1. MADDE ve ISI
MADDENİN TANECİKLİ YAPISI:
Maddeler küçütaneciklerdeoluşmuştur.
Bu tanecikler ATOM ve MOLEKÜLLERDİR.
Moleküller sürekli titreşirler.Bu
titreşme onların hareket enerjileri olduğunu
ispatlar.Mo-
leküllerin hareket hızları farklıdır.Molekül
hare-ketinin derecesi maddenin katı sıvı
veya gaz olması ile bağlantılıdır.Aynı tür
maddeler aynı sıcaklıkta olursa
moleküllerinin hareketi de hemen hemen
aynı olur.

2. KİNETİK ENERJİ:
 Bir cismin hareketinden dolayı kazandığı enerjidir.
Yazın asfalt yollarda dalgalanmalar olduğunu
görürüz.Kalorifer peteklerinden çıkan ısının perde-
leri havalandırdığını da gözlemişizdir . Isı arttıkça
hareketlenme artar ısı azaldıkça hareketlenme
 azalır.Kalorifer peteği ısı enerjisini hava molekülle-
 rine aktarır. Böylece hava molekülleri hareketlenir.
 Isı ne kadar artarsa moleküllerin sürati de o dere-
 ce artar .Gaz molekülleri çok hızlı hareket eder.Bir-
 birleriyle ve kabın yüzeyi ile çarpışma sıçrama hare-
 keti yapar.

3.  ISI;bir ENERJİDİR. Bir maddenin
bütün moleküllerinin toplam
kinetik(hareket) enerjisinin
toplamına ISI denir.
Q = ΔPE + ΔKE
Birimi kalori ( cal ) dir. Joule ile
arasındaki bağıntı
 1 cal = 4,186 J dir.
ısı kalorimetre ile ölçülür. Skaler bir
büyüklüktür.

4. SICAKLIK; bir maddenin moleküllerinin
ortalama kinetik enerjisidir.
 KE α T
 Kapalı bir kapta sıcaklığı artan bir gazın
yüzeylere uyguladığı basıncın artması gaz
moleküllerinin yüzeylere düşük sıcaklıktakinden daha
büyük kinetik enerjilerle çarpmalarının sonucudur.
 Sıcaklık birimi ısı birimine bağlı olarak
kullanılır. Katı ve sıvılarda ısı birimi Kalori, sıcaklık
birimi Celcius ( °C ) dir. Gazlarda ısı birimi Joule ,
sıcaklık birimi Kelvin ( °K ) dir.
 Kelvin sıcaklığı T , Celcius sıcaklığı T ise
K C
aralarındaki bağıntı
 T = T + 273
K C dir.

5.  Bir kap içine koyduğumuz suyu ısıtmaya
başlarsak sıvının molekülleri de hareketlenir .
Ancak biz bu hareketi gözümüzle göremeyiz .
Ama sıvının içine
 küçüktahta parçacıkları atarsak
su ısındıkça tahta
parçacıklarının hareket ettiğini görürüz .
Suyun ısısı arttıkça tahta parçacıkları daha da
süratlenir.
Bu da bize ısınan sıvı moleküllerinin de hareket
etti-
ğini gösterir.Sıvı molekülleri birbiri üzerinde
kayma bulundukları yerde titreşme dönme
hareketi
yapar.Gazlarda moleküllerin arasındaki bağlar

6. ...İzLeYeLiM ÖğReNeLiM...
http://www.youtube.com/watch?v=b8CA
U3WmPs0&feature=player_embedde
d

7.  ISININ YAYILMASI
Isı; katı sıvı ve gaz maddelerde üç
yolla yayılır.
1. İletim
2. Taşıma (Konveksiyon)
3. Işıma (Radyasyon)

9.  KATILARDA ISININ YAYILMASI:
Katılarda ısı iletim yolu ile yayılır.Katı-
 ların molekülleri yer değiştirmediği için
moleküller ısıyı dalga halinde her yöne
iletir.Her katı maddenin iletkenliği fark-
 lıdır.İletkenlik maddenin cinsine bağlı-
 dır . Metaller ısıyı iyi iletirken cam
 plastik tahta gibi katılar ısıyı iyi ilet-
 mez . Isıyı iyi iletmeyen maddelere ya-
 lıtkan madde denir.

