хичээл14

1. Îéí ñýðãýí óðãàëòûí ñóäëàãàà
ÿâóóëæ ¿íýëãýý ºãºõ
Лекц 14

2. Дээж талбай байгуулах
• Îéí õºøèãíèé äîð ìîä áýëòãýõýýð òºëºâëºæ
àéãàà áà ìîä áýëòãýñýí òàëáàéí ñýðãýí
óðãàëòûí áàéäëûã ñóäëàõûí òóëä 50õ50ì,
50õ100ì, 100õ100ì áóþó òóóç õýëáýðèéí
íàðèéí çóðâàñààð ñîðèëòûí òàëáàé
áàéãóóëíà.

3. Наснаас хамаарч дээж талбай
байгуулах
• 1-5 íàñòàé çóëçàãàí ìîäíû ñýðãýí
óðãàëòûã òîäîðõîéëîõîä ñóäëãààíû
òàëáàéã 1õ1ì. 2õ2ì õýìæýýòýéãýýð 6-10
íàñòàé ºñâºðèéí óðãàöàíä òàëáàéí
õýìæýýã èõýñãýí 5õ10ì2 , 11-15 íàñòàé
ºñâºðèéí óðãàöàíä 0,1õ0,2 ãà òàëáàéí
ñýðãýí óðãàëòûã õàâòãàéðóóëàí òîîëíî.

4. • Ìîä áýëòãýñýí òàëáàéí ñýðãýí óðãàëòûã
òîäîðõîéëîõîä ò¿¿íèé áàéðëàëòàнä õºíëºí
÷èãëýëòýéãýýð õîîðîíäîî 100, 200, 300ì
çàéòàé ñóäàëãààíû ýãíýýí¿¿äèéã
áàéðëóóëíà. Ýãíýý á¿ðò ñóдаëãààíû
òàëáàéã 10-20, 50 ì èéí çàéòàéãààð
áàéðëóóëíà. I, II çýðãýýð çîõèîí áàéãóóëæ
áàéãàà îéä íýã ãà-ä 4ì2 õýìæýýíèé 10
òàëáàé, III, IV çýðãýýð çîõèîí áàéãóóëæ
áàéãàà îéä 1 êì òàêñàöûí ÿâàëòàä
ñóäàëãààíû 5 òàлáàé áàéãóóëàí ñýðãýí
óðãàòûí ¿íýëãýý ºãíº.

5. Судлах зүйлс
• Ñýðãýí óðãàëòûã ñóäëàõ òàëáàé á¿ðò
á¿õ öóõóéö ºñâºð óðãàöûí òîî íàñ, ºíäºð
áóþó ºíäðèéí á¿ëýã, ò¿¿íèé åðºíõèé
áàéäëûã ñóäàëíà.

6. Өндрийн хэмжээгээр
• Үðýýð ñýðãýñýí ºñâºðèéí óðãàëòûí ºíäðèéí
õýìæýýãýýð äîðõè á¿ëã¿¿äýýð
õóâààðèëíà. ¿¿íä :
• 1 á¿ëýãò 01-20 ñì õýìæýýòýé
• 2 á¿ëýãò 21-100 ñì
• 3 á¿ëýãò 101ñì-ýýñ äýýø

7. Навчит модны өндрийн хэмжээгээр
Âåãåòàòèâààð óðãàñàí ºñâºðèéí óðãàëòàä
• 1-ð á¿ëýãò 1-50 ñì
• 2 á¿ëýãò 51-125ñì
• 3 á¿ëýãò 125 ñì äýýø õýìæýýòé çóëçàãàí
ìîäûã õàìààðóóëäàã áàéíà. ºíäðèéí á¿ëýãò
á¿ðò ¿¿ëäýð á¿ðýýð 3-ààñ äîîøã¿é
ºñâºðèéí óðãàöûã үíäýñíèé õ¿ç¿¿â÷ýýð
îãòëîí íàñûã íü òîîëæ òýäãýýðèéã
äóíäàæëàí íàñûã òîãòîîíо.

