Η ομορφιά δεν είναι το παν, Ενότητα 6 Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας Α΄ Γυμνασίου, σελ. 44-46

1. Α΄
ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Σελ. 44– 46
Ενότητα 6
Η ομορφιά
δεν είναι το
παν.
Τσατσούρης Χρήστος
Φιλόλογος Γυμνασίου
Μαγούλας
xtsat.blogspot.gr

2. Οι πασίγνωστοι μύθοι του Αισώπου ήταν ευχάριστο και
διδακτικό ανάγνωσμα όλων των εποχών. Ξεχωρίζουν για τη
διεισδυτική ματιά και την ευφυΐα του δημιουργού τους,
αναδεικνύουν με χιουμοριστικό πνεύμα τις ανθρώπινες
αδυναμίες και παρακινούν για τη διόρθωσή τους. Μια από
αυτές είναι και η υπερεκτίμηση της φυσικής ομορφιάς, την
οποία πλήρωσε ακριβά το ελάφι του μύθου που θα μελετήσετε.

3. Ο Αίσωπος ήταν αρχαίος Έλληνας
μυθοποιός. Θεωρείται ιδρυτής του
λογοτεχνικού είδους που σήμερα
ονομάζεται παραβολή ή αλληγορία.
Για τη ζωή του δεν υπάρχουν
συγκεκριμένες πληροφορίες, από
πολλούς αμφισβητείται ακόμη και η
ύπαρξή του. Αξίζει να σημειωθεί, ότι δεν
έγραψε μήτε μια λέξη, αλλά όλους τους
μύθους τους διηγούταν προφορικά.

4. Πρωταγωνιστές στους μύθους του Αισώπου
είναι συνήθως ζώα, όπως η αλεπού, ο λύκος,
το λιοντάρι, το ελάφι κ.ά. Οι μύθοι του είναι
διάλογοι μεταξύ ζώων που μιλούν κι
ενεργούν σαν άνθρωποι, ενώ υπάρχουν και
μερικοί με ανθρώπους ή θεούς. Πρόκειται για
μικρά αφηγήματα, διατυπωμένα με μεγάλη
συντομία. Ο χαρακτήρας τους είναι
ηθικοδιδακτικός κι αλληγορικός. Οι Μύθοι
αυτοί έχουν ιδιαίτερη χάρη και θαυμαστή
απλότητα. Είναι παρμένοι από τη
καθημερινή ζωή και τη φύση. Είχε τη
μοναδική ικανότητα να δίνει στα ζώα
ανθρώπινες ιδιότητες, ψυχή και λαλιά, σε
τέτοιο βαθμό που να θεωρείς ότι οι μύθοι του
ήταν κάποτε η πραγματικότητα και όλα αυτά
που διηγείται έχουν συμβεί. Βασικό
χαρακτηριστικό των διηγήσεών του ήταν το
επιμύθιο το οποίο ήταν εύληπτο για τα
παιδιά και το λαό.

5. Είδος κειμένου → μύθος,
παραβολή/ κείμενο με
αλληγορικό χαρακτήρα
Γιατί η παραβολή;

6. Στο μύθο της ενότητας ένα ελάφι καθώς πίνει νερό σε μια πηγή και
βλέπει το είδωλό του, επαινούσε τα κέρατά του και κατηγορούσε τα
πόδια του. Ώσπου ήρθαν οι κυνηγοί. Το ελάφι το βάζει στα πόδια και
σώζεται προσωρινά, μέχρι που φτάνει σ' ένα δάσος. Εκεί όμως τα κέρατά
του μπλέχτηκαν και τότε...

7. Ψηφιδωτό δάπεδο από
την Πέλλα με παράσταση
κυνηγιού ελαφιού (τέλος
4ου αι. π.Χ.)

