แนวปฏิบัติด้านดิจิทัลในงานห้องสมุด หอจดหมายเหตุ และพิพิธภัณฑ์

1. แนวปฏิบัติด ้านดิจิทัลในงานห ้องสมุด
หอจดหมายเหตุ และพิพิธภัณฑ์
Library, Archive and Museum
บุญเลิศ อรุณพิบูลย์
ผู้อานวยการฝ่ ายบริการความรู้ทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
สานักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.)

2. บุญเลิศ อรุณพิบูลย์
2
2536 2551 ปัจจุบัน
เจ ้าหน้าที่ระบบคอมพิวเตอร์
ศูนย์ฝึกอบรมเนคเทค
วิทยากร
ศูนย์ฝึกอบรมเนคเทค
รักษาการหัวหน้างานสนับสนุนทางเทคนิค
ศูนย์ฝึกอบรมเนคเทค
รักษาการหัวหน้างาน
วิชาการ
ศูนย์ฝึกอบรมเนคเทค
รักษาการหัวหน้างานพัฒนาสื่อสาระดิจิทัล
ศูนย์ฝึกอบรมเนคเทค
นักวิชาการ
ศูนย์ฝึกอบรม
เนคเทค
นักวิชาการ
รักษาการหัวหน้างาน
งานพัฒนาและบริการสื่อสาระดิจิทัล
หัวหน้างาน
งานพัฒนาและบริการ
สื่อสาระดิจิทัล
STKS
NECTEC
ศูนย์เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์แห่งชาติ
รองผู้อานวยการฝ่ าย
ผู้อานวยการฝ่ าย

3. หน้าที่อื่นๆ ในปัจจุบัน
• อนุกรรมการวิสามัญสานักงาน ก.พ. เกี่ยวกับการสร ้าง
และพัฒนาคุณภาพกาลังคนภาครัฐ ประจาปี พ.ศ. 2561
• คณะอนุกรรมาธิการพิจารณาศึกษาแนวทางการเผยแพร่
ประชาสัมพันธ์ความรู้ด ้านกฎหมายให ้กับประชาชน
รัฐสภา
• ประธานคณะทางานประชาสัมพันธ์ผ่านสื่อออนไลน์
สานักงานเสริมสร ้างเอกลักษณ์ของชาติ สานักปลัด
สานักนายกรัฐมนตรี
• ที่ปรึกษาคณะทางานจัดการความรู้สานักงาน ก.พ.
• กรรมการพัฒนาศูนย์วิทยบริการศาลยุติธรรม
• กรรมการพัฒนาการเรียนรู้เกี่ยวกับกระบวนการยุติธรรม
ทางปกครองและวิธีปฏิบัติราชการที่ดีผ่านระบบ
อิเล็กทรอนิกส์
• อนุกรรมการจัดทาแผ่นพับงานพระราชพิธีถวายพระ
เพลิงพระบรมศพ
• ผู้ทรงคุณวุฒิในคณะกรรมการประจาสานักหอสมุด ม.
บูรพา
• กรรมการกาหนดแนวทางการจัดการสารสนเทศเพื่อ
ประชาสัมพันธ์และสร ้างบทเรียนออนไลน์ของศาล
ปกครอง
• กรรมการพัฒนาคลังข ้อมูลความรู้ของสานักงานศาล
ปกครอง
• กรรมการกาหนดแนวทางในการจัดการสารสนเทศเพื่อ
การประชาสัมพันธ์ของศาลปกครองคณะทางานการ
พัฒนาคลังผลงานวิจัยไทย
3

4. เกียรติประวัติ
• อนุกรรมการจัดทาแผ่นพับงานพระราชพิธีถวาย
พระเพลิงพระบรมศพฯ
• ปฏิบัติงานด ้านเทคโนโลยีสารสนเทศ วังสระปทุม
• พัฒนาระบบ eMuseum วังสระปทุม
• สนับสนุนการพัฒนาพิพิธภัณฑ์สมเด็จพระพันวัสสาอัยยิกาเจ ้า
• คณะทางานหนังสือเก่าพม่า ตามพระราชดาริฯ
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ
• คณะทางานโครงการไอทีตามพระราชดาริฯ
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ
• ผู้จัดการโครงการระบบสื่อสาระออนไลน์เพื่อการเรียนรู้
ทางไกล เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ
สยามบรมราชกุมารี ในโอกาสฉลองพระชนมายุ 5 รอบ
2 เมษายน 2558
4

