2. 1
SUMARIO
Introdución ………………………………………………………………………………………1
Personaxes da luz ..………………………………………………..………………………….4
Luz que ilumina ..……………………………………………………………………………..8
Algo de historia ………………………….….………………………………………………………………………….9
Alumeado e iluminación ..……………………………………………………….……………………………….9
Luz con deseño ……………………………………………………………………………………………………….11
Uso eficiente da luz …………………………………………………………………………………………………12
Luz que comunica ………………………………………………………………….……….14
Fibras ópticas/ Comunicacións ópticas ………………………………….………………………………..14
Láseres ……………………………………………………………………………………………………………………16
Luz que produce enerxía ………………………………………………………………..19
Enerxía solar ….………………………………………………………………………………………………………19
Enerxía solar e arquitectura ..………………………………………………………………………………….25
Asociacións e organismos colaboradores ……………………………………………25
Bibliografía ………………………………………………………………………………………….26
3. 2
A LUZ HOXE
LUZ NATURAL- LUZ ELÉCTRICA-COMUNICACIÓNS ÓPTICAS
“A civilización non existiría sen a luz; a luz do noso Sol e a luz dos láseres enfocados e
coherentes que agora convertíronse nunha parte importante da nosa vida cotiá. O Ano
Internacional da Luz seguramente dará a coñecer estes poderosos descubrimentos e as súas
actuais tecnoloxías de amplo alcance, baseados na luz que son importantes contribuintes ao
mercado mundial. Igual de importante, o Ano Internacional da Luz inspirará descubrimentos e
aplicacións futuras para un dos elementos máis importantes da nosa existencia: a luz”.
Ahmed Zewail (Premio Nobel de Química 1999)
A Asemblea Xeral das Naciones Unidas aprobou o 20 de decembro de 2013 a Resolución
A/RES/68/221 de Nacións Unidas (20/12/2013) que proclama o 2015 Ano Internacional da
Luz e as Tecnoloxías Baseadas na Luz (IYL 2015)
Por que a luz?
A pesares de que en moitas ocasións nos resulten invisibles, as tecnoloxías relacionadas coa luz
melloran a calidade de vida da xente en todo o mundo. É por isto que a ONU con esta
resolución quere dar a coñecer a maneira en que as aplicacións das tecnoloxías da luz
posibilitan o desenvovemento sostible e ofrecen solucións a retos mundiais en eidos tan
diversos como a enerxía, a educación, a agricultura, as comunicacións ou a saúde.
Os avances que permiten estas tecnoloxías non só repercuten na vida actual, senón que son
fundamentais para o futuro da sociedade. Conclúe a presentación da ONU afirmando que o
século XXI é o século da luz (“21st
century is the Century of Light”).
Por que o ano 2015?
Escolleuse o 2015 xa que neste ano coinciden os aniversarios de varios descubrimentos
científicos relacionados coa luz:
4. 3
hai 1000 anos que Ibn Al Haythemy escribiu o seu Tratado de Óptica (1015)
hai 200 anos da publicación d primeiro traballo de Auguste Jean Fresnel introducindo
o concepto da luz como unha onda (óptica ondulatoria) (1815)
hai 150 anos da teoría electromagnética de James Clerk Maxwell (1865)
hai 110 anos da teoría do efecto fotoeléctrico e a teoría da relatividade de Albert
Einstein (1905)
hai 100 anos da teoría da curvatura da luz no espacio de Albert Einstein (1915)
hai 50 anos que …
o Penzias y Wilson 50 descubriron a radiación cósmica de fondo ou tamén
chamada radiación de fondo de microondas (CBM – cosmic microwave
background) (1965)
o Charles Kao logrou transmitir luz a través de fibra óptica (1965)
A UNESCO participa no IYL 2015 como organismo coordinador coa finalidade lograr unha
mellor comprensión pública e política ao papel central da luz no mundo moderno. Neste
evento interdisciplinario participan máis de 100 entidades de 85 países (sociedades científicas,
universidades, museos…) e anímase a participar a todas aquelas institucións relacionadas coa
educación e a divulgación.