9. ῎Ελαφος εὐμεγέθης ὥρᾳ θέρους διψῶν παραγίνεται ἐπί τινα
πηγὴν διαυγῆ καὶ βαθεῖαν καὶ πιὼν ὅσον ἤθελεν προσεῖχεν τῇ τοῦ
σώματος ἰδέᾳ.
εὐμεγέθης = (ευ + μέγεθος) μεγαλόσωμο
ὥρᾳ = η εποχή
παραγίνεται = του ρ. παραγίγνομαι = φτάνω κοντά
διαυγῆ > ὁ, ἡ διαυγής, τὸ διαυγές = καθαρός
πιών > του ρ. πίνω = αφού ήπιε
προσεῖχεν = παρατηρούσε
τῇ ἰδέᾳ = τη μορφή
Ποιο ζώο πρωταγωνιστεί στο μύθο;
Ποια εποχή;
Επειδή διψούσε πού
«παραγίγνεται»;
Τι έκανε εκεί; Τι άλλο
παρατηρούσε;

10. Καὶ μάλιστα μὲν ἐπῄνει τὴν φύσιν τῶν
κεράτων ὡς κόσμος εἴη παντὶ τῷ σώματι.
μάλιστα = κυρίως
ἐπήνει > του ρ. ἐπαινῶ = επαινούσε
τὴν φύσιν = τη μορφή
κόσμος = στολίδι // πρβλ. κόσμημα
εἴη = ήταν
παντί = για όλο
Τι επαινούσε το ελάφι; Γιατί;

11. ἐπῄνει τὴν φύσιν τῶν κεράτων
ὡς κόσμον παντὶ τῷ σώματι:
Η ομορφιά κατέχει σε όλες τις εποχές υψηλή θέση
στην ιεραρχία των αξιών. Οι νέοι γύμναζαν και
γυμνάζουν το σώμα τους, για να αποκτήσουν όχι μόνο
ευρωστία, αλλά και ομορφιά. Η φιλαρέσκεια *
εκφραζόταν στην αρχαιότητα με πολλούς τρόπους:
άντρες και γυναίκες φρόντιζαν την καθαριότητα του
σώματός τους, έκαναν ωραία χτενίσματα, άλειφαν το
σώμα τους με φυσικά μύρα και έλαια, διακοσμούσαν τα
ρούχα τους και φορούσαν στεφάνια από χρυσό ή φύλλα.
Ωστόσο, δεν είναι μόνο η ομορφιά που κάνει κάτι να
είναι σημαντικό, αλλά και η χρησιμότητά του.
Ερμηνευτικά σχόλια
Φιλάρεσκος = αυτός που
επιθυμεί και προσπαθεί να
αρέσει στους άλλους, να
φαίνεται ωραίος και
ελκυστικός.
Αυτάρεσκος = αυτός που
θαυμάζει τον εαυτό του
Νάρκισσος = αυτός που
έχει την αυταρέσκεια σε
υπερβολικό βαθμό Τσατσούρης Χρήστος, Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας
xtsat.blogspot.gr

12. ῎Εψεγεν δὲ τὴν τῶν σκελῶν λεπτότητα ὡς οὐχ οἵων
τε ὄντων φέρειν πᾶν τὸ βάρος.
ἔψεγεν > του ρ. ψέγω = κατηγορώ // πρβλ. ψεγάδι, άψογος
τὸ σκέλος = το πόδι // πρβλ. υποσκελίζω
ὡς οὐχ οἵων τε ὄντων = επειδή κατά τη γνώμη του δεν
μπορούσαν
φέρειν > του ρ. φέρω = σηκώνω
πᾶν = όλο
Τι κατηγορούσε το ελάφι; Γιατί;

13. ᾽Εν ᾧ δὲ πρὸς τούτοις
ἦν, ὑλακή τε κυνῶν
αἰφνιδίως ἀκούεται καὶ
κυνηγέται πλησίον.
Ἐν ὧ δὲ πρὸς τούτοις ἦν = ενώ
ασχολούνταν μ' αυτά
αἰφνιδίως = ξαφνικά
ὑλακή = γαύγισμα
κυνῶν > ὁ ἡ κύων = το σκυλί > των
σκύλων
κυνηγέται > ον. πληθ. του ουσ. ὁ
κυνηγέτης = ο κυνηγός
Ποιο γεγονός ξάφνιασε
το ελάφι;

