Ι. Ο Βαλκανικός κόσμος κατά τον Μεσαίωνα. 1.Οι Σλάβοι και οι σχέσεις τους με το Βυζάντιο. Ιστορία Β΄ Γυμνασίου, σελ. 23

1. Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία,
Β΄ Γυμνασίου, σελ.23

2. Να συνειδητοποιήσουμε
γιατί η αφομοίωση των
Σλάβων υπήρξε
αναγκαία για την
ενότητα και το μέλλον
της Βυζαντινής
αυτοκρατορίας.

5. τέλη 6ου - αρχές 7ου :
κάτω από επιρροή Αβάρων
αρχές 6ου αι.: βόρεια του
Δούναβη  επιδρομές
νομάδες ιδιότυπη
πολιτική οργάνωση

6. πολιορκίες Θεσσαλονίκης χωρίς
αποτέλεσμα
επιθέσεις στα Βαλκάνια μαζί με Σλάβους
τέλη 6ου αι.: αυτοκρατορία στην
Κεντρική Ευρώπη
ουννικής καταγωγής

7. Το 597 Σλάβοι και
Άβαροι πολιόρκησαν
τη Θεσσαλονίκη, αλλά
δεν μπόρεσαν να την
καταλάβουν. Οι
κάτοικοι της πόλης
πίστεψαν ότι σώθηκαν
από θαύμα που έκανε
ο άγιος Δημήτριος.
Πληροφορίες για την
επίθεση μας δίνουν τα
θαύματα του αγίου
Δημητρίου.

8. Άβαρος ευγενής

9. Στρατηγικόν σημαίνει
«εγχειρίδιο με οδηγίες για
στρατιωτικούς». Ποιες από
τις πληροφορίες του
Στρατηγικού του Μαυρικίου
πιστεύεις ότι ήταν χρήσιμες
για τη στρατιωτική
αντιμετώπιση των Σλάβων;

11. Το συγκεκριμένο παράθεμα προέρχεται από το
Στρατηγικόν του Μαυρικίου. Σκοπός του
Στρατηγικού είναι να δώσει χρήσιμες
πληροφορίες στους στρατιωτικούς που είχαν
αναλάβει την αντιμετώπιση των Σλάβων.
Περιγράφει τα πολεμικά τεχνάσματα των
Σλάβων και τις ληστρικές τους επιδρομές.
Σύμφωνα με τον Μαυρίκιο, οι Σλάβοι
εκμεταλλεύονταν τις φυσικές συνθήκες και
έστηναν ενέδρες τόσο την ημέρα όσο και τη
νύχτα, αιφνιδιάζοντας έτσι τους εχθρούς τους.
Ο συγγραφέας αναφέρεται ιδιαίτερα στην
ικανότητα των Σλάβων να παραμένουν
κρυμμένοι στο νερό, θέλοντας έτσι να τονίσει
την επινοητικότητα τους στις ιδιαίτερες
συνθήκες επίθεσης που είχαν αναπτύξει.

12. 1. Οι πρώτες μόνιμες σλαβικές εγκαταστάσεις στη Θράκη
Αυτό το ίδιο έτος, το τρίτο μετά το θάνατο του αυτοκράτορα Ιουστίνου
[581], επί της βασιλείας του Τιβερίου, ο απαίσιος λαός των Σκλαβήνων
εξόρμησαν και διέτρεξαν ολόκληρη την Ελλάδα, και τη χώρα των
θεσσαλονικέων και όλη τη Θράκη, και κυρίευσαν πόλεις και κατέλαβαν
πολυάριθμα φρούρια και κατέστρεψαν και πυρπόλησαν και αιχμαλώτισαν τον
λαό και οδήγησαν μακριά τους αιχμαλώτους και έγιναν κύριοι όλης της
υπαίθρου και κατοικούν σ' αυτή, τέσσερα χρόνια τώρα, σαν να είναι δική τους
χωρίς φόβο.
Επειδή ο αυτοκράτορας έχει εμπλακεί σε πόλεμο με τους Πέρσες και έχει
στείλει όλες τις δυνάμεις του στην Ανατολή, ζουν με την άνεσή τους στη χώρα
και κατοικούν σ' αυτή και εξαπλώνονται όσο μακριά τους επιτρέπει ο θεός, και
ερημώνουν και καίουν και αιχμαλωτίζουν, σε τέτοια έκταση που έχουν φτάσει
στα εξωτερικά τείχη της πόλης (δηλαδή τα Μακρά Τείχη της
Κωνσταντινούπολη), απ' όπου οδήγησαν μακριά τα κοπάδια αλόγων του
αυτοκράτορα, πολλές χιλιάδες στον αριθμό, και ό,τι άλλο μπόρεσαν να βρουν.
Και ως σήμερα ακόμη, το έτος 584, στρατοπεδεύουν και κατοικούν εκεί και
ζουν ειρηνικά στη ρωμαϊκή επικράτεια, σίγουρα και χωρίς φόβο, και
αιχμαλωτίζουν και σκοτώνουν και καίουν.
Και έγιναν βαθύπλουτοι σε χρυσό και ασήμι και κοπάδια αλόγων και
απέκτησαν πολλά όπλα και έμαθαν να μάχονται καλύτερα από τους Ρωμαίους,
ενώ αρχικά δεν ήταν παρά άξεστοι βάρβαροι που δεν τολμούσαν να
εμφανισθούν έξω από τα πυκνά τους δάση. Και όσο για τα όπλα δεν ήξεραν
ακόμη και τι είναι αυτά, εκτός από δύο-τρία λογχάδια, δηλαδή κοντά δόρατα.
(Ιωάννης Εφέσου, Εκκλησιαστική Ιστορία, Γ μέρος, κεφ. 25, 248-249)
α) Ο συγγραφέας, Ιωάννης της Εφέσου,
είναι εχθρικός απέναντι στους Σλάβους.
Να σημειώσετε δύο επίθετα που
χρησιμοποιεί για τους Σλάβους
(Σκλαβήνους) που μαρτυρούν την
εχθρότητά του.
β) Σε ποιες περιοχές του ρωμαϊκού
(βυζαντινού) κράτους εγκαταστάθηκαν
οι Σλάβοι;
γ) Ποια προβλήματα προκάλεσαν οι
Σλάβοι στο βυζαντινό πληθυσμό αυτών
των περιοχών;