A CRUE (Conferencia de Rectores de Universidades Españolas) tamén se adhire á iniciativa e
apoia as actividades relacionadas con este evento.
A Biblioteca da EUP, atendendo ao chamamento da UNESCO e da CRUE, implícase cun duplo
obxectivo, a divulgación do Ano Internacional da Luz e a difusión dos fondos propios a través
dunha pequena exposición bibliográfica.
En febreiro de 2016 terá lugar o acto de clausura oficial1
do Ano Internacional da Luz. Antes de
que chegue esta data queremos presentar a nosa exposición. A Escola Universitaria Politécnica
da UDC oferta na actualidade o Grao en Enxeñaría Electrónica Industrial e Automática e o Grao
en Enxeñaría Eléctrica. A luz, desde distintos enfoques, é tema transversal de moitas das
materias que nestes graos se imparten (o sol como fonte de enerxía; a produción,
transformación e o transporte de enerxía eléctrica; a tecnoloxía LED; as comunicación ópticas,
…). A biblioteca conta cun amplo fondo bibliográfico con contidos relacionados coa luz e as
súas tecnoloxías. A exposición mostra unha selección ordeada en catro partes:
Personaxes da luz Luz que comunica
Luz que ilumina Luz que produce enerxía
1
Mérida, Yucatán, do 4 ao 6 de febreiro de 2016
5. 4
PERSONAXES DA LUZ
A historia do avance no coñecemento da luz e das súas tecnoloxías está unida a personaxes
moitas veces descoñecidos. A través desta bibliografía pódense descubrir algún deles e cales
foron as súas aportacións.
“Estatua de Ibn al-Baytar, Benalmádena”. Wikimedia Commons. CC BY-SA 4.0
Ibn Al-Haytham (Alhacen), 965-1040
Al-Khalili, J. “El primer científico de verdad”. [consulta 6 de maio 2015] BBC Mundo,
cop.2014 [en liña]. Dispoñible en:
http://www.bbc.co.uk/mundo/noticias/2010/12/101129_primer_cientifico_verdadero
_az.shtml
María L. Calvo, “La excepcional contribución de Ibn-al_Hytham (Alhacén) a las
ciencias” en Revista española de Física, Vol. 29, no 1, 31-35 (2015)
Portrait of Christiaan Huygens (1686). Wikimedia Commons. PD
Christiaan Huygens, (1629-1695)
Blanco Laserna, David Huygens, la teoría ondulatoria de la luz : un rayo atrapado en una onda
[Barcelona] : RBA, [2013] FV 97
6. 5
TARDIEU, A. “André Marie Ampère”. (1825). Wikimedia Commons. CC BY 4.0
André-Marie Ampère, 1775-1836
Fernández Aguilar, Eugenio Ampère, la electrodinámica clásica : objetos eléctricos aún
no identificados [Barcelona]: RBA, [2013] F 303
Pérez de Landazábal, Mª del Carmen, Varela Nieto, Paloma. Oersted y
Ampère|borígenes del electromagnetismo Madrid: Nivola, 2003 FE 91
MAULL & POLYBLANK. “Michael Faraday”. Wikimedia Commons. CC BY 4.0
Michel Faraday, 1791-1867
Parra Castillo, Sergio Faraday, la inducción electromagnética: ciencia de alta tensión
[Barcelona]: RBA, [2012] F 304
Sarma, Mulukutla S. Electric machines laboratory manual: using the Faraday-Machines'
Laboratory Benches. Minneapolis/St. Paul: West Publishing Company, [1994] EM 211
7. 6
STODART, G.J. “James Clerk Maxwell”. Wikimedia Commons. PD
James Maxwell, 1831-1879
Sabadell, Miguel Ángel Maxwell, la síntesis electromagnética : magnetismo de alto
voltaje. [Barcelona]: RBA, [2013] I 156
Gabás Masip, Joel Maxwell : la naturaleza de la luz Tres cantos: Nivola, 2012 F 254
Maxwell, James Clerk. Materia y movimiento Barcelona: Crí̕tica, [2006], FV 63
Maxwell, James Clerk. A treatise on electricity and magnetisme New York: Dover, 1954
FE 50