5. ที่มาของการก ้าวสู่การส่งเสริมแนวปฏิบัติด ้าน LAM
L
A
M
MARC
AACR2, RDA
LC Subject Heading
Circulation
Cataloging
OPAC …

7. Metadata
http://jennriley.com/metadatamap/

8. Types of Metadata
Library Museum Archive
Data Structure MARC, DC CDWA EAD, ISAD(g)
Data Content AACR2, RDA CCO DACS
Controlled Vocab LCSH ??? ???
Data Exchange Z39.5, OAI OAI OAI

9. LAM
L
A
M
Library
Archive
Museum
goto
Digital
9

10. ประเทศไทย 1.0
สังคมเกษตรกรรม
ประเทศไทย 3.0
สังคมอุตสาหกรรมหนัก
10
ดิจิทัลไทยแลนด์
(Digital Thailand)
ประเทศไทยสามารถสร้างสรรค์ และใช ้ประโยชน์
จากเทคโนโลยีดิจิทัล อย่างเต็มศักยภาพในการ
พัฒนา โครงสร้างพื้นฐาน นวัตกรรม ข ้อมูล ทุน
มนุษย์ และทรัพยากรอื่นใด เพื่อขับเคลื่อนการ
พัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ ไปสู่ความ
มั่นคง มั่งคั่ง และยั่งยืน

11. National Palace Museum of Taiwan
Open Cultural

12. คาถามชวนคิด ประเด็นชวนคุย
• ท่านเลือกบันทึกเอกสารในฟอร์แมต
JPG หรือ TIF
• ท่านเลือกบันทึก JPG โดยกาหนดค่า
Quality สูงสุด แบบ Baseline
Standard ทุกครั้ง
• ท่านรู้ว่าเครื่องพิมพ์ทางานด ้วยสี CMYK
• ท่านกาหนดเมทาดาทาของภาพชุด
IPTC ทุกครั้ง
• เอกสาร PDF ท่านเลือกใช ้แบบ PDF/A
• มาตรฐาน/แนวปฏิบัติการแปลงดิจิทัล
ทรัพยากรจดหมายเหตุ
• มาตรฐาน/แนวปฏิบัติการสร ้างเอกสาร
ดิจิทัลและอนุรักษ์ทรัพยากรจดหมาย
เหตุดิจิทัล
• ประเภทเอกสารจดหมายเหตุในยุค
ดิจิทัล

13. งานพิมพ์จาก MS Word

14. ปัญหา Thai Encoding : TIS-620, Windows-874, UTF-8
http://www.moe.go.th/main2/plan/p-r-b42-01.htm

16. PDF กับภาษาไทย
EA>?:#?:(A: ?E9:F9.6
,/1@1+(:#)+."E"A:.
?0+12?E9:,12"A:?:
:E9:?:(A: *"*0 7.(!+A/6
,6'*(6:#"A:"/?A7EA>
/?A7EA>"# +:+A
8'.(("*", (A
<'"6"'A7A>? (A
9:.+A12:(E:'EE12G'EF9":
E(:/1.+":#:
Copy/Paste จาก PDF เป็น Text

17. PDF กับภาษาไทย

19. 19
ความยั่งยืนของเอกสาร ณ
วันนี้ยังมีปัญหาหลากหลาย
เมื่อเวลาผ่านไป
จะเกิดอะไรกับ
เอกสารจดหมาย
เหตุกลุ่มนี้

20. เครื่องสแกนเนอร์

21. การสแกนเอกสารด ้วย Scanner
• เลือกเครื่องสแกนเนอร์ให ้เหมาะสมกับประเภทของเอกสาร
• กาหนดค่า Config ของ
เครื่องสแกนเนอร์
• Resolution
• โหมดสี CMYK/RBG/Grey
• บันทึกในฟอร์แมต
• TIFF
• Best Quality JPG
• PNG
• เก็บข ้อมูลไว ้หลายสาเนา

