Escritura creativa. Carta ao director. Correo electrónico.

1. 04. Viaxe en tren
De termos que escoller un medio de locomoción para Curros estariamos obrigadas a dicir
o tren.
 E para vós, cal diriades? ______________________________
 Se escribirades un poema para o voso medio de locomoción e o primeiro
verso das estrofas comezaran do seguinte xeito como os seguirías. Se o
considerades podedes cambiar a disposición formal dos versos.
Velaí vén, velaí vén avantando
____________________________
____________________________
____________________________
Por onde ela/el pasa
____________________________
____________________________
____________________________
Velaí vén, velaí vén, tan oupada/oupado,
____________________________
____________________________
____________________________
Tras dela/del non veñen
____________________________
____________________________
____________________________
Velaquí como canta Curros a chegada a Ourense da primeira locomotora

2. NA CHEGADA A OURENSE DA PRIMEIRA LOCOMOTORA
I
Velaí vén, velaí vén avantando
cómaros e corgas, e vales, e cerros.
¡Vinde vela, mociños e mozas!
¡Saludaina, rapaces e vellos!
Por onde ela pasa
fecunda os terreos,
espértanse os homes,
frolecen os eidos.
Velaí vén, velaí vén, tan oupada,
tan milagrosiña, con paso tan meigo,
que parece unha Nosa Señora,
unha Nosa Señora de ferro.
Tras dela non veñen
abades nin cregos;
mais vén a fartura
¡i a luz i o progreso!
II
Catedral, demagogo de pedra,
dun pobo fanático erguida no medio,
repinica esas chocas campanas
en sinal de alegría e contento.
Asocia esas voces
ó son dos pandeiros,
¡ás santas surrisas
de terras e ceos!
E tí, río dos grandes destinos,
que os himnos ensaias dos trunfos ibéricos,
requeimáda-las fauces de sede
vén o monstro a beber no teu seo.
Bon samaritano,
dálle auga ó sedento;
que a máquena é o Cristo
dos tempos modernos.
[numerar os versos]
ACTIVIDADE 1

3. 1. Despois de escoitar o poema “Na chegada a Ourense da primeira locomotora” que
recita o voso profesor ou a vosa profesora:
[Se non entendedes algunha palabra comentádea coa vosa parella, se aínda non sodes
quen de saber o significado buscádea no dicionario ou preguntádelle ao profesor.
Lembrade cubrir a ficha léxica.]
 A quen pensades que lle dedica Curros este poema?
___________________________________________________________
 Que pensa o poeta que traerá a chegada do tren a Ourense/Galiza?
___________________________________________________________
 No poema aparecen simbolizados o progreso e o atraso. En que elementos
podedes localizar isto?
___________________________________________________________
___________________________________________________________
 Escribide todos os elementos do campo semántico da relixión que haxa no poema:
___________________________________________________________
___________________________________________________________
Nivel analóxico
 Hoxe en día, que medios de locomoción representan para vós o progreso?, e o
atraso?
___________________________________________________________
___________________________________________________________
 E na sociedade actual, que elementos simbolizan para vós o atraso na sociedade
actual?
___________________________________________________________
___________________________________________________________
2. Agora tócavos a vós. Lede ao resto dos compañeiros o voso poema. Comentade de
xeito oral os poemas:
 Cal é o medio de locomoción ao que lle dedicades a vosa composición?
 Con que actividades da vosa realidade relacionades o voso medio de locomoción?

4.  Predomina algún campo semántico? Que relación estabeleces entre o campo
semántico e o que queredes transmitir?
INVESTIGAMOS SOBRE O TREN NA ACTUALIDADE
1. Trasladádevos á aula de informática. Buscade na hemeroteca de diferentes xornais
noticias sobre a chegada do tren de alta velocidade (AVE) a Galiza.
 Lembrade que podedes usar os nosos marcadores dixitais
o http://del.icio.us/manuelcurrosenriquez/prensa
2. Despois de ler as noticias elaborade nun documento de texto un esquema no que
recollades as seguintes ideas.
-O AVE na Península Ibérica (inicios e desenvolvemento)
-A chegada do AVE a Galiza (datas, presupostos, comparación coa chegada a
outros lugares da Península etc.).
-Aspectos negativos do tren de alta velocidade (estrutura concibida desde o
centralismo, impacto medioambiental, futuro das liñas de proximidade do país e outros).
-Aspectos positivos (conexión con outros lugares da Península e outros)
Usade as opcións de formato e ferramentas do voso procesador. Indicade ao comezo do
documento o voso nome e apelidos, a clase e o grupo ao que pertencedes.
Elaborade no encerado da aula de informática, entre todo o grupo, un mapa conceptual
con todas as ideas que saen dos vosos esquemas.
Gardade unha copia na carpeta do voso escritorio, imprimídeo e entregádella unha copia
ao voso profesor ou á vosa profesora.
PROXECTO DE ESCRITURA: escribimos unha carta ao director.

5. Os textos de opinión escritos polos lectores e pólas lectoras reciben o nome de “Cartas ao
director”. Neste espazo os lectores e as lectoras (individual ou colectivamente)
denuncian, comentan, aclaran ou rectifican, defenden e acusan cuestións ou
temas da vida diaria ou de actualidade. Malia iren dirixidas ao director as persoas
destinatarias finais do texto son os lectores e as lectoras do xornal.
Canto ao seu contido, á hora de planificar a carta debemos ter en conta: o tema, a
finalidade que perseguimos coa súa publicación.
Aínda que as formas que podemos atopar son variadas deben responder a unha estrutura
clara onde as secuencias que usemos sexan argumentativas:
Organización: Contido:
Encabezamento Saúdo
Introdución Presentación de quen escribe a carta, de xeito
individual ou colectivo.
Corpo da carta Presentación breve e tema.
Contextualización para que os lectores e as lectoras
comprendan os feitos.
Conclusión Argumentos:
-Feitos: datos, testemuños, exemplos doutros feitos
similares etc.
-Opinións: individuais ou colectivas, citas de
autoridades etc.
Despedida Conclusión: pechamento do texto coa idea forza (tese)
Expresións de educación e cordialidade pola atención:
atentamente, grazas pola... e outras similares
Sinatura e Nome e apelidos de quen escribe ou nome completo do
identificación colectivo
Datos de identificación (non se publican mais
necesarios para a publicación da carta)
Moitas veces os xornais suprimen o saúdo e a presentación do colectivo por cuestións de
espazo.
Canto á forma, as cartas non deben superar as 300 palabras e deben estar redactadas en
texto mecanografado. Os xornais resérvanse o dereito de publicalas e resumilas se for
preciso.
ACTIVIDADE 1

6. Por parellas, lede as cartas que vos achegou a vosa profesora ou o voso profesor e
poñede en común os diferentes aspectos que recoñecedes nela:
 Finalidade ou intención da carta.
 Tema.
 Argumentos.
ACTIVIDADE 2
Elaborade un borrador da vosa carta sobre na que mostredes a vosa opinión sobre “os
beneficios e prexuízos da chegada do AVE a Galiza comparándoos coa chegada do tren
no século XIX”. Se o considerades preciso botade man do esquema que elaborastes na
aula de informática. Para elaborar a carta podedes xuntarvos con aqueles compañeiros e
aquelas compañeiras que observaches destacaban feitos moi parecidos aos teus cando
elaboramos o esquema na aula de informática.
Lembrádevos de revisar o texto en todos os seus aspectos: cuestións ortográficas,
formais e de redacción.
ACTIVIDADE 3
Copiade a carta nun procesador de textos e volvede revisala. Enviade ao longo destes
días as vosas cartas aos diferentes xornais que consultastes. Comezádeas enviando a
aquelas que pensades poden ter máis interese na súa publicación polo tipo de liña
editorial que manteñen.
Se non entendedes algunha palabra comentádea coa vosa parella, se aínda non sodes
quen de saber o significado buscádea no dicionario ou preguntádelle ao profesor.
Lembrade cubrir a ficha léxica.
COLLEMOS OUTRO TREN
A chegada da locomotora a Ourense falábanos da locomotora como o Cristo dos tempos
modernos, e no poema d’O maio dicía que quería un maio sen cregos.
A relixión e o tren mestúranse na súa grande obra en galego, O divino sainete.
Curros, nunha fría noite de Nadal en Madrid, atopa a Santa Compaña e ao escritor F.

7. Añón, que forma parte da mesma. Comezan unha peregrinación a Roma en tren; Añón
vai guiar a Curros a cada un dos sete vagóns, que representan os sete pecados capitais:
preguiza, envexa, ira, gula, soberbia, luxuria e avaricia. Ao chegaren a Roma vense co
Papa, León XIII, ao que convencen para que deixe o seu cargo e as riquezas da Igrexa e
volva á caridade cristiá.
“Introdución” d’O divino sainete
Velaquí un fragmento da “Introdución”:
Xa miña nai m'o dicía:
quot;¿Onde has de ir, boi que non aras,
senon á cortaduría?
Tanto saber traite cego;
mais, ou morres condanado
ou tes que volver ó rego.
Olla que o tempiño foxe,
i é ben pra mañán non gardes
o que poidas facer hoxe.
Que a morte non nos avisa,
e se ha levarnos cubertos,
que non nos colla en camisa.”
¡Tiña de ser! ¡Diol-o quixo!
¡El, que criou dun arroto
tódalas cousas, sin lixo!
Nunca outra tal se ha de vere:
¡Curros camiño de Roma
entoando o Miserere!
¿Pero hei ser sempre un brasfemo,
un xudío, un relaxado
de Dios azoute? ¡Ora o Demo!...
¿Quen, necesitado delas,
non merca saúde e groria
por unhas cantas cadelas?
***
Todo vai caro na vida.
A groria é que anda barata
como a sardiña manida.
Certa literata fea

8. mercouna dando a Aristarco
un bico tras dunha cea.
A un usureiro con sorte
custoulle... perdoar inxurias...
nas boquëadas da morte.
¡I é que neste tempo infame
a Crítica anda saída
i os Santos morren de fame!
O inferno a min non me atrapa:
cómpreme unha pouca groria
e voulla comprar ó Papa.
É un viaxe de recreo.
¿Quen folga de vir comigo
de Leon XIII ó xubileo?
Connosco irán moitas xentes:
abades, monxas, beatas...
¡Xuro a Dios que hemos de ir quentes!
¡Que rosario, compañeiros,
de contas de amancebadas
con deces de putañeiros!”
Seguro que durante a lectura aparecen nomes de persoas que non recoñecedes. Por
exemplo, aparece Aristarco xa que o papa León XIII aparece presentado no resumo inicial
da obra. Averiguade de quen se trata
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
E as palabras, sabías do significado de todas
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
Nivel lingüístico
O texto anterior contén algunhas frases feitas propias da nosa lingua: “boi que non aras”,
“volver ó rego”, “pra mañán non gardes o que poidas facer hoxe”, “que non nos colla en
camisa”, “nunca outra tal se ha de vere”. Que significan estas expresións? Comentade

9. entre todas as persoas da clase o significado deestas frases. Seguro que entre todos
sodes quen de explicar o seu significado e poñer exemplos de situacións nas que as
escoitastes. Se for preciso botade man dun dicionario de frases feitas ou da axuda do
profesor ou da profesora.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
Demostrade que coñecedes o que significan empregándoas en varias oracións.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
A nosa tradición popular ten moitos refráns dedicados á relixión. Ímosvos poñer algúns e
intentade enlazar o comezo coa segunda parte que lles corresponde.
Na casa do abade non esperes pola compañeira
Dá Deus mocos e Deus as de todos
Cada un sabe as súas comede e levade e mal del falade
Onde canta un crego a quen non se sona
Para a misa e para a feira nunca falta un duro
Investigade na vosa casa sobre máis ditos de refráns sobre cregos, relixión...
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
Comentade entre todas as persoas da clase: cal pode ser o motivo de que sexa tan rica a
fraseoloxía neste ámbito?

11. Interpretamos o texto segundo a crítica
Curros foi cualificado pola crítica de “anticlerical”.
 Sabes cal é o significado deste adxectivo? Se tes dúbida pensa por separado no
prefixo e na raíz pola que está composto. Define esta palabra.
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
 Confronta a túa definición coa que aparece no dicionario.
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
 Que trazos anticlericais aparecen neste fragmento?
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
Cantos d’O divino sainete
Revisade o resumo do argumento d’O divino sainete. Dividide a clase en sete grupos. O
profesor ou a profesora vaivos entregar unha tarxeta cun pecado capital.
 Aventurade unha definición para ese pecado.
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
 Agora buscade nun dicionario todos os significados para ese pecado.
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________

12. _____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
 Escribide un alfabeto de palabras asociadas ao voso pecado. Escribide unha
palabra por cada letra, no caso de non atopardes algunha por esa letra escribide
unha palabra que a conteña.
ALFABETO DO PECADO __________________
A M
B N
Ñ
C
O
D
P
E
Q
F
R
G
S
H
T
I
U
L
V

13. Z
X

14.  Agora, o profesor ou a profesora entregaravos a cada grupo un folio
cunha estrofa de tres versos do canto onde aparece o voso pecado. De
xeito individual, e sen que ningún membro do grupo vexa o que
escribides, continuaredes a tríade de versos. Cada vez que un
compañeiro ou unha compañeira escriba a súa tríade debe dobrar o folio
e pasarlle o texto á seguinte persoa do grupo (de xeito que, cando vos
toque de escribir a vosa tríade só podedes ver o texto da persoa
anterior). En cada verso debedes incluír unha das palabras que
aparecen no voso alfabeto colectivo. Rematamos cando todas as
persoas do grupo escribiron a súa tríade.
 Unha vez rematen todos os grupos realizamos unha lectura dramatizada
do texto.