3. ‫‪m‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﮫ‬
‫‪.co‬‬
‫ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺗﻤﺪن‬
‫‪oo‬‬
‫»دوﺳﺖ دارم ﺑﺪاﻧﻢ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن در ﺧﻂ ﺳﯿﺮ ﺧﻮد، از ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻮﺣﺶ ﺑﮫ ﻣﺪﻧﯿﺖ، ﭼﮫ ﮔﺎﻣﮭﺎﯾﻲ ﺑﺮداﺷﺘﮫ‬
‫اﺳﺖ.«‬
‫وﻟﺘﺮ‬
‫‪yah‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻠﻲ ﺗﻤﺪن‬
‫@‪h‬‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ – ﻋﻮاﻣﻞ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﻲ- زﻣﯿﻨﺸﻨﺎﺧﺘﻲ- اﻗﺘﺼﺎدي- ﻧﮋادي- رواﻧﻲ- ﻋﻠﻞ اﻧﺤﻄﺎط و اﺿﻤﺤﻼل ﺗﻤﺪﻧﮭﺎ‬
‫ﺗﻤﺪن را ﻣﻲﺗﻮان، ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻛﻠﻲ آن، ﻋﺒﺎرت از ﻧﻈﻤﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ داﻧﺴﺖ ﻛﮫ در ﻧﺘﯿﺠﺔ وﺟﻮد آن، ﺧﻼﻗﯿﺖ‬
‫ﻓﺮھﻨﮕﻲ اﻣﻜﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻣﻲﺷﻮد و ﺟﺮﯾﺎن ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ. در ﺗﻤﺪن ﭼﮭﺎر رﻛﻦ و ﻋﻨﺼﺮ اﺳﺎﺳﻲ ﻣﻲﺗﻮان‬
‫‪are‬‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ داد، ﻛﮫ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از: ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﻲ و اﺣﺘﯿﺎط در اﻣﻮر اﻗﺘﺼﺎدي، ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﯿﺎﺳﻲ، ﺳﻨﻦ اﺧﻼﻗﻲ، و‬
‫ﻛﻮﺷﺶ در راه ﻣﻌﺮﻓﺖ و ﺑﺴﻂ ھﻨﺮ. ﻇﮭﻮر ﺗﻤﺪن ھﻨﮕﺎﻣﻲ اﻣﻜﺎنﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮج و ﻣﺮج و ﻧﺎاﻣﻨﻲ‬
‫ﭘﺎﯾﺎن ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ، ﭼﮫ ﻓﻘﻂ ھﻨﮕﺎم از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ ﺗﺮس اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﻨﺠﻜﺎوي و اﺣﺘﯿﺎج ﺑﮫ اﺑﺪاع و اﺧﺘﺮاع ﺑﮫ‬
‫ﻛﺎر ﻣﻲاﻓﺘﺪ و اﻧﺴﺎن ﺧﻮد را ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻏﺮﯾﺰهاي ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﮫ او را ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﺑﮫ راه ﻛﺴﺐ ﻋﻠﻢ و ﻣﻌﺮﻓﺖ‬
‫و ﺗﮭﯿﺔ وﺳﺎﯾﻞ ﺑﮭﺒﻮد زﻧﺪﮔﻲ ﺳﻮق ﻣﻲدھﺪ.‬
‫‪set‬‬
‫ﺗﻤﺪن ﺗﺎﺑﻊ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﭼﻨﺪ اﺳﺖ ﻛﮫ ﯾﺎ ﺳﺒﺐ ﺗﺴﺮﯾﻊ در ﺣﺮﻛﺖ آن ﻣﻲﺷﻮد، ﯾﺎ آن را از ﺳﯿﺮي ﻛﮫ در ﭘﯿﺶ‬
‫دارد ﺑﺎزﻣﻲدارد. در ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺮﺣﻠﮫ، ﻋﺎﻣﻞ زﻣﯿﻨﺸﻨﺎﺧﺘﻲ را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﮫ ﻗﺮار ﻣﻲدھﯿﻢ. ﺗﻤﺪن را‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ دورة ﻓﺘﺮﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﯿﺎن دو دورة ﯾﺨﭽﺎﻟﻲ ﻓﺎﺻﻠﮫ ﻣﻲﺷﻮد. ھﺮﮔﺎه ﻣﻮج ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ ﺟﺪﯾﺪي‬
‫ﺑﺮﺧﯿﺰد، ﺗﻤﺎم ﺳﺎﺧﺘﮫھﺎي ﺑﺸﺮﯾﺖ در زﯾﺮ ﯾﺦ و ﺳﻨﮓ ﻣﺪﻓﻮن ﻣﻲﺷﻮد و داﯾﺮة زﻧﺪﮔﻲ ﺑﮫ ﮔﻮﺷﮫاي از ﻛﺮة‬
‫‪an‬‬
‫زﻣﯿﻦ ﻣﺤﺪود ﻣﻲﮔﺮدد. اﮔﺮ دﯾﻮ زﻣﯿﻦ ﻟﺮزه، ﻛﮫ ﻓﻘﻂ ﺣﺴﻦ ﻧﯿﺖ او ﺑﮫ اﻧﺴﺎن اﺟﺎزة ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺷﮭﺮھﺎ را‬
‫ﻣﻲدھﺪ، ﺷﺎﻧﺔ ﺧﻮد را ﻣﺨﺘﺼﺮي ﺑﺠﻨﺒﺎﻧﺪ، آﻧﭽﮫ رﺷﺘﮫاﯾﻢ ﭘﻨﺒﮫ ﻣﻲﺷﻮد و اﻧﺴﺎن و ھﺮﭼﮫ ﺳﺎﺧﺘﮫ اﺳﺖ در‬
‫ﺷﻜﻢ زﻣﯿﻦ ﺑﮫ ﺧﻮاب اﺑﺪي ﻓﺮو ﻣﻲرود.‬
‫اﻛﻨﻮن ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﻲ ﺗﻤﺪن را ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻣﻲدھﯿﻢ. ﺣﺮارت ﻣﻨﺎﻃﻖ اﺳﺘﻮاﯾﻲ و ﻓﺮاواﻧﻲ اﻧﮕﻠﮭﺎ،‬
‫‪pym‬‬
‫ﻛﮫ ﻧﺘﯿﺠﺔ اﯾﻦ ﺣﺮارت اﺳﺖ، از دﺷﻤﻨﺎن ﺳﺮﺳﺨﺖ ﺗﻤﺪن ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود. اﯾﻦﮔﻮﻧﮫ ﻧﻮاﺣﻲ ﺳﺮزﻣﯿﻦ‬
‫ﻛﺴﺎﻟﺖ و ﺑﯿﺤﺎﻟﻲ و ﻧﺎﺧﻮﺷﻲ و ﺟﻮاﻧﻲ ﯾﺎ ﭘﯿﺮي ﭘﯿﺸﺮس اﺳﺖ؛ در اﯾﻦ ﻧﻘﺎط، ھﻨﺮ و ھﻮش ﺑﺸﺮي ﻣﯿﺪان‬

4. ‫‪m‬‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﭘﯿﺪا ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ؛ ﺗﻤﺎم ﻧﯿﺮوھﺎ از اﻣﻮر ﻏﯿﺮﺿﺮوري و ﻏﯿﺮﻣﻔﯿﺪي ﻛﮫ ﻣﺠﻤﻮع آﻧﮭﺎ ﻣﺪﻧﯿﺖ را ﺗﺸﻜﯿﻞ‬
‫ﻣﻲدھﺪ ﻣﻨﺼﺮف ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺮ روي ﻣﺴﺌﻠﺔ راﺿﻲ ﻛﺮدن ﺣﺲ ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ و ﻏﺮﯾﺰة ﺗﻮﻟﯿﺪﻣﺜﻞ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد. ﺑﺎران از ﺿﺮورﯾﺎت ﺗﻤﺪن اﺳﺖ، زﯾﺮا آب، ﺣﺘﻲ ﺑﯿﺶ از ﻧﻮر آﻓﺘﺎب، در ﭘﯿﺪاﯾﺶ زﻧﺪﮔﻲ و‬
‫‪.co‬‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ آن ﺗﺄﺛﯿﺮ دارد. ﻃﺒﯿﻌﺖ و‬
‫اﺳﺖ ﺳﺒﺐ ﺧﺸﻚﺷﺪن و ﻣﺮگ ﻧﻮاﺣﻲ وﺳﯿﻌﻲ ﺷﻮد ﻛﮫ ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺮ اﯾﻦ در آﻧﮭﺎ، ﺣﺮف و ﺻﻨﺎﯾﻊ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ‬
‫ﻗﺎﺑﻠﻲ داﺷﺘﮫ، ﭼﻨﺎﻧﻜﮫ اﯾﻦ اﻣﺮ درﺑﺎرة ﺑﺎﺑﻞ و ﻧﯿﻨﻮا اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ؛ ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺒﺐ آن ﺷﻮد ﻛﮫ‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻨﮭﺎﯾﻲ ھﻤﭽﻮن اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﯾﺎ ﺑﺎب ﭘﻮﺟﺖ ﻛﮫ از ﺧﻄﻮط ﻣﻮاﺻﻼت ﺑﺰرگ دور اﻓﺘﺎدهاﻧﺪ، ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ و‬
‫‪oo‬‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﺛﺮوت ﮔﺮدﻧﺪ. اﮔﺮ در زﻣﯿﻨﻲ ﻣﻮاد ﻛﺎﻓﻲ و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻏﺬاﯾﻲ ﻓﺮاوان ﺑﺎﺷﺪ، اﮔﺮ رودﺧﺎﻧﮫھﺎ‬
‫ﺳﺒﺐ ﺗﺴﮭﯿﻞ وﺳﺎﯾﻞ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺷﻮد، اﮔﺮ ﺑﺮﯾﺪﮔﻲ ﺳﻮاﺣﻞ ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﻛﺸﺘﯿﮭﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﺴﮭﻮﻟﺖ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در آن ﺳﻮاﺣﻞ ﻟﻨﮕﺮ اﻧﺪازﻧﺪ، و ﺑﺎﻻﺧﺮه اﮔﺮ ﻣﻠﺘﻲ، ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻠﺘﮭﺎي آﺗﻦ و ﻛﺎرﺗﺎژ و‬
‫ﻓﻠﻮراﻧﺲ و وﻧﯿﺰ، در ﻣﻌﺒﺮ ﺧﻄﻮط ﺑﺰرگ ﻣﻮاﺻﻼت ﺟﮭﺎﻧﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ، در آن ﺻﻮرت، ﻣﻲﺗﻮان‬
‫‪yah‬‬
‫ﮔﻔﺖ ﻋﺎﻣﻞ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﻲ، ﻛﮫ ﺑﮫ ﺗﻨﮭﺎﯾﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺎزﻧﺪة ﺗﻤﺪن ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻨﻲ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﻲزﻧﺪ، و‬
‫ﻣﻠﺘﻲ ﻛﮫ در آن ﺳﻜﻮﻧﺖ دارد آزاداﻧﮫ ﭘﯿﺶ ﻣﻲرود و ﺗﺮﻗﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ.‬
‫اھﻤﯿﺖ ﻋﻮاﻣﻞ و اوﺿﺎع و اﺣﻮال اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ. ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻠﺘﻲ از ﺗﺸﻜﯿﻼت ﺳﯿﺎﺳﻲ ﻣﺤﻜﻢ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار و ﻣﺎﻟﻚ روﺣﯿﺔ اﺧﻼﻗﻲ ﻋﺎﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ، و ﺣﺘﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎ ﺑﮭﺮهاي از ذوق‬
‫ﺻﻨﻌﺘﻲ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ، وﻟﻲ ھﺮﮔﺎه زﻧﺪﮔﻲ او از ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺷﻜﺎر ﺗﺠﺎوز ﻧﻜﻨﺪ و اﻣﯿﺪ زﯾﺴﺘﻦ او ﺑﺮ ﭘﺎﯾﺔ ﻟﺮزان‬
‫و ﻏﯿﺮﺛﺎﺑﺖ ﺗﻌﻘﯿﺐ ﺻﯿﺪ ﻣﺘﻜﻲ ﺑﺎﺷﺪ، ھﺮﮔﺰ ﻧﺨﻮاھﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ از ﺳﺪي ﻛﮫ دو ﻋﺎﻟﻢ ﺗﻤﺪن و ﺑﺮﺑﺮﯾﺖ را از‬
‫@‪h‬‬
‫ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺟﺪا ﻣﻲﺳﺎزد ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ. ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﯾﻚ اﺟﺘﻤﺎع اﯾﻠﻲ و ﻗﺒﯿﻠﮫاي- ﻣﺜﻞ ﺑﺪوﯾﺎن ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن- ﺑﮫ‬
‫ﺷﻜﻞ اﺳﺘﺜﻨﺎﯾﻲ، اﻓﺮاد ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ و ﺑﺎھﻮﺷﻲ ﯾﺎﻓﺖ ﺷﻮد ﻛﮫ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺰاﯾﺎي اﺧﻼﻗﻲ، از ﻗﺒﯿﻞ ﺷﺠﺎﻋﺖ و‬
‫ﻧﺠﺎﺑﺖ و ﻛﺮم، ﺑﺎﺷﻨﺪ، وﻟﻲ ھﺮﮔﺎه در اﯾﻦ اﺟﺘﻤﺎع ﺧﻤﯿﺮﻣﺎﯾﺔ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻓﺮھﻨﮓ و ﺗﻤﺪن، ﻛﮫ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺧﻮراك‬
‫اﺳﺖ، وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ، ﺗﻤﺎم ھﻮﺷﮭﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﻣﺼﺮف ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در ﺷﻜﺎر ﺑﺮﺳﺪ، ﯾﺎ در راه ﺣﯿﻠﮫھﺎي‬
‫ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﺑﮫ ﻛﺎر اﻓﺘﺪ، و ھﺮﮔﺰ از اﯾﻦ ﺣﺪ ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﻇﺮاﻓﺖ و ﻧﺎزكﻛﺎري، و ﺑﮫ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﮫ‬
‫‪are‬‬
‫ھﻨﺮھﺎي ﻋﺎﻟﻲ، ﻛﮫ ﻣﻌﺮف ﺗﻤﺪن اﺳﺖ، از آن ﻣﯿﺎن ﺑﮫ ﻇﮭﻮر ﻧﻤﻲرﺳﺪ. ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻗﺪم در راه ﺗﻤﺪن،‬
‫ﻛﺸﺎورزي اﺳﺖ، و ﻓﻘﻂ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن در ﺳﺮزﻣﯿﻨﻲ، ﺑﮫ ﻗﺼﺪ ﻛﺸﺎورزي در آن، و ذﺧﯿﺮه ﻛﺮدن‬
‫ﻏﺬا ﺑﺮاي روز ﻣﺒﺎداي ﺧﻮد، ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﻮد و آﺗﯿﺔ ﺧﻮد را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻛﻨﺪ ﻓﺮاغ ﺧﺎﻃﺮ و اﺣﺘﯿﺎج ﻣﺘﻤﺪن ﺷﺪن را‬
‫اﺣﺴﺎس ﺧﻮاھﺪ ﻛﺮد؛ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ در ﭘﻨﺎه ﭼﻨﯿﻦ اﻣﻨﯿﺘﻲ، از ﺣﯿﺚ آب و ﺧﻮراك، ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ، ﺑﮫ ﻓﻜﺮ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻛﻠﺒﮫ و ﻣﻌﺒﺪ و ﻣﺪرﺳﮫ ﻣﻲاﻓﺘﺪ؛ آﻧﮕﺎه ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺳﺒﺎﺑﮭﺎﯾﻲ اﺧﺘﺮاع ﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﻧﯿﺮوي ﺗﻮﻟﯿﺪ او را‬
‫ﻓﺰوﻧﻲ ﺑﺨﺸﺪ، ﯾﺎ ﺳﮓ و ﺧﺮ و ﺧﻮك را اھﻠﻲ ﻛﻨﺪ، و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﮫ ﻓﻜﺮ اھﻠﻲ ﻛﺮدن ﺧﻮﯾﺶ و ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺮ ﻧﻔﺲ‬
‫‪set‬‬
‫ﺑﺮآﯾﺪ و راه آن را ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ ﻧﻈﻢ و آھﻨﮕﻲ ﻛﺎرھﺎي ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم دھﺪ و ﻣﺪت ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﺮ روي‬
‫زﻣﯿﻦ زﯾﺴﺖ ﻛﻨﺪ، و ﻓﺮﺻﺖ آن را ﺑﮫ دﺳﺖ آورد ﺗﺎ ﻣﯿﺮاث ﻓﺮھﻨﮕﻲ و اﺧﻼﻗﻲ ﻧﮋاد ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺮاي‬
‫ﻧﺴﻠﮭﺎي آﯾﻨﺪه ﺑﺎﻗﻲ ﮔﺬارد.‬
‫وﻗﺘﻲ ﻓﺮھﻨﮓ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﮫ ﺣﺪ ﻣﻌﯿﻨﻲ ﺑﺮﺳﺪ، ﻓﻜﺮ ﻛﺸﺎورزي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻲﺷﻮد، و ﺗﻨﮭﺎ ﺗﻤﺪن‬
‫‪an‬‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن را ﺑﮫ ﻓﻜﺮ اﯾﺠﺎد ﻣﺪﯾﻨﮫ و ﺷﮭﺮ )‪ (city‬ﻣﻲاﻧﺪازد. از ﯾﻚ ﻟﺤﺎظ، ﺗﻤﺪن ﺑﺎ ﺳﺠﯿﮫ و ﺧﺼﻠﺖ‬
‫ﻣﺆدب ﺑﻮدن و ﺣﺴﻦ ﻣﻌﺎﺷﺮت ﯾﻜﻲ ﻣﻲﺷﻮد، و اﯾﻦ ﺣﺴﻦ ﻣﻌﺎﺷﺮت، ﺧﻮد، ﺻﻔﺎي اﺧﻼﻗﯿﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در‬
