Weitere ähnliche Inhalte
Ähnlich wie лекц 6 энто (20)
Mehr von batsaikhan khongorzul
Mehr von batsaikhan khongorzul (20)
лекц 6 энто
- 2. ЛЕКЦ7 ЭР БЭЛГИЙН ЭРХТЭН
Шавьж саланга бэлэгтэй амьтан юм.
Эр бэлгийн эрхтэн нь дараахи хэсгүүдээс
тогтоно. Эр бэлгийн эрхтний үндсэн хэсэг
нь эр бэлгийн эс сперматозоидыг гаргадаг
булчирхай (ганад) юм. Ихэнхи шавж хос
үрийн булчирхайтай боловч заримдаа
нийлж нэг болсон байдаг. Үрийн
булчирхайн хэлбэр олон янз байдаг.
- 3. Түүнээс гарсан эр
бэлгийн эс сперматозоид
үрийн хоолойгоор
дамжина. Үрийн хоолойд
үрийн уут үүсэх ба энд
сперматозоид
хуримтлагдан
нөөцлөгдөн
хадгалагдана. Үрийн хос
булчирхайнаас гарсан
үрийн хоёр хоолой
эцэстээ хоорондоо
нийлж үр шахах хоолойг
үүсгэнэ. Энэ нь гадагш
чив (үр тогтох) эрхтэн
пенисээр нээгдэнэ.
6 .Төмс
7. Үр дамжуулах
хоолой
9. Нэмэлт
булчирхай
10. Үр шахах
суваг
- 4. ЭР БЭЛЭГ ЭРХТЭН
• Эр бэлгийн эс
сперматозоид • үрийн
хоолойд
үрийн уут
үүснэ
• Үр шахах
хоолойд
- 5. 6 .Төмс
7. Үр дамжуулах
хоолой
9. Нэмэлт
булчирхай
10. Үр шахах суваг
11. пенис
- 6. Зарим шавьжийн (голио) эрэгчний энэ
шингэн нь сперматозоидуудыг бүрхдэг тул
бэлгийн эсийи гадуур бүрхүүл үүсгэнэ.
Үүнийг сперматофор гэнэ. Үр тогтох үед
сперматофор бүхий эрэгчний
сперматозоид эмэгчний бэлгийн сүврүү
урсан орох бус, харин эмэгчний спермато
сүвд гэнэт шахагдан орно. Зөвхөн
эмэгчний бэлгийн эрхтний дотор
сперматофор задарч сперматозоидыг
гаргана.
- 7. ЭМ БЭЛГИЙН ЭРХТЭН.
Эм бэлгийн эрхтний үндсэн хэсэг нь
өндгөвч мөн. Өндгөвчинд өндгөн эс
боловсорч үүснэ. Өндгөвч тэгш тоотой хос
эрхтэн мөн бөгөөд янз бүрийн хэлбэртэй
урт, богино өндөгний гуурснаас тогтоно.
Өндөгний гуурсны тоо харилцан адилгүй.
Ургамлын бөөсөнд 2 бясаа болон зарим
цоход 4 эрвээхэйд 8 балт зөгийд 200
хүртэл тоотой байдаг.
- 8. Өндөгний гуурснуудаас өндөгний
хос хоолой гарна. Өндөгний
хоолой ба дээрхи өндөгний гуурс
зарим шавжид маш урт байдаг
бөгөөд эдгээр нь хэвлийд
ихэвчлэн цагиргалан байрлана.
Өндөгний хос хоолой нийлж өндөг
дамжуулах (шахах) хоолой болон
хувирна. Энэ хоолой руу бэлгийн
гадаад сүв нээгдэх ба үүний
үзүүрт (голио, таслагч, царцаа г.
