1. การพยาบาลบุคคลที่มี
ปัญหา เกี่ยวกับการรับ
ประทานอาหารและนำำา
ศรัญญา จุฬารี

2. Outline ความผิดปกติเกี่ยวกับ
การย่อยและดูดซึม
 GERD
 Gastritis
 Peptic ulcer
 Pancreatitis
 Cholecystitis
 Liver cirrhosis
 Liver abscess
 Hepatitis

3. Gastro-esophageal reflux
disease :GERD
 ภาวะกรดไหลย้อน
 อาการและอาการแสดง
 อาการร้อนทรวงอก มักจะเป็นผู้ใหญ่ที่ตัว
ใหญ่และไม่ค่อยออกกำาลังกาย
 อาการเรอกลิ่นอาหารที่เพิ่งรับประทานเข้าไป
 ถ้าอาการใน ข้อ 1 และ 2 เป็นบ่อย ๆ อาจพบ
อาการอ่อนเพลียนอนไม่หลับเพราะเจ็บและ
อาจแน่นหน้าอก จนแยกไม่ออกว่ามันเป็นโรค
ของเส้นเลือดหัวใจตีบ Coronary Heart
Disease

4. พยาธิสภาพ
 GERD เกิดเมื่อ หูรูดบนหรือล่างหย่อนยานปิด
ไม่มิด หลอดอาหารไม่บีบหรือรูดลงเพราะ
ประสาทของหูรูดเสีย อันเกิดจากโรคบาง
อย่าง หลอดอาหารแข็งตัวไม่ยดหยุน หรือจาก
ื ่
การที่หลอดอาหารอักเสบบ่อยๆ เพราะอาหาร
ในกระเพาะสำารอกขึำนมาผ่านหลอดอาหาร
 ทำาให้มีแผลเป็นๆ หายๆ อย่างนีำ เมื่อแผลหาย
แล้วก็ทำาให้หลอดอาหารแข็ง เป็นแผลหลายๆ
แห่ง อาจจะมีโอกาสแตกได้ เรียกว่า
Barrett's Esophagus
 ถ้ากะบังลมเกิดหย่อนยาน หูรูดหลอดอาหารก็

7. การวินิจฉัย
 ประวัติอาการแสบร้อนบริเวณยอดอก การใช้ยา
ประเภทแก้ปวดท้องหรือท้องเดินบ่อยๆ เพราะ
พวกนี้ทำาให้หูรูดของหลอดอาหารหย่อนยาน
 การตรวจร่างกายพบอาการเจ็บหน้าอก ปวดแสบ
ร้อนบริเวณทรวงถึงในปาก
 การตรวจทางห้องปฏิบติการ โดยการทำา
ั
Barium Esophagography ให้กลืนสารทึบรังสี
ลงไปในกระเพาะ แล้วถ่ายภาพขณะที่สารทึบ
เคลือบหลอดอาหารและสารอยู่ในกระเพาะ
อาหาร

8. การรักษา
 การรักษาทางอายุรกรรม ได้แก่
 H2 receptor antagonists พวกนีลดกรดได้
้
นานถึง แปดชั่วโมง ได้แก่ Tagamet ,Zantag,
Pepcid
 Proton pump inhibitor ช่วยลดกรด ได้แก่
Prevacid, Prilosec, Nexium
 การรักษาทางศัลยกรรม โดยการผูกถุง
กระเพาะอาหารส่วนต้นหรือที่หรูด ส่วน
ู
Hiatus Hernia ก็ต้องผ่าตัดดันเอากระเพาะ
อาหารส่วนที่เลือนเข้าเหนือกระบังลมหรือใน
่

9. การพยาบาล
 ดู Esophagitis

10. Gastritis

11. กระเพาะอาหารอักเสบ
(Gastritis)
สาเหตุ
 ความเครียดทางร่างกาย
 พฤติกรรมสุขภาพ เช่น การดื่มสุรา ชา
กาแฟ ยาแก้ปวด การรับประทานอาหาร
ไม่เป็นเวลา
 ภูมิต้านทานตำ่าทำาให้ดแลสุขภาพตนเอง
ู
ไม่เพียงพอ
 การติดเชือ เช่น เชื้อ Helicobacter
้
pylori ซิฟิลส วัณโรค
ิ
Gastritis