‫ﺷﮭﺮ )‪ (civitas‬دﺳﺖ ﻣﻲدھﺪ، و ﺧﻮد ﺳﺎﻛﻨﯿﻦ ﺷﮭﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﻟﻔﻈﻲ را وﺿﻊ ﻛﺮدهاﻧﺪ. در ﺷﮭﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ-ﺑﮫ‬
‫‪pym‬‬
‫ﺣﻖ ﯾﺎ ﺑﮫ ﺑﺎﻃﻞ- ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺛﺮوت و ھﻮﺷﻤﻨﺪي ﻣﺮدم ﻣﺰارع و دھﺎت اﻃﺮاف ﺷﮭﺮ ﮔﺮد ﻣﻲآﯾﺪ، و در‬
‫ھﻤﯿﻦﺟﺎﺳﺖ ﻛﮫ روح اﺧﺘﺮاع وﺳﺎﯾﻞ آﺳﺎﯾﺶ زﻧﺪﮔﻲ و ﺗﺠﻤﻞ و ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﻲ و راﺣﺖﻃﻠﺒﻲ را ﻓﺮاھﻢ‬
‫ﻣﻲﺳﺎزد. ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن در ﺷﮭﺮ ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﻲرﺳﻨﺪ و ﻛﺎﻻي ﻣﺎدي و ﻓﻜﺮي ﺧﻮد را ﺑﺎ ھﻢ ﻣﺒﺎدﻟﮫ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ.‬

5. ‫‪m‬‬
‫در ﻣﺤﻞ ﺑﺮﺧﻮرد راھﮭﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و در ﺷﮭﺮھﺎﺳﺖ ﻛﮫ ﻋﻘﻞ ﻣﺮدم ﺑﺎرور ﻣﻲﺷﻮد و ﻧﯿﺮوي ﺧﻼق آن‬
‫آﺷﻜﺎر ﻣﻲﮔﺮدد. ﺑﺎﻻﺧﺮه، در ﺷﮭﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ دﺳﺘﮫاي از ﻣﺮدم از ﻏﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺷﯿﺎي ﻣﺎدي ﻣﻲآﺳﺎﯾﻨﺪ و ﺑﮫ‬
‫ﻓﻜﺮ اﯾﺠﺎد ﻋﻠﻢ و ﻓﻠﺴﻔﮫ و ادﺑﯿﺎت و ھﻨﺮ ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ. آري، ﻣﺪﻧﯿﺖ در ﻛﻠﺒﺔ ﺑﺮزﮔﺮ آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﺪ، وﻟﻲ در‬
‫‪.co‬‬
‫ﺷﮭﺮ ﺑﮫ ﮔﻞ ﻣﻲﻧﺸﯿﻨﺪ و ﺑﺎر ﻣﻲدھﺪ.‬
‫ﻧﮋاد در اﯾﺠﺎد ﺗﻤﺪن ﺗﺄﺛﯿﺮي ﻧﺪارد؛ ﺗﻤﺪن در ﺟﺎھﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ، ﯾﺎ در ﻧﺰد ﻣﻠﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ رﻧﮕﮭﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‬
‫دارﻧﺪ، آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد، ﺧﻮاه در ﭘﻜﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻮاه در دھﻠﻲ، ﻣﻤﻔﯿﺲ ﯾﺎ ﺑﺎﺑﻞ، راوﻧﺎ ﯾﺎ ﻟﻨﺪن، ﭘﺮو ﯾﺎ ﯾﻮﻛﺎﺗﺎن.‬
‫ﻧﮋاد ﺗﻤﺪن را ﻧﻤﻲﺳﺎزد، ﺑﻠﻜﮫ ﺗﻤﺪن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻠﺘﮭﺎ را ﺧﻠﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ، زﯾﺮا اوﺿﺎع و اﺣﻮال ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﻲ و‬
‫‪oo‬‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي، ﻓﺮھﻨﮕﻲ را ﺑﮫ وﺟﻮد ﻣﻲآورد، و اﯾﻦ ﻓﺮھﻨﮓ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﺧﺎﺻﻲ را اﯾﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ. ﻓﺮد اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ‬
‫ﺗﻤﺪن اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن را اﯾﺠﺎد ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ، ﺑﻠﻜﮫ از ﺗﻤﺪن اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻓﺮد اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد. ھﻨﮕﺎﻣﻲ‬
‫ﻛﮫ اﯾﻦ ﻓﺮد اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ ﺑﮫ ﻧﻘﻄﺔ دوري ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻤﺒﻮﻛﺘﻮ ﻣﻲرود و ﺗﻤﺪن ﺧﻮد را ھﻤﺮاه ﻣﻲﺑﺮد و در آﻧﺠﺎ ﻧﯿﺰ‬
‫ﻟﺒﺎس ﺷﺐﻧﺸﯿﻨﻲ و ﺷﺎمﺧﻮردن ﻣﺨﺼﻮص را ﻣﻲﭘﻮﺷﺪ، اﯾﻦ دﻟﯿﻞ آن ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ ﺗﻤﺪن ﺧﻮد را در اﯾﻦ ﻧﻘﺎط‬
‫‪yah‬‬
‫ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺟﺪﯾﺪ ﺧﻠﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ، ﺑﻠﻜﮫ ﻧﺸﺎﻧﺔ آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﺣﺘﻲ در اﯾﻦ ﻧﻘﺎط دور اﻓﺘﺎده ھﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ از زﯾﺮ‬
‫ﺗﻠﺴﻂ آن ﺗﻤﺪن ﺧﺎرج ﺷﻮد. اﮔﺮ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺴﺎوي در ﻧﮋاد دﯾﮕﺮي، ﺟﺰ اﻧﮕﻠﯿﺴﻲ، ﺷﺒﯿﮫ ﺑﮫ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﺎﺷﺪ،‬
‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺸﺎﺑﮭﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﯾﺪ، و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺑﯿﻨﯿﻢ ژاﭘﻦ ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ رﻓﺘﺎر اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻗﺮن‬
‫ﻧﻮزدھﻢ را ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ. ﺗﺄﺛﯿﺮي ﻛﮫ ﻧﮋاد در ﺗﻤﺪن دارد اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﯿﺪاﯾﺶ آن ﻏﺎﻟﺒﺎ ﭘﺲ از زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ً‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ رﯾﺸﮫھﺎي ﻧﮋادي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﻲآﻣﯿﺰﻧﺪ و ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﻣﻠﺘﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻧﺴﺒﻲ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺗﺠﺎﻧﺴﻲ دارد از آن ﻣﯿﺎن ﺑﯿﺮون ﻣﻲآﯾﺪ.‬
‫@‪h‬‬
‫اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺎدي ﯾﺎ زﯾﺴﺘﻲ، ﻛﮫ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار دادﯾﻢ، ﺑﺮاي ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﺗﻤﺪن ﺿﺮورت دارد، وﻟﻲ ﺷﺮوط‬
‫ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﺪ آن ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲرود؛ ﻻزم اﺳﺖ ﺑﺮ آﻧﮭﺎ ﻋﻮاﻣﻞ دﻗﯿﻖ رواﻧﻲ اﻓﺰوده ﺷﻮد، و ﻧﯿﺰ ﻻزم‬
‫اﺳﺖ ﻧﻈﻤﻲ ﺳﯿﺎﺳﻲ، وﻟﻮ ﺑﺴﯿﺎر ﺿﻌﯿﻒ و ﻧﺰدﯾﻚ ﺑﮫ ھﺮج و ﻣﺮج، ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﮫ در رم و ﻓﻠﻮراﻧﺲ در‬
‫دورة رﻧﺴﺎﻧﺲ ﺑﻮد، ﺑﺮﻗﺮار ﮔﺮدد؛ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺮدم ﻛﻢﻛﻢ اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻨﺪ ﻛﮫ ﺳﺮ ھﺮ ﭘﯿﭻ راه زﻧﺪﮔﻲ، ﻣﺮگ ﯾﺎ‬
‫ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺟﺪﯾﺪي در اﻧﺘﻈﺎر آﻧﮭﺎ ﻛﻤﯿﻦ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ. ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺑﺎﯾﺪ وﺣﺪت زﺑﺎﻧﻲ ﺗﺎ ﺣﺪود ﻣﻌﯿﻨﻲ وﺟﻮد ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ‬
‫‪are‬‬
‫ﺗﺎ ﻣﺮدم ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاﺣﺘﻲ اﻓﻜﺎر ﺧﻮد را ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﺒﺎدﻟﮫ ﻛﻨﻨﺪ. و ﻧﯿﺰ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﮫ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﺧﻼﻗﻲ از راه‬
‫ﻣﻌﺒﺪ ﯾﺎ ﺧﺎﻧﻮاده ﯾﺎ ﻣﺪرﺳﮫ ﯾﺎ ﻏﯿﺮ آن ﺑﺮﻗﺮار ﺷﻮد، ﺗﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ در ﻣﯿﺪان ﺑﺎزي زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ، و ﺣﺘﻲ‬
‫آﻧﺎن ﻛﮫ در ﺧﺎرج ﺑﮫ ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻧﺸﺴﺘﮫاﻧﺪ، آن را ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ، و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ، رﻓﺘﺎر ﻣﺮدم ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺗﺤﺖ‬
‫اﻧﺘﻈﺎم درآﯾﺪ و ھﺪﻓﻲ در زﻧﺪﮔﻲ اﯾﺠﺎد ﺷﻮد. ﺣﺘﻲ ﺷﺎﯾﺪ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم، در ﻋﻘﺎﯾﺪ اﺳﺎﺳﻲ و‬
‫اﯾﻤﺎن ﺑﮫ ﻏﯿﺐ، ﯾﺎ ﺑﮫ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ ﻛﻤﺎل ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ، وﺣﺪﺗﻲ اﯾﺠﺎد ﺷﻮد، ﭼﮫ در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﭘﯿﺮوي از‬
‫اﺻﻮل اﺧﻼﻗﻲ از ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺳﻨﺠﺶ ﻣﯿﺎن ﻧﻔﻊ و ﺿﺮر ﻛﺎر ﺗﺠﺎوز ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﮫ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻋﺒﺎدت درﻣﻲآﯾﺪ، و‬
‫‪set‬‬
‫زﻧﺪﮔﻲ، ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﻛﻮﺗﺎھﯿﻲ ﻛﮫ دارد، ﺷﺮﯾﻔﺘﺮ و ﭘﺮﻓﺎﯾﺪهﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد. در آﺧﺮ ﻛﺎر ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ وﺳﺎﯾﻠﻲ‬
‫ﺗﺮﺑﯿﺘﻲ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ در ﻛﺎر ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ، ﺑﺎ وﺟﻮد ﺳﺎدﮔﻲ و اﺑﺘﺪاﯾﻲ ﺑﻮدن، ﻓﺮھﻨﮓ را از ﻧﺴﻠﻲ ﺑﮫ ﻧﺴﻞ دﯾﮕﺮ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل دھﺪ. ﻧﺴﻞ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﯿﺮاث ﻗﺒﯿﻠﮫ و ﺳﻨﺘﮭﺎي اﺧﻼﻗﻲ و زﺑﺎن و ﻣﻌﺎرف آن را ﻣﺎﻟﻚ ﺷﻮد- ﺧﻮاه از‬
‫راه ﺗﻘﻠﯿﺪ ﺑﺎﺷﺪ، ﺧﻮاه ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﺗﻌﻠﯿﻢ، ﺧﻮاه از راه ﺗﻠﻘﯿﻦ- زﯾﺮا ﺗﻨﮭﺎ ھﻤﯿﻦ ﻣﯿﺮاث اﺳﺖ ﻛﮫ او را از ﻣﺮﺣﻠﺔ‬
‫ﺣﯿﻮاﻧﻲ ﺑﮫ ﻣﺮﺣﻠﺔ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ.‬
‫‪an‬‬
‫از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ- و ﺣﺘﻲ ﮔﺎھﻲ ﻓﻘﺪان ﯾﻜﻲ از آﻧﮭﺎ- ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺒﺐ اﻧﻘﺮاض ﺗﻤﺪن ﺷﻮد: اﻧﻘﻼب‬
‫زﻣﯿﻨﺸﻨﺎﺧﺘﻲ ﺷﺪﯾﺪ ﯾﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻋﻈﯿﻢ وﺿﻊ آب و ھﻮا؛ ﺑﯿﻤﺎري ھﻤﮫﮔﯿﺮي ﻛﮫ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي آن از اﺧﺘﯿﺎر ﺑﺸﺮ‬
‫ﺧﺎرج اﺳﺖ و ﻧﺼﻒ ﻣﺮدم را از ﺑﯿﻦ ﻣﻲﺑﺮد- ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ در روم ﻗﺪﯾﻢ در زﻣﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ آﻧﺘﻮﻧﯿﮭﺎ‬
‫‪pym‬‬
‫اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد- ﯾﺎ ﻣﺮگ ﺳﯿﺎه )ﻃﺎﻋﻮن( ﻛﮫ ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺎﺳﻲ از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ دورة ﻣﻠﻮكاﻟﻄﻮاﯾﻔﻲ اروﭘﺎ ﮔﺮدﯾﺪ؛‬
‫اﺳﺘﺜﻤﺎر ﺑﯿﺶ از اﻧﺪازة زﻣﯿﻦ دھﺎت ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﮫ در ﺷﮭﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﮫ اﻣﯿﺪ ﻗﻮت و‬
‫ﻏﺬاﯾﻲ ﻛﮫ از ﺧﺎرج ﺑﮫ آﻧﮭﺎ ﻣﻲرﺳﺪ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ؛ ﻧﻘﺼﺎن ﻣﻮاد ﻃﺒﯿﻌﻲ از ﻗﺒﯿﻞ ﺳﻮﺧﺖ ﯾﺎ ﻣﻮاد ﺧﺎم؛‬

6. ‫‪m‬‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺴﯿﺮ راھﮭﺎي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﮔﻮﻧﮫاي ﻛﮫ ﻛﺸﻮري را در ﺑﯿﺮون راھﮭﺎي ﺗﺠﺎرﺗﻲ ﺟﮭﺎﻧﻲ ﻗﺮار دھﺪ؛‬
‫اﻧﺤﻄﺎط ﻋﻘﻠﻲ ﯾﺎ اﺧﻼﻗﻲ ﻛﮫ در ﻧﺘﯿﺠﺔ زﯾﺴﺘﻦ در ﺷﮭﺮھﺎي ﭘﺮ از ﻟﮭﻮ و ﻟﻌﺐ و وﺳﺎﯾﻞ ﺗﺤﺮﯾﻚ اﻋﺼﺎب‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲدھﺪ، ﯾﺎ ﻧﺘﯿﺠﺔ ﭘﺸﺖ ﭘﺎ زدن ﺑﮫ اﺻﻮل ﻗﺪﯾﻤﯿﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم ﺑﺮ آن ﺟﺮﯾﺎن داﺷﺘﮫ، ﺑﺪون‬
‫‪.co‬‬
‫آﻧﻜﮫ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﺻﻮل ﺟﺪﯾﺪي ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ آن ﺳﺎزﻧﺪ؛ ﺿﻌﯿﻒ ﺷﺪن ﻧﮋاد، در ﻧﺘﯿﺠﺔ اﺧﺘﻼل اﻋﻤﺎل ﺟﻨﺴﻲ ﯾﺎ‬
‫اﻓﺮاط در ﻟﺬتﻃﻠﺒﻲ ﯾﺎ ﻓﻠﺴﻔﺔ ﺑﺪﺑﯿﻨﻲ، ﻛﮫ ﺳﺒﺐ ﺧﻮارﺷﻤﺮدن ﻛﻮﺷﺶ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﻲﺷﻮد؛ از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﻦ‬
