In deze nieuwsbrief: AANKONDIGING 01 vrije vormen 05 raad van adviessessie 06 aluminiumentrum IN DE PRIJZEN 04 lof-prijs: aedes magazine VERSLAG 07 nieuwjaarsborrel: booosting gaat vreemd NIEUWS 03 productontwikkeling: succesfactoren 09 bouwinnovatieprijs, interview bouwen met staal 10 moooi: de oneliner als argumentatie 14 elemental norm+ 15 de glasbak BOOOSTING 04 antwoordkaart 11 agenda, colofon 12 participanten Voor meer nieuws: www.booosting.nl

2. a ril 2000 11 nr. 56
booosting
,
Realiteit
Constructeur Jan van der Wlnl1tVf'rtf' lt
ingewikkelde engineering van dubbelgekromde
een specialisme van ingenieursbureau
Z onne· eld. Aansluitend, en als opstap naar Booosting gaat (branche)vreemd, praktij kvoorbeelden
v
de engineering en uitvoering in de scheepsbouw. Wim Groeneveld van Numeriek Centrum
Groningen geeft een lezing over de talloze krommi ngsmogelijkheden die zij in de scheepsbouw
al jaren toepassen. H et N umeriek Centrum verwerkt datagegevens, waarvan zusterorganisatie
Centraal Staal bouwpakketten voor de (internationale) scheepsbouw maakt. Het
Centrum is gespecialiseerd in ronde vo rmen in staal, aluminium en kunststof.
L ..J

3. r Scheepswerf
,
En na de roedrachten van deze slimme uitdagingen, is er een uitgebreide rondleiding op de scheepswerf
van Van der G iessen - de Noord te Krimpen aan den Yssel. Een succesvolle werf die is gespecialiseerd
in de nieuwbouw van o.a. ferry's en hopperzuigers.
Ontvangst in Partycentrum Stormpolder te Krimpen aJd Yssel
bwin Hilbrands & Kees Draaisma over hun afstudeeronderwerp De flat van Noach
15:05 Michel Post over zijn afstudeeronderwerp Xanadu, een droom verwezenlijkt
15:25 Lars Spuyboek over NSA, non-standard architecture
15:45 Karel Vollers over Getordeerde vlakken
16:05 Korte break
16:30 Jan van der Windt, Ingenieursbureau Zonneveld
over De engineering van vrije vormen
16:50 Wim Groeneve/d, Numeriek Centrum Groningen over de scheepsbouw
17:10 Discussietijd
17:45 Naar de werf lopen
18:00 Rondleiding op de scheepswerf Van der Giessen - de Noord
20:00 Borrel in Partycentrum Stormpolder tot plm. 20.30 uur
U bent van harte welkom! (zie ook Nieuwsbrief55)
deelname? Inschrijving via deze antwoordkaart.

4. ••••••••!• • • 0 n t wik k e 1 n9 I 4E)
Succesfactoren (1)
Dit is de eerste bijdrage van een korte serie over succesfactoren bij producto ntwikkeling. De gegevens
zijn gebaseerd op een analyse van projecten, waarbij ik zelf berrokken ben gewees t. Belangrijk om te
vermelden is dat het om industriële produ cten gaat. In de door Mick Eekhollt ge"Introduceerde
termi nologie zo u je ook van sta ndaard - en systeemproducten kunnen spreken.
De analyse heeft pl aatsgevonden op bas is van 104 proj ecten, geselecteerd ui t een rotaal van ca. 150.
De overige projecten zijn nog niet afgero nd. Succes of falen is hi erva n dus nog ni et vast te stellen. De
projecten zijn qua ondelwerp te verdelen als weergegeven in onderstaand taartdiagram.
~ verdeling naar type onderwerp
De terminologie is gebaseerd op
ba.rMJeei
Eekhout, onder meer: POPO of COO1pooent 12%
omwerpmethoden voo r bouw- 42%
producten en bouwcomponemen, 11 %
Delft U niversiry Press, 1997
materieel
Van alle projecten zijn er drie als
mislukt te beschouwen en 23 als
geslaagd. C riterium daarb ij is dat element materiaal
er duidelijk sprake is va n markt- 12"10 9%
succes; hetzij direct, hetzij via een spin-off De overige 78 proj ecten zijn gekarakteriseerd als 'beëindigd'.
Oorzaken hiervan kunnen bijvoorbeeld zijn het wijzigen van de strategie of een te hoge investering.
Voor deze projecten geldt dus dat er geen sprake is van 'succes'. Men kan ze echter ook niet als
'mislukt' betitelen, omdat ' niet-s ucces' ook niet is aangeroond.
Ik beperk mij nu tot één kenmerk: de omvang van het proj ect als succesfactor. Uit onderstaand
staafdiagran1 blijkt dat kleine productontwild<elingsprojecten aanzienlijk meer kans van slagen hebben
dan grote projecten.
In de kolommen staa n de absolute
aa ntallen projecten. De gegevens zijn
3
gebaseerd op de investerin g in ver-
houding tot de omzet van de initiatief-
nemer.
In de vo lgende nieuwsbrief zal ik
18
ingaan op de succesfactor 'het kennis-
niveau van de onderneming' die bij
productontwikkeling een rol speelt.
0% - - - - Jos Lichtenbelg, Voorzitter Booosting
klein middelgrt groo t
Directeur A+ Bureau voor
bouwproducrontwild<eling

