Άρθρο σχετικά με την έννοια της διαπολιτισμικότητας και την ανάγκη εφαρμογής αρχών συνεκπαίδευσης.

1. 1
ΓΙΑΠΟΛΙΣΙ΢ΜΙΚΟΣΗΣΑ ΚΑΙ ΢ΤΝΔΚΠΑΙΓΔΤ΢Η
Η εθαπμογή ηων απσών ηηρ ζςνεκπαίδεςζηρ ζε μια διαπολιηιζμική ηάξη
Σηρ Αναζηαζίαρ Κάλθα
Mst
«Θα ππέπει να ζήζοςμε μαζί ζαν αδέλθια και αδελθέρ ή να πεθάνοςμε, σωπιζηά ο έναρ
από ηον άλλο, ζαν ξένοι.» (Μάπηιν Λούθεπ Κινγκ)
΢ην πιαίζην κηαο πνιππνιηηηζκηθήο θνηλσλίαο, όπνπ όια αιιάδνπλ κε ηαρείο
ξπζκνύο, είλαη επηηαθηηθή ε αλάγθε ηεο αλαζεώξεζεο ησλ αλαιπηηθώλ
πξνγξακκάησλ κε θύξην θξηηήξην ηελ παξνρή ίζσλ επθαηξηώλ κάζεζεο ζε όινπο ηνπο
καζεηέο αλεμάξηεηα από ην θνηλσληθό, νηθνλνκηθό επίπεδν, ηελ εζληθή θαηαγσγή ή
ηελ πνιηηηθή, ζξεζθεπηηθή θαη πνιηηηζηηθή θνπιηνύξα, θαζώο θαη ε αλαγλώξηζε ησλ
ηδηαηηεξνηήησλ ηνπο. Γηα λα ππάξμεη ε δεκηνπξγηθή ελζσκάησζε ησλ δηαθνξεηηθώλ
πνιηηηζκώλ- κηα απνζηνιή θαη επζύλε πνπ βαξαίλεη θπξίσο ηνπο θνξείο ηεο
εθπαίδεπζεο- είλαη απαξαίηεην λα αλαγλσξηζηεί θαηαξρήλ ε πνιηηηζκηθή
πνιπκνξθία, ώζηε λα δεκηνπξγεζνύλ νη πξνϋπνζέζεηο αιιειεπίδξαζεο. ΢ην παξόλ
άξζξν ζα εμεηαζηνύλ εθείλεο νη παηδαγσγηθέο πξαθηηθέο πνπ επηηξέπνπλ ηε γλσξηκία
θαη ηελ νκαιή ζπκβίσζε κε ην «δηαθνξεηηθό», αιιά θαη ηελ αλάδεημε ηόζν ηεο
κνλαδηθόηεηαο όζν θαη ηεο νηθνπκεληθόηεηαο ησλ ππνθεηκέλσλ (Μπεξεξήο,
΢ηαζηάθνο, Λαδαθίδνπ, 2007).
Πξνηνύ πξνβνύκε, όκσο, ζε πξνηάζεηο γηα ηνλ πξνγξακκαηηζκό ηεο δηδαζθαιίαο
κέζα ζε κηα δηαπνιηηηζκηθή ηάμε, είλαη αλαγθαίν λα νξίζνπκε ηελ έλλνηα ηεο
δηαπνιηηηζκηθόηεηαο. ΢ύκθσλα κε ην ΢πκβνύιην ηεο Επξώπεο, ν όξνο
«Δηαπνιηηηζκόο» δελ είλαη απηνζθνπόο, αιιά ην κέζν γηα λα εμαζθαιηζηεί ε ηζόηεηα
επθαηξηώλ θαη ε θαιύηεξε ελζσκάησζε ηνπ αηόκνπ ζηελ θνηλσληθή θαη νηθνλνκηθή
δσή (Μπαιαζζά-Φιέγθα & Νάζθνπ-Πεξξάθε, 2002). Επηπιένλ, ην δηαπνιηηηζκηθό
ζηνηρείν ραξαθηεξίδεηαη από ηε κεηαβνιή θαη ηε δπλαηόηεηα πξνζαξκνγήο ζηηο
εθάζηνηε θνηλσληθέο ζπλζήθεο, ζε αληίζεζε κε ην πνιππνιηηηζκηθό πνπ είλαη ζηαηηθό
θαη απιώο δηαπηζηώλεη έλα γεγνλόο. ΢πλεπώο, ε δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε κπνξεί
λα ζπλδπάζεη ηε δηδαζθαιία παγθόζκησλ γεγνλόησλ ή επηηεπγκάησλ, κε ζθνπό κέζα
από ηα εζληθά εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα λα ππάξμεη κηα όζν ην δπλαηόλ θνηλή
πξνζέγγηζε απηώλ, ρσξίο θπζηθά απηό λα αλαηξεί ηελ ηδηαηηεξόηεηα θάζε ιανύ θαη
πνιηηηζκνύ.
Σελ αλάγθε γηα ηζόηηκε κεηαρείξηζε όισλ ησλ παηδηώλ θαη ζεβαζκό ζηηο
ηδηαηηεξόηεηέο ηνπο ηνλίδεη θαη ε δηαθήξπμε ηεο Salamanca, ζύκθσλα κε ηελ νπνία
θαζηεξώζεθε ε ίδξπζε ζρνιείσλ αλνηρηώλ ζε όια ηα παηδηά «αλεμάξηεηα από ηε
ζσκαηηθή, λνεηηθή, θνηλσληθή, ζπλαηζζεκαηηθή, γισζζηθή ή άιιε θαηάζηαζή ηνπο»
(UNESCO, 1994). Η ζπλεθπαίδεπζε, ινηπόλ, απνζθνπεί ζηελ απξόζθνπηε πξόζβαζε
θαη ακεξόιεπηε δηθαηνζύλε, δίλεη έκθαζε ζηε κάζεζε θαη ηε δηεύξπλζε ησλ κέζσλ
θαη ηνπ θάζκαηνο ηεο εθπαίδεπζεο, θαζώο θαη ζηε βειηίσζε ηνπ καζεζηαθνύ
πεξηβάιινληνο, ελώ επηδηώθεη ηελ ελδπλάκσζε ηεο ζπληξνθηθόηεηαο.
Πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζνύλ νη παξαπάλσ ζηόρνη, θύξηα πξνϋπόζεζε είλαη ε
πηνζέηεζε από ηνπο εθπαηδεπηηθνύο ηεο αξρήο ηεο δηαθνξνπνηεκέλεο δηδαζθαιίαο. Η
ηειεπηαία ζεκαίλεη ηελ πξνζαξκνγή ησλ κεζόδσλ θαη ησλ ζηξαηεγηθώλ δηδαζθαιίαο
από ηνλ εθπαηδεπηηθό, ώζηε λα αληαπνθξηζεί ζηηο δηαθνξεηηθέο αλάγθεο ησλ καζεηώλ
ηνπ (Tomlinson & Eidson, 2003). Παξάιιεια, πξέπεη θαη ε θαηάξηηζε ησλ

2. 2
εθπαηδεπηηθώλ όισλ ησλ βαζκίδσλ λα ηνπο θαζηζηά γλώζηεο θνηλσληθώλ, ζεζκηθώλ
θαη δηδαθηηθώλ δηαδηθαζηώλ πνπ λα ηνπο πξνεηνηκάδνπλ γηα ηελ δηαπνιηηηζκηθή
εθπαίδεπζε (Μπεξεξήο, 2001).
Η δηαθνξνπνηεκέλε δηδαζθαιία κπνξεί λα ζηεξηρζεί ζηελ αλίρλεπζε από ηνλ
εθπαηδεπηηθό ηξηώλ βαζηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ησλ καζεηώλ ηνπ: ηελ εηνηκόηεηά
ηνπο, δειαδή ην γλσζηηθό ηνπο επίπεδν θαη ηελ αληηιεπηηθή ηνπο ηθαλόηεηα, ηα
ελδηαθέξνληά ηνπο θαη ην γλσζηηθό ηνπο πξνθίι, ηνλ ηξόπν δειαδή κε ηνλ νπνίν
αθνκνηώλνπλ ηε γλώζε θαη ηνπο παξάγνληεο πνπ ηνλ επεξεάδνπλ, όπσο ην θύιν, ε
λνεκνζύλε, ε θνπιηνύξα (Tomlinson & Eidson, 2003).
Παξάιιεια, γηα λα αληηκεησπηζηνύλ ηα θαηλόκελα απόξξηςεο θαη
πεξηζσξηνπνίεζεο θαη λα γίλεη ζεβαζηή ε δηαθνξά, είλαη απαξαίηεην λα ιεθζεί
ππόςε ε πνιιαπιόηεηα ηεο γιώζζαο θαη ηεο θαηαγσγήο, ησλ πίζηεσλ θαη ησλ αμηώλ
(Μπεξεξήο, 2001). Απηό γηα ηνλ εθπαηδεπηηθό ζεκαίλεη όηη νθείιεη λα ζπκπεξηιάβεη
ζηε δηδαζθαιία ηνπ αληηθεηκέλνπ ηνπ ηδέεο θαη παξαδείγκαηα από δηαθνξεηηθνύο
πνιηηηζκνύο. Η γλώζε ηεο ηζηνξίαο θαη ηνπ πνιηηηζκνύ μέλσλ ιαώλ ζπκβάιιεη ζηελ
νκαιή έληαμε όισλ ησλ καζεηώλ ζε κηα παγθνζκηνπνηεκέλε θνηλόηεηα. Έξεπλεο
έρνπλ δείμεη όηη βειηηώλεηαη ε ζρνιηθή επίδνζε καζεηώλ, όηαλ βιέπνπλ όηη ε γιώζζα
θαη ζηνηρεία ηνπ ηδηαίηεξνπ πνιηηηζκνύ ηνπο απνηεινύλ κέξνο ηεο δηδαζθαιίαο ζηελ
ηάμε ηνπο (Boykin & Bailey, 2000, Gay, 2004, Moses & Cobb, 2001).
΢σεδιαζμόρ ηηρ διδαζκαλίαρ με βάζη ηιρ απσέρ ηηρ ζςνεκπαίδεςζηρ- Ένα
παπάδειγμα
Όινη νη εθπαηδεπηηθνί, αλεμάξηεηα από ην αληηθείκελν δηδαζθαιίαο ηνπο,
κπνξνύλ λα ζρεδηάζνπλ δηδαθηηθέο ελόηεηεο πνπ λα αληαπνθξίλνληαη ζηε
δηαθνξεηηθή θνπιηνύξα ησλ καζεηώλ ηνπο. Οη πξνθαηαιήςεηο κπνξνύλ λα
πεξηνξηζηνύλ-γηαηί όρη θαη λα εμαιεηθζνύλ- θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζρνιηθή δσήο, όηαλ
ζηνπο καζεηέο παξέρνληαη πνηθίιεο επθαηξίεο λα αλαπηύμνπλ ζεηηθή ζηάζε απέλαληη
ζην δηαθνξεηηθό (Polite & Saenger, 2003).
Εηδηθόηεξα, ν εθπαηδεπηηθόο κπνξεί λα ζπκβάιεη ζηελ αλάπηπμε θαη ελίζρπζε ηεο
αληηιεπηηθήο ηθαλόηεηαο ησλ καζεηώλ ηνπ θαη λα βειηηώζεη ηηο ζηξαηεγηθέο
κάζεζεο. Έλαο καζεηήο πνπ δελ θαηαλνεί ην κάζεκα, δπζθνιεύεηαη λα εληαρζεί ζηελ
νκάδα ηεο ηάμεο ηνπ, κε απνηέιεζκα ηελ απνμέλσζή ηνπ. Γηα λα απνθεπρζεί κηα
ηέηνηα εμέιημε, είλαη ρξήζηκν λα παξνπζηάδνληαη πνηθίια παξαδείγκαηα, δηαθνξεηηθέο
νπηηθέο γσλίεο ελόο ζέκαηνο, θαζώο θαη λα αμηνπνηείηαη ε πξνεγνύκελε γλώζε ησλ
καζεηώλ. Σα κέζα πνπ κπνξνύλ λα ρξεζηκνπνηεζνύλ είλαη πνιιά: γλσζηηθνί ράξηεο,
δηαδίθηπν, αλάζεζε νκαδηθώλ εξγαζηώλ, πξνβνιέο ζε Τπνινγηζηή ή δηαθάλεηεο. Η
επηζήκαλζε ησλ θύξησλ ζεκείσλ ηεο θάζε ελόηεηαο θαη ε ζπλερήο αλαηξνθνδόηεζε
από ηνλ εθπαηδεπηηθό νδεγνύλ ζηελ απνηειεζκαηηθή κάζεζε (Garderen & Whittaker,
2006).
Γηα ηνλ πξνγξακκαηηζκό θάζε δηδαθηηθήο ελόηεηαο πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππόςε
νη παξάκεηξνη ηεο Δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο κε βάζε ηα ζηνηρεία πνπ ελώλνπλ
θαη ζπκβάιινπλ ζηελ αιιεινθαηαλόεζε, αιιά θαη εθείλα πνπ απνηεινύλ θξαγκό
ζηελ επηθνηλσλία ησλ αλζξώπσλ, θαζώο θαη ηνλ νξηζκό ηεο δηαθνξεηηθόηεηαο.
Αθόκα, εμππεξεηεί ηε ξνή ηεο δηδαζθαιίαο ε αθόξκεζε από πξνζσπηθέο εκπεηξίεο
ησλ καζεηώλ θαη ζηε ζπλέρεηα ε ζύλδεζε κε ην επξύηεξν θνηλσληθό θαη εζληθό
πεξηβάιινλ (Μπαιαζζά-Φιέγθα & Νάζθνπ-Πεξξάθε, 2002).
΢ηνλ Πίλαθα 1 παξνπζηάδεηαη έλα θύιιν πξνγξακκαηηζκνύ κε έλα παξάδεηγκα
από ηελ ελόηεηα ηεο Νενειιεληθήο Γιώζζαο ηεο Α΄ Λπθείνπ κε ηίηιν «Γιώζζα θαη
γισζζηθέο πνηθηιίεο», πνπ κπνξεί λα αμηνπνηήζεη ν εθπαηδεπηηθόο γηα ηελ νξγάλσζε

3. 3
ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ ζε εκεξήζηα ή εβδνκαδηαία βάζε. ΢εκεηώλεηαη όηη ην ηκήκα πνπ
αθνξά ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ηάμεο ή ησλ καζεηώλ ηνπ παξέρνπλ ζπγθεθξηκέλεο
πιεξνθνξίεο γηα ην γλσζηηθό δπλακηθό θαη ηηο ηδηαίηεξεο δπζθνιίεο κάζεζεο πνπ
εκθαλίδνπλ. ΢ηελ πεξίπησζε απηή πξέπεη λα ιεθζνύλ ππόςε παξάγνληεο, όπσο ην
θύιν, ε εηνηκόηεηα, ε θνπιηνύξα, ε γιώζζα, ε θαηαγσγή, αιιά θαη νη καζεζηαθέο
δπζθνιίεο ή ε ραξηζκαηηθόηεηα ησλ καζεηώλ (Garderen & Whittaker, 2006). Η
ζπγθεθξηκέλε ελόηεηα δηδάρζεθε ζε ηάμε απνηεινύκελε ηόζν από αιινδαπνύο
καζεηέο (ζε πνζνζηό 60%) όζν θαη από γεγελείο, από ηνπο νπνίνπο αξθεηνί
παξνπζίαδαλ ζνβαξέο καζεζηαθέο δπζθνιίεο, ελώ δύν από απηνύο είραλ
ραξαθηεξηζηεί σο ραξηζκαηηθνί.
Ωο καθξνπξόζεζκνο ζηόρνο γηα ηελ ζπγθεθξηκέλε ελόηεηα ηέζεθε ε θαηαλόεζε
από ηνπο καζεηέο ηεο ζεκαζίαο ηεο γιώζζαο σο κέζνπ επηθνηλσλίαο θαη έθθξαζεο,
θαζώο θαη ηεο αμίαο ηεο εθκάζεζεο μέλσλ γισζζώλ.
Έλαο πεηξακαηηζκόο, πνπ εθαξκόζηεθε θαηά ην έηνο 1992-1993 ζε Λύθεην ηεο
Θεζζαινλίθεο ζην πιαίζην ηνπ καζήκαηνο ηεο Ιζηνξίαο (Μπαιαζζά-Φιέγθα &
Νάζθνπ-Πεξξάθε, 2002), είλαη έλαο θαιόο ηξόπνο γηα λα μεθηλήζεη ε δηδαζθαιία
κηαο ελόηεηαο. Ο πεηξακαηηζκόο νλνκάδεηαη ην «παηρλίδη ησλ κελπκάησλ» θαη κπνξεί
λα αμηνπνηεζεί κε πνηθίινπο ηξόπνπο θαη ζε δηαθνξεηηθά αληηθείκελα δηδαζθαιίαο. Οη
καζεηέο θιήζεθαλ λα αληαιιάμνπλ κελύκαηα κε ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο, ζηα νπνία
έπξεπε λα βάινπλ ηελ ππνγξαθή ηνπο θαη λα αλαθέξνπλ ην όλνκα ηνπ παξαιήπηε. Σν
πεξηερόκελν ησλ κελπκάησλ δελ είρε πεξηνξηζκό: κπνξνύζαλ λα επραξηζηήζνπλ έλα
ζπκκαζεηή ηνπο, λα εθθξάζνπλ ην παξάπνλν ή ηε δπζαξέζθεηά ηνπο, ηελ
επγλσκνζύλε ηνπο, θάπνηεο ζθέςεηο ή επηζπκίεο ηνπο θηι. ΢ηε ζπλέρεηα,
ζπγθεληξώζεθαλ ηα γξάκκαηα θαη κεξηθά από απηά δηαβάζηεθαλ ζηελ ηάμε, ρσξίο λα
αλαθεξζνύλ ηα νλόκαηα ηνπ απνζηνιέα ή ηνπ παξαιήπηε. Η αλάγλσζε ησλ
γξακκάησλ έδσζε ην έλαπζκα ζηνλ εθπαηδεπηηθό ηεο ηάμεο λα ζπδεηήζεη θαη λα
αλαιύζεη ην πεξηερόκελό ηνπο κε ηνπο καζεηέο, ζέηνληαο νξηζκέλα εξσηήκαηα πνπ
ζρεηίδνληαλ κε ηε δπζθνιία ή επθνιία ηεο έθθξαζεο κέζσ ηεο γξαπηήο επηθνηλσλίαο,
ηε ζεκαζία ησλ ελππόγξαθσλ κελπκάησλ, αιιά θαη ηεο επηθνηλσλίαο κεηαμύ ησλ
αλζξώπσλ ηόζν ζε επίπεδν αηόκσλ όζν θαη ζε επίπεδν θξαηώλ.
΢ηόρνο ηνπ πεηξακαηηζκνύ απηνύ ήηαλ λα δηεπθνιπλζεί ε ζπλεξγαζία ησλ
καζεηώλ, λα ληώζνπλ όηη απνηεινύλ κέξε ελόο ζπλόινπ, αιιά θαη λα ελζαξξπλζεί ε
ελεξγόο ζπκκεηνρή όισλ ησλ καζεηώλ ζηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο (Μπαιαζζά-
Φιέγθα & Νάζθνπ-Πεξξάθε, 2002).
Με βάζε ην θύιιν πξνγξακκαηηζκνύ αμηνπνηήζεθαλ πνηθίια κέζα γηα ηε
δξαζηεξηνπνίεζε όισλ ησλ καζεηώλ θαη ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζηηο δηδαθηηθέο
δξαζηεξηόηεηεο. Πην ζπγθεθξηκέλα, νη καζεηέο πξνέξρνληαλ από ηξεηο δηαθνξεηηθέο
ρώξεο: Ειιάδα, Αιβαλία θαη Ρσζία. Αλά νκάδεο παξνπζίαζαλ ζε έλα κεγάιν
ραξηόλη ηνπο θύξηνπο ζηαζκνύο ηεο ηζηνξίαο θαη εμέιημεο ηεο γιώζζαο ηνπο θαη ηηο
επηδξάζεηο πνπ δέρηεθε. Παξάιιεια, παξνπζίαζαλ αληηπξνζσπεπηηθά θείκελα από
θάζε πεξίνδν θαη όζα ήηαλ ζηα αιβαληθά ή ηα ξσζηθά κεηαθξάζηεθαλ από ηνπο
ίδηνπο ηνπο καζεηέο ζηα ειιεληθά. ΢ε κηα δεύηεξε θάζε ηεο όιεο πξνζπάζεηαο θαη κε
ηε βνήζεηα ηνπ Δηαδηθηύνπ θαη ιεμηθώλ αλαδεηήζεθαλ ιέμεηο κε θνηλή ξίδα ζηηο ηξεηο
γιώζζεο. Δεκηνπξγήζεθε κάιηζηα κηα βάζε δεδνκέλσλ πνπ εκπινπηηδόηαλ από ηνπο
καζεηέο θαηά ηε δηάξθεηα όιεο ηεο ρξνληάο.
΢ηελ ηξίηε θάζε πξνβιήζεθε ζηνπο καζεηέο κηα παξνπζίαζε ζε POWERPOINT
ζηνλ Τπνινγηζηή κε ηα θύξηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο γιώζζαο σο κέζνπ επηθνηλσλίαο
θαη ηε δηαζύλδεζή ηεο κε ηνλ απνθιεηζκό θαη ην ξαηζηζκό. Έπεηηα δεηήζεθε από
ηνπο καζεηέο λα παξνπζηάζνπλ γξαπηά ηα πξνζσπηθά ηνπο βηώκαηα ζε ζρέζε κε
ηπρόλ πεξηζηαηηθά πεξηζσξηνπνίεζεο θαη θνηλσληθνύ απνθιεηζκνύ, πνπ γλώξηδαλ ή

4. 4
είραλ βηώζεη νη ίδηνη, ιόγσ ηεο γισζζηθήο αλεπάξθεηαο. Είλαη ζαθέο όηη ζηελ εξγαζία
απηή νη απαηηήζεηο ηνπ εθπαηδεπηηθνύ δηαθνξνπνηήζεθαλ αλά πεξίπησζε. Γηα
παξάδεηγκα από ηνπο καζεηέο κε ζνβαξά καζεζηαθά πξνβιήκαηα δεηήζεθε ε
ζπγγξαθή κηαο παξαγξάθνπ, ελώ από ηνπο ραξηζκαηηθνύο κηαο νιόθιεξεο έθζεζεο.
Έλαο καζεηήο δε από ηε Ρσζία, πνπ δελ είρε θαηαθηήζεη βαζηθέο δνκέο ηεο
ειιεληθήο γιώζζαο, παξνπζίαζε ηελ εξγαζία ηνπ πξνθνξηθά, αθνύ πξώηα είρε
θξαηήζεη ζεκεηώζεηο.
Σν απνηέιεζκα ηεο ζπγθεθξηκέλεο ζηξαηεγηθήο ήηαλ ζεηηθό, γηαηί πέηπρε λα
θηλεηνπνηήζεη όινπο αλεμαηξέησο ηνπο καζεηέο. Δελ είλαη βέβαηα εύθνιν ζην πιαίζην
ελόο πεξηνξηζηηθνύ θαη «ζηελόκπαινπ» αλαιπηηθνύ πξνγξάκκαηνο, ν εθπαηδεπηηθόο
λα πξνβαίλεη ζε ηέηνηνπ είδνπο απνθιίζεηο, πνπ απαηηνύλ πεξηζζόηεξν ρξόλν
πξνεηνηκαζίαο θαη εθαξκνγήο ηνπο. Ωζηόζν, είλαη απαξαίηεην λα
ζπλεηδεηνπνηήζνπκε ηελ αλάγθε ηεο νκαιήο έληαμεο ησλ αιινδαπώλ παηδηώλ ζηελ
εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, αιιά θαη ηελ πξνεηνηκαζία ησλ ειιελόπαηδσλ γηα κηα
πνιππνιηηηζκηθή θνηλσλία κέζα από ηελ θαιιηέξγεηα ηνπ πλεύκαηνο ηεο
αλεθηηθόηεηαο θαη ηεο θαηαλόεζεο ησλ αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ.
΢ΤΜΠΔΡΑ΢ΜΑΣΑ
Η δηαπνιηηηζκηθή εθπαίδεπζε είλαη κηα δηαδηθαζία πνπ βαζίδεηαη ζην άλνηγκα
πξνο ην δηαθνξεηηθό, ηελ εκπηζηνζύλε, ηελ απνδνρή ησλ επζπλώλ, ηε ζπκκεηνρή ζε
απνθάζεηο θαη ηελ αλάπηπμε επνηθνδνκεηηθώλ ζρέζεσλ κε ηνπο άιινπο. Αλαγθαία
πξνϋπόζεζε γηα ηελ επηηπρία ηεο είλαη ε επηκόξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθώλ, ώζηε λα
κπνξνύλ λα θαιιηεξγνύλ ζηνπο καζεηέο ηελ επηζπκία λα γλσξίζεη ηα ραξαθηεξηζηηθά
μέλσλ πνιηηηζκώλ, πνπ πηζαλώο λα εληάζζνληαη ζηνλ θνηλσληθό ηζηό ηεο ρώξαο ηνπ,
ηθαλόηεηεο εξκελείαο θεηκέλσλ από μέλνπο ζπγγξαθείο θαη ζπζρέηηζεο κε αληίζηνηρα
ηεο δηθήο ηνπο ρώξαο (Μπεξεξήο, ΢ηαζηάθνο, Λαδαθίδνπ, 2007), θαζώο θαη
δεμηόηεηεο αιιειεπίδξαζεο κε μέλα πνιηηηζκηθά ζηνηρεία. Επηπιένλ, είλαη επηηαθηηθή
ε αλάγθε ηεο δεκηνπξγίαο ελόο πην επέιηθηνπ αλαιπηηθνύ πξνγξάκκαηνο, πνπ ζα
αθήλεη ην πεξηζώξην ζηνλ εθπαηδεπηηθό λα επηιέγεη από πνηθίιεο πεγέο ην πιηθό ηεο
δηδαζθαιίαο ηνπ θαη λα εθαξκόδεη δηαθνξεηηθνύο ηξόπνπο αμηνιόγεζεο ησλ καζεηώλ
ηνπ θαη ειέγρνπ εκπέδσζεο ηεο δηδαζθόκελεο ύιεο (Γθόβαξεο, 2004). Με άιια
ιόγηα ν εθπαηδεπηηθόο θαιείηαη λα ζπκβάιεη ζηε δηεύξπλζε ησλ νξηδόλησλ ησλ
καζεηώλ ηνπ, λα απνηξέπεη ηε δεκηνπξγία ζηεξεόηππσλ αληηιήςεσλ θαη λα ηνπο
επαηζζεηνπνηήζεη ζηελ πνιηηηζηηθή δηαθνξεηηθόηεηα.

5. 5
ΠΙΝΑΚΑ΢ 1
ΜΑΘΗΜΑ: ΝΔΟΔΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩ΢΢Α ΔΝΟΣΗΣΑ: Η ΓΛΩ΢΢Α ΚΑΙ Η ΠΟΙΚΙΛΟΜΟΡΦΙΑ ΣΗ΢ ΣΑΞΗ: Α΄ΛΤΚΔΙΟΤ
ΔΡΩΣΗ΢ΔΙ΢:
1. Πώο νξίδεηαη ε γιώζζα;
2. Πώο ζπκβάιιεη ε γιώζζα ζηελ
επηθνηλσλία;
3. Πνηα είλαη ε ζεκαζία ηεο εθκάζεζεο
μέλσλ γισζζώλ;
4. Πνηα είλαη ε ζεκαζία ηεο γξαπηήο θαη ηεο
πξνθνξηθήο έθθξαζεο;
5. Πόζν αλαγθαία είλαη ε επηθνηλσλία γηα
ηελ εηξεληθή επίιπζε ησλ δηαθνξώλ;
ΚΤΡΙΑ ΢ΗΜΔΙΑ:
1. Γιώζζα-νξηζκόο
2. Γισζζηθή πνηθηινκνξθία
3. Γισζζνκάζεηα
4. Δηάινγνο
5. Αιιεινζεβαζκόο-θαηαλόεζε
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙ΢ΜΟ΢ ΓΙΓΑ΢ΚΑΛΙΑ΢: ΙΓΙΑΙΣΔΡΑ ΥΑΡΑΚΣΗΡΙ΢ΣΙΚΑ
ΜΑΘΗΣΩΝ:
΢ΣΡΑΣΗΓΙΚΔ΢ ΓΙΑ ΣΗ ΓΙΓΑ΢ΚΑΛΙΑ ΣΗ΢ ΔΝΟΣΗΣΑ΢:
1. ΢ύληνκε παξνπζίαζε ησλ ζηνηρείσλ ηεο
γιώζζαο από ηνλ εθπαηδεπηηθό κε
παξνρή παξαδεηγκάησλ.
2. Σν «παηρλίδη ησλ κελπκάησλ»
3. Υσξηζκόο καζεηώλ ζε νκάδεο
4. Παξνπζίαζε από ηνπο καζεηέο ηεο
ηζηνξίαο ηεο κεηξηθήο ηνπο γιώζζαο.
5. Πξνβνιή ηεο ζεκαζίαο ηεο γιώζζαο σο
κέζνπ επηθνηλσλίαο
1. Μαζεηέο κε καζεζηαθέο δπζθνιίεο
2. Αιινδαπνί καζεηέο ζε πνζνζηό 60%
3. Δύν ραξηζκαηηθνί καζεηέο
4. Έλαο καζεηήο από ηε Ρσζία κε
πξνβιήκαηα ζηελ αλάγλσζε θαη ηελ
έθθξαζε ζηελ ειιεληθή γιώζζα.
ΥΑΡΑΚΣΗΡΙ΢ΣΙΚΑ ΟΛΗ΢ ΣΗ΢ ΣΑΞΗ΢:
Δπλακηθή ηάμε, πξόζπκε. Σα ελδηαθέξνληα ησλ
καζεηώλ θπκαίλνληαη από ηνλ αζιεηηζκό, ηε
δσγξαθηθή κέρξη θαη Hip-hop κνπζηθή. Οη
καζεηέο πξνέξρνληαη ηόζν από κεζαία όζν θαη
από ρακειά θνηλσληθά-νηθνλνκηθά ζηξώκαηα.
1.ΜΔ΢Α ΓΙΓΑ΢ΚΑΛΙΑ΢: Δηαδίθηπν, ιεμηθά, ινγνηερληθά θείκελα,
γλσζηηθνί ράξηεο γηα ηα θύξηα ζεκεία, έληππν πιεξνθνξηαθό
πιηθό ζε θσηνηππία, Powerpoint.
2. ΓΙΑΓΙΚΑ΢ΙΑ: νκαδνζπλεξγαηηθή κάζεζε κε θαηαλνκή
ξόισλ (νκηιεηέο, δαθηπινγξάθνη, αλαγλώζηεο), εξσηαπνθξίζεηο,
δεκνθξαηηθόο δηάινγνο γηα ζέκαηα πξνθαηάιεςεο, ελίζρπζε
θαη δηαθνξνπνηεκέλεο αζθήζεηο γηα καζεηέο κε καζεζηαθέο δπζθνιίεο,
πνηθίινη ηξόπνη παξνπζίαζεο ησλ εξγαζηώλ (κέζσ Η/Τ, πόζηεξ,
ζθίηζσλ, αθόκα θαη παηρληδηνύ ξόισλ).
3. ΜΑΘΗ΢ΙΑΚΟ ΠΔΡΙΒΑΛΛΟΝ: ρξήζε αίζνπζαο ηερλνινγίαο κε H
ηνίρνπο ηεο ηάμεο ή γξαπηώλ εξγαζηώλ ηνπο.

6. 6
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Boykin, A.W. & Bailey, C.T. (2000). The role of cultural factors in school
relevant cognitive functioning: Synthesis of findings on cultural contexts, cultural
orientations and individual differences. (Report No. 42). Baltimore, MD: Center for
Research on Education of Students Placed at Risk. (ERIC Document Reproduction
Service No. ED 441 880).
Γθόβαξεο, Υ. (2004). Ειζαγωγή ζηη Διαπολιηιζμική Εκπαίδεςζη. Αζήλα: Αηξαπόο.
Garderen, D. & Whittaker, C. (2006). Planning differentiated multicultural
instruction for Secondary Inclusive Classrooms. Teaching Exceptional Children (38),
No.3, 12-20.
Gay, G. (2004). The importance of multicultural education. Educational
Leadership, 61(4), 30-35.
Moses, R.P. & Cobb, C.E., Jr. (2001). Radical equations: Math literacy and civil
rights. Boston: Beacon Press.
Μπαιαζζά- Φιέγθα, Ε., Νάζθνπ-Πεξξάθε, Π. (2002). Η ζςμβολή ηηρ UNESCO
και ηων άλλων διεθνών οπγανιζμών ζηη διαμόπθωζη ηηρ διαπολιηιζμικήρ διάζηαζηρ
ηηρ ελληνικήρ παιδείαρ: μέθοδοι και πποοπηικέρ. Θεζζαινλίθε: Παλεπηζηήκην
Μαθεδνλίαο.
Μπεξεξήο, Π. (2001). Για μια διαπολιηιζμική εκπαίδεςζη ζε μια πολςπολιηιζμική
κοινωνία. Αζήλα: APIROSHORA.
Μπεξεξήο, Π., ΢ηαζηάθνο, Κ. & Λαδαθίδνπ, Γ. (2007). Πολςπολιηιζμική
εκπαίδεςζη και αξιοποίηζή ηηρ μέζω ηων Τεσνολογιών Πληποθοπίαρ και
Επικοινωνιών. Αζήλα: Ειιελνεθδνηηθή.
Polite, L. & Saenger, E.B. (2003). A pernicious silence: Confronting race in the
elementary classroom. Phi Delta Kappan, 85(4), 274-278.
Tomlinson, C.A., & Eidson, C.C. (2003). Differentiation in practice : A resource
guide for differentiating curriculum. Alexandria. VA: Association for Supervision and
Curriculum Development.
UNESCO (1994). The Salamanca World Conference on Special Needs Education:
Access and Quality. UNESCO and the Ministry of Education, Spain. Paris:
UNESCO.