3. Hala Stulecia jest miejscem
widowiskowo-sportowym i
jednym z czternastu polskich
obiektów wpisanych na światową
listę dziedzictwa kulturowego
UNESCO. Została wybudowana
w latach 1911-1913 według
projektu Maxa Berga w stylu
ekspresjonistycznym. Znajduje
się we Wrocławiu, a dokładniej w
dzielnicy Śródmieście.
4. Powstanie Hali, najsłynniejszego dzieła wrocławskiego modernizmu, związane
było z setną rocznicą wydania we Wrocławiu przez Fryderyka Wilhema lll odezwy
Do mojego ludu(An Mein Volk) z 17 marca 1813 roku wzywającej do powszechnego
oporu przeciwko Napoleonowi Bonaparte.
5. Rocznicę postanowiono uczcić odpowiednio wielką wystawą,
prezentującą historię i gospodarczy dorobek Śląska.
Zaplanowana została więc (na wzór Wystaw Światowych) tzw.
Wystawa Stulecia, której organizację powierzono Karlowi
Masnerowi, dyrektorowi Muzeum Rzemiosła Artystycznego i
Starożytnego.
6. Wyjątkowy i świeżo wybudowany obiekt miał 42m wysokości, a
nakrywająca go kopuła 67 m średnicy. Maksymalna szerokość wnętrza
Hali wynosi 95 metrów, a dostępna powierzchnia wynosi 14,0 tys. m².
Prócz samej centralnej hali w budynku zaplanowano jeszcze 56 innych
pomieszczeń wystawienniczych, obszerne okrążające główną salę
kuluary, a całość obliczona była na 10 tysięcy osób.
7.
8. Celem Maxa Berga było przede wszystkim
funkcjonalność Hali. Jej konstrukcja była dotąd
niespotykana. Ukończono jej budowę w grudniu 1912
roku, czyli półtora miesiąca przed zaplanowanym
terminem. W trakcie jej budowy wybudowano na
otaczających ją terenach liczne inne obiekty
wystawowe, w tym Pawilon Czterech Kopuł, Pergolę,
obiekty rekreacyjne itp.
9. W Hali umieszczono specjalnie dla niej
zaprojektowane i wykonane przez znaną firmę
Sauer (nadal istniejącą) we Frankfurcie nad
Odrą organy o 222 rejestrach i 16706 piszczałkach,
naówczas największe na świecie; obecnie organy
te częściowo wykorzystywane są w archikatedrze
wrocławskiej, a że nie wszystkie się tam zmieściły,
część piszczałek zamontowano w instrumencie w
bazylice jasnogórskiej.
10. Odsłonięcie Hali nastąpiło 20 maja 1913, kiedy to nadburmistrz Paul
Matting wygłosił patriotyczne przemówienie, w którym nazwał ją
„pomnikiem wyzwolenia ojczyzny i przestrogą dla przyszłych
pokoleń”. Przemówienia wysłuchało ponad pięć tysięcy gości, którzy
mogli się przekonać o doskonałej akustyce obiektu.
11. Przed II wojną światową Hala, prócz wystaw i przedsięwzięć na mniejszą
skalę, kilkakrotnie jeszcze była miejscem wielkich masowych imprez, w
tym między innymi publicznych wystąpień najważniejszych
funkcjonariuszy NSDAP z Adolfem Hitlerem na czele.
12. Hala przetrwała II wojnę światową bez poważniejszych strat (uszkodzeniu
uległy jednak organy). Tereny wystawowe wokół Hali oraz ją samą po
raz pierwszy po wojnie wykorzystano na większą skalę od lipca do
września 1948 na Wystawie Ziem Odzyskanych i podczas
towarzyszącego jej (25-28 sierpnia) Światowego Kongresu
Intelektualistów w Obronie Pokoju. W czasach PRL nie
przeprowadzono w Hali żadnych poważniejszych prac, które w istotny
sposób zmieniłyby jej charakter. Oprócz skucia z
filarów hitlerowskich „gap”, położenia betonowej posadzki w
kuluarach, instalacji centralnego ogrzewania (do tej pory Hala nie była
w ogóle ogrzewana), instalacji nagłośnienia i innych podobnych –
stosunkowo mało znaczących – prac remontowych lub adaptacyjnych
nie wprowadzano w Hali żadnych zmian. Służyła jako miejsce
koncertów (występował tu m.in. w latach 60. Marino Marini i Paul
Anka), imprez sportowych (m.in. XIII Mistrzostwa Europy w
koszykówce mężczyzn w 1963 – Polska zajęła wówczas II miejsce), w
sali działało też największe w mieście kino („Gigant”). Jedynie kontekst
urbanistyczny Hali zmienił się dość silnie, poprzez odcięcie
południowej części terenów wystawowych (zostały
przekazane Ogrodowi Zoologicznemu), a zwłaszcza poprzez
ustawienie w 1948 na placu przedwejściowym Iglicy, która całkowicie
zmieniła statyczny wyraz głównego wejścia Hali.
13. Po roku 1989 w Hali Stulecia
przeprowadzono wiele zmian. Jednak
generalny remont dokonano w 1997
trwał kilka miesięcy obejmował tylko
takie zmiany jak plastikowe rolety na
oknach, tablice ogłoszeniowe,
nagłośnienie, przede wszystkim zaś
obniżenie o około 1 m poziomu
posadzki i wbudowanie przesuwnych
trybun oraz rozkładanych boisk
(umożliwia zmianę przeznaczenia
Hali w zależności od bieżących
potrzeb: sportowe, widowiskowe albo
targowe). Odbywały się tam opery oraz
mecze sportowe. 31 maja 1997 w
czasie szóstej wizyty w Polsce Jan
Paweł II poprowadził w hali modlitwę
ekumeniczną w ramach kongresu
eucharystycznego.
14. W czasach 2009-2011 przeprowadzono wielki
remont. Składał się on z kilku etapów. Kosztował on
18 mln złotych.
15. Dzisiaj w Hali Stulecia odbywają się koncerty, mecze
siatkówki, opery, filharmonie, kabarety, turnieje, targi,
pokazy, itp.