10. Οριστική Οριστική Απαρέμφατο Μετ
ἒλυ – ον
ἒλυ – ες
ἒλυ – ε
ἐλύ – ομεν
ἐλύ – ετε
ἒλυ – ον
ἒλυ – σα
λῦ - σαι
λύ –
λύ – σ
λῦ -
ἒλυ – σας
ἒλυ – σε
ἐλύ– σαμεν
ἐλύ – σατε
ἒλυ – σαν
Αύξηση Σχηματισμός Αόριστου
μα αρχίζει από… η αύξηση είναι… Σχηματίζεται από:
ωνο ε 1) το θέμα του μέλλοντα,
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ
Οριστική Οριστική Απαρέμφατο Μετοχή
ἒλυ – ον
ἒλυ – ες
ἒλυ – ε
ἐλύ – ομεν
ἐλύ – ετε
ἒλυ – ον
ἒλυ – σα
λῦ - σαι
λύ – σας
λύ – σασα
λῦ - σαν
ἒλυ – σας
ἒλυ – σε
ἐλύ– σαμεν
ἐλύ – σατε
ἒλυ – σαν
Αύξηση Σχηματισμός Αόριστου
ρήμα αρχίζει από… η αύξηση είναι… Σχηματίζεται από:
μφωνο ε 1) το θέμα του μέλλοντα,
η 2) την αύξηση (ίδια με του παρατατ
Κλίση οριστικής Παρατατικού και Αορίστου του ρ. λύω
11. Τα ρήματα στην οριστική των ιστορικών χρόνων, δηλ. του
παρατατικού, του αορίστου και του υπερσυντελίκου, παίρνουν
στην αρχή του θέματος αύξηση, η οποία δηλώνει το παρελθόν.
Υπάρχουν δύο είδη αύξησης: η συλλαβική και η χρονική.
14. Ο παρακείμενος και ο υπερσυντέλικος έχουν στην αρχή του
θέματος αναδιπλασιασμό σε όλες τις εγκλίσεις και στους
ονοματικούς τύπους (απαρέμφατο, μετοχή).
15. 1. ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ
του αρχικού
συμφώνου με ένα -
ε-
1α) Όσα ρήματα αρχίζουν από σύμφωνο, όχι όμως από διπλό ή το ῥ:
π.χ. λύω > λέ-λυ-κα.
Προσοχή: Όσα ρήματα αρχίζουν από χ, φ, θ, στον αναδιπλασιασμό τα
γράμματα αυτά μετατρέπονται σε κ, π, τ
χ > κ = χορεύω > κε-χόρευ-κα,
φ > π = φυτεύω > πε-φύτευ-κα
θ > τ = θύω > τέ-θυ-κα
1β) Όσα ρήματα αρχίζουν από δύο σύμφωνα, όμως το πρώτο από αυτά
είναι ένα από τα άφωνα (π, β, φ, κ, γ, χ, τ, δ, θ) και το δεύτερο είναι
ένρινο (μ, ν) ή υγρό (λ, ρ)
π.χ. γράφω > γέ-γρα-φ-α, βλάπτω > βέ-βλα-φ-α
2. ΣΥΛΛΑΒΙΚΗ
αύξηση
2α) Όσα ρήματα αρχίζουν από δύο σύμφωνα, χωρίς όμως το πρώτο να
είναι άφωνο και το δεύτερο ένρινο ή υγρό,
π.χ. σπουδάζω > ἐ-σπούδα-κ-α
2β) Όσα ρήματα αρχίζουν από τρία σύμφωνα,
π.χ. στρατεύω > ἐ-στράτευ-κ-α
2γ) Όσα ρήματα αρχίζουν από διπλό σύμφωνο ζ, ξ, ψ,
π.χ. ψαύω > ἔ-ψαυ-κ-α
2δ) Τα ρήματα που αρχίζουν από ῥ,
τότε παίρνουν ένα -ἐ- ως συλλαβική αύξηση και διπλασιάζουν το ρ
π.χ. ῥίπτω > ἔρ-ρι-φ-α
3. ΧΡΟΝΙΚΗ
αύξηση
3α) Όσα ρήματα αρχίζουν από φωνήεν ή δίφθογγο
Ό,τι αλλαγές είχαμε στον Παρατατικό και στον Αόριστο, οι ίδιες
συμβαίνουν και στον Παρακείμενο
π.χ. ἁλιεύω > ἡ-λίευ-κ-α
Τσατσούρης Χρήστος, Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας
xtsat.blogspot.gr
16. Προσέχω το αρχικό γράμμα του
ρήματος στην οριστική Ενεστώτα
και αναλόγως επιλέγω:
Τσατσούρης Χρήστος, Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας
xtsat.blogspot.gr
17. Προσέχω σε ποιες περιπτώσεις βάζω μπροστά από το θέμα συλλαβική αύξηση, δηλ.
ένα ἐ-
Προσέχω σε ποιες περιπτώσεις βάζω μπροστά από το θέμα συλλαβική αύξηση,
δηλ. ένα ἐ-
1. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στον αναδιπλασιασμό που παίρνουν τα ρήματα
που αρχίζουν από δασέα σύμφωνα (χ, φ, θ), τα οποία τρέπονται στα
αντίστοιχα ψιλά (κ, π, τ):
2. Στα σύνθετα ή παρασύνθετα ρήματα με α′ συνθετικό πρόθεση ο
αναδιπλασιασμός μπαίνει μετά την πρόθεση, π.χ. ἀπο-γράφω → ἀπο-γέ-
γραφα.
21. Καταλήξεις απαρεμφάτων βαρύτονων ρημάτων στην ενεργητική φωνή
ενεστώτας μέλλοντας αόριστος παρακείμενος
φωνηεντόληκτα
λύειν λύσειν λῦσαι λελυκέναι
ουρανικόληκτα
πράττειν πράξειν πρᾶξαι πεπραχέναι
χειλικόληκτα
γράφειν γράψειν γράψαι γεγραφέναι
οδοντικόληκτα
πείθειν πείσειν πεῖσαι πεπεικέναι
Το απαρέμφατο του
Αορίστου δεν παίρνει
αύξηση (όπως και οι
εγκλίσεις του ίδιου
χρόνου πλην της
οριστικής).
Το απαρέμφατο του
Παρακειμένου διατηρεί
τον αναδιπλασιασμό,
π.χ. βε-βουλευκέναι, τε-
θαυμακέναι, ἐ-
σκευακέναι.
Απαρέμφατο
ενεστώτα του ρ.
εἰμὶ: εἶναι.
22. ενεστώτας μέλλοντας αόριστος παρακείμενος
φωνηεντόληκτα
λύεσθαι λύσεσθαι λύσασθαι λε-λύ-σθαι
ουρανικόληκτα
πράττεσθαι πράξεσθαι πράξασθαι πεπρᾶχθαι
χειλικόληκτα
γράφεσθαι γράψεσθαι γράψασθαι γεγράφθαι
οδοντικόληκτα
πείθεσθαι πείσεσθαι πείσασθαι πεπεῖσθαι
Καταλήξεις απαρεμφάτων βαρύτονων ρημάτων στη μέση φωνή
Όπως και στην
ενεργητική φωνή, το
απαρέμφατο του
αορίστου δεν έχει
αύξηση.
Το απαρέμφατο του
παρακειμένου διατηρεί
τον αναδιπλασιασμό (π.χ.
βεβουλεῦσθαι,
ἠθελῆσθαι).
Το -αι στην κατάληξη
των απαρεμφάτων είναι
βραχύ.
Το απαρέμφατο του
παρακειμένου της μέσης
φωνής τονίζεται
πάντοτε στην
παραλήγουσα.
23. Καταλήξεις μετοχών βαρύτονων ρημάτων στην ενεργητική φωνή
Η μετοχή του
αορίστου δεν παίρνει
αύξηση.
Η μετοχή του
παρακειμένου
διατηρεί τον
αναδιπλασιασμό.
Η μετοχή
ενεστώτα του ρ.
εἰμὶ είναι: ὤν,
οὖσα, ὄν.
Το αρσενικό και ουδέτερο γένος των μετοχών όλων των χρόνων της ενεργητικής
φωνής κλίνονται σύμφωνα με τη γ΄ κλίση, ενώ το θηλυκό σύμφωνα με τα θηλυκά σε -
α της α΄ κλίσης. Επιπλέον, το θηλυκό στη γενική του πληθυντικού τονίζεται πάντοτε
στη λήγουσα, π.χ. τῶν λυουσῶν, τῶν λυσουσῶν, τῶν λυσασῶν, τῶν λελυκυιῶν.
33. Η ευκτική του και του έχει ως
χαρακτηριστικό γνώρισμα τη δίφθογγο .
Ο έχει τις ίδιες καταλήξεις με τον Ενεστώτα με
την προσθήκη του χαρακτηριστικού πριν από αυτές.
Ο έχει τη χαρακτηριστική δίφθογγο
αντί για –οι-.
39. Η προστακτική δεν έχει α΄
εν. και α΄ πληθ. πρόσωπο
(όπως και στη ν.ε.).
Προστακτική έχουν ο
, ο και
ο .
Οι τύποι προστακτικής
παίρνουν άρνηση μή.
Η προστακτική αορίστου, όπως και η υποτακτική
και η ευκτική, δεν δέχεται αύξηση!
α. η προστακτική αορίστου παρουσιάζει το
χαρακτηριστικό για τον μέλλοντα και τον
αόριστο -σ- μετά το θέμα του ρήματος,
β. το χαρακτηριστικό φωνήεν της
προστακτικής αορίστου είναι το -α- (αντί
για το -ε-της προστακτικής ενεστώτα).
Τα αφωνόληκτα ρήματα σχηματίζουν την προστακτική αορίστου με τις γνωστές αλλαγές στο θέμα τους:
πράττω αόρ. ἔπραξα προστ. πρᾶξον, γράφω αόρ. ἔγραψα προστ. γράψον, πείθω αόρ.
ἔπεισα προστ. πεῖσον
Κλίση Προστακτικής Ενεστώτα και Αορίστου του ρ. λύω
41. Η προστακτική του παρακειμένου των βαρύτονων
ρημάτων σχηματίζεται τόσο περιφραστικά (πιο
εύχρηστος τύπος) από την ενεργητική μετοχή
παρακειμένου του ρήματος και την προστακτική
ενεστώτα του ρ. εἰμί,
λε-λυκώς,
-υῖα, -ὸς
ἴσθι
όσο και μονολεκτικά (σπάνια),
λέλυκε,
λελυκέτω
κτλ.
Κλίση Προστακτικής Παρακειμένου του ρ. λύω