ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΣΤΟ ΚΠΕ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΥ ΟΛΥΜΠΟΥ
Xalki sta dodekanisa
1.
2. Ο Ν. Δωδεκανήσου είναι το νησιωτικό σύμπλεγμα στο ΝΑ Αιγαίο, που
ορίζεται Β από το Ν. Σάμου, ΒΔ από το Ν. Κυκλάδων, Δ από το
Κρητικό Πέλαγος, Ν από το Λιβυκό και Α από τις Μικρασιατικές ακτές.
Τα Δωδεκάνησα αποτελούνται από 18 μεγάλα νησιά, πολλά
μικρότερα και πλήθος βραχονησίδες. Τα μεγαλύτερα νησιά της
Δωδεκανήσου είναι : η Ρόδος, η Κως, η Κάρπαθος, η Κάλυμνος, η
Αστυπάλαια, η Κάσος, η Τήλος, η Σύμη, η Λέρος, η Νίσυρος, η
Πάτμος, το Καστελλόριζο, η Χάλκη, οι Λειψοί, το Αγαθονήσι και οι
Αρκοί. Ο Ν. Δωδεκανήσου έχει έκταση 2.705 τ. χλμ. και πληθυσμό
162.439 κατοίκους. Πρωτεύουσα είναι η Ρόδος. Διοικητικά διαιρείται
σε τέσσερις επαρχίες : Καλύμνου με πρωτεύουσα την Κάλυμνο,
Καρπάθου με πρωτεύουσα την Κάρπαθο, Κω με πρωτεύουσα την Κω
και Ρόδου με πρωτεύουσα τη Ρόδο.
3. Έδαφος : Το έδαφος των νησιών στα Δωδεκάνησα είναι άγονο και πετρώδες. Το
42% της συνολικής έκτασης είναι πεδινό, το 26% ημιορεινό και το 32% ορεινό.Όρη :
Το κέντρο της Ρόδου καλύπτει ο ορεινός όγκος του Αταβυρίου (1.240 μ.). Στην Κω
υπάρχει η οροσειρά Ωρομέδων ή Δίκαιος (875 μ.), στην Κάρπαθο η οροσειρά
Κυμαράς (1.290 μ.), στην Κάλυμνο τα βουνά Προφήτης Ηλίας (752 μ.) και Κυρά
Ψηλή (650 μ.), στην Κάσο το Τρούπουλας (508 μ.), στην Τήλο ο Aη-Λιάς (612 μ.),
στη Σύμη η Βίγλα (550 μ.), στη Λέρο το Κλειδί (350 μ.) και στην Πάτμο ο Προφήτης
Ηλίας (270 μ.).Ποταμοί : Ποτάμια δεν υπάρχουν στα Δωδεκάνησα, παρ’ όλο που
έχουν άφθονα νερά σε χειμάρρους και ρυάκια.Ιαματικές Πηγές : Τέσσερα από τα
νησιά έχουν ιαματικές πηγές. Στη Ρόδο υπάρχει η πηγή της Καλλιθέας,
χλωρονατριούχος ψυχρή πηγή με πόσιμο νερό. Στην Κω υπάρχουν οι
χλωρονατριούχες θερμές πηγές του Αγίου Φωκά και της Ρόδου. Στη Νίσυρο είναι η
πηγή Μανδρακίου, θερμή αλιπηγή και στην Κάλυμνο η ομοιόθερμη αλιπηγή της
Καλύμνου.Ορυκτός Πλούτος : Τα Δωδεκάνησα είναι ηφαιστειογενή και ως εκ τούτου
διαθέτουν σημαντικές ποσότητες ορυκτού πλούτου. Στη Ρόδο υπάρχουν γύψος,
χρωμίτης και λιγνίτης, στην Κω χαλκός, σίδηρος, μόλυβδος και λιγνίτης, στην Νίσυρο
θειάφι και στην Κάρπαθο και την Κάσο γύψος.Κλίμα : Το κλίμα στα Δωδεκάνησα
είναι το ήπιο κλίμα των νησιών του Αιγαίου, με ήπιους χειμώνες και δροσερά
καλοκαίρια.
4. Τα Δωδεκάνησα κατοικούνται από τη Νεολιθική Εποχή. Κατοικήθηκαν
από Μυκηναίους, Κάρες και Φοίνικες και ανέπτυξαν στενές σχέσεις με
την Κρήτη την περίοδο ακμής της. Στους ιστορικούς χρόνους ανάπτυξαν
την ναυτιλία και το εμπόριο και γνώρισαν μεγάλη ακμή. ΄Ιδρυσαν μάλιστα
αποικίες στην Κάτω Ιταλία, στη Σικελία και στα παράλια της Μ. Ασίας.
Τον 5ο π.Χ. αι. κατακτήθηκαν από τους Πέρσες και υποχρεώθηκαν να
πολεμήσουν εναντίον των Ελλήνων. Απελευθερώθηκαν με το τέλος των
Περσικών Πολέμων και έγιναν μέλη της Αθηναϊκής Συμμαχίας. Στους
βυζαντινούς χρόνους αποτελούσαν το Θέμα των Νήσων. Λόγω της
γεωγραφικής θέσης τους γνώρισαν πολλές και καταστροφικές επιδρομές.
Τον 14ο αι. παραχωρήθηκαν στους Ιππότες του Αγίου Ιωάννη.΄Εως τον
15ο αι., που υποδουλώθηκαν στους Τούρκους, γνώρισαν οικονομική και
πνευματική ακμή. Κατά την τουρκοκρατία απέσπασαν αυτονομία
πληρώνοντας μόνο ετήσιο φόρο. Απελευθερώθηκαν από τους Τούρκους
το 1912, όταν τα κατέλαβαν οι Ιταλοί. Ενώθηκαν με την Ελλάδα μετά το
τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με συνθήκη που υπέγραψαν Ελλάδα
και Ιταλία στις 10 Φεβρουαρίου 1947 και η οποία υλοποιήθηκε στις 7
Μαρτίου 1948.
5. Έτσι όπως είναι σκορπισμένα και μικρά τα νησιά, δεν
παρουσιάζουν οικονομική ενότητα. Το καθένα έχει τη δική του
οικονομία. Στα μεγαλύτερα η γη καλλιεργείται εντατικά.
Φημισμένα είναι τα κηπευτικά τους προϊόντα. Μεγάλο επίσης
μέρος των κατοίκων των νησιών ασχολείται με την σπογγαλιεία,
που γίνεται τόσο στα παράλιά τους, όσο και στα παράλια της Β.
Αφρικής. Λειτουργούν ακόμη μικρές βιομηχανίες επεξεργασίας
αγροτικών προϊόντων και βυρσοδεψεία. Σοβαρό ρόλο επίσης
στην οικονομία του νομού παίζει και ο τουρισμός. Τα νησιά έχουν
αξιοποιηθεί κατάλληλα και είναι από τα καλύτερα θέρετρα της
Μεσογείου.
7. Κι όταν το πλοίο πλησιάζει και το ορεινό και πετρώδες έδαφος του νησιού δίνει
χώρο στο μοναδικό οικισμό του, το Νημποριό, τότε παίρνει μια θέση στην καρδιά
σου και στην καρδιά των νέων όλου του κόσμου, που συναντώνται εδώ.
Από τα μικρότερα, αλλά και γραφικότερα νησιά της Δωδεκανήσου, βρίσκεται
κοντά στη Ρόδο (35ν.μ) και στη Σκάλα Καμείρου (10ν.μ), απ’ όπου συνδέεται
καθημερινά. Έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός διατηρητέος οικισμός
8. Η καταγωγή του ονόματος της είναι συζητήσιμη. Πιθανή η παραγωγή του είτε
από τα εργαστήρια Χαλκού, που πιθανόν βρισκόταν στο νησί, είτε από τη
Φοινικική λέξη της κογχύλης <<ΚARKI>>, που βρισκόταν άφθονη κατά μήκος των
βραχωδών ακτών της Χάλκης. Αν η τελευταία θεωρία είναι αληθινή, η Χάλκη
πρέπει να είχε ένα διαφορετικό όνομα τους προϊστορικούς χρόνους, αφού τα
πρωϊμότατα αρχαιολογικά λείψανα δείχνουν ότι η Χάλκη ήδη είχε οικισθεί πριν
από την υποτιθέμενη άφιξη των φοινίκων, περίπου στην αρχή της 1ης
χιλιετηρίδας π.Χ.
Η Χάλκη είναι πολύ ορεινή, αλλά το ψηλότερο βουνό Μάϊστρο έχει ύψος
μόνο 593 μέτρα.
Τα βουνά είναι άγονα και αποτελούνται από φαιούς πορώδεις
ασβεστόλιθους, που όλα τα χρόνια προμήθευαν τα βασικά υλικά για οικοδομές. Η
μαλακότητα του ασβεστόλιθου διευκόλυνε την κατασκευή τάφων διαφόρων
ειδών. Οι κάτοικοι ισχυρίζονται ότι υπήρχαν δάση από πεύκα και κυπαρίσσια
στο νησί κατά την αρχαία εποχή, των οποίων την ξυλεία οι νησιώτες
χρησιμοποιούσαν για την κατασκευή των πλοίων τους των σπιτιών τους και για
άλλους σκοπούς. Η συνεχής αυτή χρήση, συνδυασμένη και με την τελευταία
τουρκική αδιαφορία για τη δασονομία, προκάλεσε την εξαφάνιση των δένδρων
και σήμερα βλέπει κανείς μόνο λίγα καρποφόρα δένδρα όπως αμυγδαλιές, ελιές,
συκιές και λιγότερα πεύκα και κυπαρίσσια.
9. Η Χάλκη έχει 3 χερσονήσους, το Κεφάλι ΒΔ, την Τραχειά ΝΑ και το Κρωτήρι
επίσης ΝΑ.
Με εξαίρεση τα δύο λιμάνια, τον Εμποριό και τον Πόνταμο προς τα δυτικά και
μερικές μικρές παραλίες, τα βουνά πέφτουν αμιγή μέσα στη θάλασσα. Οι ύφαλοι
μεταξύ αυτών των βουνών σχηματίζουν λίγα φυσικά σπήλαια τα οποία πρέπει να
χρησιμοποιούνταν για διαμονή και ίσως σαν τάφοι από τους πρώτους οικιστές.
Υπήρχαν μικρές κοιλάδες στο νησί οι οποίες χρησίμευαν σαν εξαιρετικές
τοποθεσίες για καλλιέργεια και εποικισμό, που, χάρη στο εύκρατο κλίμα της
Χάλκης, πρέπει να έλαβε χώρα σε πολύ πρώιμη χρονολογία.
Η Χάλκη πρέπει να είχε πολλούς οικισμούς στην αρχαιότητα, επειδή υπάρχουν
αρχιτεκτονικά θεμέλια σε περισσότερες από 30 τοποθεσίες. Φαίνεται ότι μερικές
από τις μικρότερες τοποθεσίες κατοικούνταν εποχιακά - μόνο κατά τη διάρκεια του
θερισμού και του αλωνισμού - πρακτική που συνεχίζεται και σήμερα. Άλλες
τοποθεσίες παρουσιάζουν ορισμένες μαρτυρίες ότι κατοικούνταν συνεχώς. Κατά
τους δύο τελευταίους αιώνες οι κάτοικοι ζούσαν ως επί το πλείστο σε δύο
τοποθεσίες, του
περιοχή.
Εμποριού και του Χωριού. Καθώς δεν υπάρχουν ποταμοί ή λίμνες στο νησί αλλά
μόνο μερικές υπόγειες πηγές και αποξηραμένα ρυάκια στα βόρεια, συγκεντρώνουν
βρόχινο νερό στις στέρνες σε κάθε σπίτι αλλά και σε μεγάλες δημοτικές για κάθε