‫اﻓﺮاد ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ ﻛﮫ ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻧﺎزادي و ﺗﻘﻠﯿﻞ ﺗﺪرﯾﺠﻲ ﺧﺎﻧﻮادهھﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮭﺘﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﯿﺮاث ﻓﺮھﻨﮕﻲ‬
‫ﻧﮋاد را از ﺷﺮ زوال ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﺪارﻧﺪ؛ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻣﺮگآور ﺛﺮوﺗﮭﺎ ﻛﮫ ﻧﺘﯿﺠﺔ آن ﺟﻨﮓ‬
‫‪oo‬‬
‫و ﺗﺒﺎهﻛﻨﻨﺪة ﻣﺎﯾﻤﻠﻚ ﻋﻤﻮﻣﻲ اﺳﺖ. ھﻤﺔ اﯾﻨﮭﺎ از ﻋﻮاﻣﻠﻲ ھﺴﺘﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺒﺐ ﻣﺮگ و ﻓﻨﺎي ﺗﻤﺪﻧﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ، زﯾﺮا ﺗﻤﺪن ﻧﮫ اﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ ﺟﺒﻠﻲ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ، و ﻧﮫ ﭼﯿﺰي ﻛﮫ ﻧﯿﺴﺘﻲ در آن راه ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ،‬
‫ﺑﻠﻜﮫ اﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺮ ﻧﺴﻠﻲ ﺑﺎﯾﺪ آن را ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺟﺪﯾﺪ ﻛﺴﺐ ﻛﻨﺪ، و ھﺮﮔﺎه ﺗﻮﻗﻒ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﮫاي در‬
‫ﺳﯿﺮ آن ﭘﯿﺪا آﯾﺪ، ﻧﺎﭼﺎر ﭘﺎﯾﺎن آن ﻓﺮا ﻣﻲرﺳﺪ. اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺣﯿﻮان ﺗﻨﮭﺎ اﺧﺘﻼﻓﻲ ﻛﮫ دارد در ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺗﺮﺑﯿﺖ‬
‫‪yah‬‬
‫اﺳﺖ، و در ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ: وﺳﯿﻠﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺪﻧﯿﺖ را از ﻧﺴﻠﻲ ﺑﮫ ﻧﺴﻞ دﯾﮕﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﻣﻲﺳﺎزد.‬
‫ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﮫ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﻧﺴﻠﮭﺎي ﻣﺘﻮاﻟﻲ روح ﻧﮋادي ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ. ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻛﮫ رواﺑﻂ ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ‬
‫و ﭘﺲ از آن ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ﺳﺒﺐ اﺗﺼﺎل ﻧﺴﻠﮭﺎ ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﮫ آن وﺳﯿﻠﮫ ﻣﯿﺮاث ﭘﺪران ﺑﮫ ﻓﺮزﻧﺪان‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ، ھﻤﺎنﮔﻮﻧﮫ ﻧﯿﺰ ﻓﻦ ﭼﺎپ و ﺗﺠﺎرت و ﺗﻤﺎم وﺳﺎﯾﻞ ارﺗﺒﺎط ﺗﻤﺪﻧﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ اﺗﺼﺎل‬
‫ﻣﻲدھﺪ و از ﻓﺮھﻨﮓ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻣﺎ آﻧﭽﮫ را ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻓﺮھﻨﮕﮭﺎي آﯾﻨﺪه ﻧﮕﺎه ﻣﻲدارد. ﭘﺲ ﺑﮭﺘﺮ آن‬
‫@‪h‬‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﯿﺶ از آﻧﻜﮫ از ﻣﯿﺎن ﺑﺮوﯾﻢ، ﺗﻤﺎم داراﯾﻲ ﺧﻮد را ﮔﺮد آورﯾﻢ و آن را ﺑﮫ ﻓﺮزﻧﺪان ﻓﺼﻞ‬
‫دوم‬
‫‪are‬‬
‫ﺗﻤﺪن‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدي‬
‫اﻧﺴﺎن وﺣﺸﻲ ﻧﯿﺰ ﺧﻮد ﺑﮫ ﻟﺤﺎﻇﻲ ﻣﺘﻤﺪن اﺳﺖ، زﯾﺮا ﺑﺎ ﻛﻤﺎل دﻗﺖ ﻣﯿﺮاث ﻗﺒﯿﻠﮫ را ﺑﮫ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن ﺧﻮﯾﺶ‬
‫‪set‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲدھﺪ، و اﯾﻦ ﻣﯿﺮاث ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻣﺠﻤﻮع ﻧﻈﺎﻣﺎت و ﻋﺎدات اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﯿﺎﺳﻲ و ﻋﻘﻠﻲ و‬
‫اﺧﻼﻗﻲ ﻛﮫ اﻓﺮاد ﻧﺴﻠﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ، در ﺿﻤﻦ ﻛﺸﺶ و ﻛﻮﺷﺶ ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﻛﺮة زﻣﯿﻦ و‬
‫ﺑﮭﺮهﺑﺮداري از زﻧﺪﮔﻲ، ﺑﺘﺪرﯾﺞ آﻧﮭﺎ را ﺳﺎﺧﺘﮫ و ﭘﺮداﺧﺘﮫاﻧﺪ. در اﯾﻦ ﺑﺎره ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻏﯿﺮﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ دﻗﺖ ﻻزم ﻋﻠﻤﻲ را ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺮﯾﻢ، زﯾﺮا ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﻌﻀﻲ از اﻓﺮاد ﺑﺸﺮ را ﺑﮫ ﻧﺎم »وﺣﺸﻲ« ﯾﺎ‬
‫»ﺑﺮﺑﺮ« ﻣﻲﺧﻮاﻧﯿﻢ، در واﻗﻊ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﺧﺎﺻﻲ را ﺑﯿﺎن ﻧﻤﻲﻛﻨﯿﻢ، ﺑﻠﻜﮫ ﯾﺎ ﺧﻮدﭘﺮﺳﺘﻲ ﺑﯿﺶ از‬
‫‪an‬‬
‫اﻧﺪازة ﺧﻮد را آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺳﺎزﯾﻢ، ﯾﺎ ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﺧﺎﻃﺮ را از ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ رﻓﺘﺎرھﺎ و ﻋﺎداﺗﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ آﻧﮭﺎ‬
‫ﻏﯿﺮﻣﺄﻧﻮس ھﺴﺘﯿﻢ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﯿﻢ. ﺑﺪون ﺷﻚ ﻣﺎ ارزش اﺷﺨﺎﺻﻲ را ﻛﮫ ﺑﺴﯿﺎر ﭼﯿﺰھﺎ از ﻣﮭﻤﺎﻧﺪوﺳﺘﻲ و‬
‫اﺧﻼق ﺧﻮد ﺑﮫ ﻣﺎ ﻣﻲآﻣﻮزﻧﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﻲآورﯾﻢ. اﮔﺮ آﻣﺎري از ﻋﻨﺎﺻﺮي ﻛﮫ اﺟﺘﻤﺎع آﻧﮭﺎ ﺗﻤﺪن را‬
‫ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدھﺪ ﺑﺮدارﯾﻢ، آن وﻗﺖ ﻧﯿﻚ درﺧﻮاھﯿﻢ ﯾﺎﻓﺖ ﻛﮫ ﻣﻠﺘﮭﺎي ﺑﺮھﻨﮫ ھﻤﮫﭼﯿﺰ، ﯾﺎ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ، را‬
‫‪pym‬‬
‫اﺧﺘﺮاع ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﺗﻨﮭﺎ ﻛﺎري ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﺎﻗﻲ ﮔﺬاﺷﺘﮫاﻧﺪ ﺗﺰﯾﯿﻦ زﻧﺪﮔﻲ و ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺑﻌﯿﺪ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻣﻠﺘﮭﺎ روزي ﺑﮫ ﺗﻤﺪن ھﻢ رﺳﯿﺪه، و ﭼﻮن آن را ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ داﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ، از آن دﺳﺖ‬

7. ‫‪m‬‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ، در ﻣﻮرد اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﻠﻤﺎت »وﺣﺸﻲ« و »ﺑﺮﺑﺮ« ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﯿﻢ‬
‫آﻧﺎن را »ﻧﯿﺎﻛﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺧﻮد« ﺑﻨﺎﻣﯿﻢ، ﺑﺎﯾﺪ ﺟﺎﻧﺐ ﺣﺰم و اﺣﺘﯿﺎط را ﻣﺮاﻋﺎت ﻛﻨﯿﻢ. ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ‬
‫‪.co‬‬
‫ﺑﻲاﻃﻼﻋﻨﺪ، ﯾﺎ اﮔﺮ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻛﺎرھﺎ ﭘﺮداﺧﺘﮫاﻧﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ و ﻣﺤﺪود اﺳﺖ، ﺑﮫ ﻧﺎم ﻣﻠﺘﮭﺎي »اوﻟﯿﮫ«‬
‫ﺑﻨﺎﻣﯿﻢ. در ﻣﻘﺎﺑﻞ، ﻣﻲﺗﻮان ﻣﻠﺘﮭﺎي ﻣﺘﻤﺪن را »دوراﻧﺪﯾﺸﺎن ﺧﻄﻨﻮﯾﺲ« ﻧﺎﻣﯿﺪ.‬
‫-‪ I‬از ﺷﻜﺎر ﺗﺎ ﺑﺮزﮔﺮي‬
‫‪oo‬‬
‫ﻓﻘﺪان ﺣﺲ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﻲ در ﻣﻠﻞ اوﻟﯿﮫ – آﻏﺎز دوراﻧﺪﯾﺸﻲ – ﺷﻜﺎر و ﻣﺎھﯿﮕﯿﺮي – ﮔﻠﮫداري – اھﻠﻲ ﻛﺮدن‬
‫ﺣﯿﻮاﻧﺎت – ﻛﺸﺎورزي – ﺧﻮراك – آﺷﭙﺰي – آدﻣﺨﻮاري‬
‫»ﺳﮫ ﻧﻮﺑﺖ ﻏﺬا ﺧﻮردن در ﺷﺒﺎﻧﺮوز، ﻧﺸﺎﻧﺔ ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫاي اﺳﺖ. وﺣﺸﯿﮭﺎ ﯾﺎ از ﭘﺮﺧﻮري‬
‫‪yah‬‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺗﺨﻤﮫ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﯾﺎ روزه ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ.« وﺣﺸﯿﺘﺮﯾﻦ ﻗﺒﺎﯾﻞ ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎﯾﻲ ﻧﮕﺎهداﺷﺘﻦ ﻏﺬاي‬
‫اﻣﺮوز را ﺑﺮاي ﻓﺮدا، دﻟﯿﻞ ﺑﻲآﺑﺮوﯾﻲ و ﺑﯿﺬوﻗﻲ ﻣﻲداﻧﻨﺪ. ﺑﻮﻣﯿﺎن اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎﯾﻲ ھﺮﮔﺰ ﻗﺎدر ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﻛﺎري را‬
‫ﻛﮫ ﻧﺘﯿﺠﺔ آن ﻓﻮرًا ﻋﺎﯾﺪﺷﺎن ﻧﮕﺮدد اﻧﺠﺎم دھﻨﺪ؛ ھﺮ ﻓﺮد از ﻗﺒﯿﻠﺔ ھﻮﺗﻨﺘﻮت ﻣﺎﻧﻨﺪ ارﺑﺎﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﺎر‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ، و زﻧﺪﮔﻲ در ﻗﺒﯿﻠﺔ ﺑﻮﺷﻤﻦ اﻓﺮﯾﻘﺎيﺟﻨﻮﺑﻲ »ﯾﺎ ﺳﻮر اﺳﺖ ﯾﺎ ﻗﺤﻄﻲ. در اﯾﻦ ﻛﻮﺗﺎه ﻧﻈﺮي، و‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺴﯿﺎري از ﻃﺮﯾﻘﮫھﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم وﺣﺸﻲ، ﺣﻜﻤﺘﻲ ﻧﮭﻔﺘﮫ اﺳﺖ. ﺑﮫ ﻣﺤﺾ اﯾﻨﻜﮫ ﺑﻮﻣﻲ ﺑﮫ ﻓﻜﺮ‬
‫ﻓﺮداي ﺧﻮد ﺑﯿﻔﺘﺪ، از ﺑﮭﺸﺖ ﻋﺪن ﺑﮫ ھﺎوﯾﺔ ﻏﻢ و ﻏﺼﮫ ﺳﻘﻮط ﻣﻲﻛﻨﺪ و زردي ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﺨﺎﻃﺮي ﺑﺮ ﭼﮭﺮة‬
‫@‪h‬‬
‫او ﻣﻲﻧﺸﯿﻨﺪ؛ در اﯾﻦ وﻗﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺣﺮص ﺷﺪت ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺳﺮﻣﺎﯾﮫداري آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد و آﺳﺎﯾﺶ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﺔ »ﺑﯿﺨﯿﺎل« از ﻣﯿﺎن ﻣﻲرود. ﺳﯿﺎه اﻣﺮﯾﻜﺎﯾﻲ اﻣﺮوز در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﮫ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد.‬
‫ﭘﯿﺮي ﺳﯿﺎح روزي از ﯾﻜﻲ از راھﻨﻤﺎﯾﺎن اﺳﻜﯿﻤﻮي ﺧﻮد ﭘﺮﺳﯿﺪ: »ﺑﮫ ﭼﮫ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻲ؟« و اﯾﻦ ﺟﻮاب را‬
‫ﺷﻨﯿﺪ ﻛﮫ: »ﻣﻦ ﺑﮫ ھﯿﭻﭼﯿﺰ ﻓﻜﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ؛ ﮔﻮﺷﺖ ﻓﺮاوان در اﺧﺘﯿﺎر دارم.« آﯾﺎ ﻓﺮزاﻧﮕﻲ واﻗﻌﻲ آن ﻧﯿﺴﺖ‬
‫ﻛﮫ ﺗﺎ ﻧﺎﭼﺎر ﻧﺸﻮﯾﻢ ﻓﻜﺮ ﻧﻜﻨﯿﻢ؟‬
‫‪are‬‬
‫ﻣﻊذﻟﻚ، اﯾﻦ ﺑﯿﺨﯿﺎﻟﻲ دﺷﻮارﯾﮭﺎي ﺷﺪﯾﺪي ﺑﮫ دﻧﺒﺎل دارد و آﻧﺎن ﻛﮫ ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ از اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﮫ ﺑﮕﺬرﻧﺪ ﺗﻔﻮق‬
‫ﺣﻘﯿﻘﻲ را در ﻣﯿﺪان ﺗﻨﺎزع ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آوردهاﻧﺪ. ﺳﮕﻲ ﻛﮫ اﺳﺘﺨﻮان ﻧﯿﻤﺨﻮردة ﺧﻮد را زﯾﺮ‬
‫ﺧﺎك ﭘﻨﮭﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ، ﺳﻨﺠﺎﺑﻲ ﻛﮫ ﻓﻨﺪق را ﺑﺮاي روز دﯾﮕﺮ ﺧﻮد ﻧﮕﺎه ﻣﻲدارد، زﻧﺒﻮري ﻛﮫ ﻋﺴﻞ را در‬
‫ﻛﻨﺪوي ﺧﻮد ذﺧﯿﺮه ﻣﻲﻛﻨﺪ، و ﻣﻮرﭼﮫاي ﻛﮫ از ﺗﺮس روز ﺑﺎراﻧﻲ ﺗﻮﺷﺔ ﺧﻮد را ﭘﻨﮭﺎن ﻣﻲﺳﺎزد، ھﻤﺔ‬
‫اﯾﻨﮭﺎ، ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻛﺎرﮔﺮان ﺗﻤﺪن ﺑﻮدهاﻧﺪ. ﺑﺪون ﺷﻚ اﯾﻦ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺿﻌﯿﻒ، و ﭼﻨﺪ ﺗﺎي دﯾﮕﺮ ﻧﻈﯿﺮ آﻧﮭﺎ،‬
‫ﺑﻮدهاﻧﺪ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻧﯿﺎﻛﺎن ﻣﺎ راه ذﺧﯿﺮه ﻛﺮدن ﺑﺮاي ﻓﺮدا را آﻣﻮﺧﺘﮫاﻧﺪ و ﺑﮫ آﻧﺎن ﯾﺎد دادهاﻧﺪ ﻛﮫ از ﻓﺮاواﻧﻲ‬
‫‪set‬‬
‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮاي روزھﺎي ﺳﺨﺖ زﻣﺴﺘﺎن ﺗﻮﺷﮫ ﺑﺮدارﻧﺪ.‬
‫آﯾﺎ ﻧﯿﺎﻛﺎن ﻣﺎ ﭼﮫ ﻣﮭﺎرﺗﻲ داﺷﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ از ﺧﺸﻜﻲ و درﯾﺎ ﻏﺬاﯾﻲ را ﻛﮫ ﻣﺎﯾﺔ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻠﻞ اوﻟﯿﮫ ﺑﻮده ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫‪an‬‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪﻧﺪ، و ﺑﺎ ﻋﺎج ﯾﺎ اﺳﺘﺨﻮان ﯾﺎ ﺳﻨﮓ، اﺳﺒﺎﺑﮭﺎﯾﻲ ﺷﺒﯿﮫ ﻓﻠﻚ و وﺳﺎﯾﻞ دﻓﺎع ﺟﺎﻧﻮران ﺑﺮاي ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ، و از اﻟﯿﺎف ﮔﯿﺎھﻲ، دام و ﺗﻠﮫ ﺑﺮاي ﺷﻜﺎر ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺗﮭﯿﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ، و ﺑﮫ اﻧﻮاع وﺳﺎﯾﻞ ﻣﺘﺸﺒﺚ‬
