1. Yeryüzünde Yaşam
www.sosyalbilgiler.biz
Konu: Dört Mevsim
Kazanım:3 Haritalardan ve görsel materyallerden
yayarlanarak Türkiye’de görülen iklim tiplerinin
dağılışında Coğrafi Konumun ve Yeryüzü
şekillerinin etkisini açıklar
Süre:40 dakika
Amaç: Ülkemizin farklı yerlerindeki farklı iklim
türlerinin görülmesinin nedenlerini değerlendirmek

2. Hava durumu ve iklim.
Aşağıda bir günlük hava durumu verilmiştir.
Hava durumunda hangi olaylarla ilgili bilgi
verilir?

3. Hava durumu:
Bir yerde kısa bir süre İçinde etkili olan hava
olaylarıdır. İnceleyen bilim Meteorolojidir.

4. İklim
Bir bölgede uzun süre etkili olan
karakteristik hava koşullarıdır. Hava
olaylarının uzun yıllar (35-50 yıl)
ortalamasıdır. İklimi inceleyen bilim
Klimatolojidir.

5. İklimi Etkileyen Başlıca Unsurlar
Enlem
Rüzgarlar
ThemeGallery is a Design Digital
Yükselti
Content & Contents mall developed by
Guild Design Inc.
Denizellik is a Design Digital
ThemeGallery
Content & Contents mall developed by
Guild Design Inc.
Bakı

6. Enlem

7. Dünya’nın şekli sıcaklığı nasıl etkiler? Enlem etkisi nedir
Dünya’nın şeklinden dolayı, kutuplara gidildikçe
güneş ışınlarının düşme açısı küçülür, atmosferde
aldıkları yol uzar. Bu nedenle kutuplara gidildikçe
sıcaklık azalır.
Buna enlem etkisi denir.
Yeryüzünde sıcaklık
dağılışını etkileyen en
önemli etmen enlemdir.
Kutuplara gidildikçe sıcaklık düzenli bir
biçimde azalır mı? Buna iki örnek veriniz.

8. Güney kıyılarımız ekvatora daha yakın olduğu için daha
sıcaktır

9. Yukarıda Dünya’da yıllık ortalama sıcaklık dağılışı gösterilmiştir.
En yüksek ve en düşük sıcaklıklar nerelerde görülmektedir?
Asya’da en düşük sıcaklıklar nerelerde yaşanmaktadır?

10. Örnek Soru :
Normal koşullarda yeryüzünde sıcaklık, Ekvator’dan
kutuplara doğru giderek azalır.
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir
sonucudur?
A) Yerin şeklinin
B) Yerin hareketlerinin
C) Hava hareketlerinin
D) Deniz etkisinin
Yanıt : A

11. Rüzgarlar

12. Rüzgarlar sıcaklığı etkiler mi?
Soğuk
Sıcak
Ekvator
Sıcak
Soğuk
Ekvatordan kutuplara doğru esen rüzgarlar
sıcaklığı arttırır
Kutuplardan Ekvatora doğru esen rüzgarlar
sıcaklığı düşürür

13. I III
Örnek Soru :
Cevap : B
K
II
Rüzgârlar, geldikleri yönlere göre hava sıcaklığını düşürücü ya
da yükseltici bir etki yapar.
Buna göre yukarıdaki şekilde ok yönünde estiği görülen
rüzgârlar numaralı bölgelerin hava sıcaklığını hangi yönde
etkiler?
I. Bölge II. Bölge III. Bölge
A) Düşürür Yükseltir Düşürür
B) Yükseltir Düşürür Yükseltir
C) Yükseltir Yükseltir Düşürür
D) Düşürür Yükseltir Yükseltir

14. Yer şekilleri

15. Yüksek yerler neden soğuktur?
Yükseklerde atmosfer yoğunluğu az olduğu
Için, yüksek yerler çabuk ısınır, çabuk soğur.
10 °C
2000 m
UNUTMA! 12 °C 1600 m
Türkiye’deki
14 °C 1200 m
dağların batıdan 16 °C 800 m
doğuya doğru 18 °C
20 °C
400 m
0m
yükseltisi artar

16. Yükselti artarsa Deniz seviyesinde
sıcaklık düşer sıcaklık daha
yüksektir

17. Örnek Soru :
Aynı boylam üzerinde bulunan noktalarda aynı saatte ölçülen
sıcaklıkların Ekvator’dan kutuplara doğru düzenli bir biçimde
azalması gerekir.
Gerçekte böyle bir düzenliliğin gözlenememesi
aşağıdakilerden hangisine bağlanabilir?
A) Yükselti
B) Yerin hareketlerine
C) Güneş enerjisindeki dalgalanmalara
D) Dünya’nın şekline
Yanıt : A

18. Denizellik

19. Kara ve denizler aynı oranda mı ısınır?
Karalar çabuk ısınır, çabuk soğur.
Denizler geç ısınır, geç soğur.
En yüksek ve en düşük sıcaklıklar karalarda yaşanır.
Denizden esen rüzgarlar, kışın ılıtıcı, yazın serinletici etkide bulunur.
Ortalama 200 m derine işler.
Ortalama 15-20 cm’ye kadar işler.
Serin Ilık
Yaz Kış

20. Antalya’daki ve Isparta’daki en sıcak ve en
soğuk dereceler nedir?
Antalya niçin Isparta’dan daha sıcaktır?

21. Bakı

22. Eğim ve bakı sıcaklığı nasıl etkiler?
Kuzey yarım kürede ağaçların yosun tutan tarafı
Türkiye’de kiralamak ya da satın almak
hangi yönü gösterir? Neden? güneyi, Güney
istenilen evlerin güneye bakması istenir.
Kuzey yarım küredeki dağların
Bakı durumu nedir?
Neden?
yarım küredeki dağların kuzeyi bakı
durumundadır.
Bakı Bakı durumunda olan
yamaçlar, diğer
yamaçlara göre daha
çok ısınır.

23. Yukarıdaki haritadaki sıcaklık değeri hangi döneme ait olabilir?
En yüksek ve en düşük sıcaklıklar hangi yarım kürelerde yaşanmaktadır?
Ekvatordan kutuplara gidildikçe sıcaklık düzenli bir biçimde azalmakta mıdır?
Neden?

24. Haziran
Hangi merkezlerde sıcaklık farkı fazladır? Neden?
Sıcaklık, kutuplara gidildikçe düzenli bir biçimde azalmakta mıdır? Neden?
Kuzey kıyılarla güney kıyıların sıcaklıklarını karşılaştırınız. Hangisi daha yüksektir? Neden?
Aynı enlemde bulunan İzmir ile Malatya’yı karşılaştırınız. Hangisi daha sıcak? Neden?
Ankara ile Erzurum’u karşılaştırınız. Hangisinde sıcaklık daha düşük? Neden?

25. KENDİMİZİ DEĞERLENDİRELİM
1. Yeryüzünde sıcaklık dağılışının en önemli
nedeni nedir?
2. Kutuplara gidildikçe sıcaklık düzenli olarak
azalır mı? Neden?
3. Kuzey ve Güney yarım kürelerde bakı
durumunda olan yamaçlar hangileridir?
4. Günün en sıcak ve en soğuk zamanları
hangileridir? Neden?
5. Kuzey yarım kürede kuzeyden ve
güneyden esen rüzgarlar sıcaklığı nasıl
etkiler?