ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ ΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΙ

ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ ΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΙ
ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ ΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΙ ΣΕ ΓΕΝΙΚΗ Η γενική ως ετερόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός διακρίνεται στα ακόλουθα είδη: α) Γενική κτητική Φανερώνει τον κτήτορα, δηλαδή αυτό που κατέχει ένα πράγμα. Ἡ πόλις ἡ μῶ ν ἐτίμα καὶ τότε τοὺς ἀγαθούς. Αλλὰ μὴν καὶ ἀ νθρώ που γε ψυχή, ἥ, εἴπερ τι καὶ ἄλλο τῶν ἀνθρωπίνων, τοῦ θείου μετέχει Καθ’ ὅσον οἷός τ’ ἦν ὁ πατὴρ καὶ οἱ τοῦ πατρὸ ς φί λοι ὄντες ὁμότεχνοι Παρατήρηση: α) Γενική κτητική αποτελεί και η γενική των κύριων ονομάτων, η οποία προσδιορίζει ουσιαστικά που δηλώνουν συγγένεια ή καταγωγή. Ἐ μπεδοκλῆ ς Μέτωνος ἦν υἱός. β) Γενική κτητική αποτελεί και η γενική η οποία προσδιορίζει επίθετα που δηλώνουν συγγένεια, φιλία ή έχθρα, όπως τα: οἰκεῖος, συγγενής, κοινός, ἱερός, ἑταῖρος (= φίλος), ξένος (= φίλος από φιλοξενία), φίλος, ἐπιτήδειος (φίλος οικείος), εὔνους (= φιλικός), ἴδιος (= ιδιαίτερος), ἐχθρός, πολέμιος, ἐχθρικός κ.ά. Ἐπιθυμεῖς φίλος αὐ τοῦ εἶναι; Οὗτος πολέμιος τοῦ δήμου τοῦ Ἀθηναίων ἦν. β) Γενική του δημιουργού Η γενική του δημιουργού φανερώνει αυτόν που δημιουργεί κάτι, ενώ η λέξη που προσδιορίζει φανερώνει το δημιούργημα. Ἀνάγνωθι πρῶτον τὸ ν Σόλωνος νόμον. Τὰ τοῦ Ἡ ρακλέους ἔ ργα ξὺν πόνῳ ἐγένετο. γ) Γενική διαιρετική ή του όλου Η γενική διαιρετική ή του όλου ανερώνει κάποιο σύνολο και η λέξη που προσδιορίζει η γενική φανερώνει ένα μέρος του συνόλου. Οἱ νέοι τῶ ν ὁ πλιτῶ ν Παρατήρηση: α) Η γενική διαιρετική συνήθως βρίσκεται πριν ή μετά από λέξεις που φανερώνουν αριθμό ή ποσό, καθώς και μετά από εμπρόθετους προσδιορισμούς. Εκεῖθεν δὲ λαβὼν τῶ ν νεῶ ν εἴ κοσιν ἔπλευσε - Εἰ ς τοσοῦ τον κακίας ἦλθεν... β) Η γενική διαιρετική συχνά προσδιορίζει επίθετα υπερθετικού βαθμού, καθώς και επίθετα ή αντωνυμίες ουδέτερου γένους. • Οἱ μέγιστοι τῶ ν ποταμῶ ν ἐκ τῶν μεγίστων ῥέουσιν ὀρῶν. > επίθετο υπερθετικού βαθμού • Τὸ πολὺ τοῦ Ἑ λληνικοῦ οὕτως ἐπείσθη. > επίθετο • Εἰς τοῦ το μανίας ἀφικόμην. > αντωνυμία ουδέτερου γένους δ) Γενική της ύλης Η γενική της ύλης φανερώνει την ύλη από την οποία είναι κατασκευασμένη η προσδιοριζόμενη λέξη. εἰπεῖν δὲ ἡμᾶς ὅτι δεδογμένον ἡμῖν εἴη δύο μὲν τά λαντα ἀ ργυρί ου διδόναι οἱ ἀντὶ τῶν ἑκατὸν μνῶν ε) Γενική του περιεχόμενου Η γενική του περιεχόμενου φανερώνει το περιεχόμενο της προσδιοριζόμενης λέξης. • κρή νη δὲ ἡδέος ὕ δατος • ἀ γέλη βοῶ ν