12. อาการ
 ปวดท้อง ปวดแสบบริเวณลิ้นปี่หรือ
ยอดอก สัมพันธ์กับการรับประทาน
อาหาร เช่น ปวดเวลาหิวจัด หรือหลัง
ตื่นนอนกลางดึก
 เบื่ออาหาร (anorexia)
 อาหารไม่ย่อย แสบร้อนในอก (heart
burn) ภายหลังรับประทานอาหาร
และพบอาการเรอได้
 มีอาการคลื่นไส้อาเจียน โดยเฉพาะ Gastritis

13. การวินิจฉัย
 Hx : อาการปวดท้อง ไข้
ความเครียดทางร่างกายและจิตใจ
การติดเชื้อในร่างกาย
 PE : ท้องอืด แน่นท้อง และกดเจ็บ
บริเวณลิ้นปี่
 Lab
 ตรวจ CBC พบเม็ดเลือดขาวสูงขึน
้
 การส่องกล้องเข้ากระเพาะอาหาร
(Gastroscopy) Gastritis

14. gastritis

15. การรักษา
 Antacid : Alummilk
 H2 receptor antagonists :
Cimetidine
 Antibiotic
 Operation
 Gastrectomy
 Gastroduodenostomy : Billroth I
 Gastrojejunostomy : Billroth II
Gastritis

16. Total gastrectomy Subtotal gastrectomy
Gastritis

17. Gastrojejunostomy : Billroth II
Gastritis

18.  Operation
TV
SV
(ต่อ)
 Vagotomy PGV
 Truncal vagotomy
 Selective
vagotomy
 Proximal gastric
vagotomy

19. การพยาบาล
ไม่สุขสบายเนื่องจากปวดจุกเสียด แน่น
ท้อง
 วัตถุประสงค์ ทุเลาอาการปวดท้อง
 กิจกรรม
 ประเมินความปวดจากท่าทาง คำาพูดบ่น
หรือ Visual analog scale / Numeric
scale โดยให้คะแนน 0 – 10 คะแนน
 ประเมินอาการทางหน้าท้อง โดยฟัง
bowel sound
 ส่งเสริมให้ผู้ป่วยอยู่ในท่าที่สุขสบาย Gastritis

20.  แนะนำาการหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงให้เกิด
ภาวะกระเพาะอาหารอักเสบ เช่นการ
ลดการดื่มเหล้า การสูบบุหรี่ ชา
กาแฟ ยาแก้ปวด เป็นต้น
 การช่วยเบี่ยงเบนความสนใจจากความ
ปวด เช่น ทำากิจกรรมหย่อนใจที่ผู้ป่วย
ชอบ
 การให้ยาแก้ปวด ยาลดกรดใน

21. การพยาบาล
 เสี่ยงต่อภาวะเสียสมดุลของสาร
อาหารเนื่องจากการย่อยและการดูด
ซึมบกพร่อง
 วัตถุประสงค์ ได้รับสารอาหารเพียงพอ
 กิจกรรม
 NPO ตามแผนการรักษาและให้ IVF
ชดเชยเพื่อลดการทำางานของกระเพาะ
อาหาร ลดการหลั่งกรดและนำ้าย่อย
จากกระเพาะอาหาร Gastritis

22.  เมื่ออาการอักเสบเริ่มทุเลาให้เริ่มรับ
ประทานอาหารเหลวจำาพวกนม นำ้าข้าว
สลับกับยาลดกรดทุก 1-2 ชั่วโมง
(sippy diet) ยกเว้นเวลาหลับ จากนั้น
ค่อยๆ เปลี่ยนเป็นอาหารอ่อนย่อยง่าย
รสไม่เผ็ดจัด รับประทานทีละน้อย
และเพิ่มมื้อเป็น 6 – 8 มื้อ

23. การพยาบาล
เสี่ยงต่อภาวะ Dumping
syndrome เนื่องจาก การตัดกระเพาะ
อาหารออก
 ภาวะ Dumping syndrome เป็นกลุมอาการ
่
ที่ผู้ป่วยมีความผิดปกติภายหลังรับประทาน
อาหาร พบภายหลังการผ่าตัดแบบ Billroth
II มากกว่า Billroth I แบ่งเป็น
 Early Dumping syndrome
 Late Dumping syndrome
Gastritis

