In deze nieuwsbrief: AANKONDIGING 1 TU/e Calibre: Virtual reality 2 Nai 2 Plastica Plaat VERSLAG 3 Produktontwikkelingsbijeenkomst 6 Alcoa NIEUWS 3 Lopende ontwikkelingen 4 Nieuwe ontwikkelingen 5 Pooolresearch 8 Oproep Post HB : Industrieel bouwen met aluminium 8 Nieuwe participanten: - Hoesch Bouwsystemen - Reynotrade - Bergen Henegouwen Bouwbedrijf

1. •
00081n
stichting
industrieel
bouwen
nederland
N • EU"., 5 B R • E F
Informatieblad van de Stichting Industrieel Bouwen Nederland Jaargang 4 - nr. 19 oktober 1993
Secretariaat: Lange Voorhout 15 2514 EA Den Haag telefoon 070 - 346 29 78 fax 070 - 356 1848
r-_ _ - - - - - -
- t @o ~ ®!J-0@.0;@ü7
5-t.--.--- '-&.I.--.- e
-" . e 0
9
'jj'QD rnOW@][}u@'(7@[[î)8 Virtual Reality NOVEMBER
1993
spreekt tot de verbeelding en levert architect en
bouwwereld nieuwe ongekende mogeliikheden.
Het instituut Ca libre van de TU Eindhoven biedt kennis en advies aan bedrijven,
instellingen, ontwerpers en de overheid over CAD toepassingen en presentatie-
& simulatietechnieken in de bouw. Het instituut beschikt over een geavanceerd
virtual reality-systeem (VR). Met dit VR systeem, dat samen met Autodesk
Benelux en Sun Microsystems Nederland wordt ontwikkeld, is het mogelijk om
door een met computer aided design (cad) ontworpen gebouw te lopen.
Bijvoorbeeld om de dimensionering te bekijken of de belichting te controleren.
De ontwikkelingen rond het VR-systeem van Calibre staan niet stil. Momenteel is
men bezig om het systeem tot een volledig ontwerpgereedschap te maken.
Verder concentreert men zich op de mogelijkheden om meerdere mensen tegelijk
met een VR-helm op door een virtuele ruimte te laten lopen. In dat geval kan in
het ontwerp overleg plaatsvinden en kunnen tijdens het overleg,
onduidelijkheden direct worden opgehelderd.
Op 9 november aanstaande doet Calibre de magie uit de doeken, door u te informeren over computergestuurde media die
beschikbaar zijn voor ontwerpen en het presenteren van ontwerpen. Hiertoe organiseert Calibre een Booosting-bijeenkomst
met het volgende programma:
13.30 Aankomst - ontvangst - demonstraties
13.45-14.00 Introductie, door ir Jan Wes/ra, voorzitter van het Bestuur van Booosting
14.00 - 14.30 'Van zandkasteel tot Virtual Reality' De historische context vanuit
de bouw bekeken, door ir Jo Man/elers, onderzoeker Instituut Calibre
14.30 - 15.00 'Van tekening naar Virtual Reality' Welke technologie schuilt er achter,
door ir Wal/her Roeien, onderzoeker Instituut Calibre
, 15.00 - 15.30 koffie/thee/demonstraties
15.30 - 16 .00 'Ontwerpen met Virtual Reality' presentatie van een VR ontwerpsysteem,
door ir Geer/ Smel/zer, directeur Instituut Calibre
16.00 - 16.3 0 'Muis of potlood' tegenlezing,
door de heer ir Wal/er Lockefeer, architectenbureau Ima Summis
16.30 - 17.00 Discussie
17.00 - 17.30 Borrel en demonstraties
N.B. Gedurende de pauzes wordt de deelnemers de mogelijkheid
geboden om met de VR-helm in een virtuele woning rond te kijken.
Ge'l'nteresseerd in deelname? Vul dan de achter in deze nieuwsbrief opgenomen antwoordkaart in en stuur deze voor eind
oktober 1993 naar het Booosting-secretariaat. Ongeveer een week voor aanvang van de bijeenkomst wordt u een
bevestiging en een routebeschrijving gezonden.
Adres: Instituut Ca libre,
Technische Universiteit Eindhoven
Den Dolech 2
Hoofdgebouw
5600 MB Eindhoven
040 - 47 50 95
D

2. booosting N.EU~SBR.EF
25 JUNI 1993""""""""""""""""""""""""""""""""
Biizondere De middag wordt vervolgd met een lezing over 'Quattro: van
enkel tot dubbeldik', het ontwikkelingsproces van het Quattro
Booosting beglazingssysteem van 1988 tot de toepassing in het NAi door
prof dr ir Mick Eekhout, directeur Octatube Space Structures.