στ) Γενική της ιδιότητας Η γενική της ιδιότητας φανερώνει την ηλικία, το μέγεθος, το βάρος ή κάποιο άλλο γνώρισμα της προσδιοριζόμενης λέξης. Συχνά συνοδεύεται από αριθμητικό ή από επίθετο που δηλώνει ποσό. • Ὁ δὸ ς πέντε ἡ μερῶ ν • καὶ τοῦ Πειραιῶς ξὺν Μουνιχίᾳ ἑξήκοντα μὲν σταδί ων ὁ ἅπας περί βολος, • τὰ δὲ μακρὰ τεί χη πρὸς τὸν Πειραιᾶ τεσσαρά κοντα σταδί ων, ὧν τὸ ἔξωθεν ἐτηρεῖτο· • οὐ τῷ πλή θει τῶ ν ἐ τῶ ν πρὸς τὸ φρονεῖν εὖ διαφέρομεν ἀλλήλων, ζ) Γενική της αξίας ή του τιμήματος Η γενική της αξίας ή του τιμήματος δηλώνει την υλική ή ηθική αξία της προσδιοριζόμενης λέξης. Συνήθως με γενική της αξίας συντάσσονται τα επίθετα: ἄ ξιος, ἀ νάξιος, ἀ ντάξιος, ἀ ξιόχρεως (= άξιος, αξιόπιστος), ὠ νητός, τίμιος, ἄ τιμος κ.ά. • Κατέλιπε πέντε ταλάντων οὐ σίαν. • δέκα μνῶ ν χωρίον • Ἐδωρήσατο φιάλην ἀργυρᾶν ἀ ξίαν δέκα μνῶ ν. η) Γενική της αιτίας Η γενική της αιτίας φανερώνει την αιτία για την οποία γίνεται αυτό που δηλώνει η προσδιοριζόμενη λέξη. • γίγνεται γὰρ δὴ καὶ παισὶ πρὸς ἀλλήλους ὥσπερ ἀνδράσιν ἐ γκλή ματα καὶ κλοπῆ ς καὶ ἁ ρπαγῆ ς καὶ βί ας καὶ ἀ πά της καὶ κακολογί ας... (= Γιατί, καθώς είναι φυσικό, συμβαίνουν και μεταξύ των παιδιών, όπως ακριβώς και μεταξύ των αντρών, παραπτώματα και για κλοπή, και γι' αρπαγή, και για κακολογία...) Παρατήρηση: α) Η γενική της αιτίας προσδιορίζει επίθετα ή ουσιαστικά δικανικής σημασίας, όπως αἴτιος, ἀναίτιος (= αθώος), ἔνοχος, ὑπαίτιος, ὑπεύθυνος, ὑπόδικος, ἀγών (= δίκη), αἰτία (= κατηγορία), γραφή (= έγγραφη καταγγελία), δίκη κ.ά. γραφὴ ὕ βρεως , γραφὴ ἀ σεβείας , Οὐδεὶς ἔ νοχός ἐστι λιποταξίου οὐδὲ δειλίας. β) Η γενική της αιτίας προσδιορίζει επίθετα ή ουσιαστικά που δηλώνουν κάποιο ψυχικό πάθος: εὐδαίμων, μακάριος, θαυμάσιος, φόβος, λύπη, ὀργή, χαρά, δόξα κ.ά. Εὐ δαίμων μοι ἐφαίνετο καὶ τοῦ τρόπου καὶ τῶ ν λόγων. γ) με γενική της αιτίας συντάσσονται τα ρήματα φεύγω, ἁ λίσκομαι και κρίνομαι, όταν έχουν δικαστική έννοια. ἄλλως τε μέντοι νὴ Δία πάντως καὶ ἀ σεβεί ας φεύ γοντα ὑπὸ Μελήτου τουτουΐ. (= προπαντός, μα το Δία, από τη στιγμή που με μήνυσε για ασέβεια αυτός εδώ ο Μέλητος.) θ) Γενική υποκειμενική Η γενική υποκειμενική φανερώνει το υποκείμενο κάποιας ενέργειας· η ενέργεια δηλώνεται με τη λέξη που προσδιορίζει η γενική. • Διὰ τάχους ἡ νίκη τῶ ν Ἀ θηναίων Η γενική υποκειμενική αποδεικνύεται αν μετατρέψουμε την προσδιοριζόμενη λέξη σε ρήμα ενεργητικής φωνής· τότε η γενική θα είναι το υποκείμενο του ρήματος: • Διὰ τάχους ἡ νίκη τῶ ν Ἀ θηναίων ἡ νίκη > ρήμα ἐ νίκησαν // υποκείμενο > οἱ Ἀ θηναῖ οι