24.  Early Dumping syndrome :
แน่นท้องบริเวณลิ้นปี่ ใจสั่น
เหงื่อออก ชีพจรเร็ว อาจมี
อาเจียนหรือถ่ายอุจจาระ
 มีอาการของ hypovolumia
 Late Dumping syndrome
สัมพันธ์กับการที่กลูโคสซึมเข้า
สู่กระแสเลือดอย่างรวดเร็ว
ทำาให้ BS↑ เป็นผลให้ร่างกาย
หลั่งอินสุลินห กว่าปกติทำาให้
BS↓
 มีอาการหลังจากรับประทาน
อาหารประมาณ 2 – 3
ชั่วโมง โดยจะมีอาการของ
Gastritis

25. การพยาบาล
 วัตถุประสงค์ ปลอดภัยจากภาวะ
Dumping syndrome
 กิจกรรม
 แนะนำาอาหารที่มีโปรตีนสูง ไขมันสูง
แต่มีคาร์โบไฮเดรตตำ่า
 ควรรับประทานอาหารที่ค่อนข้างแห้ง
และไม่ควรดื่มนำ้าปริมาณมากๆ พร้อม
กับอาหาร ควรดื่มนำ้าระหว่างมื้อของ
อาหาร Gastritis

26.  ให้นอนพักในท่าศีรษะสูง ภายหลังรับ
ประทานอาหารประมาณ 20 – 30 นาที
 แก้ไขภาวะซีดและการขาดนำ้าและเกลือแร่
 กรณี Late Dumping syndrome การรับ
ประทานนำ้าตาลหรืออาหารจะช่วยให้อาการ
ดีขนึ้
 ผู้ปวยมักจะมีอาการอยูระยะหนึ่งแล้วจะ
่ ่
ค่อยๆ ปรับตัวได้จนไม่มีอาการในที่สุด

27. Peptic ulcer

28. แผลในกระเพาะอาหารและลำาไส้ (peptic
ulcer)
 แผลเกิดขึ้นที่หลอดอาหาร
(Esophagus), กระเพาะอาหาร
(stomach) , Pyloric canal และ
ลำาไส้เล็กส่วนต้น (Duodenum)
 ส่วนที่พบมากที่สุด คือ กระเพาะ
อาหาร เรียกว่า Gastric ulcer และ
ลำาไส้เล็กส่วนต้น เรียกว่า Duodenal
ulcer
peptic ulcer

29.  Gastric ulcer แบ่งเป็น 2 ชนิด คือ
Acute กับ Chronic โดย
 Acute gastric ulcer เป็นแผลเล็ก ๆ ทัว ่
ในชั้น Mucosa มองด้วยตาเปล่าไม่เห็น
รักษาให้หายได้ในระยะสั้น
 Chronic gastric ulcer เป็นแผลเรือรัง้
และกินลึกถึงชั้นกล้ามเนือ แผลจะหายช้า
้
และมีโอกาสเป็นแผลเป็นได้
 Duodenal ulcer แผลมักจะกินลึกถึง
ชัน Serous membrane เป็นเรือรัง
้ ้
peptic ulcer
รักษาทางยาไม่หายขาด

30. Duodenal ulcer

31. สาเหตุ
 ร้อยละ 50 : อารมณ์ตึงเครียด
 การเปลียนแปลงของ Mucous membrane ที่
่
ทำาหน้าที่หลังนำ้าย่อย และการทำางานมากเกิน
่
ไป
 ความต้านทานของเยือบุของกระเพาะอาหาร
่
หรือลำาไส้เล็กเปลียนไป เช่น จากการถูกระคาย
่
เคืองจากยาบางชนิด ได้แก่ Salicylic acid,
Steroid
 กินไม่เป็นเวลา รสจัด เคี้ยวไม่ละเอียด ดืมสุรา
่
มาก สูบบุหรีจัด
่ peptic ulcer

32. อาการและอาการแสดง
 ปวดท้องบริเวณลิ้นปี่ลักษณะปวดไม่
กว้าง สามารถชี้ด้วยนิ้วเดียว
 การที่แผลถูกสัมผัสกับกรดและนำ้าย่อย
จะทำาให้มีอาการปวดแสบปวดร้อน
บริเวณ Epigastrium
 ต่อไปจะปวดแบบตื้อๆ และแน่นท้อง
peptic ulcer