Biieenkomst Met 'Architectural engineering: de noodzaak voorbij' door
ir Jan Westra, voorzitter van het Bestuur van Booosting en
docent produktietechnologie aan de Faculteit Bouwkunde van de
in het NAi TU Eindhoven wordt de presentatie afgesloten.
Prof ir Jan Brouwer, directeur van Jan Brouwer Associates en
op 19 oktober a.s. hoogleraar aan de Faculteit der Bouwkunde van de TU Delft zal
als dirigent van deze schitterende activiteit optreden.
Aan de bijeenkomst in het auditorium van het NAi kunnen
maximaal 150 personen deelnemen. Indien u geïnteresseerd
bent in deelname, verzoeken wij u de antwoordkaart in te vullen
en te retourneren. De eerste 150 inzenders zijn verzekerd van
deelname. Alleen deze personen ontvangen kort voor
19 oktober a.s. een bevestiging/entreebewijs van het Booosting-
secretariaat. •
NB. Aangeslotenen die hun bedrijf, de bedrijfsfilosofie en het
produktenpakket in een Booosting-bijeenkomst willen presenteren
en een discussie met 'bouwgenoten' willen aangaan, kunnen
hiertoe contact opnemen met het Booosting-secretariaat.
Octatube presenteert het Quattro
Beglazingssysteem in het VOORAANKONDIGING • • • • • • •_
splinternieuwe Nederlands
Booosting
Architectuurinstituut in Rotterdam.
Bijeenkomst
N o g voor de officiële opening op 29 oktober 1993, stelt
het Nederlands Architectuurinstituut, NAi, publiek en
bil Plastica Plaat
genodigden in staat om tijdens voorbezichtigingsdagen, kennis
te maken met het nieuwe NAi-gebouw.
in WaalYliik op
Hiertoe nodigt Octatube Space Structures op 19 oktober a.s. 14 decem&er a.s.
Booosting, haar aangesloten enen en geïnteresseerden uit om
zich in het NAi, te laten informeren over Octatube, het Quattro
beglazingssysteem in het NAi, de architectuur van Jo Coenen en Plastica Plaat in Waalwijk is bekend vanwege haar kunststof
de lezing van Jan Westra, 'Architectural Engineering: de platen die zowel binnen als buiten worden toegepast. Het
noodzaak voorbi( informatiecentrum van Plastic a is het eerste gebouw in
Nederland waarvan de buitenkant volledig is verlijmd. De
Het programma voor de bijeenkomst in het NAi begint om architect Paul Strik uit Boxtel heeft in dit unieke ontwerp de
16.00 uur. Na een introductie door Adri Duivesteijn, directeur mogelijkheden van het programma van Plastica Plaat optimaal
van het NAi, zal Maarten van der Hulst van architectenbureau benut. Het ontwerp is in 1991 bekroond met de Grand Prix
Jo Coenen & Co 'Het NAi: complex maar ongecompliceerd' 1991 en de Gouden medaille van de Academy of Architecture
presenteren. Natuurlijk volgt er een rondleiding door het op de zesde World Biennale of Architecture in Sofia, Bulgarije.
gebouwen wordt er voor de inwendige mens gezorgd.
Op 14 december aanstaande organiseert Plastica Plaat een
Booosting-bijeenkomst in Waalwijk, van 16.00 - 19.00 uur.
Tijdens de bijeenkomst zult u geïnformeerd worden over het
bedrijf en het produktieproces, de mogelijkheden van Plastica
Plaat en natuurlijk ook over de problematiek van de verlijmde
plaat. Daarnaast staat het gebouw open voor bezichtiging en is
Paul Strik uitgenodigd om zijn ontwerp toe te lichten. Met een
tegenlezing over o.a. 'het dopjessyndroom' zal het programma
worden afgesloten.
Wij willen u nu alvast vragen om deze datum in de
agenda te reserveren. In de volgende nieuwsbrief vindt u
het definitieve programma . •

3. NIEU""SBRIEF booosting
Prikkelende activiteit
voor • •
Innovatieve
Booosters
O p 14 september jongstleden vond een produkt-
ontwikkelingsbijeenkomst in Hilversum plaats. Het doel van deze
middag - waarvoor de Brakelinterieurgroep zo genereus is
geweest om oIs gastheer de kantine ter beschikking te stellen -
was om deze belangrijke pijler van Booosting weer nieuw leven
in te blazen. Hiertoe is een gevarieerd programma opgesteld.
Lezingen over produktontwikkeling, financieringsmogelijkheden
en vormen van samenwerking werden afgewisseld met
presentaties van diverse ontwikkelingen van de verschillende
projectteams. In deze nieuwsbrief leest u een verslag van de
bijeenkomst.