ι) Γενική αντικειμενική Η γενική αντικειμενική φανερώνει το αντικείμενο κάποιας ενέργειας· η ενέργεια δηλώνεται με τη λέξη που προσδιορίζει η γενική. • Διδάσκαλος τῶ ν παίδων ἐγένετο Η γενική αντικειμενική αποδεικνύεται αν μετατρέψουμε την προσδιοριζόμενη λέξη σε ρήμα ενεργητικής φωνής· τότε η γενική θα είναι το αντικείμενο του ρήματος: • Διδάσκαλος τῶ ν παίδων ἐγένετο διδάσκαλος > ρήμα διδάσκει // αντικείμενο τοὺ ς παῖ δας Παρατήρηση: Με γενική αντικειμενική συντάσσονται ονόματα (ουσιαστικά ή επίθετα) ομόρριζα με ρήματα που δέχονται αντικείμενο σε γενική. Επίθετα που συντάσσονται με γενική αντικειμενική είναι κυρίως όσα σημαίνουν: 1. Μνήμη ή λήθη: μνήμων, ἀμνήμων, ἐπιλήσμων κ.ά. o μνήμων τῶ ν εὐ εργετῶ ν 2. Επιμέλεια ή αμέλεια, φειδώ ή αφειδία: ἐπιμελής, ἀμελής, ολίγωρος, φειδωλός, ἀφειδή κ.ά. o ἐπιμελὴς ἀ γαθῶ ν 3. Κυριότητα, εξουσία ή το αντίθετο: ἐγκρατής, κύριος, ἀκράτωρ, ὑπήκοος κ.ά. o Ἐγκρατὴς γέγονε πολλῶν χρημάτων 4. Εμπειρία ή απειρία, επιτυχία ή αποτυχία: ἔμπειρος, ἐπιστήμων, ἄπειρος, ἀήθης, ἐπιτυχής, ἀποτυχής κ.ά. o ἔμπειρος πολέμου καὶ ἀ γώνων 5. Συμμετοχή, πλησμονή: μέτοχος, κοινωνός, μεστός, πλήρης, ἔμπλεως κ.ά. o Ἡ νεότης ἐ λπίδος πλήρης ἐστίν. 6. Χωρισμό, στέρηση, απομάκρυνησ, απαλλαγή: ἁγνός, ἄγονος, ἀμέτοχος, ἄμοιρος, ἀπαίδευτος, γυμνός, ἐλεύθερος, ἐνδεής, ἔρημος, κενός, ὀρφανός κ.ά. o Ἔστι δὲ ὀμίχλη ἀτμώδης ἀναθυμίασις ἄγονος ὕ δατος o ὀρφανός μητρός 7. Διαφορά: ἄλλος, ἀλλότριος, διάφορος, ἕτερος κ.ά. Η γενική που εξαρτάται από τα επίθετα αυτά χαρακτηρίζεται και συγκριτική. o Ἐπιστήμη ἐ πιστήμης διάφορος. ια) Γενική συγκριτική Η γενική συγκριτική δηλώνει το πρόσωπο ή το πράγμα με το οποίο συγκρίνεται ένα άλλο όμοιό του, αποτελώντας το β' όρο της σύγκρισης. Με γενική συγκριτική συντάσσονται o Επίθετα συγκριτικού βαθμού ή επίθετα που έχουν συγκριτική σημασία: πρότερος, ὕστερος, διπλάσιος, πολλαπλάσιος κ.ά. Πολλῶν γὰρ χρημάτων κρείττων ὁ παρὰ τοῦ πλήθους ἔπαινος. o Επίθετα υπερθετικού βαθμού, όταν αυτό που συγκρίνεται δεν αποτελεί μέρος αυτού που δηλώνει η γενική. Ναυμαχία γὰρ αὕτη μεγίστη δὴ τῶ ν πρὸ αὐ τῆ ς γεγένηται. > γενική συγκριτική o Στην αντίθετη περίπτωση η γενική είναι διαιρετική. Σαγγάριος μέγιστός ἐστι τῶν ἐν Βιθυνίᾳ ποταμῶ ν > γενική διαιρετική ΣΕ ΔΟΤΙΚΗ α) Δοτική αντικειμενική
