1. ამოცანა №16 როგორია განზავებულ მჟავაში გოგირდმჟავას მასური
წილი თუ ის მიღებულია 1 მოცულობა 94%-იანი გოგირდმჟავისა ( =1,831გ/სმ3) და 5
მოცულობა წყლის შერევით?
ამოხსნა:
მოც: V(ხსნარი)=1 მოცულობა
ω1 (H2SO4) = 94% ანუ 0,94
ρ=1,831 გ/სმ3
V(H2O)= 5 მოცულობა
უ.გ. ω2(საბოლოო ხსნარი) =?
დავუშვათ აღებული იყო 1ლ (1000მლ) გოგირდმჟავას ხსნარი. მაშინ ამოცანის
პირობის თანახმად მას უნდა დაემატოს 5ლ (5000მლ) წყალი.
m1(ხსნარი) = V = 1,831 1000 = 1831გ
რადგან (H2O) = 1გ/მლ
m (H2O) = V = 1 5000 = 5000გ
14 ამოცანის განხილვისას მიღებული ფორმულის გამოყენებისას
m1 m2
m1 + m2
გავითვალისწინოთ, რომ m2 2 შეესაბამება წყალს და რადგან წყალში
გოგირდმჟავას მასური წილი 2=0, ვიღებთ
m1 1831 0,94
= = 0,295 anu 29,5%
m1 + m2 1831 + 5000
pasuxi : 2 (sabo l o o xsnar i ) = 0,295 anu 29,5%
ამოცანა №17 0,7გ ორვალენტიანი მეტალის მჟავსთან რეაქციისას
გამოიყო 280მლ წყალბადი. დაასახელეთ ეს ლითონი.

2. -2-
ამოხსნა:
მოც: Me (II)
m (მეტალი) = 0,7გ
V0 (H2) = 280მლ
–––––––––––––––––––––––––––––––––
უ.გ. მეტალი
Me + 2HCl MeCl2 + H2
შევადგინოთ პროპორცია იმის გათვალისწინებით, რომ 1 მოლი მეტალი მჟავიდან
გამოყოფს 1 მოლ ანუ 22,4ლ წყალბადს
0,7გ მეტალი გამოყოფს 0,28ლ წყალბადს
x “––––––––––––––––––––“ 22,4ლ “––––––“
x =0,7·22,4/0,28= 56
ე.ი. მეტალის ატომური მასაა 56გ/მოლი. მოვძებნოთ ელემენტთა პერიოდული
სისტემაში ასეთი ატომური მასის მქონე ელემენტი. ეს რკინაა.
პასუხი: Fe
ამოცანა №18 აღნიშნული ამოცანის ამოხსნა მოცემულია როგორც პროპორციის
შედგენის, ასევე “ალგორითმის” წესით. აუცილებელია ყურადღებით გაეცნოთ
ორივე მეთოდს.
რამდენი გრამი წყალბადია საჭირო 16 გ რკინის ოქსიდის აღსადგენად? რამდენი გ
რკინა მიიღება ამ დროს?
ამოხსნა
მოც: m(Fe2O3) = 16 გ
___________________
Uუ. გ. m(H2) = ?
m(Fe) = ?
M(Fe2O3) = 160 გ/მოლი
M(H2) = 2 გ/მოლი
M(Fe) = 56 გ/მოლი
Fe2O3 + 3H2 2Fe + 3H2O
რეაქციის ტოლობის თანახმად:
160 გ Fe2O3 რეაგირებს 3,2 გ H2 – თან
16 “ “ “ X “ “