11.  ISININ ĠLETĠM YOLUYLA
YAYILMASI
http://www.youtube.com/watch?v=9gs
NeNCAD0o&feature=player_embedde
d

12.  SIVILARDA ISININ YAYILMASI:
Sıvılarda ısının yayılması moleküllerin
hareketi ile olur.Bu şekilde olan ısı
yayılmasına taşımakonveksiyon denir.
 Sıvılarda moleküller birbirine bağlı olmadığı
için ısı aldıkça hareket ener-
jileri artar . Isınan maddenin hacmi de artar
.Öz kütlesi azalır. Öz kütlesi azalınca yukarı
doğru yükselir .Yukarıda olan moleküller de
aşağı doğru iner.İşte bu hareketle ısı bir
yerden bir yere taşınmış olur.Tenceredeki
suyun ısınması sobaların odayı ısıtması
konveksiyon yolu ile olur.

14. ISININ KONVEKSĠYON YOLUYLA
YAYILMASI
http://www.youtube.com/watch?v=s31
y9_MZbbM&feature=player_embedde
d

15. 
GAZLARDA ISININ YAYILMASI:
Gazlarda ısının yayılması ya taşıma(konveksiyon) ya
da ışıma (radyasyon) yolu ile olur . Işıma
yolu ile olan yayılmada ısınan maddelerin sıcaklığı artar.
Sıcaklık artması maddenin rengine ve
yüzeyinin durumuna göre değişir. Mat ve koyu renkli olan
cisimler ısıyı emer parlak ve açık
renkli olan cisimler ise ısıyı yansıtır. Bu yüzden kışın koyu
renk yazın açık renk giysiler giyeriz.
Güneş Dünya'yı ışıma yolu ile ısıtır.Güneş ile Dünya
arasında uzay boşluğu vardır.Güneş'in kızıl-
ötesi ışınları boşlukta yayılabilir.Gece yeryüzünün
soğumasının nedeni Dünya'dan uzaya bu gö-
rünmeyen ışınların yayılmasıdır.Ayrıca elektrikli ısıtıcılarda
ısı ışıma yolu ile yayılır.Termosların çalışması da ışıma ile
ilgilidir.Termosun iç yüzeyi parlaktır.Bu durum termos
içindeki sıcak sıvı-
nın enerjisinin iç yüzeyden dış yüzeye doğru hareketini
engeller .Sıcak sıvının ısısı iç yüzeye
çarpar ve geri döner.Bu olay sürekli devam eder.Termosun
yapısı yalıtımla da ilgilidir.İç yüzey
ile dış yüzey arasında boşluk bırakılır. ya da ısıyı iletmeyen
yalıtım malzemesi ile doldurulur.

16.  Maddeler iletim ışıma ya da konveksiyon yolu
ile çevreden ısı alır ya da ısı verirler.Bu
alışverişin olması için maddenin sıcaklığının
diğer maddenin sıcaklığından farklı olması
gerekir.
*Sıcaklıkları eşit olan maddeler arasında ısı
alışverişi olmaz.
UYARI: Isının iletim ve konveksiyon yolu ile
yayılması için maddeye ihtiyaç vardır.Ama
ışıma yolu ile yayılması için herhangi bir
madde gerekmez.

18. ISININ IġIMA YOLUYLA YAYILMASI
http://www.youtube.com/watch?v=As
MC0Z9QVl8&feature=player_embed
ded

19.  Maddenin ısı alarak hacminin
artmasına GENLEŞME denir.Isı vererek hacminin
azalmasına ise BÜZÜLME denir. Isınan
maddelerin hacmi boyu ve yüzeyi artar. Genleşme
maddenin cinsine bağlıdır.Genleşme en çok
gazlarda sonra sıvılarda ve en az da katılarda
olur.Köprülerin bağlantı yerleri demiryolu rayları ve
elektrik telleri döşenirken genleşme payı düşünülür.
Eğer genleşme payı bırakılmazsa
eğrilmeler bükülmeler hatta kopmalar olabilir.
Isı alan bir maddede;
- Sıcaklık yükselmesi
- Genleşme
- Hal değişimi
- Kimyasal değişim görülür.

