Toponimia do Concello de Silleda II (Cervaña, Cira, Cortegada, Chapa). Traballo realizado por Laura Fernández e Beatriz González de 1º bach. (curso 2011-2012) para o ENDL do IES Pintor Colmeiro de Silleda. Tomouse como base o o artigo "Toponimia do Concello de Silleda" de Nicandro Ares Vázquez (Lucensias nº 17)

1. TOPONIMIA DO
CONCELLO DE SILLEDA II
Parroquias e aldeas
Cervaña, Cira, Cortegada, Chapa
por Laura Fernández Suárez
Beatriz González Fernández
(Curso 2011-12)
A partir do artigo Toponimia do Concello de Silleda,
de Nicandro Ares Vázquez (Lucensia, nº 17)

2. 6.- CERVAÑA

3. 6. Cervaña (San Salvador)
Nome orixinado en cervus,
animal, e tamén nome
persoal. Unha (Villa)
Cervanea/ania, co sufixo de
pertenza -anea/ania = -ana,
indicaría que o dono
chamaríase Cervus.

4. 6. Cervaña (San Salvador)
Lugares de Cervaña:
• Alfonsiños: trátase de
Alfonsinus, nome persoal e
diminutivo de
Adefonsus/Alfonsus.
• Ouzande: manifesta ser
evolución dun nome persoal
en xenitivo do posuidor desta
vila, pero non está claro cal
foi.

5. 6. Cervaña (San Salvador)
Lugares de Cervaña:
• Reguenga: alude sen dúbida a unha vila
ou herdade regalenga ‘rexia, do rei’.
• Requeixo: dúas perspectivas:
1) Como sitio ao pé dunha montaña,
posiblemente procedería de recassum,
participio de recidere ‘recaer’.
2) Como sinónimo de recanto, podería
vir de recassum, participio de recedere
‘retirarse’.

6. 7.- CIRA

7. 7. Cira (Santa Baia)
O nome parroquial
manifesta semellanzas co
persoal grego Cyra e Cyrus,
de modo que pordería
tratarse dunha Villa Cyra;
pero tamén leron Cira nun
epígrafe hispano, Ciro na
Galia e Cirus na Xermania.
En 1121 construíuse o
castelo de Cira, como se
relata na “Historia
Compostellana”.

8. 7. Cira (Santa Baia)
Lugares de Cira:
• Altamira: parece un orónimo, é
decir, un sitio dende o cal se ‘admira’
e se ‘mira’ un amplo panorama. Máis
probable parece que fose a vila
posuída por Altemirus/Altamiro.
• A Braña: ten unha orixe moi
discutida polos especialistas. Uns
derivan braña do latín veranea
‘pastos de verán’; outros parten do
latín vorago -inis ‘sumideiro, sitio
quebrado’; Corominas exclúe ambas
interpretacións, propoñendo a orixe
nunha voz prerromana *brakna.

9. 7. Cira (Santa Baia)
Lugares de Cira:
• A Cruz: traduce o latín crux,
aludindo quizais a unha encrucillada
de camiños.
• Cursa: é o plural do latín currale
‘curral’, sitio cercado onde se
encerran as reses e os carros, a carón
das casas.
• Curro: voz relacionada co latín
currus ‘carro’ e currere ‘correr’, foi a
que orixinou curral.

10. 7. Cira (Santa Baia)
Lugares de Cira:
• Fucarelos: parece un diminutivo de fúcar/fúcaro ‘home moi
rico’, nome común e tamén propio derivado da familia
Fugger, famosos banqueiros alemáns dos séculos XIV-XVI.
Pero en 1867 no Nomenclátor de España escriben Jucarelos,
castelanizando o Xucarelos. E nesta hipótese, poderiamos
pensar no diminutivo dun antropónimo celta Su-carus ‘ben-
querido’ co cambio do S inicial por X, como en sapone
‘xabón’, sulphure ‘xofre’, surdus ‘xordo’, etc.
• Rendo: aseméllase a ‘arrendo’ e a ‘renda’, derivados do verbo
reddere > *rendere no latín vulgar.