‫ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺣﯿﻮاﻧﻲ را از درﯾﺎ، ﯾﺎ از ﺧﺸﻜﻲ، ﺷﻜﺎر ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺨﻮرﻧﺪ. اھﺎﻟﻲ ﭘﻮﻟﯿﻨﺰي ﺗﻮرھﺎي ﺻﯿﺪي‬
‫داﺷﺘﮫاﻧﺪ ﺑﮫ ﻃﻮل ھﺰار ﻣﺘﺮ ﻛﮫ ﺻﺪ ﻣﺮد ﺑﺰﺣﻤﺖ آن را ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ؛ ﺑﺪﯾﮭﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در ﭼﻨﯿﻦ‬
‫اوﺿﺎع و اﺣﻮال، ﻛﻤﺎل ﺿﺮورت را داﺷﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺳﯿﺎﺳﻲ، دوش ﺑﮫ دوش، ﺑﺎ ﻓﻜﺮ‬
‫‪pym‬‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﻲھﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﭘﯿﺶ ﺑﺮود، و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻛﻮﺷﺶ دﺳﺘﮫﺟﻤﻌﻲ ﺑﺮاي دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﮫ‬
‫ﻣﺎدة ﻏﺬاﯾﻲ، ﺳﺒﺐ ﺗﻮﻟﺪ ﻣﻔﮭﻮم »دوﻟﺖ« و »ﺣﻜﻮﻣﺖ« ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ. ﺻﯿﺎد ﺗﻠﯿﻨﮕﯿﺖ ﻛﻼھﻲ ﺑﮫ ﺳﺮ ﺧﻮد‬

8. ‫‪m‬‬
‫ﻣﻲﮔﺬارد ﻛﮫ ﺷﺒﯿﮫ ﺳﺮ »ﺳﯿﻞ« اﺳﺖ و، ﭘﺲ از ﭘﻨﮭﺎن ﺷﺪن در ﻣﯿﺎن ﺗﺨﺘﮫﺳﻨﮕﮭﺎ، ﺻﺪاﯾﻲ ﺷﺒﯿﮫ اﯾﻦ ﺟﺎﻧﻮر‬
‫از دھﺎن ﺧﻮد ﺧﺎرج ﻣﻲﺳﺎزد؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺣﯿﻠﮫ، ﺟﺎﻧﻮران ﺑﯿﺨﺒﺮ ﺑﮫ او ﻧﺰدﯾﻚ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و او ﻧﯿﺰة ﺧﻮد را، ﺑﺎ‬
‫ھﻤﺎن آراﻣﺶ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺮدﻣﺎن اوﻟﯿﮫ، در ﺑﺪن ﺣﯿﻮان ﻓﺮو ﻣﻲﺑﺮد و او را ﺷﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﻣﺮدم ﺗﺎھﯿﺘﻲ ﻣﺎدة‬
‫‪.co‬‬
‫ﺧﺎﺻﻲ را، ﻛﮫ از ﻧﻮﻋﻲ ﮔﺮدو ﺑﮫ ﻧﺎم ھﻮﺗﺌﻮ ﯾﺎ ﮔﯿﺎھﻲ ﺑﮫ ﻧﺎم ھﻮرا ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآورﻧﺪ، در آب رودﺧﺎﻧﮫھﺎ‬
‫ﻣﻲرﯾﺰﻧﺪ: ﺑﮫ ﻣﺎھﻲ ﺣﺎﻟﺘﻲ ﺷﺒﯿﮫ ﻣﺴﺘﻲ دﺳﺖ ﻣﻲدھﺪ و ﺑﺮ روي آب ﻣﻲآﯾﺪ و ﺻﯿﺎد ھﺮ اﻧﺪازه ﺑﺨﻮاھﺪ‬
‫ﺻﯿﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ. ﻣﺮدم اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ زﯾﺮ آب ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ و ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ ﻧﻲ ﺗﻨﻔﺲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ، و در اﯾﻦ ﺿﻤﻦ ﭘﺎي‬
‫ﻣﺮﻏﺎﺑﯿﮭﺎ را ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ و آنﻗﺪر زﯾﺮ آب ﻧﮕﺎه ﻣﻲدارﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻤﯿﺮﻧﺪ. ﻣﺮدم ﻗﺒﯿﻠﺔ ﺗﺎراھﻮﻣﺎراس داﻧﮫھﺎي‬
‫ﮔﯿﺎھﻲ را ﺑﮫ ﺑﻨﺪھﺎي ﻣﺤﻜﻢ ﻣﻲﺑﺴﺘﻨﺪ و روي زﻣﯿﻦ ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و ﺑﻨﺪ را ﺗﺎ ﻧﯿﻤﮫ زﯾﺮ ﺧﺎك ﭘﻨﮭﺎن‬
‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻣﺮغ داﻧﮫ را ﻣﻲﺑﻠﻌﯿﺪ ﺑﺎ رﯾﺴﻤﺎن آن را ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ.‬
‫ﺷﻜﺎر ﻛﺮدن ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻋﻨﻮان ﺗﻔﺮﯾﺢ و ﻣﺸﻐﻮﻟﯿﺘﻲ را دارد، وﻟﻲ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﮫ در ﻣﺤﻔﻈﺔ روح‬
‫ﺷﻜﺎرﭼﻲ ﯾﺎدﮔﺎري ﺗﺎرﯾﻚ از روزھﺎي ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺑﺎﻗﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ در آن روزھﺎ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ، ﺑﺮاي ﺷﻜﺎرﭼﻲ و‬
‫‪yah‬‬
‫ﺑﺮاي ﺣﯿﻮان ﺷﻜﺎر ﺷﺪه، ھﺮ دو، ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺣﯿﺎت و ﻣﻤﺎت ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﮫ اﺳﺖ. زﯾﺮا ﺷﻜﺎر ﻓﻘﻂ ﻗﻀﯿﺔ‬
‫ﺗﮭﯿﺔ ﺧﻮراك ﻧﺒﻮده، ﺑﻠﻜﮫ ﺟﻨﮕﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آن آﻗﺎﯾﻲ و اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺧﺎﻃﺮ ﺷﻜﺎرﭼﻲ ﻓﺮاھﻢ‬
‫آﯾﺪ، و ﭼﻮن ﺗﻤﺎم ﺟﻨﮕﮭﺎي ﺗﺎرﯾﺦ را ﺑﺎ آن ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﻛﻨﯿﻢ، ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ آن، ﺑﺎزﯾﭽﮫاي ﺑﯿﺶ ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲرﺳﻨﺪ.‬
‫اﻧﺴﺎﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ اﻛﻨﻮن در ﺟﻨﮕﻠﮭﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ، ھﻨﻮز ﺑﺮاي زﯾﺴﺘﻦ ﻧﺎﭼﺎر از ﺟﻨﮕﯿﺪن ھﺴﺘﻨﺪ، ﭼﮫ، ﺑﺎ‬
‫وﺟﻮد آﻧﻜﮫ ﻛﻢ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﮫ ﺣﯿﻮاﻧﻲ ﺟﺰ در ھﻨﮕﺎم ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﺳﺨﺖ ﯾﺎ در ﺗﻨﮕﻨﺎ واﻗﻊ ﺷﺪن ﺑﮫ اﻧﺴﺎن‬
‫ﺣﻤﻠﮫور ﺷﻮد، در ﺟﻨﮕﻞ، آن اﻧﺪازه ﺧﻮراﻛﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ھﻤﮫ ﺑﺲ ﺑﺎﺷﺪ وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﺗﻨﮭﺎ ﺟﺎﻧﻮراﻧﻲ ﻛﮫ‬
‫ﺟﻨﮕﺎورﺗﺮ ھﺴﺘﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ روزي ﺧﻮد را ﺑﮫ ﭼﻨﮓ آورﻧﺪ. ﻣﻮزهھﺎ ﭘﺮ اﺳﺖ از آﺛﺎر و اﻓﺰارھﺎي ﺟﻨﮕﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻛﮫ ﻣﯿﺎن اﻧﺴﺎن و دﯾﮕﺮ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲﺷﺪه، ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺎرد و ﺗﯿﺮ و ﻛﻤﺎن و ﻧﯿﺰه و دام و ﺗﻠﮫ و ﻓﻼﺧﻦ و‬
‫ﺟﺰ آن، ﻛﮫ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ آﻧﮭﺎ اﻧﺴﺎن ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ آﻗﺎﯾﻲ ﺧﻮد را ﺑﺮ زﻣﯿﻦ اﺳﺘﻮار ﺳﺎزد و راه را ﺑﺮاي‬
‫اﺧﻼف ﺣﻖﺷﻨﺎس ﺧﻮد ھﻤﻮار ﻛﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺟﺰ اﻧﺴﺎن، ﺑﯿﺎﺳﺎﯾﻨﺪ. اﻣﺮوز ﻧﯿﺰ، ﭘﺲ از آن ھﻤﮫ ﺟﻨﮕﮭﺎ، ﻛﮫ ﻧﺘﯿﺠﮫاش راﻧﺪن ﻧﺎﺗﻮاﻧﺎن و اﺑﻘﺎي زورﻣﻨﺪان‬
‫‪are‬‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ، ﭼﮫ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺮ ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ زﯾﺴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ! ﻏﺎﻟﺒﺎً ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺷﺨﺺ در ﺟﻨﮕﻠﻲ ﺑﮫ‬
‫ﺗﻔﺮج ﻣﻲرود، از ﻛﺜﺮت ﻟﻐﺎﺗﻲ ﻛﮫ اﻧﻮاع ﺣﺸﺮات و ﺧﺰﻧﺪﮔﺎن و ﮔﻮﺷﺘﺨﻮاران و ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺑﺎ آن ﺗﻜﻠﻢ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ دﭼﺎر ﺳﺮﮔﯿﺠﮫ ﻣﻲﺷﻮد. اﻧﺴﺎن در ﻣﯿﺎن اﯾﻦ ﮔﺮوه ﺧﻮد را ﭼﻮن ﻣﯿﮭﻤﺎن ﻧﺎﺧﻮاﻧﺪهاي ﺗﺼﻮر‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﭼﻨﯿﻦ اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ ﻛﮫ ھﻤﮫ از او ﻣﻲﺗﺮﺳﻨﺪ و ﺑﮫ او ﺑﮫ ﭼﺸﻢ دﺷﻤﻨﻲ ﻣﻲﻧﮕﺮﻧﺪ. از ﻛﺠﺎ‬
‫ﻣﻌﻠﻮم ﻛﮫ ﯾﻚ روز اﯾﻦ ﭼﮭﺎرﭘﺎﯾﺎن آوازهﺧﻮان و اﯾﻦ ھﺰار ﭘﺎﯾﺎن ﭘﯿﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎده و اﯾﻦ ﻣﯿﻜﺮوﺑﮭﺎي‬
‫ﻛﻮﭼﻚاﻧﺪام ﭼﺎﺑﻚ، اﻧﺴﺎن و ﻛﺎرھﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ﻛﺮده ﻧﺒﻠﻌﻨﺪ و ﻛﺮة زﻣﯿﻦ را از ﺷﺮ اﯾﻦ ﭼﭙﺎوﻟﮕﺮ دو ﭘﺎ و‬
‫‪set‬‬
‫ﺳﻼﺣﮭﺎي اﺳﺮارآﻣﯿﺰ و ﻋﺠﯿﺐ و ﭘﺎھﺎي ﺑﻲاﺣﺘﯿﺎط او، ﻛﮫ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ را زﯾﺮ ﺧﻮد ﻟﮕﺪﻣﺎل و ﺧﺮد ﻣﻲﻛﻨﺪ،‬
‫آﺳﻮده ﻧﺴﺎزﻧﺪ!‬
‫ﺣﻘﯿﻘﺖ اﻣﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺷﻜﺎر و ﻣﺎھﯿﮕﯿﺮي دو ﻣﺮﺣﻠﮫ از ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﻄﻮر و ﺗﻜﺎﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ، ﺑﻠﻜﮫ‬
‫اﯾﻦ دو ﺷﻜﻞ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﮭﺎي ﺑﺸﺮي ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﺸﺎن ﭼﻨﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻋﺎﻟﯿﺘﺮﯾﻦ ﺻﻮرﺗﮭﺎي اﺟﺘﻤﺎع‬
‫‪an‬‬
‫ﻣﺘﻤﺪن ﻧﯿﺰ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ. اﯾﻦ دو ﻋﺎﻣﻞ، ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺮ اﯾﻦ، ﻣﺮﻛﺰ اﺳﺎﺳﻲ ﺣﯿﺎت را اﺷﻐﺎل ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ھﻢ اﻛﻨﻮن‬
‫ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﻣﻨﺰﻟﺔ دو ﺷﺎﻟﻮدة ﭘﻨﮭﺎﻧﻲ آن ھﺴﺘﻨﺪ؛ در ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ادﺑﯿﺎت و ﻓﻠﺴﻔﮫ و آداب دﯾﻨﻲ و ھﻨﺮھﺎﯾﻲ ﻛﮫ‬
‫دارﯾﻢ، ﺳﻼﺧﮭﺎي زﺑﺮدﺳﺖ ﭘﺎﻛﯿﻨﮕﺘﺎون را ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﯿﻢ. ﭼﻮن دل و ﺟﺮﺋﺖ آن را ﻧﺪارﯾﻢ ﻛﮫ در‬
‫ﻓﻀﺎي ﺑﺎز ﺑﺎ ﺻﯿﺪ ﺧﻮد ﻣﺮداﻧﮫ دراﻓﺘﯿﻢ و او را ھﻼك ﺳﺎزﯾﻢ، ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻛﺎر دﯾﮕﺮان را ﺑﮫ وﻛﺎﻟﺖ‬
‫‪pym‬‬
‫ﺑﺮﮔﺰﯾﺪهاﯾﻢ؛ وﻟﻲ ﯾﺎدﮔﺎرھﺎي دوران ﺷﻜﺎرﭼﯿﮕﺮي ﻗﺪﯾﻢ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﻲﺷﻮد، و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﻛﮫ از‬
‫دﻧﺒﺎل ﻛﺮدن ﺿﻌﯿﻔﺎن و ﻓﺮارﯾﺎن ﺷﺎد ﻣﻲﺷﻮﯾﻢ و آﺛﺎري از آن در ﺑﺎزﯾﮭﺎي ﻛﻮدﻛﺎن ﻣﺎ آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد؛‬
‫ﺣﺘﻲ ﻟﻐﺘﻲ ﻛﮫ اﻛﻨﻮن ﺑﺮاي ﺑﺎزي ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﯾﻢ ھﻤﺎن ﻟﻐﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺮ ﺷﻜﺎر دﻻﻟﺖ دارد. ﺑﮫ اﯾﻦ‬

9. ‫‪m‬‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ، در آﺧﺮﯾﻦ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺪﻧﯿﺖ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﮫ ﻣﻲرﺳﯿﻢ ﻛﮫ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺧﻮراك اﻧﺴﺎن و ﺗﮭﯿﺔ آن ﺑﻨﯿﺎن ﺗﻤﺪن را‬
‫ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﻲدھﺪ. ﻛﻠﯿﺴﺎي ﺟﺎﻣﻊ و ﻣﻌﺒﺪ، ﻣﻮزة ھﻨﺮ و ﺗﺎﻻر ﻣﻮﺳﯿﻘﻲ، ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮫ و داﻧﺸﮕﺎه، ھﻤﮫ روﻛﺎر ﺑﻨﺎي‬
‫ﺗﻤﺪن ھﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎﯾﺪ ﭼﺸﻢ داﺷﺖ و، در ﭘﺸﺖ اﯾﻦ ﻇﺎھﺮ، ﻛﺸﺘﺎرﮔﺎه را دﯾﺪ.‬
‫‪.co‬‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎ ﺷﻜﺎر ھﯿﭻ ﺟﻨﺒﺔ اﺑﺘﻜﺎري ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﮔﺮ آدﻣﻲ در ھﻤﯿﻦ ﻣﺮﺣﻠﮫ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﭼﯿﺰي ﺟﺰ‬
‫ﯾﻜﻲ از ھﺰاران ﮔﻮﺷﺘﺨﻮار دﯾﮕﺮ ﻧﺒﻮد. ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﺑﺸﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﮔﻮھﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺧﻮد را آﺷﻜﺎر ﺳﺎزد ﻛﮫ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ او از ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻣﺘﺰﻟﺰل ﺷﻜﺎر ﺧﺎرج ﺷﺪ و ﺑﮫ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻣﻄﻤﺌﻨﺘﺮ و ﺛﺎﺑﺖﺗﺮ ﺣﯿﺎت ﭼﻮﭘﺎﻧﻲ درآﻣﺪ. در‬
‫اﯾﻦ ﺷﻜﻞ ﺟﺪﯾﺪ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺰاﯾﺎي ﮔﺮاﻧﺒﮭﺎﯾﻲ ﻧﺼﯿﺐ او ﺷﺪ ﻛﮫ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اھﻠﻲ ﻛﺮدن ﺣﯿﻮاﻧﺎت و‬
‫‪oo‬‬
‫ﺗﺮﺑﯿﺖ داﻣﮭﺎ و اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺷﯿﺮ. درﺳﺖ ﻧﻤﻲداﻧﯿﻢ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﻛﺠﺎ و در ﭼﮫ وﻗﺖ ﺑﮫ اھﻠﻲ ﻛﺮدن‬
‫ﭘﺲ از ﻛﺸﺘﻦ ﺣﯿﻮاﻧﺎت در ﺷﻜﺎر، ﺑﭽﮫھﺎي ﻛﻮﭼﻚ آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ﻣﺤﻞ ﺳﻜﻮﻧﺖ ﺧﻮد ﻣﻲآوردهاﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻛﻮدﻛﺎﻧﺸﺎن ﺑﺎ آﻧﮭﺎ ﺑﺎزي ﻛﻨﻨﺪ ﺧﻮردن ﺣﯿﻮان در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﮫ ﻧﯿﺰ اداﻣﮫ دارد، ﻣﻨﺘﮭﺎ ﻣﺪﺗﻲ ﺑﮫ او ﻣﮭﻠﺖ داده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد؛ اﻧﺴﺎن ﺣﯿﻮاﻧﺎت را در ﻣﺮﺣﻠﺔ دﯾﮕﺮ ﭼﻮن ﺑﺎرﻛﺶ ﺧﻮد ﺑﮫ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮده، وﻟﻲ رﻓﺘﺎرش ﺑﺎ آﻧﮭﺎ‬
‫‪yah‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎر آزادﻣﻨﺸﺎﻧﮫ ﺑﻮده و ﺣﯿﻮان ھﻤﻨﺸﯿﻦ ﺑﺎ اﻧﺴﺎن ﺷﺪه و ﺑﺎ ھﻢ ﻣﻲزﯾﺴﺘﮫاﻧﺪ. ﭘﺲ از آن، ﺑﺸﺮ ﺑﮫ ﺟﺎﯾﻲ‬
‫رﺳﯿﺪ ﻛﮫ ﻣﻌﺠﺰة ﺗﻮﻟﯿﺪﻣﺜﻞ را ﺗﺤﺖ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﺧﻮد ﻗﺮار داد و از ﯾﻚ ﺟﻔﺖ ﺣﯿﻮان ﻧﺮ و ﻣﺎده ﮔﻠﮫاي‬
‫ﻓﺮاھﻢ آورد. ﺷﯿﺮ ﺣﯿﻮاﻧﺎت اﯾﻦ ﻓﺮﺻﺖ را ﺑﺮاي زﻧﺎن اﯾﺠﺎد ﻛﺮد ﻛﮫ دورة ﺷﯿﺮ دادن ﻛﻮدﻛﺎن ﺧﻮد را‬
‫ﻛﻮﺗﺎھﺘﺮ ﺳﺎزﻧﺪ، و ﺑﮫ ﻋﻼوه، ﺑﺎ ﭘﯿﺪا ﺷﺪن اﯾﻦ ﻣﺎده، ﻣﺮگ و ﻣﯿﺮ اﻃﻔﺎل ﻛﻤﺘﺮ ﺷﺪ و ﻏﺬاي ﺟﺪﯾﺪي در‬
‫اﺧﺘﯿﺎر اﻧﺴﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺷﺪ ﺑﺮ روي آن ﺣﺴﺎب ﻛﺮد. ھﻤﺔ اﯾﻨﮭﺎ ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﻛﮫ ﻧﻔﻮس ﻓﺰوﻧﻲ ﭘﺬﯾﺮد‬
‫و زﻧﺪﮔﻲ ﺛﺎﺑﺖﺗﺮ و ﻣﻨﻈﻤﺘﺮ ﮔﺮدد و ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻲ اﯾﻦ ﻣﻮﺟﻮد ﺗﺮﺳﻮي ﺗﺎزه ﺑﮫ دوران رﺳﯿﺪه، ﯾﻌﻨﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫اﻧﺴﺎن، ﺑﺮ روي ﻛﺮة زﻣﯿﻦ اﺳﺘﻮارﺗﺮ ﺷﻮد.‬
‫در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﻛﮫ اﯾﻦ ﺣﻮادث اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺎد، زن ﺑﮫ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت راه ﯾﺎﻓﺖ و ﺳﺮ ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰي‬
‫زﻣﯿﻦ را ﭘﯿﺪا ﻛﺮد. ﺗﺎ آن ھﻨﮕﺎم ﻛﺎر زن ﺗﻨﮭﺎ اﯾﻦ ﺑﻮد ﻛﮫ، ﭼﻮن ﻣﺮد، ﺑﮫ ﺷﻜﺎر ﻣﻲرﻓﺖ و ﺑﺎ ﭼﻨﮕﺎل ﺧﻮد‬
‫زﻣﯿﻦ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﭼﺎدر را ﻣﻲﻛﺎوﯾﺪ ﺗﺎ ﻣﮕﺮ ﭼﯿﺰي ﻗﺎﺑﻞ ﺧﻮردن ﺑﮫ ﭼﻨﮓ آورد. در اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ، ھﻨﮕﺎم ﻏﺎﯾﺐ‬
‫ﺑﻮدن ﻣﺮد، زن در زﻣﯿﻦ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﻲﻛﺮد و رﯾﺸﮫھﺎي ﺧﻮردﻧﻲ را ﺑﯿﺮون ﻣﻲآورد، ﻣﯿﻮهھﺎ و داﻧﮫھﺎي‬
‫‪are‬‬
‫ﺟﻨﮕﻠﻲ و ﻋﺴﻞ و ﻗﺎرچ و ﻏﻼت ﺧﻮدرو را ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﻛﺮد ھﻢاﻛﻨﻮن، در ﺑﻌﻀﻲ از ﻗﺒﺎﯾﻞ اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ،‬
‫ﻏﻼﺗﻲ را ﻛﮫ ﺧﻮد ﺑﮫ ﺧﻮد ﻣﻲروﯾﻨﺪ درو ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ، ﺑﻲآﻧﻜﮫ در ﻓﻜﺮ ﻛﻮﺑﯿﺪن و ﺟﺪا ﻛﺮدن داﻧﮫ ﺑﯿﻔﺘﻨﺪ؛‬
‫ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن درة ﺳﺎﻛﺮاﻣﻨﺘﻮ ھﻨﻮز ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﮫاﻧﺪ از اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﮫ ﻗﺪم ﻓﺮاﺗﺮ ﮔﺬارﻧﺪ. ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ، ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ‬
‫ﻛﮫ ﺷﺎﯾﺪ ھﯿﭻﮔﺎه ﻧﺘﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺪاﻧﯿﻢ ﻛﮫ ﭼﮫ وﻗﺖ اﻧﺴﺎن ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر ﺑﮫ ﻋﻤﻞ و ﻧﻘﺸﻲ ﻛﮫ داﻧﺔ ﮔﯿﺎھﻲ دارد‬
‫ﭘﻲ ﺑﺮده و از دروﯾﺪن ﺑﮫ ﻛﺎﺷﺘﻦ ﭘﺮداﺧﺘﮫ اﺳﺖ؛ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ درﺑﺎرة اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﮫ ﺣﺪﺳﮭﺎﯾﻲ ﺑﺰﻧﯿﻢ، وﻟﻲ‬
‫‪set‬‬
‫ﻣﺤﺎل اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﻋﻠﻢاﻟﯿﻘﯿﻦ ﺑﺮﺳﯿﻢ. ﺷﺎﯾﺪ در آن ھﻨﮕﺎم ﻛﮫ اﻧﺴﺎن داﻧﮫھﺎ را ﻣﻲدروﯾﺪه و ﺣﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮده‬
‫اﺳﺖ، ﭘﺎرهاي از آﻧﮭﺎ در راه ﺑﮫ زﻣﯿﻦ رﯾﺨﺘﮫ و ﺳﺒﺰ ﺷﺪه و از ﺗﻜﺮار اﯾﻦ ﺣﺎدﺛﮫ رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ راز ﺑﺰرﮔﻲ‬
‫ﻛﮫ در روﯾﯿﺪن ﮔﯿﺎه ﻧﮭﻔﺘﮫ اﺳﺖ آﺷﻜﺎر ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ. ﻣﺮدم ﻗﺒﯿﻠﺔ ژواﻧﮓ داﻧﮫھﺎﯾﻲ را ﻛﮫ ﺑﮫ ﭼﻨﮓ ﻣﻲآوردﻧﺪ‬
‫ﺑﮫ ﻃﻮر ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺮ ﺧﺎك ﻣﻲﭘﺎﺷﯿﺪﻧﺪ و ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺳﺒﺰ ﺷﺪن آﻧﮭﺎ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ. ﺑﻮﻣﯿﺎن ﺑﻮرﻧﺌﻮ ﺑﺎ ﭼﻮب ﻧﻮك ﺗﯿﺰي‬
‫ﮔﻮداﻟﻲ در زﻣﯿﻦ ﺣﻔﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و داﻧﮫ را، در ﺿﻤﻦ راھﭙﯿﻤﺎﯾﻲ در ﻣﺰرﻋﮫ، در آن ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ. اﯾﻦ‬
‫‪an‬‬
‫ﻋﺼﺎي ﻧﻮك ﺗﯿﺰ ﺳﺎدهﺗﺮﯾﻦ وﺳﯿﻠﮫاي اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﺮاي ﻛﺸﺖ و ﻛﺎر از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ. ﺗﺎ‬
‫ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ، در ﻣﺎداﮔﺎﺳﻜﺎر، زﻧﺎن ﺑﺮاي ﻛﺸﺖ داﻧﮫ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﺑﺎزاﻧﻲ ﺻﻒ ﻣﻲﺑﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﯾﻚ‬
‫اﺷﺎره، ﭼﻮﺑﮭﺎي ﻧﻮك ﺗﯿﺰ ﺧﻮد را در زﻣﯿﻦ ﻓﺮو ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و داﻧﮫاي در آن ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ. و ﭘﺲ از‬
‫ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن آن ﺑﺎ ﺧﺎك، ﺑﺎ اﺷﺎرة دﯾﮕﺮ ﭘﯿﺶ رﻓﺘﮫ اﯾﻦ ﻛﺎر را از ﻧﻮ ﺷﺮوع‬
‫‪pym‬‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫﺗﺮ در ﺑﺬراﻓﺸﺎﻧﻲ آن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﮫ ﯾﻚ ﻗﻄﻌﮫ ﭼﻮب، ﻧﻮﻛﻲ ﺗﯿﺰ ﯾﺎ ﻗﻄﻌﺔ اﺳﺘﺨﻮاﻧﻲ ﻣﺘﺼﻞ‬
‫ﻛﺮده، روي آن، ﭼﻮب دﯾﮕﺮي ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﭼﻠﯿﭙﺎ ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ و ﻛﺸﺎورز ﺑﺎ ﭘﺎ آن را ﻣﻲﻓﺸﺮد و در زﻣﯿﻦ‬

10. ‫‪m‬‬
‫ﻓﺮو ﻣﻲﻛﺮد. ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻛﻮﻧﮓ ﻛﯿﺴﺘﺎذورھﺎ ﺑﮫ ﻣﻜﺰﯾﻚ درآﻣﺪﻧﺪ، دﯾﺪﻧﺪ ﻛﮫ آزﺗﻜﮭﺎ، ﺟﺰ اﯾﻦ، وﺳﯿﻠﮫاي‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺸﺖ ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ. ﭼﻮن اھﻠﻲ ﻛﺮدن ﺣﯿﻮاﻧﺎت و اﺳﺘﺨﺮاج ﻓﻠﺰات ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﻣﯿﺴﺮ ﺷﺪ، ﺗﻮاﻧﺴﺖ‬
‫ادوات ﺳﻨﮕﯿﻨﺘﺮي ﺑﺴﺎزد، و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻮد ﻛﮫ ﮔﺎوآھﻦ ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ اﺳﺒﺎب ﺳﺎﺑﻖ ﮔﺮدﯾﺪ؛ اﻧﺴﺎن ﺗﻮاﻧﺴﺖ‬
‫‪.co‬‬
‫زﻣﯿﻦ را ﺑﮭﺘﺮ زﯾﺮورو ﻛﻨﺪ، و آﻧﮕﺎه ﺳﺮ ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰي زﻣﯿﻦ را درﯾﺎﻓﺖ و ﮔﯿﺎھﺎن وﺣﺸﻲ را، ﻛﮫ ﺗﺎ آن‬
‫وﻗﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻜﺎرد، ﻛﺎﺷﺖ و در ﻧﻮع اﺟﻨﺎﺳﻲ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻜﺎرد ﺑﮭﺒﻮدھﺎي ﺗﺎزه اﯾﺠﺎد ﻛﺮد.‬
‫در آﺧﺮ ﻛﺎر، اﻧﺴﺎن ھﻨﺮ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﻲ و ﺧﺼﻠﺖ دوراﻧﺪﯾﺸﻲ را از ﻃﺒﯿﻌﺖ آﻣﻮﺧﺖ و ﻣﻔﮭﻮم زﻣﺎن را‬
‫درﯾﺎﻓﺖ. اﻧﺴﺎن ﻛﮫ ﻣﻜﺮر ﻣﻲدﯾﺪ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﭼﻮن دارﻛﻮب ﻓﻨﺪق و ﺳﺎﯾﺮ داﻧﮫھﺎ را در ﺷﻜﺎف درﺧﺖ ﭘﻨﮭﺎن‬
‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ و زﻧﺒﻮر، ﻋﺴﻞ را در ﻛﻨﺪوي ﺧﻮد ذﺧﯿﺮه ﻣﻲﻛﻨﺪ، ﻓﻜﺮ ذﺧﯿﺮه ﻛﺮدن ﺑﺮاي آﯾﻨﺪه را درﯾﺎﻓﺖ، و‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﮫ از ﻓﮭﻢ ﺑﺮﺳﺪ ھﺰاران ﺳﺎل در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻲﺗﻮﺟﮭﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ آﯾﻨﺪه ﺑﮫ ﺳﺮ‬
‫ﻣﻲﺑﺮده اﺳﺖ. وﺳﯿﻠﺔ ﻧﮕﺎھﺪاري ﮔﻮﺷﺖ از راه دود دادن ﯾﺎ ﻧﻤﻚﺳﻮد ﻛﺮدن ﯾﺎ ﻣﻨﺠﻤﺪ ﺳﺎﺧﺘﻦ آن ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫اﻧﺴﺎن اﻓﺘﺎد؛ ﻛﺎر ﻣﮭﻤﺘﺮ آﻧﻜﮫ اﻧﺒﺎرھﺎﯾﻲ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ داﻧﮫﺑﺎر از ﺑﺎران و رﻃﻮﺑﺖ و ﺟﺎﻧﻮران و دزدان‬
‫‪yah‬‬
‫ﺳﺎﺧﺖ و در آﻧﮭﺎ ﺧﻮراك ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻓﺼﻮل ﺑﯿﺤﺎﺻﻞ ﺳﺎل ذﺧﯿﺮه ﻛﺮد. ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ، ﺑﺎ ﻣﺮور زﻣﺎن‬
‫ﺑﺮ وي ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﻛﮫ ﻛﺸﺎورزي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ وﺳﯿﻠﮫاي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ ﺑﮭﺘﺮ و ﺑﺴﺎﻣﺎﻧﺘﺮ از ﺷﻜﺎر، ﺧﻮراك او را‬
‫ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻛﻨﺪ. ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺪ، اﻧﺴﺎن ﯾﻜﻲ از ﺳﮫ ﮔﺎﻣﻲ را ﻛﮫ ﺑﺮاي ﮔﺬﺷﺘﻦ از زﻧﺪﮔﻲ ﺟﺎﻧﻮري و‬
‫درآﻣﺪن ﺑﮫ ﻋﺎﻟﻢ ﺗﻤﺪن ﺿﺮوري اﺳﺖ ﺑﺮداﺷﺘﮫ ﺑﻮد، و اﯾﻦ ﺳﮫ ﻣﺮﺣﻠﮫ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از: ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ،‬
‫ﻛﺸﺎورزي، و ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ.‬
‫ﺑﺪﯾﮭﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺟﮭﺸﻲ از ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺷﻜﺎر ﺑﮫ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻛﺸﺎورزي ﭘﺎ ﻧﮕﺬاﺷﺘﮫ، ﺑﻠﻜﮫ از ﻣﺮاﺣﻞ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻄﻲ ﮔﺬﺷﺘﮫ اﺳﺖ. ﺑﺴﯿﺎري از ﻗﺒﺎﯾﻞ، ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎﯾﻲ، در ھﻤﺎن ﻣﺮﺣﻠﺔ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎﻗﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﺪه و از آن ﺗﺠﺎوز ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ، و در ﻧﺰد آﻧﺎن ﺷﻜﺎر وﻇﯿﻔﺔ ﻣﺮد و ﻛﺸﺎورزي ﻛﺎر زن اﺳﺖ. ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﮔﻔﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﺗﺤﻮﻻت ﺑﮫ ﺻﻮرت ﺗﺪرﯾﺠﻲ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ، ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﮫ ھﺮﮔﺰ اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات، ﺷﻜﻞ‬
‫ﻛﺎﻣﻞ ﭘﯿﺪا ﻧﻜﺮده اﺳﺖ. اﻧﺴﺎن، ﭘﺲ از آﻧﻜﮫ ﺑﮫ ﻛﺎﺷﺘﻦ زﻣﯿﻦ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﮫ، ﻃﺮﯾﻘﺔ ﺗﺎزهاي ﺑﺮاي ذﺧﯿﺮه ﻛﺮدن‬
‫ﺧﻮراك ﺑﺮ ﻃﺮﯾﻘﺔ ﻗﺪﯾﻤﻲ اﻓﺰوده و، در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل دورهھﺎي ﺗﺎرﯾﺦ، ﺧﻮراك ﻗﺪﯾﻢ را ﺑﺮ ﺧﻮراك ﺗﺎزه‬
‫‪are‬‬
‫ﺗﺮﺟﯿﺢ داده اﺳﺖ. ﻣﻲﺗﻮان ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺼﻮر ﻛﺮد ﻛﮫ اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ، ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ھﺰاران ﻧﻮع ﻣﺤﺼﻮل زﻣﯿﻦ‬
‫را ﺑﺮاي ﻏﺬاي ﺧﻮد ﻣﻮرد آزﻣﺎﯾﺶ‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﺑﺘﻮاﻧﺪ از اﯾﻦ ﻣﯿﺎن آﻧﭽﮫ را ﺑﺮاي ﺧﻮردن ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ و ﺑﯿﺰﯾﺎن اﺳﺖ ﭘﯿﺪا ﻛﻨﺪ؛ در ﻋﯿﻦ آﻧﻜﮫ اﯾﻦ‬