Η δοτική αντικειμενική φανερώνει το αντικείμενο κάποιας ενέργειας· η ενέργεια δηλώνεται με τη λέξη που προσδιορίζει η δοτική. • Ἦσαν γὰρ τοῖς Ἀθηναίοις οἱ ἱππεῖς ὠφέλιμοι. Η δοτική αντικειμενική αποδεικνύεται αν μετατρέψουμε την προσδιοριζόμενη λέξη σε ρήμα ενεργητικής φωνής· τότε η δοτική θα είναι το αντικείμενο του ρήματος: • Ἦσαν γὰρ τοῖς Ἀθηναίοις οἱ ἱππεῖς ὠφέλιμοι. ὠφέλιμοι > ρήμα ὠφελοῦσιν // τοὺς Ἀθηναίους Με δοτική αντικειμενική συντάσσονται ονόματα ομόρριζα που δέχονται αντικείμενο σε δοτική. Επίθετα που συντάσσονται με δοτική αντικειμενική είναι κυρίως όσα σημαίνουν: 1. Ωφέλεια ή βλάβη: ὠφέλιμος, βλαβερός, ἐπιζήμιο κ.ά. o Ἦσαν γὰρ τοῖς Ἀθηναίοις οἱ ἱππεῖς ὠφέλιμοι. 2. Φιλία ή έχθρα: εὐμενής, εὔνους, ἐπιτήδειος, φίλος, δυσμενής, δύσνους, ἐναντίος, ἐχθρός, πολέμιος κ.ά. o Βασιλεὺς γὰρ καὶ τύραννος ἅπας ἐχθρὸς ἐλευθερίᾳ καὶ νόμοις ἐναντίος. 3. Ευπείθεια ή υποταγή: εὐπειθής, πιστός, ὑπήκοος, ἀπειθής κ.ά. o Πρῶτον τὸν στρατηγὸν δεῖ εὐπειθέστατον τοῖς νόμοις εἶναι. 4. Ακολουθία ή διαδοχή: διάδοχος, ἑπόμενος κ.ά. o διάδοχος Κλεάνδρῳ 5. Προσέγγιση ή μείξη: γείτων, ὅμορος, πλησίος, ἄμικτος κ.ά. o Ἐγώ, ὦ ἄνδρες Ἕλληνες, γείτων οἰκῶ τῇ Ἑλλάδι. 6. Ταυτότητα ή ομοιότητα: ὁ αὐτός, ὅμοιος, παραπλήσιος, ἀνόμοιος o Ὁμοίαν ταῖς δούλαις εἶχε τὴν ἐσθήτα. 7. Ισότητα ή συμφωνία: ἴσος, ἰσόπαλος, ἰσόρροπος, σύμφωνος, ἄνισος o σύμφωνος τῷ ὀνόματι 8. "Αρμόζει" ή "ταιριάζει" και τα αντίθετα: ἁρμόδιος, πρεπώδης, ἀνάρμοστος, ἀπρεπής κ.ά. o Μέθη φύλαξιν ἀπρεπέστατον 9. Τα σύνθετα επίθετα με τις προθέσεις: ἐν, σύν: ἔμφυτος, ἐντριβής, σύμφυτος, συμφυής, σύμμαχος κ.ά. o Ἡ τύχη οὐκ ἔστι σύμμαχος τοῖς μὴ δρῶσι. β) Δοτική της αναφοράς Η δοτική της αναφορά προσδιορίζει επίθετα όπως: ἀσθενής, δεινός, καλός, δυνατός, εὐπροσήγορος, ἱκανός, ἰσχυρός, τραχύς, φοβερός, ταχύς κ.ά. ἀσθενὴς τῷ σώματι , ταχὺς τοῖς ποσι, εὐπροσήγορος τῷ λόγῳ ΣΕ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ
Αιτιατική της αναφοράς Η αιτιατική που προσδιορίζει ετερόπτωτα ένα όνομα δηλώνει αναφορά. Μεταφράζεται: "ως προς" ή "στο" • Τυφλὸς τὰ τ' ὦ τα τόν τε νοῦ ν τά τ' ὄ μματ' εἶ Παρατήρηση: Συχνές αιτιατικές της αναφοράς είναι οι λέξεις: τὸν ἀριθμόν, τὸ βάθος, τὸ εὖρος. τὸ μέγεθος, τὸ μῆκος, τὸ πλῆθος, τὸ ὕψος κ.ά. • Πύργος στερὸς ᾠκοδόμηται, σταδίου καὶ τὸ μῆ κος καὶ τὸ εὖ ρος. • Τεῖχος πλίνθινον ᾠκοδόμητο, τὸ μὲν εὖ ρος πεντήκοντα ποδῶν, τὸ δὲ ὕ ψος ἑκατόν.

ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ ΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΙ

ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ ΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΙ

Recomendados

Más contenido relacionado

Presentaciones para ti(20)

Similar a ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ ΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΙ(20)

Más de arischatzis(20)

Último(20)

ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ ΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΙