1. การสอนสุขศึกษา
อย่างมีเทคนิค
รศ.ดร.เอมอัชฌา วัฒนบุรา
นนท์

2. เทคนิคการสอนสุขศึกษา
เทคนิคในการสอนสุขศึกษาที่สำาคัญจะเน้นตัวผู้
เรียนเป็นสำาคัญ ดังนี้
ผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง
ผู้เรียนมีส่วนร่วมมากที่สุด
ผู้เรียนค้นพบด้วยตนเอง

3. เพื่อการมีพฤติกรรมสุขภาพที่
ดี
การพูดคุยหรือสนทนา การบรรยาย
การเล่าประสบการณ์
การสอนแบบสืบสวน
การสาธิต
การแสดงบทบาทสมมต
การเขียนโครงการ
การใช้เกม
การใช้วิธการแก้ปัญหา
ี
การซักถามหรือการให้ตงคำาถา
ั้
การใช้กระบวนการตัดสินใจ

4. การใช้ทักษะชีวิต การฝึกปฏิบัติ
การอภิปราย
การสอนที่ใช้พื้นฐานการวิจัย
การโต้วาที
การใช้อปกรณ์หรือสื่อต่างๆ
ุ
การสอนแบบการเรียนรูดวยตนเอง
้ ้
การใช้แบบประเมินหรือแบบสอบถ
การใช้เทคนิค “ทำาไม” (Why Technique

5. ตัวอย่างการสอน
สุขศึกษา
ด้วยวิธีต่างๆ

6. การใช้เทคนิคการตัดสิน
ใจและแก้ปัญหา
สามารถใช้เทคนิค 3Cs ดังนี้
Clarify กำาหนดปัญหาหรือสิงที่จะต้อง
่
ตัดสินใจให้ชัดเจน
Consider พิจารณาทางเลือกหลายๆทาง
และคาดเดาผลที่จะเกิดขึ้น
ทั้งนี้ผู้สอนสุขศึกษาจะให้กทางเลือกที่ดให้ผู้เรียนคิดตัดส
Choose เลือ สถานการณ์แล้วีที่สด ุ

7. สถานการณ์ : ..................
...........................
ปัญหา :
ทางเลือกที่เป็นไปได้ ผลที่
คาดว่าจะเกิดขึ้น
1..................................
1..................................
2.................................
2.................................
3.................................
3..................................

8. การใช้เทคนิค “ทำาไม”
(Why Technique)
“Why of Why” Method
2. กำาหนดสถานการณ์/ข้อเท็จ
จริง/เหตุการณ์
3. ใช้คำาถาม “ทำาไม”
4. ยอมรับ “คำาตอบ”
5. เริมถามต่อ “ทำาไมจึงเป็นเช่น
่
นั้น”
Fullเรื่อยๆ ไป..........จนไม่มีคำา
Zero

9. การใช้เทคนิค “การฝึก
ทักษะการต่อรอง”
วิธีตอรอง
่
2. ให้ข้อเสนอที่จะเกิดผลดีทั้งสอง
ฝ่าย
3. บอกปัญหาและข้อที่วตกกังวล
ิ
4. ถามความรู้สกของคู่ต่อรอง
ึ
5. บอกข้อเสนอที่เกิดผลดีกับคู่ต่อ
รอง
6. บอกข้อเสนอที่จะเกิดผลเสียต่อ
ผู้ใหญ่ที่เคารพรัก

10. หมายเหตุ :
2. การต่อรองเป็นทักษะที่จำาเป็นที่ต้อง
ฝึกปฏิบัติ
3. หากการต่อรองมีท่าว่าจะไม่สำาเร็จ
ให้พยายามรีบหาทางออกจาก
เหตุการณ์ที่เสียงนั้น หรือร้องขอ
่
ความช่วยเหลือโดยเร็วที่สด ุ
4. การมีสติ เป็นเรื่องที่สำาคัญ ขณะ
เผชิญปัญหาต่างๆ
5. ข้อที่สำาคัญที่สด คือ พยายามหลีก
ุ
เลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยง ไม่ควรประมาท

11. ตัวอย่างการใช้คำาพูดเรื่อง “การ
ต่อรอง”
(กรณีเสี่ยงต่อการมีเพศสัมพันธ์)
• คุณเป็นคนดี และฉันแคร์คุณ ขอร้อง
เถอะอย่าเพิงทำาเลย
่
• เราทำาอะไรเกินเลยไปมากแล้วนะ
• ฉันไม่คิดว่าคุณจะทำานะ
• อย่าทำาให้นขอทำาใจก่อนได้ไหม
• ฉั ฉันต้องรูสึกผิดเลย
้
• ฉันรู้สกไม่ค่อยสบาย ปวดท้อง
ึ
มาก
• คุณไม่ได้รักฉันจริง ไม่ให้

12. การใช้เทคนิค “การฝึกทักษะ
ปฏิเสธ”
วิธีการปฏิเสธ
2. แสดงความรูสึกทีแน่ชดของตัวเอง
้ ่ ั
ถึงการไม่ยอมรับในสิ่งที่ถกนำา
ู
เสนอ
3. แสดงเหตุผลของการปฏิเสธและ
ความรู้สกอย่างชัดเจนที่จะไม่
ึ
ปฏิบัติตาม
4. ปฏิเสธอย่างจริงจังทั้งคำาพูด นำ้า
เสียงและท่าทาง
5. ใช้สายตาโดยจ้องมองไปที่ตาของ