‫ﭼﯿﺰھﺎ را ﺑﺎ اﻧﻮاع ﻣﯿﻮه و داﻧﮫ و ﮔﻮﺷﺖ ﺷﻜﺎر و ﻣﺎھﻲ، ﻛﮫ از ﭘﯿﺶ ﺑﮫ آن ﺧﻮ ﻛﺮده ﺑﻮد، ﻣﻲآﻣﯿﺨﺘﮫ،‬
‫ھﻤﯿﺸﮫ ﻣﯿﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮش ﺑﮫ ﻃﺮف ﻏﻨﯿﻤﺘﮭﺎي ﺷﻜﺎر ﺑﻮده اﺳﺖ. ﻗﺒﺎﯾﻞ اوﻟﯿﮫ ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﺣﺮص ﺷﺪﯾﺪي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ‬
‫‪set‬‬
‫ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﻨﺪ، ﺣﺘﻲ وﻗﺘﻲ ھﻢ ﻛﮫ ﺧﻮراك اﺻﻠﻲ آﻧﺎن را داﻧﮫﺑﺎر و ﺳﺒﺰي و ﺷﯿﺮ ﺗﺸﻜﯿﻞ‬
‫ﻣﻲدھﺪ. ﭼﻮن ﺑﮫ ﺣﯿﻮاﻧﻲ ﻛﮫ ﺗﺎزه ﻣﺮده ﺑﺎﺷﺪ دﺳﺖ ﯾﺎﺑﻨﺪ، ﺑﺎ ﻛﻤﺎل اﺷﺘﮭﺎ ﺑﮫ ﺧﻮردن آن ﻣﺸﻐﻮل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ،‬
‫و ﻏﺎﻟﺐ اوﻗﺎت، ﺑﺮاي آﻧﻜﮫ زودﺗﺮ ﺑﮫ ﻣﻨﻈﻮر ﺧﻮد ﺑﺮﺳﺪ، آن را ﺧﺎم ﺧﺎم ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ و ﺑﺎ آن دﻧﺪاﻧﮭﺎي‬
‫ﺳﺎﻟﻢ و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﻛﮫ دارﻧﺪ، ﭘﺲ از ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎھﻲ، ﭼﯿﺰي ﺟﺰ ﻣﺸﺘﻲ اﺳﺘﺨﻮان ﺗﻮدهﺷﺪه ﺑﺮﺟﺎي‬
‫ﻧﻤﻲﮔﺬارﻧﺪ. ﯾﻚ ﻗﺒﯿﻠﮫ، ﺑﺘﻤﺎﻣﻲ، ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺪت ﯾﻚ ھﻔﺘﮫ ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻮر و ﺳﺮوري ﺑﺮ ﮔﺮد ﺟﺴﺪ ﺑﺎﻟﻲ ﻛﮫ‬
‫‪an‬‬
‫ﺑﺮ ﺳﺎﺣﻞ درﯾﺎ اﻓﺘﺎده و ﻣﺮده اﺳﺖ ﺑﺮﭘﺎ دارﻧﺪ و ﺑﺎ ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ آن ﺧﻮش ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺑﺎ آﻧﻜﮫ ﻓﻮﺋﺠﯿﺎن از‬
‫ﭘﺨﺘﻦ ﺳﺮ رﺷﺘﮫ دارﻧﺪ، ﻣﻊذﻟﻚ ﮔﻮﺷﺖ ﺧﺎم را ﺑﺮ ﭘﺨﺘﺔ آن ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﻲدھﻨﺪ، و ﭼﻮن ﯾﻚ ﻣﺎھﻲ ﺑﮫ ﭼﻨﮕﺸﺎن‬
‫اﻓﺘﺪ ﭘﺸﺖ ﮔﻮﺷﺶ را ﮔﺎز ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ آن را ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ و ﺳﭙﺲ از ﺳﺮ ﺗﺎ دم آن را ﺑﺪون ھﯿﭻ‬
‫ﺗﺸﺮﯾﻔﺎﺗﻲ ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ. اﯾﻦ اﻗﻮام، ﭼﻮن اﻃﻤﯿﻨﺎن ﻧﺪاﺷﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ھﻤﯿﺸﮫ ﺑﺮ ﺧﻮردﻧﻲ دﺳﺖ ﺧﻮاھﻨﺪ ﯾﺎﻓﺖ،‬
‫‪pym‬‬
‫ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ھﺮ ﭼﯿﺰ را ﻛﮫ ﺑﮫ دﺳﺘﺸﺎن ﻣﻲاﻓﺘﺎده، از ﺻﺪف و ﻗﻮرﺑﺎﻏﮫ و ﺧﺮﭼﻨﮓ و ﺣﻠﺰون و ﻣﻮش و ﻣﻮش‬
‫ﺻﺤﺮاﯾﻲ و ﻋﻨﻜﺒﻮت و ﻛﺮم زﻣﯿﻦ و ﺳﻮﺳﻤﺎر و ﻣﺎر و ﺳﮓ و اﺳﺐ و ھﺰارﭘﺎ و ﻣﻠﺦ و ﺣﺸﺮات و ﺗﺨﻢ‬
‫ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن و ﺧﺰﻧﺪﮔﺎن و رﯾﺸﺔ ﮔﯿﺎھﺎن و ﺷﭙﺶ و ﺟﺰ آﻧﮭﺎ ﻣﻲﺧﻮردهاﻧﺪ، و ھﺮ ﺧﻮراﻛﻲ در وﺿﻌﻲ ﻧﺰد‬

11. ‫‪m‬‬
‫آﻧﺎن ﻋﻨﻮان ﻏﺬاي ﻟﺬﯾﺬي ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ. ﺑﻌﻀﻲ از ﺑﻮﻣﯿﺎن ﻣﮭﺎرﺗﻲ ﺧﺎص در ﺷﻜﺎر ﻣﻮرﭼﮫ دارﻧﺪ و‬
‫ﺑﻌﻀﻲ دﯾﮕﺮ ﺣﺸﺮات را در آﻓﺘﺎب ﻣﻲﺧﺸﻜﺎﻧﻨﺪ و ذﺧﯿﺮه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و در روزھﺎي ﺟﺸﻦ و ﻣﮭﻤﺎﻧﻲ ﺑﮫ‬
‫ﻣﺼﺮف ﻣﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ؛ ﺑﻌﻀﻲ دﯾﮕﺮ ﺷﭙﺶ ﺳﺮ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ را ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ، و ﭼﻮن ﺑﺮ ﻋﺪة زﯾﺎدي ﺷﭙﺶ دﺳﺖ‬
‫‪.co‬‬
‫ﯾﺎﺑﻨﺪ ﺑﺎ آن آﺑﮕﻮﺷﺘﻲ ﻣﻲﭘﺰﻧﺪ و از آﻧﻜﮫ دﺷﻤﻨﻲ را ﺑﮫ ﭼﻨﮓ آوردهاﻧﺪ، ھﻨﮕﺎم ﺧﻮردن آن، ﺑﺎﻧﮓ ﺷﺎدي‬
‫ﺑﺮﻣﻲدارﻧﺪ. ﻓﮭﺮﺳﺖ ﻏﺬاﯾﻲ ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻋﻘﺐاﻓﺘﺎده، ﻛﮫ ﺑﺎ ﺷﻜﺎر زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ، ﺑﺎ ﻓﮭﺮﺳﺖ ﺧﻮراك ﻃﺒﻘﺎت‬
‫ﻋﺎﻟﻲ ﺑﻮزﯾﻨﮕﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﻛﻢ اﺧﺘﻼف دارد.‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن آﺗﺶ را ﭘﯿﺪا ﻛﺮد، اﯾﻦ ﺣﺮص ﻛﻮر ﻛﻮراﻧﮫ ﻛﮫ ﺑﮫ ﺧﻮردن ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ داﺷﺖ ﺗﺨﻔﯿﻒ‬
‫‪oo‬‬
‫ﯾﺎﻓﺖ، و آﺗﺶ، ﺑﮫ دﺳﺘﯿﺎري ﻛﺸﺎورزي، ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪي اﻧﺴﺎن را ﺑﮫ ﺷﻜﺎر ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي ﻛﻤﺘﺮ ﺳﺎﺧﺖ. ﺑﺎ ﭘﺨﺘﮫ‬
‫ﺷﺪن ﻏﺬا، ﺟﺬب ﺳﻠﻮﻟﻮز و ﻧﺸﺎﺳﺘﮫاي ﻛﮫ در ﮔﯿﺎھﺎن ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ، و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺧﺎم ﺑﺴﯿﺎري از آﻧﮭﺎ‬
‫ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﺧﻮردن ﻣﻲﺷﻮد، آﺳﺎن ﮔﺸﺖ، و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﻧﺴﺎن ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺷﺎﻟﻮدة ﻏﺬاي ﺧﻮد را ﺑﺮ روي‬
‫داﻧﮫﺑﺎر و ﺑﻘﻮﻻت ﻗﺮار دھﺪ. از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ، ﺑﺎ ﭘﺨﺘﮫ ﺷﺪن ﻏﺬا، ﻣﻮاد ﺳﺨﺖ آن ﻧﺮم ﺷﺪ و اﺣﺘﯿﺎج ﺑﮫ‬
‫‪yah‬‬
‫ﺟﻮﯾﺪن ﻧﻘﺼﺎن ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ و از ھﻤﯿﻨﺠﺎ ﺧﺮاب ﺷﺪن دﻧﺪاﻧﮭﺎ، ﻛﮫ ﯾﻜﻲ از ﻣﻌﺎﯾﺐ ﻣﺪﻧﯿﺖ اﺳﺖ، ﺑﺘﺪرﯾﺞ آﻏﺎز‬
‫ﻛﺮد.‬
‫ﮔﻮﺷﺖ ھﻤﻨﻮﻋﺎن وي، ﯾﻌﻲ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﻮد. ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺼﺪﯾﻖ ﻛﺮد ﻛﮫ زﻣﺎﻧﻲ، آدﻣﺨﻮاري در ﻣﯿﺎن‬
‫ﻗﺒﺎﯾﻞ اوﻟﯿﮫ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻋﻤﻮﻣﯿﺖ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ؛ اﯾﻦ ﻋﺎدت را در ﻣﯿﺎن ﻣﻠﺘﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ از ﻟﺤﺎظ ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺘﺄﺧﺮ ھﺴﺘﻨﺪ،‬
‫از ﻗﺒﯿﻞ اﯾﺮﻟﻨﺪﯾﺎن و اﯾﺒﺮﯾﺎﯾﯿﺎن و ﭘﯿﻜﺘﮭﺎ و ﺣﺘﻲ ﻧﺰد ﻣﺮدم داﻧﻤﺎرك در ﻗﺮن ﯾﺎزدھﻢ ﺳﺮاغ دادهاﻧﺪ. در‬
‫ﺑﺴﯿﺎري از ﻧﻮاﺣﻲ، ﮔﻮﺷﺖ اﻧﺴﺎن ﻋﻨﻮان ﻛﺎﻻي ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ داﺷﺘﮫ و ﻣﺮدم ﻣﻄﻠﻘﺎ اﻃﻼﻋﻲ از ﻣﺮاﺳﻢ دﻓﻦ‬
‫ً‬ ‫@‪h‬‬
‫ﻣﯿﺖ ﻧﺪاﺷﺘﮫاﻧﺪ. در ﻛﻨﮕﻮي ﻋﻠﯿﺎ ﻣﺮد و زن و ﺑﭽﮫ را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﮔﻮﺷﺖ ﻗﺼﺎﺑﻲ آﺷﻜﺎرا ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش‬
‫ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ. در ﺟﺰﯾﺮة ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﮔﻮﺷﺖ اﻧﺴﺎن را، ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻮﺷﺖ ﺣﯿﻮاﻧﺎت، در دﻛﺎﻧﮭﺎي ﻗﺼﺎﺑﻲ ﺑﮫ‬
‫ﻗﻨﺎره ﻣﻲزدﻧﺪ و ﺑﮫ ﻓﺮوش ﻣﻲرﺳﺎﻧﯿﺪﻧﺪ، و در ﺑﻌﻀﻲ از ﺟﺰاﯾﺮ ﺳﻠﯿﻤﺎن اﺳﺮاي اﻧﺴﺎﻧﻲ، ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ زﻧﺎن‬
‫ً‬
‫را، ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮك ﻣﻲﭘﺮوردﻧﺪ و ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﻦ در روزھﺎي ﺟﺸﻦ و ﻣﮭﻤﺎﻧﻲ آﻣﺎده ﻧﮕﺎه ﻣﻲداﺷﺘﮫاﻧﺪ. ﻓﻮﺋﺠﯿﺎن‬
‫ﮔﻮﺷﺖ زن را ﺑﺮ ﮔﻮﺷﺖ ﺳﮓ ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﻲدادهاﻧﺪ، ﭼﮫ، ﺑﮫ ﻗﻮل آﻧﺎن، ﮔﻮﺷﺖ ﺳﮓ ﻣﺰة ﺑﺪﺗﺮي داﺷﺘﮫ‬
‫‪are‬‬
‫اﺳﺖ. ﯾﻜﻲ از ﺑﻮﻣﯿﺎن ﺟﺰﯾﺮة ﺗﺎھﯿﺘﻲ ﺑﮫ ﭘﯿﺮﻟﻮﺗﻲ، ﺳﯿﺎح ﻣﻌﺮوف، ﮔﻔﺘﮫ ﺑﻮد ﻛﮫ: »ﮔﻮﺷﺖ اﻧﺴﺎن‬
‫ﺳﻔﯿﺪﭘﻮﺳﺖ ﭼﻮن ﺧﻮب ﭘﺨﺘﮫ ﺷﻮد ﻣﺰة ﻣﻮز رﺳﯿﺪه را دارد.« اھﺎﻟﻲ ﺟﺰﯾﺮة ﻓﯿﺠﻲ ﮔﻮﺷﺖ ﺳﻔﯿﺪﭘﻮﺳﺘﺎن را‬
‫دوﺳﺖ ﻧﺪارﻧﺪ، ﭼﮫ آن را ﺳﻔﺖ و ﭘﺮﻧﻤﻚ ﻣﻲداﻧﻨﺪ، و ﭼﻮن ﯾﻚ ﻣﻼح اروﭘﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﭼﻨﮓ آﻧﺎن ﺑﯿﻔﺘﺪ آن را‬
‫ﺑﺮاي ﺧﻮردن ﻧﯿﻜﻮ ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﯾﻨﺪ ﻛﮫ ﻣﺰة ﮔﻮﺷﺖ ﻣﺮدم ﭘﻮﻟﯿﻨﺰي ﻟﺬﯾﺬﺗﺮ اﺳﺖ.‬
‫آﯾﺎ ﻋﺎدت آدﻣﺨﻮاري از ﻛﺠﺎ ﭘﯿﺪا ﺷﺪه؟ ﺑﻌﯿﺪ اﺳﺖ ﻛﮫ اﯾﻦ ﻋﺎدت ﻧﺘﯿﺠﺔ ﻗﺤﻄﻲ و ﻧﻘﺼﺎن ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﻲ‬
‫‪set‬‬
‫ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ، و اﮔﺮ ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﭼﻨﯿﻦ ھﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ، ﭘﺲ از رﻓﻊ ﻗﺤﻄﻲ ﻧﯿﺰ اﯾﻦ ﻋﺎدت ﺑﺮﻗﺮار ﻣﺎﻧﺪه و آن ﭼﯿﺰ‬
‫ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻣﺮدم اوﻟﯿﮫ ﻗﻀﯿﺔ ﺳﯿﺮ ﻛﺮدن ﺷﻜﻢ ﺑﻮد، اﯾﻨﻚ، ﻋﻨﻮان ﺗﻔﻨﻦ و ھﻮا و ھﻮﺳﻲ ﭘﯿﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ.‬
‫اﻛﻨﻮن ﺑﺮاي ﺑﺴﯿﺎري از ﻗﺒﺎﯾﻞ، ﺧﻮن اﻧﺴﺎن ﻏﺬاي ﺑﺴﯿﺎر ﻟﺬﯾﺬي اﺳﺖ و ﺑﮫ ھﯿﭻ وﺟﮫ از روي اﻛﺮاه و‬
‫ﺗﺮس و ﻧﻔﺮت ﺑﮫ آن ﻧﻤﻲﻧﮕﺮﻧﺪ، و ﭼﮫ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺮدم ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻛﮫ ﭘﺎﻛﺪل و ﻧﯿﻜﻮﻣﻨﺶ ھﺴﺘﻨﺪ و، در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل،‬
‫ﺧﻮن آدم را ﮔﺎھﻲ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان دوا و ﮔﺎھﻲ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان وﻓﺎي ﺑﮫ ﻧﺬر، ﯾﺎ اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﻲ دﯾﻨﻲ، ﻣﻲآﺷﺎﻣﻨﺪ، و‬
‫‪an‬‬
‫ﻏﺎﻟﺒﺎ ﻋﻘﯿﺪهﺷﺎن اﯾﻦ اﺳﺖ ﻛﮫ ﭼﻮن ﺧﻮن ﻛﺴﻲ آﺷﺎﻣﯿﺪه ﺷﻮد ﻧﯿﺮوي او ﺑﮫ ﺷﺨﺼﻲ ﻛﮫ آن را آﺷﺎﻣﯿﺪه اﺳﺖ‬ ‫ً‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲﯾﺎﺑﺪ. ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ اﻧﺴﺎن ھﺮﮔﺰ ﻣﺎﯾﺔ ﺷﺮﻣﺴﺎري ﻧﺒﻮده و ﻇﺎھﺮا ﭼﻨﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﺮدم‬
‫ً‬
‫اوﻟﯿﮫ، از ﻟﺤﺎظ اﺧﻼﻗﻲ، ﻓﺮﻗﻲ ﻣﯿﺎن ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ ﺣﯿﻮان و اﻧﺴﺎن ﻗﺎﺋﻞ ﻧﺒﻮدهاﻧﺪ. در ﺟﺰاﯾﺮ ﻣﻼﻧﺰي اﯾﻦ‬
‫ﻣﺎﯾﺔ اﻓﺘﺨﺎر رﺋﯿﺲ ﻗﺒﯿﻠﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ دوﺳﺘﺎن ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ ﻛﺒﺎبﺷﺪة اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﮭﻤﺎن ﻛﻨﺪ. اﯾﻦ‬
‫‪pym‬‬
‫ﮔﻔﺘﺔ ﯾﻜﻲ از رؤﺳﺎي ﻓﯿﻠﺴﻮفﻣﻨﺶ ﻗﺒﺎﯾﻞ ﺑﺮزﯾﻞ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﮔﻮﯾﺪ: »اﮔﺮ ﻣﻦ دﺷﻤﻨﻲ را ﺑﻜﺸﻢ، ﺷﻚ ﻧﯿﺴﺖ‬
‫ﻛﮫ ﺑﮭﺘﺮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ او را ﺑﺨﻮرم و ﻧﮕﺬارم ﮔﻮﺷﺘﺶ ﻓﺎﺳﺪ ﺷﻮم و ﻛﺴﻲ از آن ﺑﮭﺮهاي ﺑﺮﻧﮕﯿﺮد… آﻧﭽﮫ‬

12. ‫‪m‬‬
‫دردﻧﺎك اﺳﺖ آن ﻧﯿﺴﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن را ﺑﺨﻮرﻧﺪ، ﺑﻠﻜﮫ ﺑﺪ آن اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﻤﯿﺮد؛ ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﻛﺸﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮم‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻦ ﯾﻜﺴﺎن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻗﺒﯿﻠﺔ دﺷﻤﻦ ﻣﺮا ﺑﺨﻮرد ﯾﺎ ﺑﮫ ﺣﺎل‬
‫‪.co‬‬
‫ﮔﻮﺷﺖ اﻧﺴﺎن ﻧﯿﺎﻓﺘﮫام.«‬
‫ﺑﯿﺸﻚ، اﯾﻦ ﻋﺎدت از ﻟﺤﺎظ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﭘﺎرهاي ﻓﻮاﯾﺪ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ. در واﻗﻊ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ اﺟﺮاي ﻃﺮح ﺳﻮﯾﻔﺖ‬
‫اﺳﺖ ﻛﮫ ﭘﯿﺸﻨﮭﺎد ﻛﺮده ﺑﻮد ﺑﭽﮫھﺎي زاﯾﺪ ﺑﺮ اﺣﺘﯿﺎج را ﺑﮫ ﻣﺼﺮف ﺧﻮراك ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ و ﺑﺮاي ﭘﯿﺮان‬
‫ﻓﺮﺻﺘﻲ اﯾﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ ﺷﻜﻠﻲ ﻛﮫ ﻧﻔﻌﺶ ﺑﮫ دﯾﮕﺮان ﺑﺮﺳﺪ از دﻧﯿﺎ ﺑﺮوﻧﺪ. ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ از ﻣﺮاﺳﻢ و‬
‫‪oo‬‬
