2. ხუჯაბის ივერიის ღვთისმშობლის სახელობის მონასტერი
მდებარეობს ქვემო ქართლის მხარეში , მარნეულის
მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე
3. ხუჯაბის ივერიის ღვთისმშობლის სახელობის მონასტერი
მდებარეობს ქვემო ქართლის მხარეში , მარნეულის
მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე
4. ხუჯაბის ტაძრი საქართველოსა და სომხეთის საზღვართან ახლოს
მდებარეობს. ტერიტორიული კუთვნილება საკამათო გახდა მას შემდეგ,
რაც 2005 წელს ტელეკომპანია „მზის“ გადამღებ ჯგუფს, რომელიც ხუჯაბის
კადრებს იღებდა, ცეცხლი გაუხსნეს სომეხმა მესაზღვრეებმა. როგორც
გაირკვა, ხუჯაბის ტაძარს სომხური მხარე თავის სახელმწიფო საზღვრებში
მოიაზრებს და, შესაბამისად, მესაზღვრეებმა გადამღები ჯგუფი საზღვრის
უკანონო გადაკვეთისათვის კანონდამრღვევებად ჩათვალეს.
საბჭოთა კავშირის პერიოდში ხუჯაბის ტაძარი საქართველოს საზღვრებში
იყო მოქცეული. დამოუკიდებლობის აღდგენის შემდეგ საქართველოსა და
სომხეთს შორის რაიმე სახის ხელშეკრულება საზღვრის გადაწევასთან
დაკავშირებით ოფიციალურ დონეზე არ გაფორმებულა.
5. ჰუჯაბი (ხუჯაბი) ივ. ჯავახიშვილის
განმარტებით არაბული სიტყვაა და
მრავლობითი რიცხვია სიტყვიდან ჰაჯიბი
(ხაჯიბი), რაც ეჯიბს - მეკარეს, კარის მცველს
ნიშნავს.
ივერიის ღვთისმშობლის სამონასტრო
კომპლექსი მეცნიერების ვარაუდით აგებულია
XIII საუკუნის 60--იან წლებში ,
საქართველოსთვის უმძიმეს პერიოდში -
მონღოლთა ბატონობის დროს
6. ჰუჯაბის შესახებ ჩვენამდე მწირი
ცნობებია მოღწეული.
ზემოთქმულთან დაკავშირებით,
მნიშვნელოვანია 1651 წლის საბუთი,
რომლის მიხედვითაც გამოდის, რომ
ეჯუბიშვილები (იმავე წლის სხვა
საბუთში ეჯიბიშვილებად
მოიხსენიებიან) XVII საუკუნის შუა
წლებში ლორედან გადმოუსახლებია
მეფე ლუარსაბსა და მის ძე – სიმონს.
მაშინ მიუღია ამ საგვარეულოს
სომხითის 3 ნასოფლარები
ასაშენებლად და სამკვიდროდ. ამ
საგვარეულოს ერთი წარმომადგენელი
სამეფო კარის მესტუმრის სახელოს
ფლობს, თუმცა მათი გვარსახელი ისევ
მეკარის თანამდებობას ნიშნავს.
7. მხოლოდ, XVIII საუკუნის პირველი
მეოთხედიდან ჩანს „ხუჯაბის“
ფორმით: ესაა ვახტანგ VI დროს
განხორციელებული , 1721 წლის
ხალხის აღწერის დავთარი და
„დასტურლამალი”, სადაც
აღნიშნულია „ხუჯაბის ქორის
ბუდე“, რომელიც დაბეგრილი იყო
საქორე გადასახადით. ჰუჯაბი,
იგივე ხუჯაბი, ძირძველი ქართული
სიტყვაა
1717 წლიდან მოყოლებული
ხუთჯერ ააოხრეს ჯერ ლეკებმა,
შემდეგ ოსმალებმა; სახლიც არ
დატოვეს დაუქცეველი. ამას მოჰყვა
მიწისძვრა. სასწაულით გადარჩა
ტაძარი.
8. მიუხედავად ამისა, თვით XX საუკუნის დამდეგს ჰუჯაბის მიდამოები
თავად მელიქიშვილების მამული იყო. მათივე ხელშეწყობით, 1905
წელს ჰუჯაბის დედათა მონასტერი ამოქმედდა და იქ იერუსალიმში
მოჭედილი ღვთისმშობლის ხატი დაასვენეს. 1918 წლის დეკემბერში
ჰუჯაბის მიდამოები საქართველოს შემადგენლობაში შედიოდა,
მაგრამ საქართველო-სომხეთის კონფლიქტის დროს ის დროებით
სომხეთმა დაიკავა. 1919 წლის იანვარში საქართველომ აღნიშნული
ტერიტორია სამშობლოს დაუბრუნა, თუმცა, მე-20 საუკუნის 20-იანი
წლებიდან ჰუჯაბის მონასტრის მიდამოები კვლავ ხელიდან ხელში
გადადიოდა. სამონასტრო კომპლექსი დღესაც სადავოდ გამხდარა.
მოგვიანებით, ერეკლე მეორემ ამ მიდამოებში
ქართველებისგან დაცლილ სოფელში
შნოღელი (ყარაბაღი) სომხები ჩაასახლა.
მათ კი ამ ადგილს ახქიფი (თურქულად
„თეთრი ხიდი“) უწოდეს.
9. ივერიის ღვთისმშობლის სახელობის მთავარი ტაძარი „ჩახაზული
ჯვრის“ ტიპისაა ტაძარს სამი შესასვლელი და კარიბჭეები (სტოები,
გალერეები) აქვს.
10. სარკმელები და გუმბათის ყელი უხვად ყოფილა შემკული ქართული
წნული ორნამენტით, ასევე წნული ჩუქურთმითაა შევსებული
მოზრდილი ჯვარიც. შიგნიდან ეკლესი მოხატული ყოფილა, თუმცა
დღესდღეისობით კედლები შიგნიდან შელესილია. მხატვრობის
მხოლოდ მცირე ფრაგმენტებია შემორჩენილი
11. სამონასტრო კომპლექსს გარედან გალავანი ერტყა, რომლის შიგნით
სხვადასხვა ნაგებობათა კვალია: კელიები, სატრაპეზო და სამეურნეო
დანიშნულების სხვა ნაგებობანი.
13. მარნეულისა და ჰუჯაბის ეპარქია 2013წლის 11 ოქტომბერს
ჩამოყალიბდა იმის შემდეგ რაც საქართველოს მართლმადიდებელი
ეკლესიის წმიდა სინოდის კრების განჩინებით მოხდა ეპარქიათა
საზღვრების რეორგანიზაცია და რუსთავისა და მარნეულის
ეპარქიის დაიყო ორად : რუსთავის და მარნეულისა და ჰუჯაბის
ეპარქიებად.
მარნეულისა და ჰუჯაბის
ეპარქიას მღვდელმთავარია
ყოვლადუსამღვდელოესი ეპისკოპოსი
გიორგი (ჯამდელიანი).