3. -3-
X = m(H2) = = 0,6 გ
160 გ Fe2O3 შეესაბამება 2 56 გ Fe - ს
16 ” ” ” X “ “
X = m(Fe) = = 11,2 გ
პასუხი: m(H2) = 0,6 გ m(Fe) = 11,2 გ.
ზოგადად : თუ რეაქცია მიმდინარეობს შემდეგი გზით:
სადაც A,B,C და D ნივთიერებათა მოლეკულების ფორმულებია, ხოლო a,b,c და d
რეაქციის ტოლობის შესაბამისი კოეფიციენტებია.
როდესაც ცნობილია რეაქციაში შესული ან რეაქციის შედეგად მიღებული რომელიმე
ნივთიერების მასა, შესაძლებელია პროპორციის შედგენის გზით გამოითვალოს
ყველა დანარჩენი ნივთიერების მასა.
მაგ: თუ მოცემულია ამოცანის პირობის თანხმად, რომ A ნივთიერების მასაა
m(A) მაშინ შესაძლებელია ვიპოვოთ m(B), m(C) და m(D)
პროპორციის შედგენის გზით მივდივართ შემდეგ დასკვნებამდე:
aA + bB cC + dD
a გ A ნივთიერება რეაგირებს bM(B) – თან
m(A) “ “ “ X
X1=m(B) = (ა)
ანალოგიურად :
X2 = m(C) = (ბ)
X3 = m(D) = (გ)
ზემოთმოყვანილი ფორმულები შეიძლება გამარტივდეს. სამივე ფორმულა შეიცავს
ფრაგმენტს, რომელიც A ნივთიერების მოლების რაოდენობაა. გავიხსენოთ
ფორმულა n= შეგვიძლია სამივე ფორმულაში ფრაგმენტის
ნაცვლად ჩავსვათ n(A). შედეგად მივიღებთ:
m(B) = M(B) n(A) (ა’)
m(C) = M(C) n(A) (ბ’)
m(D) = M(D) n(A) (გ’)
ჩვენთვის ცნობილი ამოცანა ამოვხსნათ უკვე მზა ფორმულის გამოყენებით. ამ
მეთოდს “ალგორითმის” მეთოდს უწოდებენ.
მოც: = 16 გ M(Fe2O3) = 160 გ/მოლი
_____________________________
უ.გ. m(H2) = ? M(H2 ) = 2 გ/მოლი

4. -4-
m(Fe) = ? M(Fe) = 56 გ/მოლი
Fe2O3 + 3H2 2Fe + 3H2
n(Fe2O3) = = = 0,1 მოლი
m(H2) = M(H2) n(Fe2O3) = 2 0,1 = 0,6 გ
m(Fe) = M(Fe) n(Fe2O3) = 56 0,1 = 11,2 გ
პასუხი: m(H2) =0,6 გ
m(Fe) =11,2 გ
ამოცანა №19 16გ CuSO4-ის შემცველ ხსნარს დაუმატეს 12გ რკინის ნაქლიბი.
რამდენი გრამი სპილენძი გამოიყოფა ამ დროს?
ამოხსნა:
მოც: m (CuSO4) = 16გ
m (Fe) = 12გ
––––––––––––––––––––––––––
უ.გ. m (Cu) = ?
Fe + CuSO4 FeSO4 + Cu
Mr (CuSO4) = 160
n (CuSO4)= = 0,1 მოლი
n (Fe)= = 0,21 მოლი
რეაქციის ტოლობის თანახმად 1მოლი CuSO4 რეაგირებს 1მოლ რკინასთან.
ამრიგად ამოცანის პირობის თანახმად რკინა ჭარბადაა აღებული, ე.ი. გამოთვლები
უნდა ვაწარმოოთ სპილენძის სულფატის შესამაბისად. რეაქციის ტოლობიდან
გამომდინარე ცხადია, რომ 0,1მოლი CuSO4 წარმოქმნის 0,1მოლ სპილენძს.
m (Cu) = 0,1 64 = 6,4გ

5. -5-
პასუხი: m (Cu) = 6,4გ
ამოცანა №20 მალაქიტის Cu2(OH)2CO3 და ალუმინის ფხვნილის ნარევი
ჰაერზე გაახურეს. ამ დროს ნარევის საერთო მასა არ შეიცვალა. როგორი იყო საწყის
ნარევში კომპონენტების მასური წილები?
ამოხსნა:
მოც: Cu2(OH)2CO3 და Al
m=0
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
უ.გ. (Cu2(OH)2CO3) = ? (Al) = ?
M(Cu2(OH)2CO3) = 222გ/მოლი
M(CO2) = 44გ/მოლი
M(H2O) = 18გ/მოლი
დავწეროთ შესაბამისი რეაქციების ტოლობები
t0
Cu2(OH)2CO3 2CuO + H2O + CO2 (a)
4Al + 3O2 2Al2O3 (b)
როგორც ვხედავთ 1მოლი მალაქიტის გახურებისას აირის სახით გამოიყოფა
1მოლი წყალი და 1მოლი ნახშირორჟანგი. სარეაქციო არის მასა ამ რეაქციის გამო
უნდა შემცირდეს.
(ბ) რეაქციის შედეგად კი ჰაერის ჟანგბადის ალუმინთან შეერთების გამო
სარეაქციო ნარევის მასა უნდა გაიზარდოს. რადგან ამოცანის პირობის თანახმად
სარეაქციო ნარევის მასა არ იცვლება, მაშინ რამდენი გრამიც აკლდება ნარევს (ა)
რეაქციის გამო, იმდენივე უნდა ემატებოდეს (ბ) რეაქციის შედეგად.
თუ დავუშვებთ, რომ ნარევში 1მოლი ანუ 222გ მალაქიტი გვაქვს, მან უნდა
მოიკლოს 1მოლი წყლის (18გ) და 1მოლი ნახშირორჟანგის (44გ) გამოყოფის გამო 18 +
44 = 62გ
ე.ი. ნარევში იმდენი ალუმინი უნდა გვქონდეს, რომ მან მიიერთოს 62გ ჟანგბადი.