IBakstenen als luchtballon;
het massieve moet bewegen l
Het organische kriigt de overhand, aldus Peter Stut, industrieel
ROMEINS REUZENWERK
ontwerper en docent aan de Academie voor Bouwkunst Minerva ROMEINSE TOEPASSING OM
te Groningen tijdens zijn lezing. Een complete contradictie WATERKRACHT OP ONGEKENDE SCHAAL
VOOR DE KORENMOLENS TE
dreigt. Een pompende constructie die langzaam als een wolk BETEUGElEN.
voarbii trekt. Wellicht, met onze beperkte fantasie, worden de
bakstenen zo dun (aëro-gel?) uitgevoerd, dat een minimum aan Lopende ontwikkelingen
'stiiggas' deze slechts ogenschijnlijk zware maar blijkbaar ijle o Keuzekozijn door Jaap Koning
massa omhoogstuwt en zwevend houdt? Met grote nadruk de Participanten: NBM Amstelland, Brouwer + Koning,
ultieme wens van de mens demonstrerend: vrii-zwevend, niet Architectenbureau Böhtlingk, Inlal, TU Eindhoven en Alcoa
suggestief maar werkeliik dynamisch, schiinbaar uit vertrouwde Systems. Het idee achter het keuzekozijn is een raamwerk te
massabeelden en bestaande vertrouwde technologie ontwikkelen waarin verschillende gevelindelingen en
opgebouwd, moor aangetast en wellicht aangevuld door vormgevingen kunnen worden gerealiseerd . Het project kent
biosfructuren die daar onverbrekeliik bii horen: geboorte, een snelle gefaseerde start en binnen een jaar was er een
groei, volle wasdom, reproductie en teloorgang. Wii ziin niet model. Steun en financiën komen van NBM Amstelland.
ver van hef moment dat gebouwen en gebouwdelen zich Momenteel staat het project op de waakvlam. Adviezen en
zwevend manifesteren, niet als ballonnen, maar als grote participatie om markttoetsing voort te zetten zijn welkom . Er
dragende voor veel functies geschikte constructies, zo I;;kt het wordt een project gezocht waar de keuzekozijnen kunnen
tenminste na uitgebreide observaties in werkeliikheid en in worden toegepast.
vakliteratuur. Het liikt een ultieme behoefle om naast de
eventueel veel manifester en verfiinder dan voorheen geworden e Snelle afbouwsystemen voor de hoogbouw
massa·architectuur gebouwen te ontwikkelen die zich zwevend, door Jouke Post
net boven het aardoppervlak, als minimum eis, kunnen Participanten: Brakelinterieurgroep, Corsmit Raadgevend
manifesteren. Het noodlot van de massa, de constante radiale Ingenieursbureau, Archipel Ontwerpers, Inlal, Posl Ter Avest,
trekkracht overwonnen en schiinbaar niet meer aanwezig? Krupe Bomatex en Hiensch Engineering. Het team werkt aan
Tot zover rechtstreeks geput uit de verbeeldende voordracht. De een systeem om in de hoogbouw, kantoorgebouwen sneller of te
spreker toonde de bijeenkomst van produktontwikkelaars waar kunnen bouwen. Kenmerkend is het gebruik van minder mensen,
de verbeelding in relatie met techniek toe kan leiden. Door zich minder tijd en keuze-vrijheid t.a.v. plafondafwerkingen. Het
niet tot bouwsels te beperken maar op gelijkwaardige wijze project kent een langzaam rijpende start. Het concept nadert nu
illustraties op velerlei gebieden te geven - bijvoorbeeld zijn voltooiing, waarna een model zal worden gemaakt.
'pyrotechnics' bij Mick Jogger on stage - ontstond een Markttoetsing tot nu toe is alleen verkennend geweest. Men gaat
inspirerende sfeer. Met een verwijzing naar Paul Valery uit door tot demonstratie.
1934 - die toen al stelde dat mensen in de 'toekomst' visuele en
auditieve beelden met een gering gebaar kunnen laten komen 9 Media-eenheid door Mareel Vroom
en gaan, net als nu (1934) water en gas ongemerkt de woning Partcipanten: Holec Systemen en Componenten, Landmark,
binnenkomen - werd de teerling geworpen en konden de PGEM, Schlumberger. In het huis van de toekomst is een
projectteams vrijelijk de stand van zaken weergeven. werkend model van de vervanger van de huidige meterkast te
zien. Nadat het ontwikkelingsbudget stagneerde, zijn nieuwe
Booosting participanten gezocht. Er is een subsidie·aanvraag ingediend in
b 0 uw pro d U kt 0 n tw i k kei i n gen het kader van een PBTS-demonstratieproject Mechatronica voor
Hierbij werden lopende, stopgezette en nieuwe de realisatie van een nulserie. Als de subsidie loskomt, zullen in
produktontwikkelingen kort door vertegenwoordigers van de 1995 in Arnhem 10 prototypen worden neergezet. ~
produktontwikkelingsteams gepresenteerd.