14. Ο ιστορικός Προκόπιος που
γνώριζε καλά τη
συμπεριφορά των δήμων του
Ιπποδρόμου κατά τη στάση
του Νίκα, χρησιμοποιεί τον
όρο δημοκρατία με τη
σημασία «κυριαρχία των
δήμων, έλλειψη κεντρικής
εξουσίας, αναρχία». Τι
σήμαινε ο όρος δημοκρατία
στην αρχαία Αθήνα και τι
σημαίνει τώρα; Τι
πληροφορίες μας δίνει ο
Προκόπιος για τους
Σλάβους;

15. Ο Προκόπιος χαρακτηρίζει απαξιωτικά δημοκρατία την πολιτική οργάνωση των Σλάβων,
γιατί δεν είχαν κεντρική εξουσία. Κάθε φορά που οι Σλάβοι έπρεπε να αποφασίσουν για
κάποιο θέμα συγκεντρώνονταν και αποφάσιζαν από κοινού, κάτι που στα μάτια του
Προκόπιου φαίνεται εντελώς παράδοξο. Η συσχέτιση των πολιτικών θεσμών των Σλάβων
με τους Δήμους του Ιπποδρόμου που προκάλεσαν τη φοβερή για τη Βυζαντινή
αριστοκρατία στάση του Νίκα είναι φανερή.
Στην αρχαία Αθήνα, ο όρος δημοκρατία σήμαινε την άσκηση της εξουσίας από το
δήμο, δηλ. το λαό. Οι πολίτες έπαιρναν μέρος στις συνεδριάσεις της εκκλησίας
του δήμου. Το πολίτευμα ήταν άμεση δημοκρατία.
Σήμερα, ο όρος δημοκρατία αναφέρεται σε εκείνη τη μορφή
πολιτεύματος στην οποία η κυριαρχία βρίσκεται στα χέρια του λαού, ο
οποίος την ασκεί, όμως, μέσω των Βουλευτών (έμμεση δημοκρατία).
Ο Προκόπιος τη γλώσσα των Σλάβων τη χαρακτηρίζει βάρβαρη αλλά
και στην ενδυμασία τους αναφέρεται επίσης απαξιωτικά. Ως προς την
εμφάνιση, τους περιγράφει ως ψηλούς, δυνατούς και κοκκινωπούς.

17. Εγκατάσταση σλαβικών ομάδων στην
ηπειρωτική Ελλάδα
Οι Σλάβοι τον 7ο αιώνα
Προβλήματα επικοινωνίας Κωνσταντινούπολης
με ευρωπαϊκές επαρχίες (ιδίως Θεσσαλονίκη)
Επιθέσεις-Λεηλασίες
Σκλαβηνίες
αυτόνομες νησίδες σλαβικού
πληθυσμού, διάσπαρτες
ανάμεσα στους Έλληνες τον
7ο και 8ο αι.
Τι ήταν οι
Σκλαβηνίες;

18. Ομαλή ένταξη Σλάβων στη βυζαντινή κοινωνία (9ο και 10ο αιώνα)
Επίδραση ελληνικού πολιτισμού
Ανάπτυξη οικονομικών - κοινωνικών σχέσεων
Εξελληνισμός
Σλάβων σε
3 στάδια
Στρατιωτική
υποταγή
Εκχριστιανισμός
Αφομοίωση
κοινωνική
εθνολογική

19. Το Βυζάντιο ενέταξε ομαλά τους Σλάβους στη βυζαντινή κοινωνία (9ος – 10ος αι.)
3. Η αφομοίωση των Σλάβων
Ο πατέρας μας, ο αείμνηστος Βασίλειος [Α΄,
867 – 886], ο αυτοκράτορας των Ρωμαίων,
έπεισε τους Σλάβους να εγκαταλείψουν τα
αρχαία έθιμά τους, αφού τους έκανε Έλληνες
και τους υπήγαγε στους κυβερνήτες σύμφωνα
με το ρωμαϊκό πρότυπο, και τους βάπτισε,
τους ελευθέρωσε από τη σκλαβιά στους
ηγεμόνες τους και τους δίδαξε να πολεμούν τα
έθνη που είναι εχθρικά προς τους Ρωμαίους.
(D. Obolensky, Η Βυζαντινή Κοινοπολιτεία. Η Ανατολική Ευρώπη,
500 – 1453, τόμος Α΄, σελίδα 140.)
α) Πότε
ολοκληρώθηκε ο
εξελληνισμός των
Σλάβων που ήταν
εγκατεστημένοι
στα όρια του
ρωμαϊκού
κράτους;
β) Με ποια
μέτρα
επιτεύχθηκε
ο
εξελληνισμός
τους;

20. Μελετώντας το γράφημα – χάρτη
διαπιστώνουμε ότι η πυκνότητα της
σλαβικής εγκατάστασης ήταν
ιδιαίτερα μεγάλη στο βορειότερο
τμήμα της Ηπείρου και αρκετά μεγάλη
στην κεντρική Στερεά και την
Πελοπόννησο, ενώ ήταν πολύ
αραιότερη στις παράκτιες περιοχές.