6. -6-
4Al + 3O2 2Al2O3
4· 27გ Al რეაგირებს 3 ·3 2გ O2
x “ “ 64 “
x= m(Al)=64·4·27/3·27=69,75g
ალუმინის მასა შეიძლება გამოითვალოს, როგორც პროპორციის შედგენის გზით,
ისე “ალგორითმის” წესის გამოყენებით
m (O2)= 62გ n (O2)= = 1,9375 მოლი
m (Al)= · n (O2) · M (Al) = · 1,9375· 27 = 69,75გ
გამოვიყენოთ ფორმულა ω(ნივთ) =
m (ნარევი) = m (მალაქიტი) + m (Al) = 222 + 69,75 = 291,75გ
(მალაქიტი)= m (მალაქიტი)/m (ნარევი)=222:291,75=0,761 ანუ 76,1%
(ალუმინი)= m (ალუმინი)/m (ნარევი)=69,75:291,75=0.239 ანუ 23,9%
პასუხი: ω(მალაქიტი)=0,761 ანუ 76,1% ω(Al)= 0,239 ანუ 23,9%
ამოცანა №21 გოგირდის და ნახშირის 2გ ნარევის დაწვისას მიიღეს
გოგირდის და ნახშირის დიოქსიდების 6გ ნარევი. რამდენი გრამი გოგირდი და
ნახშირი იყო საწყის ნარევში?
ამოხსნა:
მოც: m (S + C) = 2გ
m (SO2 + CO2) = 6გ
–––––––––––––––––––––––––––––––
უ.გ. m (S) = ? m (C) = ?
M (SO2) = 64გ/მოლი

7. -7-
M (CO2) = 44გ/მოლი
შესაბამისი რეაქციებია
S + O2 SO2 (ა)
C + O2 CO2 (ბ)
დავუშვათ საწყის ნარევში არის xგ გოგირდი, მაშინ ნახშირი იქნება (2 – x)გ.
(a) რეაქციის ტოლობიდან ჩანს, რომ
32გ გოგირდი წარმოქმნის 64გ SO2
x “––––––––––––––––––––––“ a “–––“
64x
a= = 2x
32
(b) რეაქციის ტოლობიდან მივიღებთ
12გ ნახშირი წარმოქმნის 44გ CO2
2 - x “–––––––––––––––––––“ b “–––“
44 (2 - x)
b= = 7,33 - 3,67x
12
ამოცანის პირობის თანახმად ოქსიდების ნარევის მასაა 6გ ანუ a + b = 6
ჩავსვათ a-ს და b-ს მნიშვნელობები და ამოვხსნათ განტოლება:
2x + 7,33 – 3,67x = 6
x = 0,8
ე.ი. m (S) =0,8გ ხოლო m (C) = 2 - 0,8 = 1,2გ
პასუხი: m (S) = 0,8გ m (C) = 1,2გ
მსგავსი წესით ანუ განტოლების შედგენის გზით შეიძლება ნარევების
შედგენილობის დადგენა სხვა შემთხვევებშიც.
ამოცანა №22 რკინისა და ცინკის 12,1გ ნარევის ჭარბი მარილმჟავათი
დამუშავების შედეგად გამოიყო 4,48ლ (ნ.პ.) წყალბადი. როგორია ამ მეტალების
მასური წილები საწყის ნარევში?

