2. Ratusz Miejski w Słupsku
W historii Stolpu i Słupska znane są trzy
ratusze. Najstarszy z nich - pochodzący ze
Średniowiecza budynek o schodkowym
szczycie i z wieżyczką na dachu - przedstawił
m.in. Brüggemann w swoim wydanym w 1784
roku dziele “Wyczerpujący opis stanu
obecnego Królewsko-Pruskich Księstw
Pomorza”,
4. Nowy Ratusz
Narożnik Placu Zwycięstwa oraz ul. J. Tuwima
zajmował szpital Św. Ducha wraz z
przyległym do niego cmentarzem oraz
ogrodem przyszpitalnym. Po stronie
północnej wznosiły się zabudowania
mieszczącego się tutaj zajazdu – restauracja,
stajnie, wozownie, kuźnia. Pewne ożywienie
budowlane nastąpiło tu w 1866 r., od chwili
zniesienia na miejscu wspomnianego zajazdu
siedziby „Zrzeszenia Zbytu Płodów Rolnych”.
6. Starostwo Powiatowe
Jeden z ładniejszych budynków Słupska z około
1903 r. Gmach ten był siedzibą Powiatowej
Rady Narodowej, a po utworzeniu
województwa słupskiego siedzibą Urzędu
Wojewódzkiego i Wojewódzkiej Rady
Narodowej. Obecnie mieści się tu Starostwo
Powiatowe a także Zarząd Parku
Krajobrazowego „Dolina Słupi". Elewacje
budynku wykonano z cegły licówki, a
dekoracje okalające otwory
okienne, balkony, szczyty wykonano z
8. Młyn Zamkowy
Młyn jest jednym z najstarszych obiektów budownictwa
przemysłowego w Polsce. Wzniesiony został w
lewobrzeżnym Słupsku obok mostu nad Młynówką, na
książęcej posesji około 1310 r. Kamień młyński poruszało
koło wodne zainstalowane na kanale przekopanym od
Słupi. Ilość wody w kanale była regulowana
odpowiednimi stawidłami. Duża, jak na tamte czasy,
kubatura młyna oraz małe wąskie okienka, zachowane w
partiach przyziemia i parteru murów gotyckich świadczą,
że budynek ten pełnił równocześnie funkcję spichlerza.
10. Brama Młyńska
Brama Młyńska zamykała wjazd do miasta z kierunku
Gdańska i Smołdzina. Brama ta, podobnie jak Brama
Holstenów, powstała w dwóch fazach - najpierw w latach
1325-1329 wzniesiono dolną kondygnację z
ostrołukowym przejazdem, a następnie około 1365-1370
dobudowano górne kondygnacje. Zbudowana w stylu
gotyckim. Brama była zwieńczona ozdobnymi szczytami
ze sterczynami. W czasie działań wojennych w marcu
1945 r. brama uległa zniszczeniu - utraciła stropy, dach i
szczyty. Po wojnie w 1951 r. bramę zabezpieczono
prowizorycznie dachem czterospadowym namiotowym.
Generalny remont i adaptacja nastąpiła w 1980 r.
12. Kosciól Świetego Jacka
Zbudowany jest z cegły,
nieotynkowany, jednonawowy. Wnętrze
otynkowane, przykryte żebrowym
sklepieniem gwiaździstym i podzielone
obecnie ścianą na dwie części - od
północnego-wschodu część
czteroprzęsłowa pełni funkcję świątyni,
a w części południowo-zachodniej
znajduje się przedsionek i dawna sala
katechetyczna.
14. Zamek Książąt Pomorskich
Początki istnienia zamku w Słupsku dotychczas nie są w pełni wyjaśnione.
Wśród historyków ścierają się dwie hipotezy. Jedni uważają, że znajdował się
on w obrębie dawnego grodu po prawej stronie rzeki Słupi (w miejscu wznosi
się obecnie XIX-wieczny kościół św. Ottona). Drudzy lokują go w pobliżu
dawnego klasztoru dominikanów, a więc w miejscu istniejącego obecnie
zamku.