23. โหมดสี RGB หรือ CMYK
สื่อจากระบบคอมพิวเตอร์ สื่อในระบบการพิมพ์

24. กระบวนการสแกนเอกสาร

25. กระบวนการสแกนเอกสาร

26. กระบวนการสแกนเอกสาร

27. กระบวนการสแกนเอกสาร

28. JPG ประเด็นที่ควรระมัดระวัง
• ปัญหาสาคัญคือ ค่า Default
ของ JPG จะบีบอัด
(Compress) “คุณภาพ -
Quality” ของภาพ
• ดังนั้นหากจะใช ้JPG เพื่อ
งานจดหมายเหตุ จะต ้องตั้ง
ค่า Quality ของการบันทึก
ให ้เป็นค่า “สูงสุด” ทุกครั้ง
จาไว ้ว่าค่า Quality จะต ้อง “สูงสุด”
กาหนด Format Options เป็น Baseline (“Standard”)

30. PDF/A เพื่อการจัดเก็บถาวร

31. ชื่อโฟลเดอร์และแฟ้มเอกสาร
• มักใช ้ภาษาไทย
• มักจะมีช่องว่าง
• มักมีอักขระพิเศษผสม
• ไม่สื่อความหมาย

32. บันทึกเอกสารแบบฝังฟอนต์

33. ส่งออกเอกสารเป็น PDF/A

34. หลักและแนวปฏิบัติการจัดการจดหมายเหตุดิจิทัล
https://oer.learn.in.th/search_detail/result/103616
Survey

35. ประเภทของเอกสารจดหมายเหตุ
• เอกสารจดหมายเหตุประเภทลายลักษณ์อักษร
(Textual Archives)
• เอกสารโสตทัศนจดหมายเหตุ
(Audio–Visual Archives)
• เอกสารจดหมายเหตุประเภทแผนที่ แผนผัง
(Cartographic Archives)
• เอกสารจดหมายเหตุประเภทวัสดุคอมพิวเตอร์
(Machine - Readable Archives)
• เอกสารที่บันทึกข ้อมูลและค ้นหาข ้อมูลที่บันทึกไว ้นั้นด ้วยเครื่องคอมพิวเตอร์
• ดิสก์เกตท์
• ซีดี
• วีซีดี
• ดีวีดี
• ฯลฯ
คู่มือการแปลงรูปแบบไมโครฟิล์มจดหมายเหตุด ้วยระบบดิจิตอล สานักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ
Born-digital content
จัดอยู่ในกลุ่มใด

36. ประเด็นนาพิจารณา
• เอกสารในฟอร์แมต XLS ... จัดเก็บเป็นเอกสารจดหมายเหตุอย่างไร
• eMail จัดเก็บเป็นเอกสารจดหมายเหตุอย่างไร
• ข ้อความ Social Media & Networking จัดเก็บเป็นเอกสารจดหมาย
เหตุอย่างไร
• เอกสารจากการทางานผ่านระบบออนไลน์ จัดเก็บเป็นเอกสารจดหมาย
เหตุอย่างไร
• Source code ของโปรแกรมที่หน่วยงานพัฒนา หรือว่าจ ้างพัฒนา
จัดเก็บเป็นเอกสารจดหมายเหตุอย่างไร
• Website ต่างๆ ของหน่วยงาน จัดเก็บเป็นเอกสารจดหมายเหตุอย่างไร

37. สาเนาข ้อมูลจาก Google
https://www.google.com/settings/takeout

40. สาเนาภาพในอัลบั้มของ Facebook

41. สาเนาข ้อมูลจาก Facebook

44. แหล่งข ้อมูล
• สไลด์สาระสาคัญแผนพัฒนาดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม [ฉบับนาเสนอ
คณะรัฐมนตรี 5 เมษายน 2559]
• http://thailibrary.in.th
• http://facebook.com/boonlert.aroonpiboon
• http://oer.learn.in.th
• http://mooc.learn.in.th
44