20.  ISI YALITIMI
Doğa gereği bazen sıcağa bazen de soğuğa ihtiyaç
duyarız.Kışın vücut sıcaklığımızın düşmemesi için kalın
giysiler giyerken yazın vücut sıcaklığımızın yükselmemesi
için ince giysileri tercihederiz.
Doğada vücut sıcaklığının korunması ile ilgili pek çok örnek
vardır.Örneğin kutup ayılarının derile-
rinin altında kalın bir yağ tabakası vardır.Yağ ısı kaybını
önlemeye yarar yani bir anlamda ısı yalı-
tımı yapar.Kuşların tüyleri de yalıtım içindir.
Isı yalıtımı farklı sıcaklıklarda iç ve dış ortamlarda ısı
geçişini azaltmak için yapılan işlemlerdir.
Amacı içerdeki sıcaklık ya da soğukluğu koruyarak enerji
tasarrufu sağlamaktır .Isı yalıtımı iyi olmazsa ı sıtma
ya da soğutma giderleri artar. Isı yalıtımının bireysel
olduğu kadar toplumsal kazançları da vardır.Isı yalıtımı
yapmak için yalıtkan maddelerden yararlanılır.

21.  Isı yalıtımının en önemli elemanı tesisatların
yalıtımıdır.Duvar boşlukları arasındaki havada konvek-
siyon akımı oluşur.Isı yalıtımı yapılmamış duvarlarda
duvarların iç yüzü soğuk olur .Su buharı bu
yüzeyde yoğuşur terleme olur.Terleme sonucu duvarlar
ıslanır ve küflenir.Bu nedenle ısı yalıtımı yapılmalıdır.
Isı yalıtımı bir bölgede yapılırsa problem diğer cephelerde
devam eder.Bu nedenle çatı duvar cam ve doğramalarda da
yalıtım yapılması gerekir.
Pencerelerde ısı kaybını önlemek için pencere boyutları
küçük olmalı ve çift cam kullanılmalıdır. Çift cam arasında
hava boşluğu az olmalıdır.
Isı yalıtımına örnek olarak inşaat
duvarlarında pencerelerinde tavanlarda su
depolarında buhar borularında kısa süreli gıda paketlerinde
kullanılan yalıtım malzemeleri gösterilebilir.

22.  Plastik köpük(kauçuk) ----> sıcak su borularında ve
tavanda
Plastik köpük(polietilen) ---> çatı tavan ve pencerelerde
Cam yünü -----> çatı tabanı duvar arası buhar borularında
Silikon -----> dış cephede
Asfalt -----> dış cephe ve teraslarda
Ahşap -----> dış ve iç cephede
Asbest -----> fırın içlerinde
Katran -----> dış cephe ve terasta
Yalıtım malzemeleri uzun ömürlüdür.Ancak dış cephelerde
kullanılan malzemeler iklim köşulları yüzünden daha çabuk
yıpranabilir.
Isı Yalıtımının Faydaları:
* Tüketilen yakıt miktarı azalır.
* Oda sıcaklıkları dengeli olduğu için sağlıklı bir mekan
oluşur.
* Duvarlarda küf leke kabarma olmaz.
* Enerji tasarrufu sağlanır çevre kirliliği yaratılmaz.

23.  *Kuşlar soğuk havada tüylerini kabartarak
tüylerinin arasına hava girmesini sağlarlar.
böylelikle soğuktan korunurlar .