8. -8-
ამოხსნა:
მოც: m (Fe + Zn) = 12,1გ
V0 (H2) = 4,48ლ
–––––––––––––––––––––––––––––
უ.გ. (Fe) = ? (Zn) = ?
დავწეროთ შესაბამისი რეაქციის ტოლობები
Fe + 2HCl → FeCl2 + H2 (ა)
Zn + 2HCl → ZnCl2 + H2 (ბ)
როგორც ვხედავთ ორივე რეაქციის შედეგად გამოიყოფა წყალბადი. დავუშვათ
მეტალთა ნარევში xგ რკინაა. მაშინ ცინკის შემცველობა იქნება (12,1–x)გ.
როგორც (ა) რეაქციის ტოლობიდან ჩანს 1მოლი (56გ) რკინა გამოყოფს 1მოლ ანუ
22,4ლ წყალბადს. შეგვიძლია შევადგინოთ პროპორცია:
56გ რკინა გამოყოფს 22,4ლ წყალბადს
xგ “–––––––––––––––––“ a “––––––––––“
22,4x
a= = 0,4x
56
იგივე შეგვიძლია გავაკეთოთ (ბ) რეაქციის ტოლობის საფუძველზე.
65გ ცინკი გამოყოფს 22,4ლ წყალბადს
(12,1 – x)გ “–––––––––––––“ b “––––––––“
22,4 (12,1 - x)
b= = 4,17 - 0,345x
65
რადგან ორივე მეტალი ერთად გამოყოფს 4,48ლ წყალბადს
a + b = 4,48
ჩავსვათ a-ს და b-ს მნიშვნელობები და ამოვხსნათ განტოლება :
0,4x + 4,17 – 0,345x = 4,48
x = 5,6გ
ე.ი. m (Fe) = 5,6გ მაშინ m (Zn) = 12,1 - 5,6 = 6,5გ
ფორმულიდან ω(ნივთ) = მივიღებთ

9. -9-
ω(Fe)= = 0,4628 ანუ 46,28%
ω(Zn)= = 0,5372 ანუ 53,72%
პასუხი: (Fe) = 46,28% (Zn) = 53,72%
ამოცანა №23 რომელიღაც მჟავას შედგენილობაა (H) = 2,4%; (S) = 39,1%;
(O) = 58,5%. შეადგინეთ მჟავას ფორმულა.
ამოხსნა:
მოც: (H) = 2,4%
(S) = 39,1%
(O) = 58,5%
–––––––––––––––––––––––––
უ.გ. ფორმულა
ამოცანის პირობის თანახმად 100გ მჟავა შეიცავს 2,4გ წყალბადს, 39,1გ გოგირდს და
58,5გ ჟანგბადს. ე. ი. მჟავის ფორმულაა: HxSyOz
დავადგინოთ მჟავას შემადგენელი ელემენტების ატომების მოლური
თანაფარდობა.
X : Y : Z = n(H) : n(S) : n(O)= : : = 2,4 : 1,22 : 3,66 ≈ (მიღებული
რიცხვები გავყოთ უმცირესზე) ≈ 2 : 1 : 3
ე.ი. ფორმულაა H2SO3
პასუხი: H2SO3

10. - 10 -
ამოცანა №24 მარილის შედგენილობაა (Mg) = 9,9%; (S) = 13,0%; (O) =
71,4%; (H) = 5,7%. დაადგინეთ მარილის ფორმულა.
ამოხსნა:
მოც: (Mg) = 9,9%
(S) = 13,0%
(O) = 71,4%
(H) = 5,7%
––––––––––––––––––––––––––
უ.გ. ფორმულა Mga SbOcHd
9,9 13 71,4 5,7
a:b:c:d= n(Mg) : n(S) : n(O) : n(H) = : : : =
24 32 16 1
= 0,41 : 0,41 : 4,46 : 5,7 = 1 : 1 : 11 : 14
ე.ი. მარილის ფორმულაა MgSO11H14. ცხადია რომ ეს კრისტალჰიდრატია, რომლის
მოლეკულაში მარილთან 7 მოლეკულა წყალია დაკავშირებული. აქედან
გამომდინარე ვიღებთ MgSO4 7H2O
პასუხი: MgSO4 7H2O
ამოცანა №25 როგორია კალიუმის ტუტის კრისტალჰიდრატის ფორმულა თუ
ის 39,1% წყალს შეიცავს?
ამოხსნა:
მოც: (H2O) = 39,1%
–––––––––––––––––––––––––
უ.გ. ფორმულა
M(KOH) = 56გ/მოლი
M(H2O) = 18გ/მოლი