López, Eloísa; Aroca, Claudio “Descubriendo a Maxwell” en Revista española de Física
Vol. 29, no 1, 18-24 (2015)
MAXWELL, J.C., “A Dynamical Theory of the Electromagnetic Field” en
Philosophical Transactions of the Royal Society of London Vol. 155, 459-512 (1865)
“Thomas Edison” (ca.1918-1919). Wikimedia Commons. PD
Thomas Edison, 1847-1931
Jaén Sánchez, Marcos Edison, la iluminación eléctrica: una idea auténticamente
brillante. [Barcelona]: RBA, [2013] I 155
Bazerman, Charles The languages of Edison's light. Cambridge: The MIT Press, [1999] I
154
8. 7
SARONY, Napoleon “Nikola Tesla” (ca.1898). Wikimedia Commons. PD
Nikola Tesla, 1856-1943
Cheney, Margaret Nikola Tesla : el genio al que le robaron la luz Madrid : Turner,
[2009] I 158
W. Bernard Tesla : inventor de la era eléctrica Barcelona : Crítica, 2014 I 159
Jaén Sánchez, Marcos Tesla, la corriente alterna : la electricidad tiene un doble
sentido [Barcelona]: RBA, [2013] I 157
Teslapedia: vida e inventos de Nikola Tesla. Madrid: Turner, 2014. EL 188
SCHMUTZER, F. “Albert Einstein” (1921 ). Wikimedia Commons PD
Albert Einstein, 1879-1955
Albert Einstein: philosopher-scientist. Vol. 1. Edited by Paul Arthur Schilpp. New York
[etc.]: Harper & Row, 1959. DN 336
Einstein 1905: un año milagroso: cinco artículos que cambiaron la física. Edición e
introducciones de John Stachel. Barcelona: Crítica, 2011 F 242
WILL, Clifford M. ¿Tenía razón Einstein? La más celebrada teoría científica de nuestro
siglo a la luz de los últimos datos suministrados por las sondas planetarias, los relojes
atómicos, las modernas supercomputadoras electrónicas y la radioastronomía.
Barcelona: Gedisa, 2005 F 156
9. 8
“Charles K. Kao”. Wikimedia Commons. CC-BY-SA-3.0
Charles Kao, 1933-
Kao, Charles K. Optical fibre London: Peter Pereginus, [1988] CMM 98
Maria Telkes, 1900-1995 : unha muller coñecida como a raiña do sol
Un dos obxectivos da declaración do ano 2015 como o Ano Internacional da Luz e das
Tecnoloxías baseadas na Luz é “promocionar o empoderamento da muller na Ciencia e
fomentar vocacións científicas no eido da luz e das súas aplicacións”. Atendendo a este
obxectivo destacamos o papel de Maria Telkes, coñecida como “a raíña do sol”, polas súas
importantes innovacións no campo da enerxía solar. + info
LUZ QUE ILUMINA
Na historia da humanidade o Sol foi, e ainda hoxe segue a ser en moitas sociedades, a fonte
básica de luz. Mais a necesidade de iluminación levou ao home a percorrer un longo camiño na
procura da luz artificial: o uso do lume desde os primeiros tempos; as lámpadas de aceite xa na
antigüedade; o alumeado de gas e luz eléctrica no século XIX (lámpadas de arco e lámpadas
eléctricas incandescentes); no século XX desenvovéronse as lámpadas de descarga que
“Dr. Maria Telkes half-length portrait, facing front”. Library of Congress
10. 9
precisaban moito menos consumo de electricidade e na actualidade lógrase unha mallor
eficiencia enerxética co uso dos LED e OLED.
Algo de historia
García de la Infanta, José María
Primeros pasos de la luz eléctrica en Madrid y otros acontecimientos
Madrid: Fondo Natural, [1986]
Signatura: SL 99
A noite está varrida da terra : [exposición] Abril de 2001: 150 aniversario
da utilización da luz eléctrica en Santiago de Compostela por primeira vez
en España
[Santiago de Compostela]: Consello da Cultura Galega, [2001]
Signatura: EL 504
Alumeado e iluminación
Boast, Warren B.
