜ YERALTINDAN ÇIKARMAK
RAF‹NER‹YE NAKLETMEK
PLAST‹⁄E ÇEV‹RMEK
fiEKL‹N‹ VERMEK
SATIfi YER‹NE NAKLETMEK
ALIP EVE GET‹RMEK
‹Ç‹N GEREKEN ÇABA, YEMEK B‹TT‹KTEN SONRA KALKIP
B‹R KAfiI⁄I YIKAMAKTAN DAHA ZAHMETS‹Z SAYILIYOR.
23. Evet, ö€renciler, karar vakti.
Birçok kiflinin insanl›k tarihinde yol ayr›m› oldu€unu
düflündü€ü bir noktada yafl›yorsunuz. Kayak pistini and›ran
e€imlere sahip çizgilerin oldu€u bir sürü grafik gördünüz.
‹nsan nüfusu. Gayr›safi milli has›la. Türlerin neslinin
tükenmesi. Karbon sal›mlar›. Kaynak k›tl›klar›. Bir fleylerden
feragat edilmesi gerekti€ini biliyorsunuz. Bedelin adil
olmad›€›n› düflünüyorsunuz. Hatta belki de dünya
ekonomisinin gerçekten de bir saadet zinciri oldu€u ortaya
ç›karsa, sizin ve çocuklar›n›z›n oyuna kat›lmak için geç kalm›fl
olaca€›n›zdan flüpheleniyorsunuz.
Bu yüzden bir kavflakta duruyorsunuz. Al›fl›lageldik yolu
seçebilir ve Berlin Duvar›’n›n çökmesinden hemen sonra
Marksist ideoloji üzerine doktora yapmaktan daha etkileyici
olmayan bir diplomayla bafl bafla kalma riskini alabilirsiniz.
Ya da rejimin de€iflmesi ihtimaline oynay›p sesinizi
yükseltebilir, hocalar›n›z› sorgulayabilir, düzen bozucu
fikirlere aç›k olabilir ve genel olarak bir de€iflim temsilcisi
gibi hareket edebilirsiniz.
‹ktisad›n karmafl›k, dinamik ve a€ yap›s›na sahip bir sistem
oldu€unda ›srar edebilir ve e€itimden onu anlamak için gerekli
araçlar› talep edebilirsiniz.
‹ktisad›n adaletsiz, istikrars›z ve sürdürülebilirlikten uzak
oldu€una dikkat çekebilir ve onu tedavi etmek için gerekli
becerileri talep edebilirsiniz.
Kâhinlere yan›ld›klar›n› söyleyebilirsiniz.
Gidip makineyi k›rabilirsiniz.
Ve sonra da yerine yeni bir fley yapabilirsiniz.
David Orrell, Economyths (Ekonomitler)
27. EN BÜYÜK C‹HAT
ZAL‹M YÖNET‹C‹N‹N
YÜZÜNE HAK‹KAT‹
HAYKIRMAKTIR.
— Muhammed Peygamber’in hadisi
28. Çöküflten önce psikologdum. Hayatta
kalmaya yönelik ›st›rapl› talepler göz
önüne al›nd›€›nda, serbest hekimlik
kamu hekimli€ine dönüfltü. ‹fle
giriflmekten baflka ne gelir elden?
Los Angeles’tan Sierras’taki evime yeni
döndüm. Geride b›rakt›¤›m flehir aç kalm›fl bir
kanser hücresi gibi ölüyor. Marazi bir taraf›m
›st›rab›n merkez üssünü, tüketicilerin bedel
ödeyiflini görmek için can at›yordu. Kokunun ne
kadar berbat oldu¤unu tahmin edemezsiniz.
‹nsanlar ne yap›p edip buray› terk ediyor.
Terk edilmifl arabalar her yerdeydi, hatta
otoyollara b›rak›lm›fllard›; insanlar iptal olmufl
trafikte öylece dolan›yor, kavurucu s›ca¤a gülüp
geçmeye çal›fl›yor, unutulmufl hazineler için
arabalar› talan ediyordu — piller, ampuller,
sigara paketleri.... Düflünsenize, trafik çilesi
çekmek yok art›k.