11. 7. Cira (Santa Baia)
Lugares de Cira:
• Santa Baia: é un haxiotopónimo
popular, variante de Santalla,
Santoalla, que equivalen a Sancta
Eulalia, nome grego da ‘ben falada’, a
patrona da parroquia.
• Sobrado: alude a un (aedificium)
superatum, é decir, unha vivenda de
polo menos dúas plantas, que supera
ás demais.

12. 7. Cira (Santa Baia)
Lugares de Cira:
• Vilacalva: podería referirse a
unha vila edificada nun terreo
“calvo”, é decir, sen vexetación;
pero outra hipótese quizais máis
verosímil sería ver en calva
unha adxectivación do que
inicialmente sería a vila dun
posuidor chamado Calvus.
• Vilar: traduce como substantivo
o que en latín foi adxectivo
villaris-are, aludindo ao recanto
dunha vila.

13. 8.- CORTEGADA

14. 8. Cortegada (Santa María)
Correspóndese co nome Corticata,
que Plinio lle daba a unha illa no
Atlántico galego. É probable que
tal nome estivese relacionado
orixinariamente co adxectivo
corticatus-a-um, derivado de
cortex-icis ‘cortiza’ (parte exterior
dalgunhas árbores, como é a
sobreira). Pero, secadra, tamén
entraría en conta o latín vulgar
cors-cortis ‘corte’, clásico cohors-
cohortis, co significado de curral,
derivado de hortus ‘horto, recinto’.

15. 8. Cortegada (Santa María)
Lugares de Cortegada:
• Barral: parece sinónimo de barreiro, sitio no que abunda o
barro, voz de orixe prerromana.
• A Brea: traduce o baixo latín vereda ‘camiño vello estreito’.
• Camporrapado: equivale a campo raso, dado que se compón
do latín campus ‘chao amplo sen cultivar’, que aquí foi
adxectivo co participio “rapado”, quizais formado
vulgarmente de rapio-rapere-raptum, ‘arrebatar’.
• Cardigonde: parece un rotacismo de cas-, apócope de casa, co
nome visigótico do seu propietario, Guntus/Gundus.

16. 8. Cortegada (Santa María)
Lugares de Cortegada:
• Cortegadela: leva o sufixo -ella do latín vulgar, facendo
diminutivo de Cortegada.
• Covas: débese relacionar co latín
vulgar cova ‘oco, burato,
enterramento’ topónimo frecuente
en Galicia a carón dos castros.
• Fondo de Vila: é a descrición
topográfica da parte dunha vila,
situada no fundus ‘fondo’ ou parte
baixa dun terreo en pendente.

17. 8. Cortegada (Santa María)
Lugares de Cortegada:
• Framiñán: é probable que a súa orixe estivese no
antropónimo latino Flaminianus, derivado de Flaminius.
• Regalade: corresponde ao
xenitivo dun antropónimo,
de posible orixe xermánica
con base en gala.
• Segade: provén do xenitivo de
Sagatus, nome persoal gótico.
• Xubín: foi xenitivo de Iovinus,
antropónimo hipocorístico latino,
derivado de Iovius/Iobius e
relacionado co deus Iuppiter.

18. 9.- CHAPA

19. 9. Chapa (San Cibrao)
A palabra chapa en castelán
podería proceder dunha base
*klappa, coma clapa en
catalán e clap ‘rocha,
penasco’ no retorrománico.
Tal vez teña a mesma orixe
o topónimo Chapa, que
indica a parroquia e unha
aldea da mesma.

20. 9. Chapa (San Cibrao)
Lugares de Chapa:
• Cornado: era o nome común dunha antiga
moeda, que se chamaba así porque tiña
gravada unha corona ‘coroa’ no envés.
Cornado podería vir do persoal Coronatus.
• A Cruz: traduce o latín crux, aludindo
quizais a unha encrucillada de camiños.
• Iglesia: nome castelán, indica o lugar onde
se edificou a ecclesia ‘igrexa’, palabra de
orixe grega.
• Penido: equivale a penedo, dado que leva o
sufixo -ido, agregado a pena, sufixo que
alterna con -edo noutros topónimos.