Técnica de la iluminación eléctrica
Barcelona: Labor, 1965
Signatura: DP 283
11. 10
Ramírez Vázquez, José
Luminotecnia
Barcelona: Ceac, 1977
Signatura: SL 6
Re, Vittorio
Iluminación externa
Barcelona: Marcombo, [1979]
Signatura: EL 877
Manual de alumbrado
realizado por los miembros del Centro de Ingeniería y Diseño de
Alumbrado de N.V. Philips Gloeilampenfabrieken, Holanda Madrid:
Paraninfo, 1988
Signatura: SL 18
Manual del alumbrado
Westinghouse
Madrid: Dossat, [1989]
Signatura: SL 17
Re, Vittorio
Iluminación interna
Barcelona: Marcombo, [1989]
Signatura: EL 878
12. 11
Lindsey, Jack L.
Applied illumination engineering
Lilburn (GA): The Fairmont Press, cop. 1991
Signatura: SL 38
Aguilar Rico
Mariano. Iluminación y color / Mariano Aguilar Rico, Vicente Blanca
Giménez
Valencia: Universidad Politécnica, Escuela Técnica Superior de
Arquitectura, Servicio de Publicaciones, [1995]
Signatura: SL 198
Salas Morera, Lorenzo
Luminotecnia / por Lorenzo Salas Morera, Rafael Ayuso Muñoz, Antonio
J. Cubero Atienza
Madrid: Bellisco, 2002
Signatura: SL 237
Roldán Viloria, José
Alumbrado eléctrico y sus instalaciones
[Madrid]: Creaciones Copyright, [2007]
Signatura: SL 254
Luz con deseño
Watson, Lee
Lighting design handbook
New York: McGraw Hill, 1990
Signatura: SL 34
13. 12
Cuttle, Christopher
Lighting by design.
Oxford: Architectural Press, 2003
Signatura: SL 229
1000 lights : 1878 to present = 1000 lámparas : de 1878 hasta la
actualidad / eds. Charlotte & Peter Fiell
Köln: Taschen, [2006]
Signatura: SL 246
Aplicaciones del LED en diseño de iluminación / Alfred Sá Lago, [et al.,
NUR L+D, con la colaboración de más de 50 expertos y diseñadores de
iluminación]
[Barcelona]: Marcombo, 2015
Signatura: SL 402
Uso eficiente da luz
Aplicaciones eficientes de lámparas
[Madrid]: Instituto para la Diversificación y Ahorro de la Energía (IDAE):
Comité Español de Iluminación (CEI), 1996
Signatura: SL 102
14. 13
Aplicaciones eficientes de luminarias
[Madrid] : Instituto para la Diversificación y Ahorro de la Energía (IDAE) :
Comité Español de Iluminación (CEI), 1996
Signatura: SL 103
Energy efficiency in household appliances and lighting / Paolo Bertoldi,
Andrea Ricci, Anibal de Almeida (editors)
Berlin: Springer, [2001]
Signatura: EM 178
Cambiemos las bombillas [Vídeo]
[Luxemburgo]: Office for Official Publications of the European
Communities, [2007]
Signatura: DVD 138
Cruz Gómez, José Manuel de la
Eficiencia energética en las instalaciones de iluminación : código técnico
DB-HE 3 / José Manuel de la Cruz Gómez, Alberto de la Cruz Hidalga.
Barcelona: Ediciones Experiencia, [2008]
Signatura: SL 282
Calonge, Javier
La eficiencia energética en el alumbrado
Sabadell: Fundación Gas Natural Fenosa, 2012
Signatura: SL 384
15. 14
Gago, Alfonso
Iluminación con tecnología LED / Alfonso Gago, Jorge Fraile
[Madrid]: Paraninfo, [2012]
Signatura: SL 371
LUZ QUE COMUNICA
Créese que as primeiras comunicacións a distancia entre os humanos realizáronse a
través do fume das fogueiras, logo fueron os faros, posteriormente descubríronse
aparatos máis sofisticados como os heliógrafos. Os grandes avances comezaron no
século XIX: o telégrafo, o teléfono, o fotófono e la radio revolucionaron as
comunicacións. Hoxe en día as comunicacións baséanse nas fibras ópticas e o láser,
que propician a actual sociedade da información.