5. Op 19 januari jl was de prijsuitreiking van de LOF-prijs
voor Vaktijdschrift journalistiek 2000, de tweejaa rlijkse
vakprijs van het Lucas Ooms Fo nds.
Van de in totaal 125 inzendingen werden 10 vakbladen
genomineerd. Tot in de laatste discussieronde was de strijd
spannend: zowel Aedes Magazine als Detail in Architectuur
(DIA) waren kanshebber. Bij het vaststellen van de winnaar heeft de jLlly geprobeerd het blad te kiezen
dat exemplarisch is voor de vernieuwing en de professio nalisering van de vakbladjournalistiek.
De LOF-prijs 2000 is na rijp beraad toegekend aan Aedes Magazine. '( .. ) Wie dit blad opslaat merkt
aan elke pagina dat de redactie heeft nagedacht over de vraag hoe zij selectie en aanpal( van
ondelwerpen het beste kan afstemmen op wat de doelgroep nodig heeft.'
DIA dus op een nipte 2 e plaats; vooral geprezen om de heldere vormgeving en vertegenwoord iging
van een nieuwe generatie tijdschriften. ' (.. ) Geen blad dat zo scherp heeft omschreven wat het wel en
wat het niet wil zijn en geen blad dat in de uitwerking zo goed laat zien dat zich in de beperking de
meester toont'.
NAAM
I I
BEDIUjf
I I
ADRES
POsrCODE WOONPI.;tT$
TELEFOON
o Komt op woe sdag 26 april naar de bijeen omst over Vrij e ormen
te Krimpen aid IJ ssel van 14.30 tOt 20.30 uur met personen. Booosting
o Komt op woensdag 17 mei naar de 2 e Raad van Adviessessie te Delft
Postbus 596
van 16.00 tOt 18.00 uur met personen. (AVA)
o Komt op donderdag 29 juni naar het nieuwe Alum inium Centrum te Houten 2600 AN Delft
van 16.00 tOt 19.30 uur met personen.
o W il graag aanslu iten op het Internet- netwerk van Booosting (AVA)
(www.OOO.nllbooosting) Dit geldt Alleen voor Aangeslotenen van Booosti ng.
o Ontvangt graag informatie over participatie bij Booosting.
o Bestelt het boek 'Booosting in bedrijf (1992) Participanten: f 25,00 )
o Bestelt de reader ' I 0 jaar Booosting' (1998) ( Niet-participamen: f 39,50
L .J
(AVA) staat voor Alleen Voor Aangeslorenen

6. • ,
Raad van Adviessessie
Lijkt dat u wat, om de inspiratiebronnen van een aantal va n de Raad van Adviesleden (annex
oprichters) van Booosting eens te leren kennen) Het bestuur wel. En daarom wagen we nogmaals een
poging op woe nsdag 17 mei aa nstaa nd e voo r een
zogenaamde Raad van Adviessess ie.
.. "
0>
<0
....,
Q
.<::
<0 ->:
:c <lJ
Jan Brouwn; Miek Eekhout, Eric Vreedenburgh en Marcel L..J
c
<l> ->:
Vroom worden dan in de gelege nheid gesteld, 0 111 elk op co <.J
hun markante wijze, kort en krachti g hun persoon lijke ...,
<l> ::;:
<l> 0.
'-
<l> visie op o nt:verpen en bouwen aan ons te ventileren. ...,
<l> '-
<l>
E
:;;:
C
<l> ...,
"
<l> C
E 0
<l>
<ll
<l>
V>
"0
0
E ....,
0
:::>
c <0
<0
E '-
:::> <l>
.0
....J
De onderwerpen zijn als volgt: )
Jan Brouwer De verleiding van het verleden
Miek Eekhout De toekomst van de bouw(technologie)
Eric Vreedenburgh Ontwerp en evolutie
Marcel Vroom windows 2000
Ä .<::
.c <..'" Het fanatiek viertal wordt bijgestaan door spreekstalmeester Jaap Koning
u
V> -Cl
0 <::
" (Koning Indusrri al Design D en Haag).
co <lJ
"b
c <lJ
<l>
co
<lJ
<..
PRO G RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM MA
V>
<0
"""
<.J 16:00 Start
<..
C>.
L..J 16:15 Mick Eekhout (Octatube Space Structures te Delft)
'-
<l>
"0
0.
'- 16:35 Eric Vreedenburgh (Archipel ontwerpers te Den Haag)
<l>
C
<0
...,
" 16:55 Marcel y,'oom (Vroom research & design te Rotterdam)
:> c
0
17:15 Jan B"ouwer (XX architecten te Delft) <l>
<0
.c 17:35 Discussie- en borreltijd ...,
o
V> V>
'>- '-
18:00 Finish :::>
<l>
'- 0>
"0
<l>
co
VI VA staat voor Alleen Voor Aangeslotenen)
L Geïnteresseerd III deelname? In ..J