24.  *Kutup ayıları kalın kürkleri sayesinde çok
soğuk ortamlarda bile vücut sıcaklıklarını
koruyabilirler. Bazı durumlarda ise ısı
akışını yavaşlatmak için havası boşaltılmış
yalıtım malzemeleri kullanılır. Bu boşluklar
vakum olarak adlandırılır. Örneğin; termos
ve çift cam da vakum özelliğinden
yararlanılarak ısı yalıtımı sağlanır.

26.  Binalarda Isı Yalıtımı

 Kışın üşümemek, yazın sıcaktan bunalmamak için
binalarımızda yalıtım malzemeleri kullanmayı tercih
ederiz. Isı yalıtımı insanları sadece kışın soğuğundan
değil, yazın bunaltıcı sıcağından da korumayı amaçlar.
Binalarda ısı kaybının nedenleri yandaki şekilde
oranları ile verilmiştir. Binalarda ısı yalıtımı;
 -Binaların dış cephe duvarlarında cam ve
doğramalarında, çatı ve döşemelerinde,
 -Tesisat borularında, havalandırma kanallarında,
buhar iletim borularında,
 -Toprakla temas eden bölümlerinde, katları ayıran
döşemelerde,
 -Garaj, depo gibi ısıtılmayan bölümlere bakan
duvarlarda yapılır.

28.  ISICA YALITILMIġ BIR KAPTA 10 DERECE
SICAKLIKTA SU VARDIR. BU KABA
SICAKLIĞI 40 DERECE OLAN YAĞ
DÖKÜLÜYOR.
 Maddeler arasındaki ısı alıĢveriĢi için
hangisi doğrudur?
 A) Sıvıların kütleleri bilinmediği için yorum
yapılamaz.
 B) Aralarında ısı alışverişi olmaz.
 C) Su yağa ısı verir.
 D) Yağ suya ısı verir.
CEVAP

29.  Isı alışverişi sıcaklığı büyük olan maddeden
küçük olana doğru gerçekleşir. Buna göre
sıcaklığı büyük olan yağ küçük olan suya ısı
verir.
 Yanıt:D
 Bu alıştırmada da görüldüğü gibi hızlı ve
yavaş moleküller bir araya geldiklerinde
kinetik enerjisi büyük olan moleküller ısı
verirlerken, kinetik enerjisi küçük olan
moleküller ısı alırlar.
 Yani hızlıdan yavaşa ya da sıcaktan soğuğa
doğru ısı akışı olur. Bu olay sıcaklık dengesi
sağlanıncaya kadar devam eder.

31.  Bir öğrenci kaynar su içerisine ilk sıcaklıkları, boyları ve
kalınlıkları aynı olan çubukları şekildeki gibi bırakıyor.
 t süre sonunda en büyük sıcaklık değişimi N’de
olduğuna göre , N’nin yapıldığı madde
aşağıdakilerden hangisi olabilir?
 A) Tahta B) Porselen C) Mika D) Demir
 CEVAP:

32.  En büyük sıcaklık değişimi ısıyı en iyi
ileten madde de yani metallerde olur.
Buna göre, N cismi demirden yapılmış
olabilir.


33.  Tebrikler ,doğru cevap

34.  Üzgünüz, yanlış cevap

35.  KAYNAKLAR:
 http://www.fenokulu.net/portal/Sayfa.php?Git=KonuKategorileri&Sayfa=
KonuBaslikListesi&baslikid=60&KonuID=526
 http://www.dersizlesene.com/SBS-ders-Notlari/6-Sinif-Madde-ve-Isi-
Konu-Anlatimi-m340.html
 http://www.youtube.com/watch?v=AsMC0Z9QVl8
 http://www.sanalda1numara.net/ilkogretim-6-7-8-sinif-dersleri/107037-
madde-ve-isi.html
 http://gaziegitim.blogcu.com/madde-ve-isi/814813
 http://www.fenodevi.com/fen-ve-teknoloji-odevi-konulari/187-6sinif-isi-
yalitimi.html

 http://www.youtube.com/watch?v=b8CAU3WmPs0

 http://www.youtube.com/watch?v=9gsNeNCAD0o

 http://www.youtube.com/watch?v=s31y9_MZbbM