4. booosting NIEU~SBRIEF
. .
JAS IN DE WIND WORDT ZEIL MUZIEK IN DE STRATEN TURBINE VAN FANTASIE
NIJLSCHIPPERS MERKTEN DAT ZE NIET HOEFDEN TE HET ORKEST SPEELT IN EEN AFGESLOTEN KAMER VAN DE TURBINE VAN DE ITALIAANSE ARCHITECT BRANCA
ROEIEN ALS DE WIND ONDER HUN KLEREN SLOEG. EEN THEATER. DE MUZIEK WORDT IN EEN GROTE TOONT EEN STOOMKETEL IN DE VORM VAN EEN
HET EERSTE ZEIL HEEFT IETS VAN DE MAN DIE ZIJN AKOESTISCHE HOORN OPGEVANGEN EN NAAR MENSENHOOFD DIE STOOM TEGEN EEN
MANTEL LAAT HANGEN VAN ZIJN ARMEN. BUITEN GELEID. SCHOEPENRAD BLAAST.
o Aanbouwserre door Gerbrand Bas e Driehoekige verhoogde vloerpanelen
Participanten: Post Ter Avest, Nevonco, Intal, Holland Processing. door Remeo Brave
Het idee achter deze ontwikkeling is woonkamervergroting Participanten: Krupe Bomatex, Kees van der Hoeven, Karel
m.b.v. een aanbouwunit die in een keer aan de woning wordt Rosdorff, Peter de Wolf. Het idee was om een zwevende
gemonteerd. Het concept is getoetst en er bleek veel eenvoudig te stellen vloer te ontwikkelen op basis van
belangstelling op de markt. Met name bij de te kleine driehoekige elementen. Het project is gestopt omdat bleek dat
vooroorlogse woningbouw. Het team zoekt partners. Er worden de produklie van de driehoekige platen moeilijk was en
geen risicodragende investeringen genomen. Als er een project kostbaar om te zogen. Huidig marktaanbod heeft de
komt, zal er gebouwd worden. Gezocht wordt een project waar ontwikkeling al gedeeltelijk ingehaald.
ongeveer 20 prototypen kunnen worden gerealiseerd.
o Dragende transparante kunststofconstructies
(1) Gevels door Frank van Waes door Jos lobée
Participanten: Architectenbureau Van Waes, Intal, Jon Bro. wer
u Participanten: Corsmit Roadgevend Ingenieursbureau,
Associates, Wolvega Panelen en de TU Eindhoven. Men is bezig Architectenbureau Böhtlingk, Octatube Space Structures, TU
met de ontwikkeling van een modulair systeem waarmee Eindhoven, GE Plastics, ACN Constructeurs. Het idee van ACN
verouderde kantoorgevels kunnen worden gerenoveerd. Bij Intal Constructeurs was om grote kunststof overspanningen zonder
is de ontwikkeling in het CAD Systeem ingebracht. Het stadium profielen te ontwikkelen, aangezien profielen hinderlijk zijn. Low
van proefmodel wordt niet bereikt door onbekendheid met de budget onderzoek toonde aan dat dit zeer grote technische
markt. Men zoekt een proefproject en investeerders . produktieproblemen zou opleveren, naast problemen met
stijfheid van de profielen. Het project is gestopt nadat
o Stalen ramèn door Henk van laarhoven eenvoudig marktonderzoek aantoonde dat dit saort
Participanten: Hubert:.lan Henket Architecten, Landmark. Men is overspanningen zonder problemen met profielen gemaakt
met vier participanten begonnen en overgebleven met slechts worden.
twee. Het project bevindt zich in de .ideefase, waarbij er
gedacht wordt om een strak dun kozijn met weinig produktie· (1) Goten door Gerbrand Bas
energie te maken. Staal lijkt het ideale materiaal. Gezocht wordt Participanten: Architectenbureau Van Wa es, Holland
een participerend technisch bedrijf om tot een goed concept te Processing, TU Delft. Het betreft hier onderzoek naar de
kamen. mogelijkheden van opslag en afvoer van regenwater; een
dakrand oplossing. Het project liep voorbeeldig. Er zijn 5
Stopgezette ontwikkelingen bijeenkomsten gehouden en er zijn geheimhoudings-
o Automatische fietsenstalling door Jan Font Freide verklaringen getekend. Wavin heeft destijds afgehaakt. Het
Participanten: Corsmit Raadgevend Ingenieursbureau, Holland project is gestopt omdat er sprake was van een afnemende
Processing, Londmark. Het. idee van prefab units ondergronds, is markt. Echter tijdens de bijeenkomst meldden zich twee
uitgewerkt ende markt, onder andere de NS, is benaderd. De potentiële geïnteresseerde participanten, Enitor en Intal. Wellicht
NS was geïnteresseerd, echter de prijs per fiets - f 5,00 - was kan het project weer nieuw leven worden ingeblazen.