м. шавжид) өндөг булагч байдаг
1 .Өндгөвч
5. Өндөгний гуурс
2. Үр хүлээн авах
булчирхай
4. Үржлийн
хүүдий
3. Өндөгний
гуурсны гарах
ерөнхий сүв
- 9. 1 .Өндгөвч
5. Өндөгний гуурс
2. Үр хүлээн авах
булчирхай
4. Үржлийн
хүүдий
3. Өндөгний
гуурсны гарах
ерөнхий сүв
- 10. Эм бэлгийн эрхтний дагуур (нэмэлт)
булчирхайд үр хүлээн авах булчирхай орж,
энэ нь гаднаас орсон эр бэлгийн эс
сперматозоидыг хүлээн авч хадгалах ба
тэнд байгаа сперматозоидын амьдралын
үйл ажиллагааг тогтмол байлгахад
зориулан тусгай шингэнийг (секрет)
ялгаруулна.
- 11. Жишээлбэл: хатан зөгий эрэгчинтэй
эвцэлдсний дараа сперматозоид түүний үр
хүлээн авагчид 3—5 жил хадгалагдахдаа
эм бэлгийн нэмэлт булчирхайн шүүсний
тусламжаар хадгалагдана. Үр хүлээн
авагчийн сүвийн дэргэдүүр өндөг гарах
үед, сперматозоид гарч үр тогтооно. Үр
хүлээн авагчийн доторхи сперматозоид
дууссан үед эрэгчинтэй дахин эвцэлдэх
юмуу эсвэл зарим шавьж үр тогтолгүй
өндөг төрүүлнэ.
- 14. Үр хүлээн авагчид хичнээн их хэмжээний
сперматозоид байдгийг, нэг хатан зөгийн
өдөрт 3 мянган орчим өндөг, харин 5 жилийн
амьдралдаа бүтэн хагас сая өндөг
төрүүлдгээр жишээлж болно.
Харин ургамлын бөөс партеногенез (үр тог-
толгүй үржлээр) үржих үед, үр хүлээн авагч
байдаггүй. Намар болж өвөлжих үед үр
тогтсон өндөг төрүүлэх тэр цагт үр хүлээн
авагч нь буй болсон байдаг.
- 15. Түүнчлэн эмэгчний бэлэг эрхтний нэмэлт
булчирхайнд тослогч булчирхай орно. Энэ
булчирхай наалдуулагч бодис гарган
өндгийг тослодог тул тэрээр юманд
бэхлэгдэж чадна. Ийм өндөг ургамлын
навч зэрэгт бат бэх сайн бэхлэгдэж чадна.
- 16. Мөн эм бэлгийн эрхтний гадаад сүвтэй
нийлсэн өөр булчирхайнууд байж болно.
Эдгээр булчирхайнууд гаргасан өндөгний
гадуур бүрхүүл (капсул) үүсгэх бодисыг
ялгаруулиа. Жоомын энэ булчирхайн
ялгадас амархан хатаж өндөгний гадуур
нягт бүрхүүл үүсгэдэг. Ийм бүрхүүлтэй
өндөг эмэгчин жоомын бэлгийн сүвд
наалдан өндөгнөөс авгалдай гартал
бэхлэгдэнэ.
- 17. Иймэрхүү булчирхай царцаанд ч байдаг.
Эм царцааны булчирхайн шүүс, хөрсөнд
(шороонд) гаргасан өндөгний гадуур
бүрхэн, шороотой нийлж хатууран
«бортого» үүсгэнэ. «Бортогоны» дээд тал
уул булчирхайн шүүсээр бүрхэгдсэн байх
нь агаарт амархан хатуурч «бортогоны
тагийг» буй болгодог.
- 19. ЛЕКЦ 9
Үржлийн арга, өндөг
Шавж голчлон бэлгийн үржлээр үржидэг
бөгөөд зарим шавжинд эр эм бэлэг эрхтэн
нэг дор байрласан байдаг. Гэхдээ энэ нь
тух ховор. Шавжийн өндөгний хэлбэр янз
бүр байдаг.
- 20. Авгалдай, хүүхэлдэй
Авгалдай нь шавжийн амьдралын үедээ
хамгийн идэхий амьтан байдаг бөгөөд
дараагийн үе нь хүүхэлдэй юм. Энэ нь
гадна талдаа хөдөлгөөгүй мэт харагдаж
байгаа боловч дотор талдаа маш их
өөрчлөлт явагдаж байдаг шавжийн
авгалдай болон хүүхэлдэй нь олон янзын
хэлбэртэй