‫ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت ﻏﯿﺮﻻزﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﺮاي ﻛﻔﻦ و دﻓﻦ اﻣﻮات ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﯾﺮد و ﻋﻨﻮان ﺗﺠﻤﻠﻲ دارد ﻧﯿﺰ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي‬
‫ﻣﻲﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﮫ ﻋﻘﯿﺪة ﻣﻮﻧﺘﻨﻲ اﯾﻨﻜﮫ ﺑﮫ ﺑﮭﺎﻧﺔ دﯾﻦ و ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎري ﻛﺴﻲ را ﺗﺎ ﺑﮫ ﺣﺪ ﻣﺮگ ﻋﺬاب و ﺷﻜﻨﺠﮫ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ – ھﻤﭽﻨﺎﻧﻜﮫ در زﻣﺎن او ﻣﺮﺳﻮم ﺑﻮد – ﺑﺴﯿﺎر وﺣﺸﯿﺎﻧﮫﺗﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﮫ او را ﺑﻌﺪ از ﻣﺮگ ﺑﭙﺰﻧﺪ‬
‫و ﺑﮫ ﻣﺼﺮف ﺧﻮراك ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ. ﺑﮫ ھﺮ ﺻﻮرت ﺑﺎﯾﺪ اﻓﻜﺎر و ﻣﻌﺘﻘﺪات دﯾﮕﺮان را ﻣﺤﺘﺮم ﺷﻤﺮد.‬
‫‪yah‬‬
‫‪ -II‬ﺷﺎﻟﻮدهھﺎي ﺻﻨﺎﻋﺖ‬
‫آﺗﺶ – ادوات و آﻻت اوﻟﯿﮫ – ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﻲ و ﻛﻮزهﮔﺮي – ﺑﻨﺎﯾﻲ و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ – ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ و اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻲ‬
‫اﮔﺮ اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ، و ﻣﺪﻧﯿﺖ ﺑﺎ ﻛﺸﺎورزي آﺷﻜﺎر ﺷﺪه، ﺻﻨﺎﻋﺖ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﭘﯿﺪا ﺷﺪن آﺗﺶ‬
‫@‪h‬‬
‫اﻣﻜﺎنﭘﺬﯾﺮ ﮔﺸﺘﮫ اﺳﺖ. اﻧﺴﺎن ھﺮﮔﺰ آﺗﺶ را اﺧﺘﺮاع ﻧﻜﺮده، ﺑﻠﻜﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﺠﺰه ﺑﮫ دﺳﺖ ﻃﺒﯿﻌﺖ اﻧﺠﺎم‬
‫ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ، ﺧﻮاه از ﻣﺎﻟﺶ ﺑﺮﮔﮭﺎ و ﺷﺎﺧﮫھﺎي درﺧﺘﺎن ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ، ﺧﻮاه از ﺟﮭﯿﺪن ﺑﺮق، ﺧﻮاه از‬
‫ﺗﺮﻛﯿﺐ ﭘﺎرهاي ﻣﻮاد ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﻲ؛ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ھﻮش ﺧﻮد ﺗﻮاﻧﺴﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ از ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻛﻨﺪ و ﻓﻦ درﺳﺖ‬
‫ﻛﺮدن آﺗﺶ را ﺑﮫ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻛﻤﺎل ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ. ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﺮ ﻣﻌﺠﺰة آﺗﺶ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ، آن را ﺑﮫ ھﺰاران‬
‫ﺧﺪﻣﺖ ﮔﻤﺎﺷﺖ، ﻛﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ آﻧﮭﺎ، ﺑﮫ ﮔﻤﺎن ﻣﺎ، ﻣﻘﮭﻮر ﻛﺮدن ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ دﺷﻤﻦ او ﯾﻌﻨﻲ ﺗﺎرﯾﻜﻲ ﺷﺐ ﺑﻮد؛‬
‫ﭘﺲ از آن، از آﺗﺶ اﺳﺘﻔﺎدة ﺣﺮارﺗﻲ ﻛﺮد و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﻮاﻧﺴﺖ از ﻣﻨﺎﻃﻖ اﺳﺘﻮاﯾﻲ ﺑﮫ ﺟﺎھﺎي دﯾﮕﺮ‬
‫‪are‬‬
‫ﺑﺮود و ﺧﺮده ﺧﺮده ﺗﻤﺎم ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ را آﺑﺎد و ﻗﺎﺑﻞ ﺳﻜﻮﻧﺖ ﺳﺎزد؛ ﺳﭙﺲ، ﺑﺎ آﺗﺶ، ﻓﻠﺰات را ﻧﺮم و‬
‫ﭼﻜﺸﺨﻮار ﺳﺎﺧﺖ و از ﻣﺨﻠﻮط ﻛﺮدن آﻧﮭﺎ ﺑﺎ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﭼﯿﺰھﺎﯾﻲ ﺑﮫ دﺳﺖ آورد ﻛﮫ، از ﺣﯿﺚ ﺳﺨﺘﻲ و‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري، ﺑﮫ ھﯿﭻ وﺟﮫ ﺑﺎ آﻧﭽﮫ از ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺑﮫ دﺳﺖ ﻣﻲآﻣﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﯿﺎس ﻧﺒﻮد. آﺗﺶ ﺑﮫ اﻧﺪازهاي در ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﺮدم اوﻟﯿﮫ ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ و ﭘﺮﺳﻮد ﺑﻮد ﻛﮫ آن را ﯾﻜﻲ از ﻣﻌﺠﺰات ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﭼﻮن ﺧﺪاﯾﻲ ﺳﺘﺎﯾﺸﺶ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ، و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﺟﺸﻨﮭﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺮاي ﻋﺒﺎدت آن ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ و آن را ﻣﺮﻛﺰ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ و‬
‫ﺧﺎﻧﺔ ﺧﻮﯾﺶ ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ. ھﺮﮔﺎه ﻛﮫ از ﺟﺎﯾﻲ ﺑﮫ ﺟﺎي دﯾﮕﺮ ﻧﻘﻞ ﻣﻜﺎن ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ آﺗﺶ را ﺑﺎ ﺧﻮد ھﻤﺮاه‬
‫‪set‬‬
‫ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ و ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪن آن ﺧﺮﺳﻨﺪي ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲدادﻧﺪ. روﻣﯿﺎن ﻗﺪﯾﻢ ﺑﮫ ﻗﺪري در اﯾﻦ ﻛﺎر‬
‫ﺗﻌﺼﺐ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﮫ دﺧﺘﺮ ﺑﺎﻛﺮهاي را ﻛﮫ در ﻣﻌﺒﺪ ﺧﺪاي آﺗﺶ ﻧﮕﮭﺒﺎن آن ﺑﻮد و ﻏﻔﻠﺖ ﻣﻲﻛﺮد و ﺳﺒﺐ‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪن آﺗﺶ ﺟﺎوداﻧﻲ‬
‫‪an‬‬
‫اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ، در ﻋﯿﻦ آﻧﻜﮫ ﺑﮫ ﺷﻜﺎر ﻣﻲرﻓﺖ و ﮔﻠﮫھﺎي ﺧﻮد را ﻣﻲﭼﺮاﻧﺪ و ﺑﮫ زﯾﺮورو ﻛﺮدن زﻣﯿﻦ‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮد، ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ در ﻓﻜﺮ ﯾﺎﻓﺘﻦ وﺳﺎﯾﻞ ﻣﻜﺎﻧﯿﻜﯿﻲ ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﺣﻞ ھﺰاران ﻣﺴﺌﻠﺔ زﻧﺪﮔﻲ دﺳﺘﯿﺎر‬
‫وي ﺑﺎﺷﺪ. در آﻏﺎز ﻛﺎر، ﺑﮫ اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻊ ﺑﻮد ﻛﮫ از ﻣﻮاھﺐ ﻃﺒﯿﻌﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ، و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ ﻣﯿﻮهھﺎي‬
‫زﻣﯿﻦ را ﺑﺮاي ﺧﻮراك، ﭘﻮﺳﺖ و ﭘﺸﻢ ﺣﯿﻮاﻧﺎت را ﺑﺮاي ﭘﻮﺷﺎك، و ﻏﺎرھﺎ را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﺴﻜﻦ ﺧﻮد ﺑﮫ‬
‫ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮد. ﭘﺲ از آن ﺷﺎﯾﺪ ﺑﮫ اﯾﻦ ﻓﻜﺮ اﻓﺘﺎد )از آن ﺟﮭﺖ ﻣﻲﮔﻮﯾﻢ ﺷﺎﯾﺪ ﻛﮫ ﺟﺰ ﺣﺪس زدن ﭼﺎرهاي‬
‫‪pym‬‬
‫ﻧﺪارم( ﻛﮫ از اﻓﺰارھﺎ و ﺣﺮﻛﺎت ﺟﺎﻧﻮران ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻛﻨﺪ: ﻣﻲدﯾﺪ ﻛﮫ ﻣﯿﻤﻮﻧﮭﺎ ﺑﮫ دﺷﻤﻨﺎن ﺧﻮد ﻣﯿﻮه ﯾﺎ ﺳﻨﮓ‬
‫ﭘﺮﺗﺎب ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﮔﺮدو و ﺻﺪف را، ﺑﺮاي ﺧﻮردن، ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ﺑﺎز ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛ و ﺳﮕﮭﺎي آﺑﻲ ﺑﺮ روي‬

13. ‫‪m‬‬
‫رودﺧﺎﻧﮫ ﺳﺪ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ، و ﺷﻤﭙﺎﻧﺰهھﺎ ﭼﯿﺰي ﺷﺒﯿﮫ ﺑﮫ ﻛﻮخ ﺑﻨﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ. ﭼﻮن ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي ﻓﻜﯿﻦ و دﻧﺪاﻧﮭﺎ و‬
‫وﺳﺎﯾﻞ دﻓﺎع و ﺷﺎﺧﮭﺎي ﺟﺎﻧﻮران و اﺳﺘﺤﻜﺎم ﭘﻮﺳﺖ آﻧﮭﺎ را ﻣﻲدﯾﺪ، در ﺻﺪد ﺑﺮآﻣﺪ ﺗﺎ اﺳﺒﺎﺑﮭﺎﯾﻲ ﺑﺴﺎزد‬
‫ﻛﮫ ﻛﺎر اﻧﺪاﻣﮭﺎي ﺣﯿﻮاﻧﺎت از آﻧﮭﺎ ﺳﺎﺧﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﮫ ﻗﻮل ﻓﺮاﻧﻜﻠﯿﻦ »اﻧﺴﺎن ﺟﺎﻧﻮري اﺳﺖ ﻛﮫ اﻓﺰار ﺑﮫ ﻛﺎر‬
‫‪.co‬‬
‫ﻣﻲﺑﺮد«؛ وﻟﻲ در اﯾﻦ ﺧﺼﻠﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎري ﺧﺼﺎل دﯾﮕﺮ ﻛﮫ ﺑﮫ آﻧﮭﺎ اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ، از ﻟﺤﺎظ درﺟﮫ ﺑﺎ‬
‫ﺣﯿﻮان اﻣﺘﯿﺎز دارﯾﻢ ﻧﮫ از ﺣﯿﺚ ﻧﻮع و ﻃﺒﯿﻌﺖ.‬
‫ﻃﺒﯿﻌﺘﻲ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ را اﺣﺎﻃﮫ ﻛﺮده ﺑﻮد ادوات و اﻓﺰار ﺑﯿﺸﻤﺎري در اﺧﺘﯿﺎر او ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ. اﻧﺴﺎن ﺑﺎ‬
‫ﭼﻮب ﺧﯿﺰران، ﻧﯿﺰه و ﻛﺎرد و ﺳﻮزن و ﺑﻄﺮي ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ و از ﺷﺎﺧﮫھﺎي درﺧﺖ، ﮔﺎز و ﮔﯿﺮه ﺗﮭﯿﮫ‬
‫‪oo‬‬
‫ﻣﻲﻛﺮد، و ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺖ درﺧﺘﺎن، ﻃﻨﺎب و ﭘﺎرﭼﮫھﺎي ﻣﺘﻨﻮع ﻣﻲﺑﺎﻓﺖ. از آﻧﭽﮫ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺖ،‬
‫ﻣﮭﻤﺘﺮ از ھﻤﮫ، ﭼﻮﺑﺪﺳﺘﻲ و ﻋﺼﺎ ﺑﻮد؛ ﻋﺼﺎ ﺑﺎ اﯾﻨﻜﮫ اﺑﺪاﻋﻲ ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎده ﺑﻮد ﺑﮫ اﻧﺪازهاي ﺑﮫ ﻛﺎر او‬
‫ﻣﻲﺧﻮرد ﻛﮫ رﻓﺘﮫ رﻓﺘﮫ رﻣﺰ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي و اﻗﺘﺪار ﮔﺮدﯾﺪ، و ﻣﻈﺎھﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ آن در ﻋﺼﺎي ﺟﺎدوﯾﻲ ﭘﺮﯾﺎن‬
‫و ﻋﺼﺎي ﻣﻮﺳﻲ و ﻋﺼﺎي ﻋﺎﺟﻲ ﻛﻨﺴﻮﻟﮭﺎ، در ﺣﻜﻮﻣﺖ روم ﻗﺪﯾﻢ، و ﻋﺼﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﻗﺎﺿﻲ ﯾﺎ ﭘﺎدﺷﺎه در‬
‫‪yah‬‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲﮔﯿﺮد ھﻨﻮز ﺟﻠﻮهﮔﺮ اﺳﺖ؛ اﯾﻦ ﻋﺼﺎ در ﻛﺸﺎورزي ﺑﮫ ﻛﺎر ﺑﺬراﻓﺸﺎﻧﻲ ﻣﻲﺧﻮرد و در ﻛﺎرزار،‬
‫ﻋﻨﻮان ﻧﯿﺰه و ﭘﯿﻜﺎن و ﺷﻤﺸﯿﺮ و ﺳﺮﻧﯿﺰه را ﭘﯿﺪا ﻣﻲﻛﺮد. ھﻤﭽﻨﯿﻦ اﻧﺴﺎن از ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ و ﺳﻨﮕﮭﺎ اﺳﻠﺤﮫ‬
‫و ادواﺗﻲ ﺳﺎﺧﺖ، ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻜﺶ و ﺳﻨﺪان و دﯾﮓ و ﻛﺎرد و ﺳﺮﭘﯿﻜﺎن و اره و رﻧﺪه و اھﺮم و داس و ﻣﺘﮫ و‬
‫ﺟﺰ آﻧﮭﺎ، ﻛﮫ اﻣﺮوز ھﻤﺔ آﻧﮭﺎ را ﻣﻲﺗﻮان در ﻣﻮزهھﺎ دﯾﺪ. ﺑﺎ ﺻﺪف ﺣﯿﻮاﻧﺎت، ﻛﮫ در ﻛﻨﺎر درﯾﺎ ﺑﮫ دﺳﺖ‬
‫ﻣﻲآورد، ﻗﺎﺷﻖ و ﺑﺸﻘﺎب و ﻛﺎﺳﮫ و ﺗﯿﻎ و ﻗﻼب ﻣﺎھﯿﮕﯿﺮي ﺳﺎﺧﺖ، و ﻧﯿﺰ از ﺷﺎخ و اﺳﺘﺨﻮان و ﭘﻮﺳﺖ و‬
‫دﻧﺪان آﻧﮭﺎ اﻓﺰارھﺎي ﺧﺮد و درﺷﺖ دﯾﮕﺮي ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻓﺮاھﻢ آورد. ﺑﺮاي ھﻤﺔ اﯾﻦ آﻻت و ادوات‬
‫دﺳﺘﮫھﺎي ﭼﻮﺑﻲ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ و اﯾﻦ دﺳﺘﮫھﺎ را ﯾﺎ ﺑﮫ وﺳﯿﻠﺔ اﻟﯿﺎف و رﯾﺴﻤﺎﻧﮭﺎ و ﭘﻲ ﺣﯿﻮاﻧﺎت، ﯾﺎ ﺑﺎ ﭼﺴﺒﻲ‬
‫@‪h‬‬
‫ﻛﮫ از ﺧﻮن درﺳﺖ ﻣﻲﻛﺮد، ﺑﮫ اﻓﺰار ﻣﻲﭘﯿﻮﺳﺖ – و اﯾﻦ، ﺧﻮد، دﻟﯿﻠﻲ اﺳﺖ ﺑﺮ ﻛﻤﺎل ﻣﮭﺎرت و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ‬
‫او در ﺻﻨﻌﺖ. اﺳﺘﺎدي اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ ﻣﺴﺎوي و ﺑﻠﻜﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ از اﻧﺴﺎن ﻣﺘﻮﺳﻂ در ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮد، و‬
‫اﺧﺘﻼف ﻣﺎ ﺑﺎ آن ﻣﺮدم ﻓﻘﻂ در آن اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت و ﻣﻮاد و ادوات زﯾﺎدﺗﺮي در اﺧﺘﯿﺎر ﺧﻮد دارﯾﻢ، و‬
‫ھﺮﮔﺰ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﮫ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻣﺎ، از ﻟﺤﺎظ ﻧﻮع ﺗﻔﻜﺮ، ﺑﺎ آن‬
‫‪are‬‬
‫اوﻟﯿﮫ، ھﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﮫ ﺑﺎ اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻣﻮاﺟﮫ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﻧﺘﯿﺠﺔ ﺣﻮادث زﻧﺪﮔﻲ روزاﻧﮫﺷﺎن ﺑﻮد، ﭼﮕﻮﻧﮫ روح‬
‫اﺧﺘﺮاع از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲدادﻧﺪ، ﺑﻲاﻧﺪازه دﭼﺎر ﺷﮕﻔﺘﻲ ﻣﻲﺷﻮﯾﻢ. ھﻢ اﻣﺮوز ﯾﻜﻲ از ﺑﺎزﯾﮭﺎ و‬
‫ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﯿﮭﺎي ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﺔ ﻣﺮدم اﺳﻜﯿﻤﻮ آن اﺳﺖ ﻛﮫ از ﺧﺎﻧﮫھﺎي ﺧﻮد ﺑﺴﯿﺎر دور ﺷﻮﻧﺪ و ھﯿﭻ‬
‫وﺳﯿﻠﮫاي ھﻤﺮاه ﻧﺒﺮﻧﺪ و ﺑﺎ ھﻢ، در ﺗﮭﯿﺔ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﺑﺪون وﺳﯿﻠﮫ، ﻣﺴﺎﺑﻘﮫاي ﺑﺮﭘﺎ دارﻧﺪ.‬