Fibras ópticas/ Comunicacións ópticas
Capmany, José
Dispositivos de comunicaciones ópticas / José Capmany, F. Javier Fraile-
Peláez, Javier Martí
Madrid: Síntesis, [1999]
Signatura: TL 7
Goff, David R.
Fiber optic reference guide a practical guide to the technology Boston:
Focal Press, [2000]
Signatura: TL 334
16. 15
Keiser, Gerd
Optical fiber communications
Boston; Madrid: McGraw-Hill, [2000]
Signatura: TL 284
Capmany, José.
Fundamentos de comunicaciones ópticas / José Capmany, F. Javier
Fraile-Peláez, Javier Martí
Madrid: Síntesis, [2001]
Signatura: TL 273
Chomycz, Bob Instalaciones de fibra óptica: fundamentos, técnicas y
aplicaciones
Madrid: McGraw-Hill, 2002
Signatura: TL 144
Bailey, David
Practical fiber optics/ David Bailey, Edwin Wright
Oxford: Newnes, 2003
Signatura: TL 278
Martín Pereda, J.A.
Sistemas y redes ópticas de comunicaciones
Madrid: Pearson Educación, [2004]
Signatura: TL 188
17. 16
Rodríguez Suárez, Antonio
Comunicaciones ópticas.
Madrid: Bellisco, 2005
Signatura: TL 216
Pamies Guerrero, José Antonio
Fundamentos y tecnología de las comunicaciones por fibra óptica / Jose
A. Pamies Guerrero, Pablo Luis López Espí
Alcalá de Henares: Universidad de Alcalá, [2007]
Signatura: TL 326
Pastor Abellán, Daniel
Sistemas de comunicaciones ópticas / Daniel Pastor Abellán, Francisco
Ramos Pascual, José Capmany Francoy
Valencia: UPV, [2007]
Signatura: TL 254
Láseres
Winburn, D.C.
What every engineer should know about lasers
New York, cop. 1987
Signatura: EL 158
18. 17
Bachs Fornt, Lluís.
Aplicaciones industriales del láser / L. Bachs, J. Cuesta, N. Carles.
Barcelona: Marcombo, D.L. 1988
Signatura: IM 360
Safford, Edward L.
Introducción a la fibra óptica y el láser
Madrid: Paraninfo, 1988
Signatura: CMM 31
Láseres / selección e introducción de Ángel González Ureña
Barcelona: Prensa Científica, 1992
Signatura: EL 202
Yuste LLandrés, Manuel
Fundamentos de la radiación laser / Manuel Yuste LLandrés y Carmen
Carreras Béjar
Madrid: UNED, 1992
Signatura: EL 362
Verdeyen, Joseph T.
Laser electronics
Englewood Cliffs: Prentice Hall, [1995]
Signatura: ET 295
19. 18
Dorronsoro Mendiguren, Miguel
La tecnología láser fundamentos, aplicaciones y tendencias
Madrid: McGraw-Hill, [1996]
Signatura: IM 299
Baur, Dirk R.
Lasers: theory and practice
Dochester: Elektor Electronics, [1997]
Signatura: EL 778
El láser y sus aplicaciones en el ámbito industrial / coordinadores, José
Luis Ocaña Moreno, Armando José Yánez Casal
A Coruña: Universidade, Servicio de Publicacións, [2000]
Signatura: EL 225
Cuesta, Alberto
Tecnología láser y sus aplicaciones industriales
Madrid: Marcombo, [2010]
Signatura: IM 714
Thyagarajan, K.
Lasers: fundamentals and applications / K.Thyagarajan and A.K.Ghatak.