7. • ,
< ,", ". 'Aarikond; g1 n9 projècÜ>eioek 'n'; eûw: Al umfli-; umcèntrum' t'e' Houten'"
ç . .' ': ..~~ ~ ...' ó~op" d2.~(L~~~ai!.~~.. jJl.~;_ 20_ ·.Yan' l~~~QÖ~ ·tot "19.30,,· uur . "
Q.o .
Spectaculair
...
~~-· A 1 urni ni
E
::s
'- Architect Micha de Haas werd voo r het ontwerp van
.....
c het nieuwe AJuminiumcentrum geinspireerd door het
Q)
u
E Hollandse populieren landschap. Daarom koos hij voor
::s
circa 350 aluminium kolommen waarop hij het
E
::s gebouw plaatste en creëerde hij een 'aluminium bos'.
:;:
3:
De zo met het landschap velweven architectuur vereiste ook een bijzo ndere locatie: het gebouw wordt
::s
Q)
gebouwd op het groene talud, gedeeltelijk in het water op een zichtlocatie in het moderne
c
Vl
bedrijvenpark 'H et Rondeel' te Houten.
.....
'" De basis va n het pand wordt gevo rmd door een innovatieve alum inium draagconstructie die is
'"
0- ge'integreerd met de dal<- en gevelconstructie. Industriële productietechnologie res ulteert in een
3:
::s
o hoogwaardige toelevering op de bouwplaats en een ee nvoudige en efficiëntie assemblage op locatie.
.0
Het grond, en heiwerk is inmiddels uitgevoerd en de prefabricage van de alum iniu mconstructie is in
volle gang. De montage hiervan start in week 16. Donderdag 29 juni aanstaande wordt u in de
gelegen heid gesteld een bezoek te brengen aan de ruwbouw. U bent van hal·te welkom!
PRO G RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM MA
16:00 Ontvangst in het gemeentehuis van Houten
Introductie door de opdrachtgever Paul Bruinsma, directeur Aluminium Centrum
16:05 'De concretisering van een droom' door architect Micha de Haas
16:15 Het ontwerpproces van concept tot detaillering:
'Stabiliteit zonder afbreuk' door Frans Soetens, van TNO Bouw
'Uitwerking in hoofdlijnen' door Remco Wiltjervan D3BN Den Haag
'Detaillering in de praktijk, de aluminium knopen' door Ge1'/'it Jacobs, Arin
'Ruimtevakwerken steeds innovatiever' door Mick Eekhout, Octatube
17:15 Bezoek aan de bouwlocatie
18:30 'Installatietechnisch ontwerp op een klein oppervlak'
door Ed Vonk, Huygen Installatie adviseurs
18:40 'Bouwmanagement van innovatieve projecten'
door Rik Schijf, Bouwteam General Contractors
18:50 'Het Rondeel, de trots van Houten'
door Yvonne Lub, architectuurmedewerker Gemeente Houten
19:00 Discussie met hapje/drankje
19:30 Afsluiting
In verband met het volle p1'og/'amma, ve1'Zoeken wij ft op tijd aanwezig te zijn.
L Geïnteresseerd in deelname? Inschrijving via de antwoordkaart. .J

8. • ,
Verslag van de nieuwjaarsborrel op woensdag 5 ja nuari 2000
B(Q(Q(Q sting 2(Q(Q(Q
Booosting gaat vreemd
Dar Booosring na ruim 10 jaar een
duidelijke posirie heefr vervulr als
crearieve 'luis in de pels' lijdr geen rwijfel.
Ol
.<::
f- Ner als bij bed rij ven geldr echrer ook
c voor Booosring dar wij onze posirie en
'"
'" roekolTISr voorrdurend regen her lichr
""
Ol
o houden.
N
Ol
.0
En dar is nu precies war her besruur her
afgelopen jaar heel inrensief heefr
gedaan. Tijdens her nieuwj aarspraarje
zijn al war ideeën hierover gevenrileerd.
Hier een korre samenvarring daarvan.
Naruurlijk blijfr her leerzaam om bij elkaar 'in de keuken' re kijken en inreressanre projecren re
bezoeken. Samen mer her fenomeen 'regenlezing' en de bijbehorende posiriefkrirische discussie blijfr
dar een inreressanre formule. Dar zullen we zeker handhaven. De vraag is echrer 'War zou
Booosring nog meer kunnen doen?' 'War zou Booosring kunnen verbereren om her doel
'vooruirgang' berer re kunnen dienen?' In zeer brede berekenis van her woord, 'Hoe slimmer, mooier,
sneller, kwalirariever re bouwen?'
Her panklare anrwoord is er nog nier, maar de eersre daden zijn in zichr en dir jaar ook merkbaar zijn.
In de roekomsr spelen war ons berrefr een aan ral rrefwoorden een belangrijke rol: uitdagen, inspireren,
confronteren en doen. N ier roevallig zijn her alle werkwoorden.
De regenlezing heefr, zoals gezegd de funcrie van prikkelen en uirdagen en soms ook inspireren en kan
worden versrerkr mer meer confronrarie mer ideeen en feiren, erc. Zo denken we aan her inzoomen
op bijzondere siruaries. Hoe doen ze her bui ren de bouw? Hoe gaar her supersnelle herinrichren van
winkels in zijn werk? Een confronrarie mer de mode- of reclamewereld. In de bouw hebben we nog
nier zo veel vers rand hebben van zaken als rrendwarching en markering. War re denken van een rhema
als aannemerloos bouwen. Hoe bouw ik 30.000 woningen per jaar? War valr er re leren van her
bouwproces in de scheepsbo uw? Hoe gaar de auro-industrie om mer rechnologische problemen) Hoe
komen producronrwikkelingen in vliegruigindusrrie ror srand? We varren dir samen onder her begrip
'branche vreemdgaan' . En voor dir jaar is al een aanral acrivireiren in de maak.
L .J