W XIII wieku w okresie przynależności Ziemi Słupskiej do Pomorza
Gdańskiego zamek był siedzibą władz lokalnych i miejscem wystawienia przez
książąt gdańskich szeregu dokumentów. Szczególnie często przebywał tu
Mestwin II. Znane są 23 dokumenty wystawione przez niego w Słupsku, m.in.
nadania dla zakonów norbertanek i dominikanów. W 1287 roku na słupskim
zamku trzej książęta - Mestwin II z Gdańska, Bogusław IV z Pomorza
Zachodniego i Przemysław II z Wielkopolski zawarli sojusz przeciwko ekspansji
Marchii Brandenburskiej. Wystawiony przez Władysława Łokietka dokument w
1298 roku potwierdza jego pobyt w Słupsku.
16. Kosciół Świetego Krzyża
Kościół ewangelicko-augsburski św. Krzyża w Słupsku pełni w Słupsku istotną
rolę jako największa w mieście świątynia niekatolicka. Jest miejscem
nabożeństw ekumenicznych oraz - zwłaszcza w latach dziewięćdziesiątych -
licznych koncertów muzycznych. Prowadzone są w nim ewangelizacje z
udziałem krajowych i zagranicznych kaznodziejów.
Kościół jest obiektem zabytkowym. Do rejestru zabytków wpisany został 22
września 1990 roku. Wybudowano go w części tzw. Nowego Miasta poza
dawnymi murami obronnymi. Oficjalny projekt budynku sporządzony przez
C. Tapego został zatwierdzony dopiero 29 października 1857 roku, chociaż -
jak wspominali dawni parafianie - kościół czynny był już w tym samym
roku. Rok ten potwierdza napis wyryty na jednym z kamieni umieszczonych
w lewym narożniku fundamentu kościoła od strony zachodniej. Faktem
jednak jest, że budowa nie była wtedy zakończona. Zgodnie z projektem
zamierzano dobudować smukłą wieżę i ogrodzić posesję
ceglanym, ozdobnym murem.
18. Kosciół Mariacki
• Gotycki, trójnawowy, wybudowany w II poł. XIV w. obiekt, rozbudowany w
r. 1500. Częściowo zniszczony w czasie II Wojny Światowej, odbudowany w
1948 r. W 2003 r. na wieży kościelnej zrekonstruowano hełm z iglicą.
• Jest to imponująca rozmiarami budowla gotycka, murowana, z drugiej
połowy XIV w. Dokładny czas budowy wcześniejszego kościoła na tym
miejscu nie jest znany. Wiadomo jednak, że w związku z relokacją miasta na
lewym brzegu Słupi w 1310 r., otrzymało ono również własny kościół
parafialny p.w. NMP uposażony 4 łanami ziemi. Dokument z 1311 r. mówi o
przekazaniu przez margrabiów patronatu nad kościołem Mariackim
słupskim norbertanom. Od początku swego istnienia kościół ten obsługiwał
gminę niemiecką. Około 1500 r. kościół Mariacki został poważnie
rozbudowany. W 1525 r. w okresie zamieszek związanych z wprowadzeniem
w mieście reformacji wzburzony tłum wtargnął do kościoła niszcząc jego
wyposażenie, m.in. ołtarz, figury świętych i obrazy.
20. Kaplica sw. Jerzego
Pierwsza wiadomość o zamierzonej budowie szpitala św. Jerzego pochodzi z
1311 roku, natomiast sama kaplica wzmiankowana jest w roku 1492. Po
reformacji kaplica została zaniedbana, dopiero odnowienie w 1610 roku
(fundacja burmistrza J. Hoppe) umożliwiło wznowienie nabożeństw. W
1681 roku świątyńka spłonęła, o czym informuje tablica. Być może,
zniszczało wtedy sklepienie, zastąpione w 1689 roku drewnianym,
kopulastym, wraz z nowym dachem. W takiej postaci dotrwała zasadniczo
do dziś, choć w 1912 roku znalazła się na nowym miejscu, na południe od
zamku na terenach pofortecznych. W roku 1960 przeprowadzono prace
zabezpieczające: naprawiono konstrukcję dachową i dachówkę zastąpiono
gontem.