veel te hoog . Los van dit project laapt er bij de NS een
experiment met een carrousel. Dus geen basis in de markt. Nieuwe ontwikkelingen
o Warmwaterterugwinning in woningen
e Kapvoet door Frank van Waes door Henk van laarhoven
Participanten: Van Waes, Opstalon, Nevanco, Duisters, Wavin. Het omslagpunt van energiegebruik komt steeds nader.
Het idee was te werken aan een kappelsysteem voor diverse Binnenkart zol ook de warmte uit restwater worden
kaphellingen. Door verschuiving (overname) van participanten teruggewannen. Gezocht worden participanten om tot een
(Coban werd Opstalon) is de ontwikkeling gestagneerd. concept te komen .

5. NIEUVtlSBRIEF booosting
00
c ~'
0 c'
E .2
2 'c
L.L.J Ü '"
:~
'c"
ä:
c
0
>
-C
U
0 ~ .l:
00
> 0
11 di
<ë .g ~
c
<i :i I '"
::>
0
'"
~"
"
.!!?
,
.
.. ,
, ,
GEHEIM FRANS WAPEN AUTOMATISCHE PORTIER GLOED VAN KARTON
DIT IS EEN VAN DE EERSTE DEZE 2000 JAAR OUDE INSTALLATIE VOOR HET ZOEKEN NAAR EEN GOEDE
TELEGRAAFVERBINDINGEN VAN HERON OPENDE AUTOMATISCH GLOEIDRAAD VOOR ZIJN LAMP GEBRUIKTE
UIT DE !8E EEUW DIE RIJSSEL DE DEUREN VAN EEN EDISON O.A. HOEFIJZERVORMIGE
MET PARIJS VERBOND. ALEXANDRIJNSE TEMPEL. KARTONNETJES.
eSteenwol sandwich panelen door Jan Krens Subsidies en financiële
Produkt is inmiddels gereed. Samen met Rockwool heeft Jan mogeliikheden voor de teaons
Krens een nieuw binnendoossysteem volgens het bouwbesluit Een ander onderwerp tijdens deze middag betreft de
ontwikkeld. Het betreft een stalen sandwichpaneel met steenwol financiering. Behalve eigen financiële middelen bieden
vulling. Het prototype is bij Rockwool gemaakt en getest op subsidies en kredieten soms uitkomst. Voor deze gelegenheid
sterkte en brandwerendheid. Documentatie is voorhanden. Men was de heer Eelke Pouwer, subsidie-adviseur van het bureau
zoekt alleen nog projecten om het produkt toe te kunnen passen. Pouwer & Schretlen uit Rotterdam, uitgenodigd met de vraag om
wat meer te vertellen over de ins en outs van subsidies in relatie
e Alternatief voor een schutting tegen het huis tot produktontwikkeling. Nadat een team een plan en begroting
door Philip Teygler heeft uitgewerkt kunnen financiële middelen aangetrokken
Het idee ontstond uit verzet tegen de vele kale Gamma worden bij banken en ontwikkelingsmaatschappijen.
schuttingen. Het bestaat eruit om een kunststoffolie als schutting Aanvullende subsidies zijn alleen mogelijk op basis van het
tussen woningen te plaatsen, waar beplanting tegen aan kan algemeen belang, gevolgd door politieke items, zoals
groeien. Gezocht worden participanten voor ontwikkeling. momenteel het milieu. Aanvragen zijn zeer arbeidsintensief, dus
is het raadzaam om voor een goede passing in de regeling te
o Media-wand en Klimaat-eenheid zorgen en is het uitermate belangrijk dat verzoeken op tijd
door Marcel Vroom worden ingediend. Subsidiebronnen zijn het Ministerie van EZ,
Het idee is om een wond te ontwikkelen waarin zowel media- VROM, WVC, Provincies en de Europese Gemeenschap. De
als klimaat-eenheid en alle regelapparatuur zitten verwerkt. De meeste aanvragen lopen via Senter. Toch is het geld vaak niet
klimaat-eenheid is inmiddels tot een schaalmodel uitgewerkt. het belangrijkste. De meeste projecten zouden ook zonder
Volgens een aantal aanwezigen zijn dergelijke systemen al op subsidie gerealiseerd kunnen worden; een subsidie geeft veel
de markt. Gezocht worden participanten voor doorontwikkeling. administratieve rompslomp. Een belangrijk voordeel is de
samenwerking en inbedding in netwerken. Aanbevolen wordt
o Elementen met eenduidige functies integreren met samen te werken met niet-Nederlandse bedrijven. Dan is er veel
andere functies, bijvoorbeeld: deur wordt geld beschikbaar. Booosting kan als stichting wellicht een
media box door Jan Westra expertstatus krijgen.