14. ῾Ο δὲ πρὸς φυγὴν ὥρμα καὶ μέχρις ὅπου διὰ πεδίου ἐποιεῖτο
τὸν δρόμον, ἐσῴζετο ὑπὸ τῆς ὠκύτητος τῶν σκελῶν.
Ὁ δὲ = κι αυτό (το ελάφι)
ὥρμα πρὸς φυγήν = άρχισε να τρέχει ορμητικά,
για να ξεφύγει
μέχρις ὅπου διὰ πεδίου ἐποιεῖτο τὸν δρόμον =
όσο έτρεχε σε ομαλό έδαφος
ὑπό τῆς ὠκύτητος = από την ταχύτητα
Το ελάφι πώς
αντέδρασε;
Σε τι είδους δρόμο
έτρεχε;
Πώς «ἐσῴζετο»;

15. ᾽Επεὶ δὲ εἰς πυκνὴν καὶ δασεῖαν ὕλην ἐνέπεσεν,
ἐμπλακέντων αὐτῷ τῶν κεράτων ἑάλω,
ἐνέπεσεν = του ρ. ἐμπίπτω = πέφτω > έπεσε
πυκνήν = αδιαπέραστη
δασεῖαν = πυκνή
ὕλη = δάσος
ἐμπλακέντων αὐτῷ = επειδή του μπλέχτηκαν
ἑάλω > του ρ. ἁλίσκομαι = πιάστηκε
Στο τέλος πού «ἐνέπεσεν» το ελάφι;
Τι έγινε τότε με τα κέρατά του;
Και τι συνέπεια είχε αυτό;

16. πείρᾳ μαθὼν ὅτι ἄρα ἄδικος ἦν τῶν ἰδίων κριτὴς ψέγων μὲν
τὰ σῴζοντα, ἐπαινῶν δὲ τὰ προδόντα αὑτόν.
ἄρα = πράγματι
ἦν > πρτ. του ρ. εἰμί = είμαι > ήταν
τῶν ἰδίων = των δικών του γνωρισμάτων
ψέγων = του ρ. ψέγω = κατηγορώ // πρβλ. ψεγάδι, άψογος
σώζοντα = του ρ. σώζω = αυτά που το έσωζαν
προδόντα = αυτά που το πρόδωσαν
Τι έμαθε τελικά το ελάφι
από προσωπική του πείρα;

17. Δεν πρέπει να είμαστε
φιλάρεσκοι και να
υπερεκτιμούμε τη φυσική
ομορφιά! Να μη δίνουμε
σημασία μόνο στο όμορφο
αλλά και στο ωφέλιμο! Να
μη μένουμε μόνο στις
εντυπώσεις, στο
«φαίνεσθαι» αλλά να
ενδιαφερόμαστε και για το
ουσιαστικό, το «είναι».
Τέλος, να διδασκόμαστε
από τα λάθη μας!
Ποιο μήνυμα / δίδαγμα
εκπέμπει αυτός ο
Αισώπειος μύθος;

20. Γιατί καμάρωνε το ελάφι
κοιτάζοντας την εικόνα του
μέσα στο νερό; Ποιο
ανατομικό χαρακτηριστικό του
θεωρούσε ότι δεν ταίριαζε με
τη συνολικά καλή εικόνα του
και γιατί; Ποια αδυναμία του
ανθρώπου χαρακτηρίζει και
το ελάφι;
Ποιο χαρακτηριστικό του
ελαφιού το βοήθησε να
ξεφύγει αρχικά από τους
κυνηγούς; Ποιο
χαρακτηριστικό του,
αντίθετα, αποδείχθηκε
μοιραίο;
Τι νομίζετε ότι διδάσκει ο
μύθος αυτός του Αισώπου;
Πιστεύετε ότι στις μέρες μας
αποδίδουμε σημασία στην
εξωτερική εμφάνιση ή στον
εσωτερικό μας κόσμο; Να
επικαλεστείτε συγκεκριμένα
παραδείγματα.