22. Spichlerz Richtera
Spichlerz Richtera z 1780 roku pierwotnie zlokalizowany był u zbiegu ulic
Kopernika i Wolności. W okresie powojennym był magazynem Gminnej
Spółdzielni i Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Handlu Wewnętrznego w
Słupsku. W budynku magazynowano pasze. Jednakże stwierdzone w czasie
prac rozbiórkowych w warstwach posadzkowych ślady materiałów
budowlanych, skalonego wapna i węgla wskazują, że w spichrzu składowano
i te materiały. Następnie przez wiele lat budynek stał pusty. W 1986 roku
właścicielem obiektu zostało Muzeum Pomorza Środkowego. W listopadzie
1991 roku za zgodą Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków budynek
rozebrano wykonując jednocześnie dokumentację oznakowania elementów
spichrza. W roku 1993 właściciel uzyskał decyzję lokalizacyjną dla obiektu
na Rynku Rybackim. W tym roku przystąpiono do opracowania
dokumentacji technicznej renowacji i adaptacji spichrza. Pracami
projektowymi kierowała dr inż. arch. Elżbieta Szalewska. W roku 1994
wytyczono położenie obiektu, wykonano palowanie i fundamenty (I etap
rekonstrukcji spichrza). W latach 1995-1996 wykonano II etap rekonstrukcji
tzn. odtworzono konstrukcję ryglową, a następnie trwały roboty
wykończeniowe. Do eksploatacji obiekt został oddany 22 maja 1998 roku
24. Kosciol sw. Ottona
Kościół stoi na miejscu dawnego słowiańskiego grodziska, w miejscu gdzie wg
tradycji miał wznosić się gród książęcy na wzgórzu staromiejskim.
Zbudowany został w XIX wieku. W okresie międzywojennym jako kościół
rzymsko-katolicki spełniał rolę kościoła parafialnego dla całego powiatu
słupskiego. Istniała przy nim szkoła katolicka i Chrześcijański Związek
Zawodowy. Kamień węgielny pod budowę kościoła św. Ottona położony
został 23 lipca 1872 roku przez ks. Proboszcza Schönburna. Poświęcenie
kościoła miało miejsce 11 grudnia 1873 roku. W latach 1917-1927 pracował w
tutejszej parafii jako proboszcz ks. F. Pojda, który dla polskich robotników
rolnych czytał w języku polskim Pismo święte, następnie prześladowany i
zamordowany w komorze gazowej w obozie koncentracyjnym. Po II wojnie
kościół przechodzi na własność Ubogich Klarysek i jest rozbudowany w
części prezbiterialnej, część ta łączy się z wybudowanym w tym samym
czasie Domem Zakonnym. Obecnie kościół jest kościołem klasztornym, przy
którym jest kanonicznie erygowany klasztor Sióstr Ubogich Klarysek
(Franciszkanek od Wiecznej Adoracji), w którym odbywa się wieczna
adoracja Najświętszego Sakramentu.
26. Poczta Glówna
Budynek poczty wzniesiony został w 1879 roku w pobliżu
średniowiecznego kościoła Mariackiego. Trudności związane z
wykupem działek pod tak duże założenie, jakim była budowa
budynku poczty spowodowały, że prace budowlane trwały kilka lat.
Powszechnie panująca w tych czasach tendencja nawiązywania do
stylów historycznych, a być może również sąsiedztwo gotyckiego
kościoła spowodowały, że gmach prezentuje styl neogotycki.
Autorem projektu był S. Kind przy współudziale Heinricha von
Stephana (1831-1897). Warto wspomnieć, że von Stephan, ówczesny
generalny poczmistrz i minister poczt Niemiec, urodził się w Słupsku
i był wybitnym specjalistą od spraw pocztowych, m.in. twórcą (1865
rok) tak powszechnej obecnie pocztowej karty.
28. Baszta Czarownic
Baszta starego, wybudowanego w okresie od początku XIV
do połowy XV wieku obwarowania miasta, które
powstało w miejscu wzmiankowanej już w 1325 roku
występującej tu palisady.W XVII wieku wprowadzono już
nowożytny system obronny na zewnątrz murów; wnętrze
Baszty Czarownic zostało przekształcone na więzienie.
W więzieniu tym przetrzymywano kobiety w czasie
śledztwa, które polegało głównie na zadawaniu tortur,
kobiety te posądzano o czynienie czarów i
przetrzymywano je również tu przed egzekucją -
spaleniem na stosie. Wnętrza bram murów miejskich w
tym czasie zostały przekształcone na mieszkania.
Ówczesny wygląd baszty uwieczniony jest na mapie E.
Lubinusa.