11. - 11 -
ცხადია, რომ კრისტალჰიდრატში (KOH) =100– 39,1 = 60,9%. კრისტალჰიდრატის
ფორმულა იქნება (KOH)x (H2O)y. დავადგინოთ კალიუმის ტუტის და წყლის
მოლეკულების თანაფარდობა კრისტალჰიდრატში:
6,9
x:y = n(KOH) : n(H2O) = : 39,1 = 1,09 : 2,17 1:2
56 18
ე.ი. კრისტალჰიდრატის ფორმულაა (KOH) (H2O)2. ანუ KOH 2H2O
პასუხი: KOH 2H2O
ამოცანა №26 49გ გოგირდმჟავას შემცველ ხსნარს დაუმატეს 20გ
ნატრიუმის ჰიდროქსიდი. რომელი მარილი მიიღება ამ დროს?
ამოხსნა:
მოც: m(H2SO4) = 49გ
m(NaOH) = 20გ
––––––––––––––––––––––––––––––––
უ.გ. მარილის ფორმულა
M(H2SO4) = 98გ/მოლი
M(NaOH) = 40გ/მოლი
გოგირდმჟავას, როგორც ორფუძიან მჟავას შეუძლია როგორც ნორმალური, ისე
მჟავა მარილის წარმოქმნა. თუ 2მოლ ტუტესთან რეაგირებს 1მოლი მჟავა, მაშინ
მიიღება ნატრიუმის სულფატი
2NaOH + H2SO4 Na2SO4 + 2H2O
ხოლო თუ 1მოლ ტუტესთან რეაგირებს 1მოლი მჟავა მაშინ მიიღება ნატრიუმის
ჰიდროსულფატი.
NaOH + H2SO4 NaHSO4 + H2O

12. - 12 -
დავადგინოთ როგორია მჟავისა და ტუტის მოლური თანაფარდობა ამოცანის
პირობის თანახმად.
n (H2SO4)= = 0,5 მოლი n (NaOH)= = 0,5 მოლი
n(H2SO4) : n(NaOH) = 0,5 : 0,5 = 1 : 1
ე.ი. რეაქციის შედეგად მიიღება NaHSO4
პასუხი: NaHSO4
ამოცანა №27 9,8გ ფოსფორმჟავასთან რეაგირებს 9გ ნატრიუმის ტუტე.
რომელი მარილები მიიღება ამ დროს? rogoria maTi masa?
ამოხსნა:
მოც: m(H3PO4) = 9,8გ
m(NaOH) = 9გ
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
უ.გ. მარილების ფორმულები და მასები
M(H3PO4) = 98გ/მოლი
M(NaOH) = 40გ/მოლი
დავადგინოთ მჟავისა და ტუტის რაოდენობები:
9,8 9
n(H3PO4) = = 0,1m l i
o n(NaOH) = = 0,225m l i
o
98 40
n(H3PO4) : n(NaOH) = 0,1 : 0,225 = 1 : 2,25
ფოსფორმჟავა როგორც სამფუძიანი მჟავა ნატრიუმის ტუტესთან სამი ტიპის
მარილს წარმოქმნის.
H3PO4 + 3NaOH → Na3PO4 + 3H2O (ა)
H3PO4 + 2NaOH → Na2HPO4 + 2H2O (ბ)
H3PO4 + NaOH → NaH2PO4 + H2O (გ)

13. - 13 -
ცხადია, რომ (ა) რეაქციის განხორციელებისთვის საჭიროა, რომ მჟავა და ტუტე
გვქონდეს მოლური თანაფარდობით 1 : 3; (ბ) – 1 : 2; (გ) – 1 : 1.
ჩვენ შემთხვევაში მჟავისა და ტუტის მოლური თანაფარდობაა 1 : 2,25, ე.ი. ტუტე
უფრო ნაკლებია, ვიდრე საჭიროა (ა) რეაქციისათვის და უფრო მეტია, ვიდრე საჭიროა
(ბ) რეაქციისთვის.
ამიტომ ჯერ მიმდინარეობს (ბ) რეაქცია
H3PO4 + 2NaOH Na2HPO4 + 2H2O
რადგან n(H3PO4) = 0,1მოლი მასთან შედის რეაქციაში 0,2მოლი NaOH და რეაქციაში
შეუსვლელი რჩება 0,225 – 0,2 = 0,025მოლი NaOH. წარმოიქმნება 0,1მოლი Na2HPO4.
შემდეგ საფეხურზე რეაქციაში შეუსვლელი ტუტე (0,025მოლი) შედის რეაქციის
შედეგად მიღებულ მარილთან.
Na2HPO4 + NaOH Na3PO4 + H2O
რადგან დარჩა რეაქციაში შეუსვლელი n(NaOH) = 0,025მოლი, რეაქციის შედეგად
წარმოიქმნება 0,025მოლი Na3PO4 და გარდაიქმნება 0,025მოლი Na2HPO4.
ანუ საბოლოოდ გვრჩება 0,025მოლი Na3PO4 და 0,1 – 0,025 = 0,075მოლი Na2HPO4.
აქედან, რადგან M(Na3PO4) = 164გ/მოლი
M(Na2HPO4) = 142გ/მოლი
m(Na3PO4) = 0,025 164 = 4,1გ
m(Na2HPO4) = 0,075 142 = 10,65გ
პასუხი: m(Na3PO4) =4,1გ m(Na2HPO4) = 10,65გ