1. Opzet van het vak

2. Opbouw, assessment,…van dit vak
Opbouw: 2HC en 5 WS
Inhoud:
Je leert hoe gezins/opvoedingsondersteuning ingevuld
wordt in theorie en in de praktijk
Je wordt uitgedaagd om kritisch na te denken over
bestaande programma’s, methodieken om zelf een
weloverwogen keuze te kunnen maken
Je verwerft belangrijke inzichten om zelf goede
ondersteuning te kunnen bieden

3. Opbouw, assessment,…van dit vak
Waarom dit olod:
Het beleid wil ouders ondersteunen bij de opvoeding
als om rechten van kinderen te waarborgen
Kinderopvang wordt meer en meer gezien als een plaats
waar ondersteuning van ouders op zijn plaats is
In het kader van doorverwijzing
Materiaal: Cursus en bijkomend materiaal op
Blackboard
Assessment: mondeling of schriftelijk examen (keuze)

4. Opbouw, assessment,…van dit vak
Studietip: stel jezelf voortdurend de vraag wat jij
belangrijk vindt/meedraagt om zelf rekening mee
te houden in je latere praktijk en waarom

5. DEEL1:What’s in a name?

6. DEEL1: 1.Visies en definities

7. Wat is opvoedingsondersteuning?
…
Wie biedt aan?
Aan wie?
Wat?
Waarom of waartoe precies?
Hoe?
Waar?

8. Wat is opvoedingsondersteuning?
Consultatie van Kind en Gezin
Kinderopvang
Oudercursus
Plaatsing in een CKG (Centrum voor Kinderzorg en
Gezinsondersteuning)
Babysit van De Bond
Pleegzorg
Zappy baby
Advies voor schoolkeuze door CLB

9. Wat is opvoedingsondersteuning?
http://www.youtube.com/watch?
feature=player_detailpage&v=yNfDkIAz6RI

10. Verschillende definities
Janssens:
preventieve activiteiten en interventies die tot
doel hebben de opvoedings-competentie van ouders
te vergroten en het gezinsfunctioneren te
verbeteren. Hierin zijn aanpak van
opvoedingsgedrag, - competenties én
individuele, rationele, materiële en
maatschappelijke problemen inbegrepen.

11. Verschillende definities
Vandemeulebroecke:
beleidsmaatregelen en-voorzieningen die gericht
zijn op het bevorderen van het welzijn van
gezinnen en gezinsleden, waarbij activiteiten
gericht op de voor de opvoeding relevante
contextfactoren ( bv. partnerrelatie ,
sociaaleconomische situatie, woonsituatie…) naast
opvoedingsondersteuning deel uitmaken van de
gezinsondersteuning.

12. Verschillende definities
Janssens : gezinsondersteuning, preventief maar ook
inclusief (inrichting van maatschappij)
Vandemeulebroecke: gezinsondersteuning, context in
het gezin
Hermanns: opvoedingsondersteuning, opvoeders
helpen opvoeden
Terpstra: opvoedingsondersteuning, licht
pedagogische hulp
Vandemeulebroecke: erkenning belang ouderfiguren
en van gezinsopvoeding (ook voor maatschappij),
verantwoordelijkheid en recht van ouders

13. Verschillende definities
Ondersteuning versus hulp:
Ondersteuning = licht pedagogische hulp (Terpstra), ‘gewone’ opvoedingsvragen
(Kousemaker) ?

14. Verschillende definities
Een kritische noot:
Opdeling ondersteuning versus hulp creëert gevaar
voor:
Uitsluiting
Vasthangen van bepaald aanbod aan bepaalde
categorie/probleem van gezinnen
Verbijzonderen van bepaalde groepen/individuen
Vertrekken van aanbod ipv van de vraag

15. Ondersteunende activiteiten,
vormen
Voorlichting en informatie
Emotionele steun
Advies geven
Training van vaardigheden
Uitbouwen van sociale contacten (social support)
Vroegtijdige detectie van zwaardere problemen
Signaleren aan beleid
Instrumentele steun

16. Ondersteuning is een samenspel
van factoren
Kindfactoren
Opvoederfactoren
Contextfactoren

17. Ondersteuning gaat over
stellingnames
Context en ondersteuning?
Gezinsopvoeding: gedeelde verantwoordelijkheid
Ouderlijke tekorten of competenties?
Wat is een goede opvoeding?
Is ondersteuning preventief?

20. Ook over de volgende intenties:
Intenties van de aanbieders versus de vragen van de
ouders
Wat ouders als steunend ervaren bij de opvoeding of
wat wordt aangeboden met de intentie opvoeders te
ondersteunen?

22. Jo Hermanns :dilemma’s
Ouders opvoeden vs. respect voor intieme relatie
Interventies gericht op ouders of op kinderen
Paternalisme vs empowerment
Mainstream of diversiteit
Evidence based of practice based evidence
Zie WS

23. Jo Hermanns: social support
Maakbare kind?
Opvoeding is transactioneel proces
Belang van sociale context
Social support: steun; partnerschap; steun bij
informatieverwerking en instrumentele steun
Zie WS

24. Balansmodel (zie WS en tekst op BB)
Draagkracht en draaglast
Risicofactoren en beschermende factoren
Microsysteem
Mesosysteem
Macrosysteem

25. Risicofactoren
Beschermende
factoren
• Terug in evenwicht brengen
• Vertrekt van vragen van ouders
• Houdt rekening met perspectief van kind

26. Wat vinden ouders zelf
ondersteunend?
Onderzoek Buysse, Gezinsbond
Onderzoek adoptieouders
Zie WS en teksten op Blackboard

27. DEEL 1: 2. Beleid en decreten in Vlaanderen

28. Decreet OO in Vlaanderen 2007
Opvoedingsondersteuning : de laagdrempelige,
gelaagde ondersteuning van
opvoedingsverantwoordelijken bij de opvoeding van
kinderen
Opvoedingsverantwoordelijke: natuurlijke ouders of
via plaatsing of professionelen en vrijwilligers die
mede verantwoordelijk zijn voor opvoeding van
meerdere kinderen

29. Decreet OO in Vlaanderen 2007
Functies
Samenwerkingsverbanden
Lokaal

30. Vooral gericht op structuren
Lokale coördinator OO (lokaal overleg)
Bovenlokaal overleg : alle lokale
Vlaamse coördinatoren OO/ Provinciaal Steunpunt
Expoo (Vlaams Expertisecentrum OO)
Sinds 2008: in 14 gemeentes en meer:
opvoedingswinkels

31. Preventieve gezinszorg van
K&G
Zeer uitgebreid netwerk, groot bereik
(laagdrempeligheid):
Infoavonden voor aanstaande ouders
Kraamkliniek en huisbezoeken
342 consultatiebureau’s

32. Basis en meer
Spreekuur OO (laagdrempeligheid)
Inloopteams (laagdrempeligheid)
CKG’s : 0 tot 12 jaar : tijdelijke hulp (gelaagdheid)
(grijze zone)
Gezinsondersteunende pleeggezinnen (gelaagdheid)
Speel- en ontmoetingsinitiatieven en plaatsen
(laagdrempelig)
 CIG: Centra voor Integrale Gezinszorg (hulp)
Vertrouwenscentra kindermishandeling (hulp)

33. Huizen van het kind
14 juni 2013 (Vlaamse Regering): goedkeuring
ontwerp van decreet inzake de organisatie van
preventieve gezinsondersteuning
Doel: integratie opvoedingsondersteuning,
preventieve gezondheidszorg en ontmoeting.
via Huis van het Kind = dé lokale informatie- en
ondersteuningsplaats voor alle gezinnen.

34. Huizen van het kind
Zie WS

35. DEEL 2: De praktijk

36. DEEL 2: 1. Kinderopvang als plaats voor
opvoedingsondersteunning

37. Kinderopvang als OO
Ervaren ouders kinderopvang als ondersteunend?
Instrumentele steun: zorg wordt overgenomen, tijd
voor andere dingen
 vw: voldoende plaatsen en goede afstemming
Verbreding van het opvoedingsmilieu : sociaal
 vw: weldoordacht ouderbeleid

38. Kinderopvang als OO
Informatie en advies : wederkerig en uniek
 vw: uitgewerkt ouderbeleid en steun aan
begeleidsters
Sociale contacten en emotionele steun
 vw: sociale vaardigheden van ouders of actieve
rol van de kinderopvang

39. Kinderopvang als OO
Detectie : hoe wordt het gesprek gevoerd?
Signaleren aan beleid: lokale noden, lokaal overleg
kinderopvang, samenlevingsopbouw
Heel wat mogelijkheden in ko : ontmoetingsplaats
en wederkerigheid
Kinderopvang-plus

40. Kinderopvang als OO
Niet strikt onder die regelgeving
Vervult wel een aantal functies van OO
Daarom aanwezig bij Lokaal Overleg
Opvoedingsondersteuning
Zie WS voor concrete toepassingen: crèches
parentales en Early Exellence Centers

41. DEEL 2: 2. Stop 4-7

42. Stop 4-7
'Samen (Sterker) Terug Op Pad‘:
Gedragstraining
Kinderen (4-7j)(preventief) met (ernstige)
gedragsproblemen, hun ouders en hun
leerkrachten
Zie ook Blackboard voor verdiepende tekst
en WS

43. Stop 4-7
http://www.youtube.com/watch?v=z6AeBVkzGGo

44. Leertips
Kan je de functies van opvoedingsondersteuning ook
toepassen op STOP 4-7? (instrumentele steun, sociale
steun & sociale contacten, informatie & advies,…?
Bij welke definitie(s) van
gezinsondersteuning/opvoedingsondersteuning sluit
STOP 4-7 best aan? Definieer de dit programma
eerder als opvoedingsondersteuning of eerder als
gezinsondersteuning?
Vergelijk het onderzoek bij adoptieouders met dat
van de Gezinsbond. Wat zijn voornaamste conclusies?