30. Zabytkowy Tramwaj w
Słupsku
Plany wybudowania w Słupsku sieci
tramwajowej sięgają początków XX wieku.
Projektowano wówczas sieć elektrycznych
kolejek, łączących obiekty wojskowe w
obecnej dzielnicy Westerplatte z dworcem
kolejowym.system komunikacji tramwajowej
działający w Słupsku w latach 1910–1959.
32. Muzeum Kultury Ludowej
Pomorza w Swołowie
Najstarsze wzmianki o Swołowie pochodzą w
początków XIII wieku. Nadana została wówczas
rezydującym w pobliskim Sławnie joannitom. We
władaniu "rycerzy w habitach" pozostawała przez
blisko 200 lat. W charakterystyczny dla okolicy, a
popularny przed tysiącem lat sposób, ukształtowano
ją w formę elipsy obejmującej płynący środkiem
strumień, ze stawem. Przy centralnym placu
wsi, również owalnym, stoi niewielki
kościół, wzniesiony pierwotnie przez joannitów, do
dzisiaj zawierający ślady swojego
najdawniejszego, gotyckiego kształtu. Jego dzisiejsza
bryła przywodzi na myśl kościoły duńskie, lub
te, które zobaczyć można w południowej Szwecji.
33. Muzeum w Swołowie
Wieś Swołowo, nosząca dumny tytuł "Europejskiej Wsi
Dziedzictwa Kulturowego", to miejsce warte zobaczenia nie
tylko ze względu na szczególne walory historyczne, ale przede
wszystkim na niezwykłą wręcz urodę zarówno samej wsi, jak i
jej najbliższej okolicy.
34. Kluki
Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach powstało z myślą ratowania kultury materialnej
dawnej ludności kaszubskiej, zwanej Słowińcami. Położenie Muzeum w środku
funkcjonującej małej, wiejskiej społeczności, w centrum Parku Narodowego dodaje
mu autentyczności i podkreśla symbiozę z otaczającą go przyrodą.
Stare chałupy i zagrody tętnią życiem w trakcie licznych imprez folklorystycznych
odtwarzających dawną kulturę, czas minionej epoki. Tysiące turystów i mieszkańców
regionu przybywa do Muzeum na Czarne Wesele, główną imprezę otwierającą sezon.
O tej imprezie i wielu innych atrakcjach czekających w naszym Muzeum możecie
Państwo przeczytać na naszej stronie internetowej.
Mamy nadzieję, że zawarte tu informacje przybliżą Państwu kulturę Słowińców i
podkreślą w pełni walory Muzeum Wsi Słowińskiej, a tym samym zachęcą do
odwiedzenia naszych stron.
36. Kościół w Dębnicy
Kaszubskiej
Widoczny już przy wjeździe do miejscowości kościół św. Jana Chrzciciela jest
budowlą jednonawową, ceglaną, osadzoną na fundamencie z kamieni.
Budowę kościoła rozpoczęto prawdopodobnie w 1584, a ukończono w 1604
r. Był to zbór luterański. Budowla ma cechy typowo renesansowe, do
których należą między innymi: użycie tynków, boniowanie naroży wieży
oraz zastosowanie łuku odcinkowego w otworach okiennych. Data
ukończenia budowy umieszczona została na chorągiewce widniejącej na
dachu, która zachowała się do dnia dzisiejszego. W latach 1781-1786
kościół został rozbudowany o wschodnią część, czyli transept i
prezbiterium, o konstrukcji szachulcowej
38. Kościół w Ustce
Kościół Najświętszego Zbawiciela w Ustce , bo taką nosi
nazwę jest drugą świątynią która została oddana gminie i
w niej dokonuje się obrzędów kościelnych i odbywają się
nabożeństwa. Kościół został poświęcony 122 lata temu
czyli było to w 1888 roku. jako świątynia protestancka , a
do kościoła katolickiego została włączona dopiero po II
wojnie światowej w 1945 roku. Pierwszy kościół w Ustce to
była świątynia pw. św. Jana Chrzciciela i św. Mikołaja a
wezwanie tej świątyni nadano podczas konsekracji w 1365
roku. Kościół ten stał nad Słupią na niewielkim pagórku.
Był to kościółek na około 200 miejsc i był za mały dla
rozrastającej się miejscowości i dlatego trzeba było go
zastąpić inną większą świątynią.