Het idee is om de opening, sluiting, doorgang en communicatie
buiten het huis, binnen te herzien en niet uit te gaan van de Tenslolle
deur met raampjes, brievenbus, sluitwerk en bel. Kortom een De basis van de Booosting-produktontwikkelingen is en blijft dat
voordeur waarin bestaande functies worden verenigd in een iedereen vrij is om nieuwe ideeën te lanceren. Teams kunnen
intelligent systeem. Gezocht worden participanten. steun hebben aan bijvoorbeeld een faseringsmodel op het
gebied van produktontwikkeling, zoals is geformuleerd door
Poooiresearch Jaap Koning en waarvan een kopie aan de betrokkenen is
Jan Westra licht toe dat bij poooiresearch een tiental bedrijven uitgedeeld tijdens de bijeenkomst. De teams worden gevraagd
samen kunnen deelnemen aan themaresearch gericht op de om kopieën van hun contracten (over financiën, rechten en
toekomst in de bouw. Hiervoor betalen de bedrijven een geheimhouding) te sturen naar het secretariaat. In de komende
contributie. Met dit geld kan een projectleider worden maanden wordt er contact met de deelnemers opgenomen om te
aangesteld die verantwoordelijk is voor tussenrapportages en vragen naar de voortgang van ontwikkelingen en of er ideeën
een eindrapportage, bijvoorbeeld in de vorm van een zijn. In januari 1994 wordt een volgende activiteit op het
symposium. Tevens kunnen 'ingekleurde' rapporten cq. adviezen gebied van produktontwikkeling georganiseerd. Hierbij zal de
ten behoeve van de individuele partijen worden gemaakt. nadruk vooral liggen op lopende en nieuwe ontwikkelingen.
ir Jouke Post, Past Ter Avest Architecten

6. booosting N I E U 1 N S B R I E F
Vlaggemasten, coladoppen,
ball<onhekken en kit!
Verslag van een aluminium avontuur bii Alcoa in Drunen.
A Is grootste bedrijf ter wereld en grondlegger van de
aluminium industrie herbergt de Aluminium Corporation of
gerust goten in' -, rookgasafvoerkanalen, schoorstenen,
balkonhekken en 'lost but not least' een multiplu. Produkten die
America 63.000 werknemers die goed zijn voor een omzet van gemaakt worden door bedrijven als Allpro, Burgerhout, Compri
bijna 9,5 miljard dollar. Het speerpunt Europa levert hiervan Aluminium, Intol, Alcoa Systems, Sypla en de afdelingen
slechts 11 %. Booosting was op uitnodiging van Alcoa Systems op bouwprodukten en masten binnen Alcaa. Alcoa Systems is ol zo'n
28 september jongstleden te gast bij Alcoa in Drunen. De vice 2,5 jaar bezig met het bedenken en ontwikkelen van aluminium
president, de heer Overveld, introduceerde bij de ruim zestig systemen in de bouw. Iwan van Bochave van dit bedrijf daagt in
bezoekers de onderneming. Meer dan de helft van de activiteiten zijn lezing - waarvoor hij op zoek is gegaan naar Spraakmakende
van het bedrijf zijn toewijsbaar aan de bouw. projecten waar aluminium verantwoord is toegepast - de
architecten uit om te komen tot meer creatieve toepassingen van
Elke dag aluminium in de bouw. Er is veel meer mogelijk met het materiaal.
De audiovisual wijst ons er op dot je aluminium elke dog Extrusies zijn primo te combineren met gietdelen of andere
tegenkomt en elke dog gebruikt. Het is vriendelijk, sterk, reukloos, verbindingstechnieken, zoals dat al veelvuldig gebeurt in de auto-
uniek, weerstaat corrosie, zorgt voor snelle warmte overdracht en industrie. Prachtige plaatjes von doorsneden van profielen sluiten
geleidt ook koude uitstekend; een veelzijdig interessant materiaal zijn betoog of met een teleurstelling in de stem. Teleurstelling ten
dus. Alcoa houdt zich bezig met aluminium in ol hoor facetten. aanzien van de aanvragen die hem bereiken; er is immers veel
Van het delven van bauxiet, het beheersen van het raffinageproces meer mogelijk ....
tot het verwerken van het materiaal tot half- en eindfabrikaten.