9. r 11 ,
Het werkwoord doen hebben we ook tot 'belangrijk' verklaard. Door niet-doen bereik je immers niet
zo veel. Kruisbestuiving tussen de aangeslotenen op het gebied van productonrwikkeling, blijft een
belangrijk thema. Problemen op tafel te leggen. Co ncrete ideeën genereren, samen aan oplossingen
werken. De unieke Booosting-co mbinatie van industrie, onrwerpers, kennis en onderwijs heeft het
vermogen in zich om dit vooral ook samen te doen. Dit verlangt weer enig aanzwengelwerk en veel
meer inbreng en inspanning van bestuur en aangeslotenen.
Internet, dat we hiertoe ook beter willen benutten, kan hi er wellicht ook een rol in spelen. Momenteel
onrwikkelen we hier ideeën voor.
Daarnaast hebben we weer (naar bleek) een oud idee voor een Booostinghuis opgegraven. H et bestuur
buigt zich over de real isatiemogelijkheden en de concrete invulling daarvan.
Wij trachten telkens de kwaliteit centraal te stellen. We streven niet naar een groot aantal
aangeslotenen, maar hebben behoefte aa n partijen die actief aan de discussie willen meedoen. Niet
alleen organisaties, die zich vanwege het Booosting-imago hebben aangesloten, maar vooral zij die
willen uitdagen of uitgedaagd willen worden. Die onrwikkelingen willen oppakken en daarbij gebruik
maken van het potentieel dat Booosting in zich heeft. We moeten er allemaal ons voordeel mee doen.
Bedenk dat je zelf ook Booosting bent.
Mede namens Els, Jan, Eduard, Harm, Johan, Nico en natuurlijk ook Jolanda,
Jos Lichtenberg, voorzitter Booosting
.-______________ ~=
_M·i.Wiiil._ secretariaat
~L-------~====~ __________________,
Bereikbaarheid
secreta ri aat booosti ng
Het secretariaat van Booosting is tot en met juni 2000 alleen op woensdagen bereikbaar.
U wordt dan te woord gestaan door Lucy Mackie.
In de stille zomermaanden juli en augustus is het secretariaat gesloten. U kunt voor dringende vragen
contact opnemen met de voorzitter Jos Lichtenberg, Buro A+ (telefoon 0495- 652380) of de secretaris
Jan van der Woord (telefoon 015-2784137).
Vanaf dinsdag 29 augustus kunt u Booosting bereiken op dinsdag en woensdag (hele dag) en
donderdagochtend. U treft dan Jolanda Steenhouwer weer aan.
Booosting, Postbus 596, 2600 AN Delft
T 01 5 - 270 2770
F 015 - 270 277 1
E Booosting@ooo.nl

10. _~t.m·W,iil. _____n_i_e_u_w_s___---,
Bouwinnovatieprijs
Tijdens de BouwRAl 2000 wordt voor de eerste maal de Nationale BouwPrijs uitgereikt. Deze
bouwinnovatieprijs is bestemd voor de meest innovatieve ontwikkeling op het gebied van
projectontwikkeling, bouwen, wonen en werken.
Deelname staat open voor alle deelnemers aan de BouwRAl.
De criteria welke de jury zal hanteren zijn de mate van innovatie, bruikbaarheid en roepasbaarheid,
de impact in de markt, de wijze van marktbenadering, de mate waarin het aansluit bij de
beursthema's en rot slot de visie die het uitstraalt op het vakgebied. De vijf genomineerde producten
en vijf diensrenlconcepten zijn te zien op het Innovatiepaviljoen op de komende BouwRAI in
Amsterdam, gepland van 11 ti m 14 april a.s.
? info
BOUW Amsterdam RAl
Linda van Schouwen of Anita Kanters
IRAI2000 i T 020 - 549 1212
-------------------
met
Booosting interview:
E bouwrai@rai.nl
Interview met Amo/d de Vries Robbé over de nieuwe organisatie. Op 1 februari
2000 zijn de Stichting Staal bouw Instituut (SBI) en de Stichting Kennisoverdracht
Staalbouwkundig genootschap (SG) gefuseerd tot de nieuwe Stichting Bouwen
met Staal (BMS). De Vereniging Staalbouwkundig genootschap blijft zelfstandig
en krijgt de nieuwe naam Vereniging Bouwen met Staal.
Waarom een nieuwe organisatie? Na twee jaar voorbereiding ontstaat een
organisatie met meer mogelijkheden en meer specialisaties. Er is een beleid voor alle
activiteiten, met als algemeen doel 'het verbeteren van de staalpositie'. Door de
vorming van vier marktsegmenten of populair gezegd marktteams ontstaat een
betere markroriëntatie. Alle aanwezige expertise op het gebied van onderzoek,
~~
.I:J-'"'~
... lobby, kennisoverdracht staat nu ten dienste van de vier marktteams, welke worden onderscheiden
0<0<0
0<"'<0
"-' in woningbouw, verdiepingbouw, infrastrucruur en hallenbouw. In feite is de organisatiestructuur
VlaJU')
aJ <::
',- t.. +-> gekanteld. Andere algemene aandachtsvelden blijven:'milieu', 'brand' en 'ondetwijs'.
'- aJ aJ
>"-'E
X
aJ aJ <::
-0 aJ
'- 3'
Wie doetwat?BMS kent twee directieleden met een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Arnold de
-o::s::s
~aJO
0"-'00
Vries Robbé verzorgt het externe beleid, waaronder promotie. Rob Lutke Schipholt zal zich richten
<:: u
'- aJ
«'-
op de interne organisatie, onderzoek en kennisoverdracht. De activiteiten van SBI en SG zoals u die
'--0