33. อาการและอาการแสดง
 Gastric ulcer จะปวดเวลาที่หิว ถ้ารับ
ประทานอาหารลงไปจะหายปวด เพราะนำ้าย่อย
ในกระเพาะมีอาหารไปคลุกเคล้า หลังจากรับ
ประทานอาหารเข้าไปประมาณ 1 ½ ชั่วโมง จะ
มีอาการปวดอีกเพราะนำ้าย่อยเข้าไปสัมผัสกับ
แผลโดยตรง
 Duodenal ulcer จะเกิดขึนภายหลังรับ
้
ประทานอาหารประมาณ 2-2 ½ ชั่วโมง เพราะ
ระยะนี้กระเพาะอาหารและลำาไส้ว่าง นำ้าย่อย
และกรดจึงถูกกับแผล เมื่อรับประทานอาหาร
เข้าไปอาการเจ็บปวดจะหายไป อาการปวดมัก ulcer
peptic

34. การรักษา
 พยายามระงับหรือควบคุมอาการ
เจ็บปวด ช่วยให้แผลหายเร็วขึน อาจ
้
ทำาได้โดย
 ให้ยาระงับประสาท (Sedative) /
ยากล่อมประสาท (Tranquilizer)
 Antacid
 H2 receptor antagonists
peptic ulcer

35.  งดอาหาร อาหารที่ควรจัดให้ผู้ป่วย
คือ
 Sippy diet คือ อาหารเหลวที่ย่อย
ง่ายที่สดให้สลับกับยาพวกยาลดกรด
ุ
(Antacid) ทุก 1-2 ชัวโมง ให้ในราย
่
ที่มีอาการรุนแรง
 Bland diet คือ อาหารอ่อนย่อยง่าย
รสจืดไม่ก่อให้เกิดการระคายเคืองต่อ

36. การรักษา
 การผ่าตัด จะกระทำาเมื่อการรักษา
ทางยาไม่ได้ผล แผลเป็นเรื้อรัง
อาการทั่วไปไม่ดีขึ้นมีภาวะแทรกซ้อน
การผ่าตัดมี 2 วิธี คือ
 การผ่าตัดกระเพาะอาหาร :
Gastrectomy โดยตัดบริเวณที่หลัง ่
กรดออกมา & บริเวณที่เป็นแผลด้วย
 การผ่าตัดเส้นประสาท : Vagotomy
ซึ่งเป็นตัวกระตุ้นให้เซลล์ของกระเพาะ ulcer
peptic

37. การรักษา
 การสอนสุขศึกษา
 ให้คำาแนะนำาเกี่ยวกับสุขนิสยในการบริโภค
ั
อาหารที่ย่อยง่าย
 การรับประทานอาหารควรเป็นครังละน้อย
้
ๆ แต่บ่อยครังเพือช่วยลดการทำางานของ
้ ่
กระเพาะอาหารและลำาไส้ และป้องกันมิให้
กรดทำาการระคายเคืองต่อเยื่อบุกระเพาะ
อาหาร
 การรับประทานยาอย่างถูกต้องสมำ่าเสมอ
peptic ulcer

38. การพยาบาล
 ดูการพยาบาล Gastritis ค่ะ
peptic ulcer

39. Pancreatitis

40. ตับอ่อนอักเสบ (Pancreatitis)
 เกิดจากแบคทีเรียหรือไม่ใช่แบคทีเรีย
เช่น การย่อยเนื้อเยื่อของ ตับอ่อนเอง
(Autodigestion)
 อุบัติการณ์ พบในเพศชายมากกว่า
เพศหญิง อายุ 30 – 40 ปี และมี
ประวัติดื่มสุรามานาน
Pancreatitis

41. สาเหตุ ตับอ่อนอักเสบ
เฉียบพลัน
 โรคทางเดินนำ้าดี : นิ่วในทางเดินนำ้าดีและท่อ
นำ้าดีรวม ทำาให้เพิมแรงดัน
่ ่ มีการไหลย้อน
กลับของนำ้าดีเข้าสูตับอ่อน
่
 แอลกอฮอล์
 กระตุ้นให้ HCl ↑ → Duodenum ปล่อย
ฮอร์โมน Secretin เข้ากระแสเลือด กระตุ้น
ให้ตับอ่อนขับหลังนำ้าและ HCO3- มากขึ้น
่
 โปรตีนตกตะกอนไปอุดตันในภายท่อเล็กๆ
ของตับอ่อน
 Pancreatitis