8. Насны байдлаар
Íàñíû áàéäëààð íü äàðààõ á¿ëýãò àíãèëíà.
• 1 á¿ëýãò 1-5 íàñòàé
• 2 á¿ëýãò 6-10 íàñòàé
• 3 á¿ëýãò 11-15 áà äýýø íàñòàé ºñâºðèéí
óðãàöóóäûã õàìààðóóëäàã áàéíà.

9. Цухуйцийн өсврийг
Öóõóéö ºñâºðèéí óðãàöûã åðºíõèé
áàéäëààð íü 3 ангилна.
• ýð¿¿ë
• ãýìòñýí áà ºâ÷èëñºí
• ¿õñýí

10. • Оéí îðîéí æèãäðýëòèéí õàãàñàä íü
õ¿ðòýëõ ºíäºðòýé çóëçàãàí ìîäûг ºñâºðèéí
óðãàö ãýæ íýðëýäýã.

11. Өсвөрийн ургацын чанар
Өñâºðèéí óðãàöûã ÷àíàðûí нü áàéäëààð
1970 àêàäåìè÷ È.Ñ.Ìåëåõîâ äàðààõ
àíãèëëûã çîõèîâ. Ү¿íä
1. ôèçèîëîãèéí õóâüä á¿ðýí íàéäâàðòàé ýíý
íü òåõíèêèéí ÿìàð íýã ãýìòýëã¿é
2. ôèçèîëîãèéí õóâüä íàéäâàðã¿é
3. õàòñàí ãýæ àíãèëíà.

12. Ñóäàëãààíû òàëáàé äàõü ¿ç¿¿ëýëòèéí ìàòåðèàëûã
öóõóéö ºñâºðèéí óðãàöûí ¿íäýñëýí íýã ãà äàõü
модны тоо äàðààõü òîìü¸îãîîð òîäîðõîéëíî.
N=π10000/p
N-íýã ãà äàõü öóõóéö, ºñâºðèéí óðãàöûí òîî
π- á¿õ òàëáàéä áàéãàà öóõóéö ºñâºðèéí óðãàöûí
åðºíõèé òîî
ð- ñóäàëãààíû òàëáàéí á¿õ ä¿í
áàéãàëèéí ñýðãýí óðãàëòûí үнэлгээã çºâõºí íàéäâàðòàé
ºñâºðèéí óðãàöààð òîäîðõîéëîõ áà öóõóéöûí òîîíû
õàãàñûã ýíý òîîöîîíä õàìðóóëíà.

13. 1954 îíä ïðîô. Â.Ã Íåñòåðîâûí òîãòîîñîí
îéí ñýðãýí óðãàëòûí áàéäëûã ¿íýëýõ õóâààðü
Ñýðãýí
óðãàëòûí
¿íýëãýý
Çîíõèëîõ íàñààð àíãèëñàí öóõóéö, ºñâºð óðãàöûí
íýã ãà äàõü íàéäâàðòàé çóëçàãàí ìîäíû òîî ìÿí
øèð
5-Jan 10-Jun 15-Nov
Ñàéí 10äýýø 5 äýýø 3 äýýø
Äóíä 10-May 5-Mar 3-Jan
Ñóë 5-Mar 3-Jan 0,5-1,0
Ìóó 3 áàãà 1 áàãà 0,5 áàãà

14. Íàðñíû ñýðãýí óðãàëòûí ¿íýëãýý ºãºõ õóâààðü
íýã ãà-ä ìÿí øèð
¿ç¿¿ëýëò ºñâºðèéí óðãàöûí ºíäðèéí á¿ëýã ñì-ýýð
20 õ¿ðòýë 21-100 101 äýýø
Ñàéí 10 äýýø 5 äýýø 3 äýýø
Äóíä 5-10 3-5 2-3
ìóó 5 õ¿ðòýëõ 3 õ¿ðòýëõ 2 õ¿ðòýëõ

15. Хожуулын зулзагаар сэргэсэн
хусны сэргэн ургалтыг тодорхойло
хувиарь
Үзүүлэлт Өсвөрийн ургацын өндрийн бүлэг, см
50 хүртэл 51-125 125-аас дээш
Сайн 70-аас дээш 5-аас дээш 3-аас дээш
Дунд 5-10 3-5 1-3
Муу 5 хүртэл 3 хүртэл 1-ээс дээш