11. gewend bent (o.a. Staalbouwdag, techniekdag, tijdschrift Bouwen met Staal),vormen de basis van de
nieuwe organisatie. De Vries is trots op de positie van de organisatie als objectief adviesorgaan.
Belangrijk onderdeel blijven ook de cursussen en opleidingen voor MBO en (post) HBO.
Alle 17 medewerkers, door De Vries omschreven als 'staalfreaks', blijven in dienst van BMS. Geen
ontslagen dus, er zijn zelfs twee vacatures.
Heeft staal kans? 'Ja natuurlijk. Vanuit de gedachte 'kick your mother' meent de Vries dat vooral de
industrie hier een belangrijke rol speelt. Ook de ontwikkeling van IFD-bouwen biedt kansen. Het
marktaandeel van staal in de woningbouw is nog steeds minimaal. 'De klant wordt steeds individueler.
De bouw moet mee met die vragersmarkt. BMS zal hier hard moeten werken aan de (emotionele)
beleving van staal. Meer staal-prefabricage, meer demontabel (staal is 100% recyclebaar).'
Bij de keuze wel/geen staal speelt het imago nog steeds een grote rol. Het idee dat staal duur is, wordt
gelijk getekkeld door een vergelijking van de huidige staalprijs ten op zichte van 1979: deze is met een
1/4 gedaald, terwijl beton is in die periode van 20 jaar rwee maal is duurder geworden.
Wat vindt u eigenlijk van 'de bouw'? 'Ik hoop dat de bouw genuanceerder wordt. Er moet
meerwaarde in het eindproduct worden gestoken. Ik denk dan bijvoorbeeld aan financiën, milieu. Het
kan zo niet door gaan. Er zijn, vaak projectgericht veel (product-)innovaties in de bouw, ook al worden
die weinig geventileerd, maar op het gebied van arbo-veiligheid, productiviteit, financiën en
industrialisatie valt er in de bouw nog heel erg veel verbeteren. Er zijn talloze signalen, waarover ook
talloze rapporten zijn geschreven. Maar daar blijft het bij. Dat moet anders.' De Vries baalt en ziet
er moe uit. Hij wil graag een constructionmanager, een vervangend aannemer, als coördinator, om
meer innovaties, tijdwinst en kwaliteit te kunnen halen.
Welke productontwikkelingen zijn er?'Ehh, de geïntegreerde ligger, de hoedligger'.
En verder? De Europese regelgeving noodzaakt tot Europese schaalvergroting. Daarom in de Vries
een van de initiatiefnemers van het European Institute for construction. Een nieuwe instantie die zich
met name virtueel zal uiten en inzetten op het gebied van kennisoverdracht, promotie en onderzoek.
Het gezamenlijk doel is het tot stand brengen van synergie tussen vergelijkbare Europese staal-branche-
organisatie als BMS. Nederland werkt samen met Engeland, Frankrijk, Spanje, Zweden en Finland.
Wat vindt U eigenlijk van de nieuwe naam Bouwen met Staal? 'Er is veel om te doen geweest.
De meningen zij intern wat verdeeld, maar we wilden niet de indruk wekken een constructiebedrijf
te zijn. Het is inderdaad dezelfde naam als een van onze bekende publicaties. Ach, it's just a mission-
statement.'
Waarom blijft BMS aangesloten bij Booosting?'Tja, het belangrijkste is om feeling te houden met
een (internationaal) platform als exponent voor het industriële bouwen.'
Succes met de ontwikkeling van de nieuwe organisatie. Hartelijk bedankt voor uw tijd. 'OK.
Graag gedaan. Tot ziens bij de Smarthouses, onze gezamenlijke activiteit op 24 maart a.s.'
$tëi.ëïf:et ? info
Bouwen met Staal
•• T010 - 411 5070
010 - 4121221
E info@bouwenmetstaal.nl
1 www.bouwenmetstaal.nl , . . . . - - - - - - - -.-

12. • . ,
_M"·w.',(, ____ -'a...:9'-e=-n_d.:...:.a_ _---'
Activiteiten 2000
woensdag 26 april Vrije vormen in de architectuur (zie pagina 01-02)
woensdag 17 mei 2 e Raad van Adviessessie te Delft (AVA) (zie pagina 05)
donderdag 29 juni Projectbezoek nieuw Alwninium Centrwn te Houten (zie pagina 06)
(AVA) staat voor Alleen Voor Aangeslotenen
• •••••• •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
In mei 1988 is de Stichting Industrieel Bouwen Nederland,
booosting
stichting
Booosting, opgericht vanuit een gecombineerd initiatief van
industrie, ontwerpers en ard1Ïtecten. De voornaamste doelstelling
industrieel van Booosting is het bevo rderen van het ontwerpen, ontwikkelen, onderzoeken en
bouwen toepassen van industri eel te vervaardigen bouwproducten en gebouwdelen, ter verhoging
nederland van de kwaliteit van de gebouwde omgeving. Op de anrwoordkaart kunt u aangeven of
• •••••• ••• u geïnteresseerd bent in meer informatie over de activiteiten van Booosting.
Booostin9 colofon
:.It •• Delftechpark 22 Postbus 596 2600 AN Delft
telefoon 0152702770 telefax 0152702771 E-mail booosting@ooo.nl
homepage http://www.OOO.nl/booosting
Contactpersoon: Lucy Mackie
tot en met juni bereikbaar op woensdag van 9.00 tot 17.30 uur
Redactie: Jolanda Steenhouwer
Vormgeving: Pat/·icia BmI/weI' Design
DruIc Drukkerij Hans Truijen
Met dank aan: Paul Bruinsrna, Rob Hoogendijk, Jos Lichtenberg, Jouke Post,
Arno/d de Vries Robbé, StefZoeternan
.. Voorzitter
Vice Voorzitter
Jos Lichtenberg
Els Zijlst/'a
BuroA+
Materia
Secretaris Jan van der Woord TU Delft
Penningmeester Johan Riezebos CVK Kalkzandsteen
Lid Eduard Böhtlingk Architectenbureau Böhclingk
Lid Hmm Boomsma Axys Innovations
Lid NicoNoort Corus Colours
...
L .J
11