21. Τσατσούρης Χρήστος,
Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας
xtsat.blogspot.gr

22. Τσατσούρης Χρήστος, Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας
xtsat.blogspot.gr

23. Γράψε την παρακάτω φράση στα ΑΕ (Αρχαία Ελληνικά)

24. Γράψε την παρακάτω φράση στα ΑΕ (Αρχαία Ελληνικά)

25. Για καθεμία από τις λέξεις του
κειμένου που δίνονται να σημειώσεις
δύο ομόρριζες λέξεις των νέων
ελληνικών, μία παράγωγη και μία
σύνθετη:
Για να παίξουμε λίγο
με τις λέξεις....
θέρους – (παράγωγη)
..................................
(σύνθετη)
....................................
σώματος - (παράγωγη)
..................................
(σύνθετη)
....................................
βάρος – (παράγωγη)
..................................
(σύνθετη)
....................................
κυνῶν – (παράγωγη)
..................................
(σύνθετη)
....................................
δρόμον – (παράγωγη)
..................................
(σύνθετη)
....................................
ὕλην – (παράγωγη)
..................................
(σύνθετη)
....................................
πείρᾳ - (παράγωγη)
..................................
(σύνθετη)
....................................
κριτής – (παράγωγη)
..................................
(σύνθετη)
....................................
http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/search.html?lq

26. Για καθεμία από τις λέξεις του
κειμένου που δίνονται να σημειώσεις
δύο ομόρριζες λέξεις των νέων
ελληνικών, μία παράγωγη και μία
σύνθετη:
Για να παίξουμε λίγο
με τις λέξεις....
θέρους – (παράγωγη)
..................................
(σύνθετη)
....................................
σώματος - (παράγωγη)
..................................
(σύνθετη)
....................................
βάρος – (παράγωγη)
..................................
(σύνθετη)
....................................
κυνῶν – (παράγωγη)
..................................
(σύνθετη)
....................................
δρόμον – (παράγωγη)
..................................
(σύνθετη)
....................................
ὕλην – (παράγωγη)
..................................
(σύνθετη)
....................................
πείρᾳ - (παράγωγη)
..................................
(σύνθετη)
....................................
κριτής – (παράγωγη)
..................................
(σύνθετη)
....................................
θερινός
παραθερίζω
σωματώδης
εύσωμος
βαρύτητα
επιβαρύνω
κυνικός
κυνηγόσκυλο
δρομέας
αεροδρόμιο
υλιστής
υλοποίηση
πείραμα
εμπειρία
κρίμα
ανακρίνω
http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/search.html?lq

27. Να σημειώσεις όλα το ουσιαστικά β΄ κλίσης του κείμενου Η ομορφιά δεν
είναι το παν. Στη συνέχεια να τα κλίνεις σε ενικό και πληθυντικό αριθμό.
ἡ ἔλαφος ὁ κόσμος τό πεδίον ὁ δρόμος

28. Να σημειώσεις όλα το ουσιαστικά β΄ κλίσης του κείμενου Η ομορφιά δεν
είναι το παν. Στη συνέχεια να τα κλίνεις σε ενικό και πληθυντικό αριθμό.
ἡ ἔλαφος
τῆς ἐλάφου
τῇ ἐλάφῳ
τήν ἔλαφον
(ὦ) ἔλαφε
αἱ ἔλαφοι
τῶν ἐλάφων
ταῖς ἐλάφοις
τάς ἐλάφους
(ὦ) ἔλαφοι
ὁ κόσμος
τοῦ κόσμου
τῷ κόσμῳ
τόν κόσμον
(ὦ) κόσμε
οἱ κόσμοι
τῶν κόσμων
τοῖς κόσμοις
τούς κόσμους
(ὦ) κόσμοι
τό πεδίον
τοῦ πεδίου
τῷ πεδίῳ
τό πεδίον
(ὦ) πεδίον
τά πεδία
τῶν πεδίων
τοῖς πεδίοις
τά πεδία
(ὦ) πεδία
ὁ δρόμος
τοῦ δρόμου
τῷ δρόμῳ
τόν δρόμον
(ὦ) δρόμε
οἱ δρόμοι
τῶν δρόμων
τοῖς δρόμοις
τούς δρόμους
(ὦ) δρόμοι

30. Από το Βιβλίο «Οι Μύθοι
του Αισώπου σε ...κόμικς»,
Τάσος Αποστολίδης,Κώστας
Βουτσάς, Εκδόσεις
Μεταίχμιο, 2006