New York, [etc.]: Springer, [2010]
Signatura: EL 824
20. 19
Morthier, Geert
Handbook of distributed feedback laser diodes / Geert Morthier, Patrick
Vankwikelberge
Boston: Artech House, 2013
Signatura: ET 177
LUZ QUE PRODUCE ENERXÍA
A luz do sol é a principal fonte de enerxía. As tecnoloxías que convirten a luz en electricidade
poden ser directas, onde as células fotovoltaicas convirten a radiación solar en electricidade, e
indirectas, onde a luz quenta o líquido cuxo vapor se utiliza para mover unha turbina que
produce electricidade.
Enerxía solar
ABB review (Ed. española)
2015, nº2
Lorenzo, Eduardo
Solar electricity: engineering of photovoltaic systems
Sevilla: Progensa, 1994
Signatura: BR TR 39
21. 20
Alcor Cabrerizo, Enrique
Instalaciones solares fotovoltaicas
Sevilla: PROGENSA, 1995
Signatura: TR 123
Green, Martin
Energía fotovoltaica de la luz solar a la electricidad usando células
solares
Zaragoza: Acribia, [2000]
Signatura: TR 261
Wade, Herbert A.
Solar photovoltaic systems technical training manual.
Paris: UNESCO, 2003
Signatura: TR 435
Blanco Silva, Fernando.
A enerxía solar no século XXI
Santiago de Compostela: Club Universitario Dínamo, 2005
Signatura: TR 335
Fuentes Brieva, Ángel
Prácticas de energía solar fotovoltaica / Ángel Fuentes Brieva, Mariano
Álvarez Redondo
Sevilla: Progensa, 2005
Signatura: TR 644
22. 21
Guía solar cómo disponer de energía solar fotovoltaica conectada a la
red eléctrica
Madrid: Greenpeace España: Censolar, 2005
Signatura: TR 359
Lorenzo, Eduardo
Electricidad solar fotovoltaica (3 vol.)
Sevilla: PROGENSA, 2006-2014
Signatura: TR 360-I, BR TR 48, BR TR 49
Pereda Suquet, Pilar
Proyecto y cálculo de instalaciones solares térmicas
[Madrid]: Fundación COAM, 2006
Signatura: BR TR 45
Técnico en energía solar y fotovoltaica.
Madrid: Abeté, 2007
Signatura: TR 413-I, TR 413-II
Martín Jiménez, Javier
Sistemas solares fotovoltaicos: fundamentos, tecnologías y aplicaciones
Madrid: A. Madrid Vicente, 2008
Signatura: TR 456
23. 22
Perales Benito, Tomás
Energía solar fotovoltaica : cómo _ montar tu propia instalación de
energía solar para obtener electricidad
[Madrid]: Creaciones Copyright, [2008]
Signatura: TR 457
Madrid Vicente, Antonio
Curso de energía solar (fotovoltaica, térmica y termo eléctrica).
Madrid: AMV; Mundi-Prensa, 2009
Signatura: TR 493
Montaje y mantenimiento de instalaciones solares fotovoltaicas:
certificado de profesionalidad, nivel 2 / Centro de Referencia Nacional
en Energías Renovables y Eficiencia Energética, Imarcoain (Navarra)
[Pamplona]: Servicio Navarro de Empleo, [2009]
Signatura: TR 567
Rufes Martínez, Pedro
Energía solar térmica : técnicas para su aprovechamiento.
Barcelona: Marcombo, [2009]
Signatura: TR 542
Creus Solé, Antonio
Energía termosolar
[Barcelona]: Cano Pina: Ediciones CEYSA, [2010]
Signatura: TR 597
24. 23
Fernández Salgado, José M.
Compendio de energía solar: fotovoltaica, térmica y termoeléctrica:
(adaptado al Código Técnico de la Edificación y al nuevo RITE)
Madrid: A. Madrid Vicente: Mundi-Prensa, 2010
Signatura: TR 618
Fernández Salgado, José M.