42.  ภาวะไตรกลีเซอไรด์ในเลือดสูง
(hypertriglyceridemia)
 ภาวะแคลเซียมในเลือดสูง (hypercalcemia)
 หลังผ่าตัดช่องท้อง ทำาให้ตบอ่อนกระทบ
ั
กระเทือน บวม
 การได้รบบาดเจ็บที่ตับอ่อน
ั
 ยาบางชนิดที่ทำาให้เกิดตับอ่อนอักเสบได้
เช่น estrogen, furosemide เป็นต้น
 การติดเชือ เช่น mumps, measles,
้
mycoplasma pneumoniae, tuberculosis
 พันธุกรรม ไม่ทราบสาเหตุ

43. สาเหตุ ตับอ่อนอักเสบ
เรืำอรัง
 สาเหตุจากพิษสุราเรื้อรัง เป็นสาเหตุ
หลัก
 ภาวะแคลเซียมในเลือดสูง
 ปัจจัยด้านพันธุกรรม
 ภาวะทุพโภชนาการ
 ไม่ทราบสาเหตุ

44. การวินิจฉัย
 การซักประวัติ เกียวกับการดื่มสุรา โรค
่
ระบบทางเดินนำ้าดี อาการปวดท้องด้าน
ขวาหรือบริเวณลินปี่ จะปวดตื้อๆ ลึกๆ
้
อาจมีร้าวไปที่สีขาง ้
 การตรวจร่างกาย พบอาการอ่อนเพลีย
กระสับกระส่าย ท้องอืด กดเจ็บบริเวณ
ชายโครงหรือสีข้าง อาจพบ Grey
Turner’s sign คือบริเวณใต้ชายโครง
หรือสีข้างมีสเขียวคลำ้า หรือพบรอบๆ
ี
สะดือมีสนำ้าเงิน (Cullen’s sing) ถ้ามี Pancreatitis
ี

45. การวินิจฉัย (ต่อ)
 การตรวจทางห้องปฏิบัตการ ดังนี้
ิ
 Serum amylase สูง หลังมีการอักเสบ 2 – 12
ชั่วโมง นาน 72 ชั่วโมง ถ้านานกว่า 1 สัปดาห์
แสดงถึงมีภาวะแทรกซ้อน (ค่าปกติ 10 – 180
U)
 serum lipase และ alkaline phosphatase สูง
ขึ้น
 WBC สูง
 Urine amylase ปกติถ้ามีการอักเสบจะสูง
ประมาณ 72 – 96 ชั่วโมงหลังอักเสบ แล้วค่อยๆ
ลดลง ภายใน 2 สัปดาห์ ถ้าตรวจ Urine
amylase ใน 24 ชั่วโมง สูงกว่า 5,000 U ถือว่า

46.  Serum calcium ช่วยบอกความรุนแรง ถ้าตำ่ากว่า
7 mg% พยากรณ์โรคไม่ดี ค่าจะตำ่าสุดในวันที่ 5 –
7 หลังมีการอักเสบ
 สัดส่วน amylase : creatinin clearance สูงขึน
้
 serum calcium ลดตำ่าลง
 plasma glucose สูง
 Upper GI study มองเห็นมีการเคลือนที่
่
ของตำาแหน่งกระเพาะอาหารและลำาไส้เล็ก
ส่วน ดูโอดีนัม ซึ่งเป็นผลจากถุงนำ้าในตับ
อ่อน

47.  CxR พบมีนำ้าคังในช่องเยื่อหุ้มปอด (pleural
่
effusions) โดยเฉพาะด้านซ้าย ซึ่งอาจมี หรือ
ไม่มี amylase อยูในนำ้าช่องเยือหุ้มปอด
่ ่
นอกจากนี้อาจพบ Atelectasis , Pneumonit
is)หรือในรายที่รุนแรงจะพบ pulmonary
edema
 Plain film abdomen มองเห็น paralytic
ileus เฉพาะที่พบได้บริเวณใต้ลนปี/ชายโครง
ิ้ ่
ซ้าย
 (Endoscopic retrograde cholangio-
pancreatography : ERCP) เห็นท่อตับอ่อน

48. การรักษา
 เป็นการรักษาแบบประคับประคอง
 ยาแก้ปวด กลุ่ม Pethidine ไม่นิยมให้
Morphine เนื่องจากจะเพิ่มการหดเกร็ง
ของ sphincter of Oddi และท่อตับ
อ่อนทำาให้ปวดมากขึ้น
 ให้สารนำ้าและส่วนประกอบของเลือด
 งดนำ้าและอาหารจนกว่าอาการปวดจะทุเลา
และใส่ NG tube c Gomco suction
 ให้ยาลดการหลั่งกรด
 Pancreatitis