Biina iedereen
Techniek en technologie Met een strikt rookverbod, gecombineerd met een helm als tooi en
De voorzitter van Booosting, Jon Westra, richt zich o.o. met Renzo gemaskerd met bril, wordt vervolgens - bijna - iedereen
Piano en Wittgenstein op de begrippen techniek en de technologie. uitgenodigd om de walserij en extrusieproduktie van dichtbij te
Techniek als afgeleide van de technologische ontwikkeling wordt bekijken. Je woont je in een andere wereld waar het gonst van de
als een moeilijk te begrijpen en te grijpen fenomeen omschreven. activiteit - voor, achter, naast en boven je beweegt aluminium zich
Techniek wordt meestal aangepast, technologie lijkt onaantastbaar.
Gebouwprodukten loten veranderingen in de eigen technologie
slechts beetje bij beetje toe. Verbeteringen met betrekking tot de
produktie in de bouwsector worden gerelateerd aan de verfijning
van de bouwtechniek. Moor verfijningen op technisch niveau
moeten het uiteindelijk afleggen tegen de technologische
ontwikkelingen waarin meerdere aspecten met eenduidige doelen
worden aangepakt, zoals bijvoorbeeld is gebleken in de
vliegtuigindustrie. Fokker bouwde vliegtuigen uit houten
onderdelen die werden bespannen met doek. No de oorlog
werden aluminium sandwichconstructies ontwikkeld om de
concurrentie internationaal beter bij te kunnen benen. De
toepassing en verdere ontwikkeling van de lijmtechnologie (de
techniek was bekend) speelde daarbij een belangrijke rol.
Architectonisch verantwoord
De Alcoa Bouwgroep wordt door Johan van Setten verder
toegelicht. Deze bundeling van bedrijven binnen Alcoa levert
produkten voor de bouwsector, als lekdorpels, gevelsystemen -
'architectonisch verantwoord', volgens Johan, 'moor schiet u er

7. m
..ut
.-
o
I:
o
o I:
liG»
a ut
..
EE
voort - en waar kou niet bestaat, aangezien het vervormen van de E0
massieve blokken de nodige temperatuur met zich meebrengt. Kilometers
profiel en plaat of sheets gaan aan je voorbij. a~
.. I:
Haagse stiil
mG» ..
.. ..c
De avond wordt na een heerlijk broodje afgesloten met een tegenlezing
door Wim van de Kamer, partner van het Haagse architecten- en
ontwerpbureau Archipel Ontwerpers. In willekeurige volgorde vlogen dia's
voorbij waarop schetsen en afbeeldingen van de eerste vier prototypen
van straatmeubilair voor de gemeente Den Haag zijn afgebeeld. Niet zo
...
O.!
&11
-
al
..c
E
~
o
I:
0-
al
E
al
u
al
"ti
o:t
.i:
a a
:J
I:
.!L2..
1..
:J
I:
0)
c
:;:: 0)
(/) l.C) 0
0 0
0
0
co --
=>
0
:r::
c
--
0
....c
l-
0
Q
Q)
-J «
0
I-
w
--
0
Q)
I-
U
Q)
0)
C """"
Q) l.C)
0
(/) --I N
maar straatmeubilair overigens. Vier jaar geleden had het bureau
ingeschreven op een prijsvraag van dezelfde gemeente en deze
gewonnen. De gerealiseerde prototypen bestaan uit een bank, een
prullenbak, een reclamezuil en een kiosk. Toegepaste materialen zijn
..
m
c
.-
ut
o
a
u
-ti
a
iL :;
.:ö
.~
voornamelijk roestvast staal, hout en granitobeton. Aluminium, aldus Wim, o . - =>
.:ö 0 ö
..