Guía completa de la energía solar térmica y termoeléctrica: (adaptada al
Código técnico de la edificación y al nuevo RITE)
Madrid: A. Madrid Vicente, [2010]
Signatura: TR 595
Lynn, Paul A.
Electricty from sunlight: an introduction to photovoltaics
Chichester: Wiley, [2010]
Signatura: TR 598
Moreno Alfonso, Narciso
Instalaciones de energía fotovoltaica: [adaptado al Código Técnico de la
Edificación] / Narciso Moreno Alfonso, Lorena García Díaz
Madrid: Garceta, [2010]
Signatura: TR 554
La energía solar fotovoltaica [Vídeo]: energía y edificación tecnologías y
sostenibilidad / Manuel Alonso Castro Gil... [et al.].
Madrid: Universidad Nacional de Educación a Distancia, 2011
Signatura: DVD 171
25. 24
Fundamentos de energía solar para grados y postgrados de titulaciones
científico-técnicas / José Francisco Sanz Requena... [et al.]
Valladolid: Universidad Europea Miguel de Cervantes, [2011]
Signatura: TR 631
Méndez Muñiz, Javier María
Energía solar fotovoltaica / Javier María Méndez Muñiz, Rafael Cuervo
García, Bureau Veritas Formación.
Madrid: Fundación Confemetal, 2011
Signatura: TR 424
Rectenna solar cells/ Garret Moddel, Sachit Grover editors
New York: Springer, [2013]
Signatura: TR 718
Roldán Viloria, José
Montaje mecánico en instalaciones solares fotovoltaicas
[Madrid]: Paraninfo, 2013
Signatura: TR 732
26. 25
Enerxía solar e arquitectura
Sarmiento M., Pedro.
Energía solar en arquitectura y construcción
Santiago de Chile: RiL Editores, 2007
Signatura: TR 507
Yáñez Parareda, Guillermo
Arquitectura solar e iluminación natural: conceptos, métodos y ejemplos
Madrid: Munilla-Lería, 2008
Signatura: TC 415
Martínez Conesa, Eusebio J.
Energía solar en edificación / por Eusebio J. Martínez Conesa, Arturo
García Agüera
Madrid: Bellisco, 2015
Signatura: TR 749
“La luz ha sido y es imprescindible para el avance del conocimiento sobre la vida. Sin luz, la
vida no se desarrolla, pero tampoco se la ve”2
Asociacións e organismos:
2015 International Year of Light
Ano Internacional da Luz 2015
2
CARRASCOSA, Alfonso V. e MARTÍN ALBALADEJO, Carolina “Luz y vida” en La luz: ciencia y tecnología.
Madrid: CSIC: Catarata, 2015, p.43. Signatura FV 99
27. 26
Año Internacional de la Luz 2015
CIE: International Commission on Illumination
Instituto de Óptica. CSIC
International Dark Sky Association (promove a idea de que só se debe usar a luz cando
sexa necesaria, para minimizar a contaminación lumínica)
Light up the world: organización sen ánimo de lucro centrada no principio de que o
acceso á enerxía cambia vidas. Desenvolve proxectos en comunidades onde non hai
acceso á electricidade
Informe final: IYL 2015 Final Report, publicado en outubro de 2016.
Bibliografía:
La luz: ciencia y tecnología. BARBERO, S., DORRONSORO, C. y GONZALO, J. [coords.].
Madrid: CSIC : Catarata, 2015
Estela: Revista dominical de Faro de Vigo, nº 660 (2015)
MARTÍNEZ AGUT, Pilar “Por un mundo más sostenible. 2015 Año Internacional de la
Luz y las Tecnologías Basadas en la Luz y Año Internacional del suelo” en Quaderns
d’animació i educación socia , nº21 (2015)
MICHINEL, H. “Coa vista posta na celebración do Ano Internacional da Luz 2015” en
DUVI. Diario da Universidade de Vigo [en liña] [consulta 6 de maio 2015]. Dispoñible
en:
http://duvi.uvigo.es/index.php?option=com_content&task=view&id=8700&Itemid=41
RSEF : Boletín electrónico de la Real Sociedad Española de Física. Octubre 2015