49. การพยาบาล
ไม่สุขสบายเนื่องจากปวดท้องจากการ
อักเสบติดเชืำอ / การย่อยเนือเยื่อตับ
ำ
อ่อนเอง
 วัตถุประสงค์ ทุเลาอาการปวดท้องและไม่สุข
สบาย
 กิจกรรม
 ดูแลด้านจิตใจ ให้การเอาใจใส่ เปิดโอกาสให้
ระบายความรูสกและรับฟังปัญหาด้วยท่าที
้ ึ
จริงใจ
 fowler’s position เพือช่วยให้กล้ามเนือ
่ ้
Pancreatitis

50.  ดูแลให้งดนำ้าและอาหารและอธิบาย
ความจำาเป็นเพื่อช่วยลดการกระตุ้นการ
ทำางานของตับอ่อน
 ดูแลให้ยาแก้ปวดตามแผนการรักษา
หลีกเลี่ยงการใช้ Morphine
 ดูแลให้ยาปฏิชีวนะตามแผนการรักษา

51. การพยาบาล
เสี่ยงต่อภาวะเสียสมดุลของสารนำำา
และเกลือแร่จากการสูญเสีย
ทางอาเจียนและท่อระบาย
 วัตถุประสงค์
 กิจกรรม
 ดูแลให้สารนำ้าทางหลอดเลือดดำาตาม
แผนการรักษา
 เมื่ออาการทุเลาและแพทย์ให้รับ
ประทานอาหารได้ ดูแล mouth
care ทุก 2 – 4 ชั่วโมง หรือN/V
ช่วยเพิ่มความอยากอาหาร Pancreatitis

52.  จัดสิ่งแวดล้อมขณะรับประทานอาหาร
 สังเกตอาการที่ผิดปกติจากการขาด
K , Na , Ca หากพบรายงานแพทย์
เพื่อให้ได้รับการแก้ไข
 ส่งตรวจเลือด E’lyte เพื่อติดตามความ
ก้าวหน้าของการสูญเสียเกลือแร่ตาม
แผนการรักษา

53. การพยาบาล
เสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนของระบบทาง
เดินหายใจ เนื่องจากมีสารเหลวจากตับ
อ่อนเข้าไปในช่องเยื่อหุ้มปอด
 วัตถุประสงค์ ไม่เกิดภาวะแทรกซ้อน
ระบบทางเดินหายใจ
 กิจกรรม
 ตรวจวัดสัญญาณชีพ ทุก 4 ชั่วโมง
 ประเมิน Breath sound ทุกเวรหากพบ
เสียงแทรกให้รายงานแพทย์ Pancreatitis

54.  สอนการหายใจที่มีประสิทธิภาพ
 ดูแลให้พักผ่อนทั้งด้านร่างกายและ
จิตใจ และจัดสิ่งแวดล้อมไม่รบกวนผู้
ป่วย
 ถ้ามีนำ้าในช่องเยื่อหุ้มปอดและต้องใส่
ท่อระบาย ดูแลให้ท่อระบายอยู่ใน
ระบบปิด และไม่มการอุดตัน การเลือน
ี ่
หลุด และท่านอนที่สุขสบาย

55. Cholecystitis

56. การอักเสบของถุงนำำาดีและ
นิ่วในถุงนำำาดี (Cholecystitis and Gall
stone)
 นิ่วในถุงนำ้าดีพบได้ประมาณ ร้อยละ 10
ของจำานวนประชากร
 มักพบในผู้ป่วยที่มีอายุ 40 ปีขนไป
ึ้
 ส่วนมากมีกำาเนิดอยู่ในถุงนำ้าดี แต่อาจ
พบได้ในส่วนอื่นของท่อทางเดินนำ้าดี
โดยเฉพาะท่อนำ้าดีร่วม(Common Bile
Duct : CBD )
Cholecystitis

57. ปัจจัยที่ทำาให้เกิดนิ่ว
 Metabolic factors :
Cholesteral, Calcium
bilirunate, mix
 infection:
streptococci coliform /
typhoid
 Stasis
Cholecystitis