o 1;; ~ 0.-
bleek vaak een te zwak constructief materiaal. In de binnenbak van de :~
prullenmand zit overigens wel aluminium. Ook de puivulling van de kiosk ra E -0
~=
c 0 0
0.-
Q) c
is aluminiumkleurig. Stiekem is hier echter, door de uitvoerder, het staal .~ 0
10. .:ö >
aluminium-kleurig geschilderd. Op de vraag van Wim of er iemand in de
a
zaal was die een oplossing wist voor de detaillering van de a
aluminiumaanslagen en sponningen die in de kiosk zijn toegepast, bleek ~
een van de innovatieve geesten in de zaal even ingestort toen hij J c
reageerde met het woordje 'kit' ........ . 10. 2
o ~ .~
c
Anneke van Diik, Coördinator Booosting
o c .~
~
ot
0.-0
.- 0.-
c o "*
'-Ë .-
a...Z
c:r:

8. Oproep! Nieu",e
• •
in 1993
Post HBO Cursus participanten
'Industrieel Bouwen met Aluminium' Hoesch Bouwsystemen Nederland
voor meer deskundigheid in de bouw r Contactpersonen: de heer L. Dorjet:; (directeur)
de heer P. Brand (salesmanager)
wordt in november 1993 wegens Krijtwal 13c
3432 ZT Nieuwegein
succes herhaald. tel 03402 - 47677 Ho •• ch
Bouwsyslemon
fax 03402 - 4 1 7 1 7
• Voo r iedereen die betrokken is bij bouwproces sen
waarbij aluminium bouwcomponenten een belangrijke Hoesch Bouwsystemen Nederland is officieel agent/importeur van
plaats innemen. Hoesch Siegerlandswerke GmbH voor de Nederlandse markt. Dit
bedrijf produceert dok- en gevelbekleding: enkelschalige tropezium-
• 0 m de betrokkenen vertrouwd te maken met de profielen en geïsoleerde CFK vrije sandwichelementen, voor diverse
nieuwste ontwikkelingen op het gebied van aluminium in dit toepassingen. Hoesch is aangesloten omdat Booosting het ' industrieel
vakgebied. bouwen' promoot. Sneller bouwen, geen bouwplaatsbewerkingen en
andere positieve bouwontwikkelingen zijn hier een doel. Hoesch voelt
• I n twaalf collegedagen, te beginnen op 11 november zich hierbij thuis en wil zich presenteren als een innovatief bedrijf dat
aanstaande. wil meedenken met de ontwerper, maar ook zelf de vinger aan de pols
houdt om aan marktvragen te voldoen.
• A a n bev 0 I end oor deskundigen van de
Hogeschool Utrecht, van het Aluminium Centrum, van de Reynotrade
VAS, van de VMRG, van de SBR en van TNO Bouw. Contactpersoon: de heer W.J.H. van den Berg
Postbus 30
• Mee rin f 0 r mat ie: Stichting PTO-U: 3840 AA Harderwijk
030 - 660254 tel 0341 0 - 64 61 1
Stichting Aluminium Centrum: fax 03410 - 27 225
03480 - 31 909
Reynotrade maokt deel uit van Reynolds Aluminium Holland bv. Het
bedrijf is ontwerper en leverancier van meer dan 20 aluminium
profielsystemen voor ramen, deuren en gevels, die zowel binnen als
buiten Nederland worden geleverd. De systemen zijn zeer geschikt voor
de toepassing bij renovaties, woningbouw en utiliteitsbouw. Reynotrade
ontwikkelt zeer gericht op de Nederlandse marktbehoefte en is
trendsetter op vele gebieden. De basis wordt gevormd door een
twintigtal universele systemen, die desgewenst custom-made aangepa'st
kunnen worden op de wens van de architect of van de klant.
Reynotrade heeft zich bij Booosting aangesloten omdat men van mening
is dat intensieve communicatie met architecten, ontwerpers en andere
producenten Reynotrade stimuleert om door te gaan met innoveren en
het marktgericht ontwikkelen van oluminium raam-, deur- en
gevelsystemen.
Bergen Henegouwen Bouwbedrijf bv
Algemeen directeur: de heer ir W. Bronkhorst
2516 BD Den Haag I I
lil
Contactpersoon: mevrouw Rinske Kabel-de Jong
Binckhorstlaan 32
BERGEN
tel 070 - 3 35 0060 I I HENEGOUWEN
•• fax 070 - 3 85 75 95 BOUWERS
I:
...
mI:
G» Bergen Henegouwen Bouwbedrijf is sinds 1873 een vertrouwde naam
in het 'Haagse'. Zij heeft zich in deze 120 jaar ontwikkeld tot een all-
round bouwbedrijf en is actief in alle takken van de bouw, zowel in de
woning- als in de utiliteitsbouw. Het bedrijf onderscheidt zich door
.5 I.
kennis, kwaliteit en flexibiliteit. Heeft daarbij oog voor toekomstige
.....
ut "
maatschappelijke, politieke en economische ontwikkelingen, zoals
milieu-eisen en de terugtredende overheid. Sinds 1973 is Bergen
Henegouwen Bouwbedrijf onderdeel van de Verenigde Bedrijven
Janssen & de Jong bv te Roermond. Bergen Henegouwen Bouwbedrijf
0·· heeft zich bij Booosting aangesloten omdat zij graag actief deel wil
ot nemen in het creatieve, innovatieve proces dat leidt tot het ontwikkelen
van marktgerichte produkten.
o a
11 A.