Dümdüz ve kuru ufuk çizgisinde çat›lardan
yükselen yemek atefllerinin mavi dumanlar›n› ve
binadan binaya gerilen rengârenk çamafl›r
iplerini gördüm. Burada güçlü bir fleyler
oluyordu: Tüm kahverengi çimenliklerin,
fliddetin, açlar›n ve can çekiflenlerin 盤l›klar›n›n
ortas›nda insanlar tohum ekmeye bafllam›flt› —
çizmelerin, televizyon ekranlar›n›n, mücevher
kutular›n›n içine ekiyor, ellerinde bahç›van
kürekleri ve baflka alet edevatla toprak
bulunabilecek her yere üflüflüyorlard›. Bitkiler
flimdiden büyümeye bafllam›flt›.
Sevgiyle, Terry
South Lake Tahoe, California
Do€ru düzgün iflleyen g›da ve sa€l›k sistemi ihtiyac› bir
yana, en acil sorunumuzun psikolojik oldu€unu
düflünüyorum. Felaket baflkalar›n›n bafl›na gelen bir fley
olmaktan ç›kt›€›nda, verilen ilk tepki yard›m almak için
d›flar›ya bakmak olur; kimselerin yard›ma gelmedi€ini
görmek dayan›lmaz bir terk edilmifllik hissini tetikleyebilir.
Tanr›ya öfke. Felç eden bir keder. Çocukluktaki ayr›lma
kayg›lar›n›n yeniden hortlamas›. Hissizleflme. Panik. Ölüm
fikriyle fazla meflgul olma. Baz›lar› için topyekûn çöküntü.
Neyse ki çöküntüler hareket halinde, rasgele yay›lan bir
veba gibi, birbirinden farkl› aileleri etkiliyor. ‹lk bafllarda,
san›r›m dehflet sebebiyle, yafll›lar›n ve zaten hasta olanlar›n
birço€u öldü. Ben babam› kaybettim.
Bütün gün durmadan çal›fl›yorum. Geçen ay nihayet el
yordam›yla yürütülen bir acil durum halinden s›yr›l›p bir
“ruhsal hemflire” a€› oluflturabildim. fiu an on befl bin kiflilik
toplulu€umuza hizmet eden seksen dokuz kiflilik bir
kadromuz var. Becerileri dini dan›flmanl›k ve ba€›ml›l›ktan
ar›nma programlar›ndan “annelik tavsiyeleri”ne kadar
çeflitlilik gösteriyor.
T›pk› bizim gibi, tüm zorluklara ra€men herkesin hayatta
kalmak için mücadele etti€i Buzul Ça€›’ndaki atalar›m›z›n
nas›l yaflad›€›n› düflünüp duruyorum. Bunu baflarmak için
didinip duruyoruz.
‹çtenlikle,
Dr. Sasha White,
Chimayo, New Mexico
Günefl par›ld›yor, arka verandada kocaman bir çam a¤ac›n›n
gölgesinde s›rtüstü uzan›p ev yap›m› elma suyu içiyorum.
‹fllerin tamamen tersine dönmüfl olmas› hofluma gidiyor.
Mutluyum, çünkü ço¤u insan›n geçmifl senelerde t›rmand›¤›
bitmez tükenmez yüksekliklerden afla¤› düflmüyorum. D›fl
dünyadan uzakta yaflayan biri olarak daimi bir kofluflturmacaya,
24 saatlik haber döngüsüne, sürekli gelen e-postalara ve
telefon iletilerine ba¤›ml› de¤ildim. Prime time televizyon
programlar›n› ya da beyazperdenin ödünç verdi¤i duygular›
özlemedim. Gerçek bir tabiat ba¤›ml›s› olarak, zehirli bir
psikiyatrik ilac› b›rakman›n yoksunlu¤unu yaflam›yorum. Kafein
ve nikotinin bedenimde dolaflmaya devam etmesi için de
u¤raflm›yorum. Geçen hafta flehre indim ve bütün toplumun
farkl› farkl› duygular›na hitap eden ba¤›ml›l›klar›n› devam
ettiremedi¤ine flahit oldum. Belki de kitleler
tiryakiliklerinden kurtulacak ve ne kadar fl›mar›k, sab›rs›z
bir hale geldiklerini, nas›l aldat›lm›fl olduklar›n› fark
edecekler. Belki o zaman birbirimize iyi davranmaya
bafllayabiliriz. Ne olursa olsun, ben mutluyum.
Ellen Harding
Chilliwack, British Columbia