13. 5. ขอฟังความคิดเห็นของฝ่าย
ชักชวน
6. แสดงความขอบคุณเมื่อผู้ชวน
ยอมรับ (ช่วยรักษานำ้าใจของผู้
ชวน)
7. ใช้การต่อรอง การยืดเวลา หรือ
หากิจกรรมอื่นมาทดแทน
8. ตั้งสติให้มั่น ไม่ควรหวันไหวกับ
่
คำาพูด ควรยืนยันโดยปฏิเสธซำ้า
และหาทางเลี่ยงจากเหตุการณ์ไป

14. ตัวอย่างคำาพูดเพื่อ “การ
ปฏิเสธ”
• ไม่เอา เราไม่อยากลอง ไปเตะ
บอลกันดีกว่า
• ฉันเสียใจ ฉันไม่ต้องการ
• อย่านะ ฉันจะตะโกนให้ลั่นเลย
• ฉันไม่ต้องการ ฉันยังไม่พร้อม

15. การใช้เทคนิค “การฝึก
ทักษะทางอารมณ์”
วิธีการ
2. ปล่อยใจให้ว่าง เพื่อยอมรับกับอารมณ์หรือ
ความรู้สึกต่างๆ
3. ยอมรับความรู้สกหรืออารมณ์ที่เกิดขึ้นด้วย
ึ
ความเข้าใจ
4. พยายามผ่อนคลายกล้ามเนื้อ
5. แยกแยะความรู้สึกที่ไม่ดกๆยาวๆ
1. สูดลมหายในลึ ีหรือทางลบออก
แล้วคิดในเชิง1 – 10 อในทางสร้างสรรค์
2. นับ บวกหรื หรือนับไป
(หยุด คิดในทางไม่ด) ี
เรื่อยๆอย่างช้าๆ
3. พยายามหาทางออกหรือ
ทางแก้ไข

16. การใช้เทคนิค
“สัญญา”
1. ข้าพเจ้า (ชื่อ-นามสกุล).................
...........ขอสัญญากับตัวเองเกี่ยวกับ
วิถทางสุขภาพที่ต้องการปรับปรุง ดัง
ี
ต่อไปนี้
2. “ความฝัน” ของข้าพเจ้า
คือ ............................................
..
3. เพือให้บรรลุ “ความฝัน” ข้าพเจ้าจะ
่
ปฏิบัติ ดังต่อไปนี้

17. 4. ข้าพเจ้าทราบดีว่าข้าพเจ้ามีความพร้อม
ส่วนตัวที่จะทำาให้
“ความ
ฝัน”นี้สำาเร็จลงได้เพราะ ........................
..............................
5. ข้าพเจ้ารู้สกว่ามีบุคคลรอบข้างและสังคม
ึ
ซึ่งช่วยให้”ความฝัน”นี้สำาเร็จลงได้ บุคคล
เหล่านี้
ได้แก่ ...............................................
..... ลง
นาม.................................
6. อุปสรรคที่ขัดขวางการบรรลุความฝันของ
.....................
ข้าพเจ้า ได้แก่...............
(.....................................
7. ผลจากการปฏิบัติ มี ......)
ดังนี..................................................&
้ ดัดแปลงจาก Smith

18. การใช้แบบประเมินหรือ
แบบสอบถาม
แบบประเมินพฤติกรรมสุขภาพ
กรุณาใส่เครื่องหมาย X ลงในช่อง
ท้ายข้อความแต่ละข้อตามความ
เป็นจริงเกี่ยวกับพฤติกรรมสุขภาพ
ของนักเรียน

19. รายการ ประจำา บ่อย บาง ไม่เคย
(0 ครั้ง ครั้ง (4
คะแนน (1 (3 คะแนน
ท่าน : ) คะแนน คะแนน )
1. กินอาหารมากไป
) )
2. กินยาตามแพทย์
สั่ง
3. ดื่มกาแฟ
4. ดื่มเครื่องดื่มที่มี
แอลกอฮอล์
5. ได้รับอุบัติเหตุ
หรือบาดเจ็บ
6. สูบบุหรี่
7. ชอบยั่วคนอื่น

20. รายการ ประจำา บ่อย บาง ไม่เคย
(0 ครั้ง ครั้ง (4
คะแนน (1 (3 คะแนน
8. โกหกคนอื่น ) คะแนน คะแนน )
) )
9. กินอาหารที่ทำาจาก
นำ้าตาล
10. หนีเรียน
11. ฝ่าฝืนกฎระเบียบ
12. ต้องการพรรคพวก
หรือเข้ากลุ่มเพื่อน
13. ทำาสิ่งต่างๆเพื่อหวังผล
ตอบแทน
14. โต้แย้งผู้ใหญ่
15. มีปัญหากับพ่อแม่

21. การแปลผล
เมื่อรวมคะแนนทั้งหมดแล้ว
• ผู้ได้คะแนน 30-60 คะแนน แสดงว่า
พฤติกรรมสุขภาพดี รับผิดชอบต่อ
พฤติกรรมสุขภาพที่ดี
• ผู้ได้คะแนน 15-29 คะแนน แสดงว่า
พฤติกรรมสุขภาพพอใช้ (ระดับปาน
กลาง)
• ผู้ได้คะแนน 0-14 คะแนน แสดงว่า
พฤติกรรมสุขภาพไม่ดี แย่ ขาดความ
รับผิาติ ชอบเกีและเอมอัชฌา วัฒกรรม . การสอน
สุช ด โสมประยูร ่ยวกับพฤติ นบุรานนท์
สุขศึกษา.กรุงเทพฯ : สุขภาพใจ,2542.