‫ﻣﮭﺎرت و اﺳﺘﺎدي اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ در ﻓﻦ ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﻲ ﺑﻲاﻧﺪازه ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﮫ اﺳﺖ؛ در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﯿﺰ ﺣﯿﻮان اﺳﺘﺎد اﻧﺴﺎن‬
‫‪set‬‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ؛ دﯾﺪن ﺧﺎﻧﺔ ﻋﻨﻜﺒﻮت و ﻻﻧﺔ ﻣﺮﻏﺎن و در ھﻢ ﺷﺪن اﻟﯿﺎف و ﺑﺮﮔﮭﺎي ﺟﻨﮕﻠﻲ در ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ، ﻛﮫ ﯾﻚ‬
‫ﭘﺎرﭼﺔ ﺑﺎﻓﺘﺔ ﻃﺒﯿﻌﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ، ھﻤﮫ، ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎي آﺷﻜﺎري ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ در ﻓﻦ ﭘﺎرﭼﮫﺑﺎﻓﻲ راھﻨﻤﺎي‬
‫اﻧﺴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ؛ اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﮫھﺎ ﺑﮫ ﺣﺪي واﺿﺢ و روﺷﻦ ﺑﻮده ﻛﮫ ﻣﺎ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﯿﻢ ﭘﺎرﭼﮫﺑﺎﻓﻲ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ‬
‫ھﻨﺮي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن ﺑﮫ آن دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ. ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺖ و ﺑﺮگ و اﻟﯿﺎف ﻧﺒﺎﺗﻲ، ﭘﺎرﭼﮫھﺎ و ﻓﺮﺷﮭﺎﯾﻲ‬
‫ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻛﮫ در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد، ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ اﻣﺮوز ھﻢ، ﺑﺎ اﯾﻦ ھﻤﮫ وﺳﺎﯾﻞ و اﺑﺰار ﻛﺎر، ﺑﮫ آن ﺧﻮﺑﻲ‬
‫‪an‬‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺴﺎزﻧﺪ. زﻧﺎن ﺟﺰﯾﺮة آﻟﺌﻮﺳﯿﻦ، ﺑﺮاي ﺑﺎﻓﺘﻦ ﭘﺎرﭼﺔ ﯾﻚ ﺟﺎﻣﮫ، ﯾﻚ ﺳﺎل وﻗﺖ ﺻﺮف ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؛‬
‫ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ روﭘﻮﺷﮭﺎ و ﺟﺎﻣﮫھﺎﯾﻲ ﻣﻲﺑﺎﻓﻨﺪ و اﻃﺮاف آﻧﮭﺎ را ﺑﺎ ﻣﻮ و رﺷﺘﮫھﺎي ﭘﻲ‬
‫ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺣﺎﺷﯿﮫ ﻣﻲدھﻨﺪ، ﻛﮫ ﺑﺎ ﻋﺼﺎرة آﻟﺒﺎﻟﻮ رﻧﮓ ﮔﯿﺮاﯾﻲ ﺑﮫ آن زدهاﻧﺪ و ﺑﮫ ﻗﻮل ﻛﺸﯿﺶ ﺗﺌﻮدوت‬
‫»درﺧﺸﻨﺪﮔﻲ اﯾﻦ رﻧﮕﮭﺎ ﺑﮫ اﻧﺪازهاي اﺳﺖ ﻛﮫ رﻧﮕﮭﺎي ﻛﺎرﺧﺎﻧﮫھﺎي ﻣﺎ ھﺮﮔﺰ ﺑﮫ ﭘﺎي آن ﻧﻤﻲرﺳﺪ.« آﻧﺠﺎ‬
‫‪pym‬‬
‫ﻛﮫ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺗﻮﻗﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ، ھﻨﺮ آﻏﺎز ﻣﻲﺷﻮد؛ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﺨﻮان ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن و ﻣﺎھﯿﺎن و ﻧﯿﮭﺎي ﺑﺎرﯾﻚ‬
‫ﺧﯿﺰران ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺳﻮزﻧﮭﺎﯾﻲ ﺑﺴﺎزد، و از رﺷﺘﮫھﺎي ﭘﻲ ﺟﺎﻧﻮران ﻧﺨﮭﺎﯾﻲ درﺳﺖ ﻛﺮد ﻛﮫ از ﺳﻮراخ‬
‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﯾﻦ ﺳﻮزﻧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ اﻣﺮوز در اﺧﺘﯿﺎر دارﯾﻢ ﻣﻲﮔﺬرد. ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺖ درﺧﺘﺎن ﻓﺮش و رﺧﺘﺨﻮاب ﺗﮭﯿﮫ‬

14. ‫‪m‬‬
‫ﻛﺮد، و ﭘﻮﺳﺖ ﺣﯿﻮاﻧﺎت را ﺧﺸﻜﺎﻧﺪ و از آن ﻟﺒﺎس و ﻛﻔﺶ ﺳﺎﺧﺖ و از ﺗﺎﺑﯿﺪن اﻟﯿﺎف ﮔﯿﺎھﻲ ﺑﮫ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‬
‫ﻃﻨﺎﺑﮭﺎﯾﻲ ﻣﺤﻜﻢ ﺑﮫ اﺧﺘﯿﺎر ﺧﻮد درآورد؛ ﺑﺎ ﺷﺎﺧﮫھﺎي ﻧﺎزك و اﻟﯿﺎف رﻧﮓ ﺷﺪه ﺳﺒﺪھﺎﯾﻲ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ، ﺑﮫ‬
‫ﻣﺮاﺗﺐ زﯾﺒﺎﺗﺮ از آﻧﭽﮫ ھﻢ اﻣﺮوز ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ.‬
‫‪.co‬‬
‫ھﻨﺮ ﻛﻮزهﮔﺮي و ﺳﻔﺎﻟﮕﺮي ﺑﺎ ھﻨﺮ ﺳﺒﺪﺑﺎﻓﻲ ﺧﻮﯾﺸﻲ ﻧﺰدﯾﻚ دارد، و ﺷﺎﯾﺪ از آن ﻧﺘﯿﺠﮫ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺮاي‬
‫ﺣﻔﻆ ﻛﺮدن ﺳﺒﺪ از ﺳﻮﺧﺘﻦ، روي آن ﮔﻞ ﺧﻤﯿﺮﺷﺪه ﻣﻲﻣﺎﻟﯿﺪﻧﺪ و، ﭘﺲ از ﺧﺸﻚ ﺷﺪن و ﺑﯿﺮون آوردن‬
‫ﻗﺎﻟﺐ ﭼﻮﺑﯿﻦ، ﻣﻲدﯾﺪﻧﺪ ﻛﮫ ﮔﻞ رس، ﺷﻜﻠﻲ را ﻛﮫ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﻨﺪ و، ﺧﻮد، ﭼﯿﺰي اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫در آﺗﺶ ﺑﺮود؛ ﺷﺎﯾﺪ از ھﻤﯿﻦﺟﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ ﺻﻨﻌﺖ ﻛﻮزهﮔﺮي ﺷﺮوع ﺷﺪ و، در ﭘﺎﯾﺎن، ﺑﮫ آن ھﻨﺮ‬
‫‪oo‬‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫ و ﻋﺎﻟﻲ ﭼﯿﻨﻲ رﺳﯿﺪ. ھﻤﭽﻨﯿﻦ، ﺷﺎﯾﺪ دﯾﺪن ﺗﻜﮫھﺎي ﮔﻠﻲ ﻛﮫ در آﻓﺘﺎب ﭘﺨﺘﮫ و ﺧﺸﻚ ﺷﺪه، ﻓﻦ‬
‫ﺳﻔﺎﻟﮕﺮي را ﺑﮫ اﻧﺴﺎﻧﮭﺎ اﻟﮭﺎم ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ؛ ﯾﻚ ﮔﺎم ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻻزم ﻧﺒﻮده اﺳﺖ ﻛﮫ اﻧﺴﺎن آﺗﺶ را ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ آﻓﺘﺎب‬
‫ﻛﻨﺪ و ھﺰاران ﮔﻮﻧﮫ ﻇﺮف ﺑﮫ اﺷﻜﺎل ﻣﺘﻨﻮع، و ﺑﺮاي ﻣﺼﺎرف ﻣﺘﻌﺪد – از ﭘﺨﺘﻦ ﻏﺬا و ذﺧﯿﺮه ﻛﺮدن‬
‫آذوﻗﮫ ﯾﺎ وﺳﯿﻠﺔ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻣﻮاد و زﯾﻨﺖ و ﺗﺠﻤﻞ و ﻏﯿﺮ آن – ﺑﺴﺎزد. ﺗﺰﯾﯿﻦ ﻇﺮﻓﮭﺎي ﮔﻠﻲ ﺑﺎ ﻧﺎﺧﻦ، ﯾﺎ‬
‫ﭼﯿﺰ ﻧﻮكﺗﯿﺰ دﯾﮕﺮ، در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﮫ ھﻨﻮز رﻃﻮﺑﺖ دارد، ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﻜﻞ ھﻨﺮ و ﺷﺎﯾﺪ ﭘﯿﺶ درآﻣﺪ ﻓﻦ‬
‫‪yah‬‬
‫ﺧﻄﻨﻮﯾﺴﻲ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ.‬
‫ﻗﺒﺎﯾﻞ اوﻟﯿﮫ، ﺑﺎ ﮔﻠﻲ ﻛﮫ در آﻓﺘﺎب ﻣﻲﺧﺸﻜﯿﺪ، ﺧﺸﺖ و آﺟﺮ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺧﺎﻧﮫ ﺑﻨﺎ ﻛﺮدﻧﺪ، ﺑﮫ ﻃﻮري ﻛﮫ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ آن ﻣﺮدم در آن ﺧﺎﻧﮫھﺎي ﺳﻔﺎﻟﯿﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧﺪ. وﻟﻲ اﯾﻦ ﺷﻜﻞ ﺧﺎﻧﮫ ﺳﺎﺧﺘﻦ درﺟﺔ‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫاي از ﻓﻦ ﺧﺎﻧﮫﺳﺎزي ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود، و آن را ﺑﺎﯾﺪ ﺣﻠﻘﺔ اﺗﺼﺎل ﻣﯿﺎن ﻛﻮخ ﮔﻠﯿﻦ »وﺣﺸﯿﺎن« و‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﮭﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﻋﺎﻟﻲ و ﻇﺮﯾﻒ ﻧﯿﻨﻮا و ﺑﺎﺑﻞ داﻧﺴﺖ. ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻠﻞ اوﻟﯿﮫ – ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻃﻮاﯾﻒ وداه در‬
‫@‪h‬‬
‫ﺟﺰﯾﺮة ﺳﺮاﻧﺪﯾﺐ – در زﯾﺮ ﺳﻘﻒ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻧﻤﻲﺑﺮدﻧﺪ و از زﻣﯿﻦ و آﺳﻤﺎن ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺧﺎﻧﮫ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻣﺮدم ﺗﺎﺳﻤﺎﻧﻲ در ﺷﻜﻢ درﺧﺘﺎن ﺧﺎﻧﮫ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻌﻀﻲ دﯾﮕﺮ، ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺟﺰاﯾﺮ وﯾﻠﺰ‬
‫ﺟﺪﯾﺪ ﺟﻨﻮﺑﻲ، در ﻏﺎرھﺎ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ؛ ﭘﺎرهاي، ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻮﺷﻤﻨﮭﺎ، ﺑﺎ ﺷﺎﺧﮫھﺎي درﺧﺘﺎن ﭘﻨﺎھﮕﺎھﻲ در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎد ﺗﮭﯿﮫ ﻣﻲﻛﺮده، ﭘﺸﺖ آن ﻣﻨﺰل ﻣﻲﮔﺰﯾﺪهاﻧﺪ و، ﺑﻨﺪرت، ﭘﺎﯾﮫھﺎﯾﻲ در زﻣﯿﻦ ﻛﺎر ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و‬
‫روي آﻧﮭﺎ ﺷﺎﺧﮫھﺎي درﺧﺖ و ﻋﻠﻒ و ﺧﺰه ﻣﻲرﯾﺨﺘﮫاﻧﺪ. از ھﻤﯿﻦ ﭘﻨﺎھﮕﺎھﮭﺎي ﺑﺎدي اﺳﺖ ﻛﮫ، ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫دﯾﻮار، ﻛﻮﺧﮭﺎي اوﻟﯿﮫ ﺑﯿﺮون آﻣﺪه اﺳﺖ و اﻧﻮاع آﻧﮭﺎ را، ﻛﮫ در ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻗﺮار دارﻧﺪ و ﺑﺎ‬
‫‪are‬‬
‫ﻋﻠﻒ و ﺷﺎﺧﺔ درﺧﺖ و ﮔﻞ درﺳﺖ ﺷﺪهاﻧﺪ، در اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ ﻣﻲﺗﻮان دﯾﺪ: از ﻛﻮﺧﮭﺎﯾﻲ ﻛﮫ ﺑﺰﺣﻤﺖ دو ﯾﺎ ﺳﮫ‬
‫ﻧﻔﺮ را در ﺧﻮد ﺟﺎ ﻣﻲدھﺪ، ﺗﺎ ﻛﻮﺧﮭﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﮫ ﺑﮫ ﮔﻨﺠﺎﯾﺶ ﺳﻲ ﻧﻔﺮ اﺳﺖ. ﺷﺒﺎﻧﺎن و ﺷﻜﺎرورزان‬
‫ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﮕﺮد ﭘﯿﻮﺳﺘﮫ ﭼﺎدر را دوﺳﺖ داﺷﺘﮫاﻧﺪ، زﯾﺮا ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ آن را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﮫ ھﺮﺟﺎ ﻣﻲﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﺒﺮﻧﺪ.‬
‫ﻃﺒﻘﺎت ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﮫﺗﺮ ﻗﺒﺎﯾﻞ اوﻟﯿﮫ، ﻣﺎﻧﻨﺪ ھﻨﺪﯾﺸﻤﺮدﮔﺎن اﻣﺮﯾﻜﺎ، ﭼﻮب و ﺗﺨﺘﮫ را ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺧﺎﻧﮫ ﺑﮫ ﻛﺎر‬
‫ﻣﻲﺑﺮدهاﻧﺪ؛ ﻣﺜﻼ ﻗﺒﺎﯾﻞ اﯾﺮوﻛﻮﺋﻮي، ﺑﺎ ﺗﻨﺔ درﺧﺘﺎن ﭘﻮﺳﺖ ﻧﻜﻨﺪه، ﺑﻨﺎھﺎي ﻣﻌﻈﻤﻲ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﮫاﻧﺪ ﻛﮫ ﺗﺎ ﺻﺪ‬
‫ً‬
‫‪set‬‬
‫و ﭘﻨﺠﺎه ﻣﺘﺮ ﻃﻮل داﺷﺘﮫ و ﺧﺎﻧﻮادهھﺎي ﻣﺘﻌﺪد در آﻧﮭﺎ ﺑﮫ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮدهاﻧﺪ؛ ﻣﺮدم اﻗﯿﺎﻧﻮﺳﯿﮫ، ﺑﺎ ﺗﺨﺘﮫھﺎي‬
‫ﭼﻮب، ﺧﺎﻧﮫھﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ؛ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ، ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺧﺎﻧﮫھﺎي ﭼﻮﺑﯿﻦ ﺑﮫ اﻧﺘﮭﺎ ﻣﻲرﺳﺪ.‬
‫ﭘﺲ از اﯾﻦ، ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن اوﻟﯿﮫ، ﺳﮫ ﮔﺎم دﯾﮕﺮ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد ﻛﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮﻣﻲداﺷﺖ و ﺑﮫ ﻋﻮاﻣﻞ اﺳﺎﺳﻲ ﺗﻤﺪن‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻲرﺳﯿﺪ؛ آﻧﮭﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از: وﺳﺎﯾﻞ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ، ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ، و وﺳﺎﯾﻞ ﻣﺒﺎدﻻت. ﻣﺮدي‬
‫‪an‬‬
‫ﻛﮫ از ھﻮاﭘﯿﻤﺎ ﺑﯿﺮون ﻣﻲآﯾﺪ و ﭼﻤﺪاﻧﻲ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺣﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﻤﺎم ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ را‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺎ ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﺳﺎزد. در اﺑﺘﺪا، اﻧﺴﺎن، ﺗﺎ ﭘﯿﺶ از اﯾﻨﻜﮫ ھﻤﺴﺮي اﺧﺘﯿﺎر ﻛﻨﺪ، ﺧﻮد ﺑﺎرﻛﺶ ﺧﻮﯾﺶ‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ – ھﻢ اﻛﻨﻮن در آﺳﯿﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ و ﺑﺎﺧﺘﺮي ﻧﯿﺰ وﺿﻊ از ھﻤﯿﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ؛ ﭘﺲ از آن، ﻃﻨﺎب و‬
‫اھﺮم و ﻗﺮﻗﺮه را اﺧﺘﺮاع ﻛﺮد و ﺑﺮ ﭼﮭﺎرﭘﺎﯾﺎن ﻣﺴﻠﻂ ﺷﺪ و آﻧﮭﺎ را ﺑﮫ ﺑﺎرﻛﺸﻲ واداﺷﺖ؛ آﻧﮕﺎه ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ‬
‫‪pym‬‬
‫ﺳﻮرﺗﻤﮫ را ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺳﺎﺧﺖ ﻛﮫ ﺷﺎﺧﺔ ﺑﻠﻨﺪ درﺧﺘﺎن را ﺑﺮ ﭘﺸﺖ ﭼﮭﺎرﭘﺎﯾﺎن ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ و ﻛﺎﻻي ﺧﻮد‬
‫را ﺑﺮ روي آن ﺣﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮد؛ ﻛﻤﻲ ﺑﻌﺪﺗﺮ، ﺗﻨﺔ درﺧﺘﺎن را ھﻤﭽﻮن ﭼﺮﺧﻲ ﺑﺮ زﯾﺮ اﯾﻦ ﺳﻮرﺗﻤﮫ ﻗﺮار‬
‫داد؛ ﭘﺲ از آن، وﺳﻂ ﺗﻨﺔ درﺧﺘﺎن را ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﺷﻌﺎﻋﮭﺎي ﭼﺮخ درآورد، و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ‬