13. • ,
_="""Wilito_ pa rt i e i panten
Nieuwe participanten
SBM Nederland Contactpe r soo n: Antoi ne Verm . dir ec t eur
aes
Vanu it ach t vu lstations distribueert SBM gebruiksklare
Litho i jensedijk 16 kwal iteitsmonels voor cementgebonden dekvloeren naar
5396 NE Lit hoijen elke bouwplaats in Nederland. Dit gebeurt met silo's met een
Postbus 221 geautomatiseerd. gesloten doseersysteem. Op elk gewenst
5340 AE Oss moment en in steeds dezelfde gestan daardiseerde kwal iteit
T 0412-482700 kan de mortel geleverd worden. Omdat de silo's makkelijk te
F 0412-482727 plaatsen of te verw isselen zij n, is flexibel werken goed
E sbm@wxs.nl mogel ij k. Andere voordelen zijn een schonere bouwplek,
minder afhankelijkheid va n weersomstand igheden, betere
arbeidsomstandigheden (minder sjouwen en stof) en reductie va n afvalstoffen .
De reden voor SBM om aan te slui ten bij Booosting is, naast het contact met andere aangeslotenen,
een bijdrage te willen leveren aan en op de hoogte te willen blijven van de nieuwste onrwikkelingen
in het gehele bouwproces.
De Horsten BOllwproducten EGM Architecten
A + Bureau voor Humer Doug/as Hubert-Jrln Henket Architecten
Bouwproduktontwikkeling j.j. Krens Maw'er l:."ngineering
ABT Adviesbureau voor Bouwtechniek Kmpe Bomatex Architectllre and Media
Aldus bouwinnovatie Umbwg Kozijnen José 0501';0 Lobato
Blesgl'tlafBureau voor Bouwen & milieu Umelight ir Daan Peters
BDA Groep MBI Beton RPHS architecten
Corsmit RLzadgelJend Ingenieursbureau De Meeuw Oirschot Jan Timmers
D3BN Den Haag Oetatl/be Space Stl1lctures 7] ïèn Design
ing. Karel H Dekker Oskomera Tims + Horsting Architecten
dgmr raadgevende ingenieurs PlAstica PlAat Verburg Hoogendijk Architecten
Façade Comulting & Engineering Polyblock Van Waes, Buro voor Architektuur
GeNie Consult Polynorm XX architecten
Goudstikker - de Vries/ACN RC System Atelier Zeiml7'f1, van del' Pol
Hiensch Engineering Reyno/ds Architectuursystemen
Kettlitz Adviezen Reynolds Specirzl Products axys innovatiolls
Leyu1I1di Consultancy {voorheen Van Campen Aluminium} Koning !nduSl7ial Design
Materia Rockwool Neom, Indusl7ial Design
RGD, Directie Ontwerp & Techniek Saint-Gobain GlAss Robin Hood Produkties
TG.M SBM Nederland TNO Industrie
H de Wit Consultancy Somfj Nederland
Ingenieursbureau Zonneveld Tmpa Imemational Aa/es, vereniging 1II1n wOllingcO/poraties
I Ubbink NederlAnd BOl/we/1 met Staal
Alliance Europe Unicom Nederland , Cen177tm Hout
Ballast NeMm IGB, Utrecht Wentzei & Zoon ENCI
c: Bik Bouwprodukten Wolvega Panelen St. Aluminium Cenmllll
1:1 BRS Staalwerken Zoomjens Beton VKG
l
o
~
Bruynzeel Keukens en Kasten
CD20 Bouwsystemen
CVK Kalkzandsteen
Archi-Konsult
ArchipelOntwelpers
Bou T praktijkvereniging
Bouwtechnologie TUD
Corus Colours Architectenbureau Böhtlingk Hogeschool Enschede
H Van Dam Fabriek 1II1n PlAatwerken Het Architecten Comort Hogeschool Brabant
Enitor Arconiko Architecten TU Delft, vakgroep BOllwtechnologie
Hoesch Bouwsystemen NederlAnd Bullhorst Architecten en Stedenbouwers TU Eindhoven. foculteit Bouwkunde
L. Holec Laagspanning CEPEZED .J

14. • ,
mOOOi
De oneliner als argumentatie
Over een innovatief boekje
De oneliner als argumentatie. D eze associatie komt bij je op als het boekj e For Inspiration ONL
van Future systems onder ogen krijgt. W einig tekst, veel foto 's en maximale duidelijkheid. Dit boekje
is een must voo r Booostingieden, omdat het gaat over voorbeelden die duidelijk maken wat het
verschil is tussen deco ratie en ontwerp. H et geeft aan dat techniek en natuur een onuitputtelijke
inspiratieb ron zijn voo r ontwerpers.
H et gaat over fun ctionaliteit die altijd mooi is en zich niets aantrekt van modieuze tendensen. Per
getoond project gelden andere beoo rdelingscriteria, maar altijd de spijker op zijn kop . Opvallend is
dat geen enkel deta il of onderdeel overbodig is en dat is mooi. H eel moooi! H et is een klein
magazine met veel referentiebeelden. Vooral de onderschriften zijn in o ns dagelijks werk bruikbaar.
W at te denken van:
Y Computers will never replace mock-ups. Polystyrene and clay cm· - mock-up.
Shape and structllre dicatated by purpose. Drinking watel·tank, Rotterdam Kralingen, 1973.a.
... Detailingfor highest speed
O E T A IL I N G Lockheed SR-71, 1962
'OR
tllCHEST
S PE E OS
H et optimisme dat dit boekj e uitstraalt is
een stimulans om de kloof tussen idee en
werkelijkheid te overbruggen. H et is een snel-
cursus argumenteren voor vormgevers.
Kopen dus! For inspiration only;
ISBN 1-85490-478-7.
Rob Hoogendijk, Verburg Hoogendijk
Architekten Amsterdam, T 020-627 9605
L .J

15. Elemental Norm+: ~~n
@rc~it~ct~~r~~~~l
Elemental Norm + is een nieuw hightech gevelsys teem,
onderdeel van C ube, het totaalconcept van Van Dam Fabriek
van Plaatwerken te Ridderkerk. Het systeem, van oorsprong
ontwikkeld voor gebouwgevels op luchthavens, biedt zeer
goede toepassingsmogelijkheden voor de utiliteitsbouw.
Het systeem omvat de volledige bu itenhuid va n een gebouw,
inclusief bevestigingskolommen, sandwichpanelen, ramen,
À +-'
v> deuren, louvres, zonwering en accessoires. Er is ook een standaard oplossing voor fotovoltaïsche
+
E
'- :;< gevel panelen. H et systeem voegt de eigenschappen van sandwichpanelen en vliesgevels samen, voor
0
;z:
:;< een prijs die bovendien lager is dan de prijs van een trad itionele vliesgevel.
'"
+-' v> +-'
e
(l)
E
+-'
(l) D e basis van het systeem wordt gevormd door de bevestigingskolomm en. Door speciaal ontworpen ..c: u
::; ""
(l)
u N
instelbare bevestigingsbeugeIs kunnen maattoleranties van de funderin g en de hoofdstaalconstructie e
'"
'-
+-'
e
.0
in alle richtingen, tot 25 mm worden opgevangen. D e installatie van de gevel vindt plaats binnen '" '"
(l)
::s (l)
0- +-' minimale toleranties. De vlald<e sandwichelementen zijn gebaseerd op een aluminium, sendzimir > v>
v> v> (l)
'-" '"
::s ..c: verzinkt stalen of roestvast stalen, binnen- en buitenbep lating. Hiertussen bevindt zich een brand- 0,
'-
>< u :>
3
werende Rockwool-kern. De glaspanelen worden samengesteld uit glas en aluminium extrusie- « e 0-
(l)
"0
e profielen. Elemental Norm+ gevelelementen zijn eenvoudig uitwisselbaar omdat zowel de sandwich- ..c:
u
'"
v> +-'
als de glas panelen een identi eke randprofil ering hebben . 3
'- "0
0
e 0- e
."
:;;: '"
'- v>
N
0
><
Montage +
D e montage op de bouwplaats is tot een minimum beperkt. Er wordt namelijk gewerkt met sleclus "" '- u E
"0
0
'"
'"
e drie, geheel geprefabriceerde basiscomponenten: de (brandwere nde) sa ndw ichpanelen, de +-'
3 ;z:
'"
'-"
(l)
+-' bevestigingskolommen en de sam engestelde glaspanelen. Montage op luchthavens vindt vaak 's nachts '"
+-'
e
""
'-
(l)
«
plaats, als de laatste passagiers de terminal hebben verlaten. Omdat het systeem zeer snel te monteren « E
(l)
(l)
3
(l)
0>
e
is, kan de montage klaar zijn voordat de eerste passagiers 's ochtends weer arriveren. ...
CD
(l)
0-
Door deze ver doorgevoerde prefabricage wordt het ---~----------J
e:>
moeilijk beheersbare deel van de kostprijs, de
montage, aanzienlij k verkleind. D it resulteert in een
scherpe en vaste prijs voor elke archi tectllurgevel.
Proj ecte n
Een raamcontract met British Airport Authorities
(BAA) is een goed voorbeeld van een project- -' . 1I
toepass ing. Met dit contract is ruime ervaring ~~-'
opgedaan in het monteren van gevels op bestaande,
in gebru ik zijnde vliegvelden. Enkele succesvolle

16. • _~J.nnW''''· _____n__ ____----,
i..::e..::u..::w..::s
,
~ ,,~~-,~~-----,
+-'
Vl
QJ
7<
.....
+-'
Vl
0
De glasbak
0
'"
QJ
Defaculteit Bouwkunde van de TUE krijgt een nieuwe huisvesting.
0>
"'
';:
I, Dit is al eerder gemeld in nieuwsbrief nummer 50. Het ontwerp is,
QJ
Q;
I,
zoals bekend, in competitie verworven door Bert Dirrix. De plannen
hebben nu de status van definitief ontwerp. Bert heeft zich, heel
+-'
"' I
, verstandig, niet gewaagd aan plattegrond indelingen, immers met
Q;
>
QJ
0>
I
,
zoveel mensen ontstaat al direct een forse discussie over ruimte-
gebruik, oppervlakten, status en al dat soort banale dingen. De
+-'
"' I
,
"'
E tekeningen hebben het gebouw verdeeld in gebieden voor studenten,
:;;: I
, staf, laboratoria en diensten. Over deze verdeling is een beetje
I
,
consensus bereikt. Desondanks is er genoeg te bediscussiëren. Een
~ toch wel belangrijk probleem zal wel het wat kleine oppervlak t.o.v.
QJ
+-' I het aantal mensen worden. De oplossing is gezocht in kantoortuinen.
I
, Wat wel zal gaan resulteren in flexplekken. Op zich een interessante
ervaring ook voor de Bouwkunde-studenten.
I
, Het concept bestaat uit het verbouwen van het bestaande gebouw van
I de faculteit Scheikunde, aangevuld met een nieuwbouwgedeelte voor
met name de laboratoria. Wat is nu voor Booosting interessant?
Het bestaande skelet wordt zo goed als geheel omhuld door glas
in alle soorten en maten en wordt uitgevoerd als een klimaat-
gevel in diverse varianten. Varianten zoals we ze kennen in het
" "- gebouw :xx en het Hoogheemraadschap, maar ook de
"-
"-
"- ,, varianten zoals we die ooit gezien hebben in Duitsland (zie
, nieuwsbrief 42 en 44) Dit wordt een interessant experiment!
We gaan nu tijdens een Booosting bijeenkomst eens alles
tegelijk proberen.
Het bestaande gebouw wordt in 4 verschillende zones
onderverdeeld; 1e tot en met 5e verdieping: atelierruimten aan
hH.b.1lob",.
de West- en Oost-gevel; Ge tot en met ge verdieping: kantoor-
cellen aan atrium, kantoor-cellen aan de West- en Oostgevel,
I
I kantoorcellen aan de Noordgevel.
I
I De gevel aan de atelierruimte bestaat uit glasplanken met
transparante isolatie!! of zonwerend glas, een screendoek en een
geïsoleerd rolluik!! (zie tek. 1). De kantoorcellen aan het
atrium worden voorzien van elektrisch te openen ramen naar
het atrium. Het atrium wordt op haar beurt geventi leerd met
buitenlucht door middel van te openen panelen, die zich
bevinden op de 5e verdieping en het dak. De minimum
temperatuur van het atrium is 15 0 C.
... (tek. 2) tweedehuid facade
L.staf lagen noord
.J

17. r ,
De kantoorcellen aan de West- en Oostgevel hebben gevels
gelijk aan die van de atelierruimte. Hieraan zijn individueel
bedienbare lamellen en taats draaiende geïsoleerde aluminium
lamellen toegevoegd.
De kantoorcellen aan de Noordgevel hebben een buitengevel
met enkelglas, alsmede de transparante glasplanken. D e
binnenste schil wordt uitgevoerd met dubbel geïsoleerd glas D e
ru~htspouw is hier 1.90 m diep. D eze spo uw is per verdieping
ventileerbaar. (zie tek. 2).
De geveltekening geeft een beeld van het doorzichtige gebouw.
Net zoals architecten vroeger altijd boompjes en struikj es
tekenden om de sfeer te schetsen, zijn hier nu mensen
getekend en net zoals altijd zit hier de achilleshiel. Op de
tekening zie je zo'n twintig mensen, maar op hoogtijdagen zijn
er ongeveer 1000 rot 1500 mensen aanwezig. Kortom het
wordt een spannende glasbak en levert in ieder geval veel stof
tot evaluatie en dus kennisvermeerdering op.
Wordt weer vervolgd!
Jouke Post, hoogleraar Bouwtechniek TUE
toepassingen sinds de introductie in 1998 zijn o.a. Gatwick Airport Londen: North Terminal APV
(5.500 m'), South Terminal (9.5 00 m' ) en Concorde House (5000 m') en Heathrow Airport Londen:
4.500 m' op Pier 5.
De architect staat centraal
Het schetsontwerp van de architect is het uitgangspunt voor de detaillering van het gevelsysteem. Per
project wordt bekeken welke specifieke detail-
varianten het beste aansluiten bij het beoogde
gevelbeeld van de architect. Bijvoorbeeld door
toepassing van bij zondere kliklij sten, lamellen
zonweringen, speciale gebogen dakranden of
photovoltaische cellen. Door de volledige integratie
van vliesgevels en entreepartijen kan een zeer
representatief gevelbeeld gecreeerd wo rden.
Zogezegd, een flexibele architectuurgevel.
? info
Van Dam Fabriek van Plaatwerken
StefZoeteman .Naaddetail Elemental Norm+, zijaanzicht,
T 0180 - 44 1843 staalconstructie, aluminium T-profiel,
stel bracket, kliklijst ~
I www.van-dam.nl