58. การวินิจฉัย
 Hx :
 ปวดท้องหลังรับประทานอาหารมื้อหนัก
บริเวณEpigastrium อาจจะร้าวไปที่สะบัก
ขวาหรือไหล่ขวาและในบางรายอาการจะ
เหมือนกับ angina pectoris อาจมี
อาการปวดเป็นพัก ๆ ในระยะเวลา 30-60
นาที
 ปวดจนตัวงอบิดไปมา (colicky pain)
 PE : มีไข้ ตัวเหลืองถ้ามีนิ่วในท่อนำ้าดีรวม
่
ด้วย เมือกดหน้าท้อง พบ Murphy’s sign
่
Cholecystitis

59.  Lab :
 CBC พบ PMN สูงผิดปกติ
 Liver Function Teste : LFT พบ
alkaline phosphatase สูงกว่าปกติ
 plain abdomen ถ้าเป็นนิ่วที่มีแคลเซียมอยู่
ด้วยจะเห็นเป็นเงาของนิ่ว
 ultrasound ซึ่งวินจฉัยได้แม่นยำาและสะดวก
ิ
มาก

60. การรักษา
 ระยะปวดท้อง NPO โดยเฉพาะลดอาหารมัน ซึ่ง
กระตุนให้มีการบีบตัวของ ถุงนำ้าดี
้
 ใส่ N.G. Tube เพื่อดูดกรด ลม และนำ้าออกให้
ลำาไส้ได้พัก
 ยาแก้ปวด :
 Baralgan ฉีด q 4 hr
 Pethidine 50 mg IM หรือ IV q 6 hr
 ไม่ควรฉีด Morphine เพราะไปเพิ่ม sphincter tone ที่
sphineter of oddi ทำาให้มีอาการปวดท้องมากขึ้น และ
อาจทำาให้เกิดอาการ Pancreatitis
 มีอาการปวดมาก และไข้สูง ควรนึกถึง gangrene
ของ gall bladder ควรให้ยาปฏิชีวนะ
 การผ่าตัด จะทำาเมื่อมีการอักเสบลดลง
Cholecystitis

61. การพยาบาล
 เสียงต่อการติดเชือเนืองจากการอุดกันของท่อ
่ ้ ่ ้
ระบายรูปตัวที (T-tube)
 วัตถุประสงค์ ไม่มีการติดเชือ ้
 กิจกรรม
 สังเกตลักษณะ สี และบันทึกปริมาณนำ้าดีที่
ระบายออกมา รายงานแพทย์เมื่อนำ้าดีออกมา
จำานวนมากผิดปกติ หรือมีลกษณะที่เปลียน
ั ่
จากนำ้าดีเป็นสีเลือด หรือหนอง
 ถ้านำ้าดีไม่ระบายออกมากอาจมีการรัวซึมเข้าไป
่
ในช่องท้อง (ระยะหลังผ่าตัดนำ้าดีระบาย Cholecystitis

62.  ดูแลไม่ให้มีการไหลย้อนกลับของนำ้าดี
ทางท่อระบาย โดยแขวนถุงรองรับให้
อยู่ตำ่ากว่าเอวเสมอ และไม่ให้สายหัก
พับ งอ และอยู่ในระบบปิด
 ประเมินอาการแสดงว่าท่อระบายอุด
ตัน เช่น ปวดบริเวณชายโครงขวามาก
ขึ้น มีนำ้าดีรั่วซึมออกมารอบๆ ท่อ
คลื่นไส้ ตัวและตาเหลืองมากขึ้น

63. การพยาบาล
 ปฏิบัติตัวไม่ถูกต้องเนื่องจากขาดความรู้
เกี่ยวกับการดูแลตนเองหลังผ่าตัด
 วัตถุประสงค์ มีความรู้ ความเข้าใจและ
สามารถดูแลตนเองได้อย่างเหมาะสม
 กิจกรรม
 อธิบายเกียวกับการเกิดโรค สาเหตุ และ
่
แนวทางการรักษา
 เปิดโอกาสให้ผู้ปวยซักถาม
่
Cholecystitis

64.  แนะนำาเกียวกับการรับประทานอาหาร
่
 หลีกเลี่ยงอาหารไขมันสูง ในระยะ 4 – 6
สัปดาห์แรก
 อาจเพิมขึ้นทีละน้อยหากไม่มีอาการท้องอืด
่
และไม่ควรรับประทานไขมันมากเกินไป
 แนะนำาให้สังเกตอาการผิดปกติ เช่น
 ตัวและตาเหลืองเพิมขึ้น
่
 คันตามผิวหนังมากขึ้น
 อุจจาระสีซีด
 ปัสสาวะสีเหลืองเข้ม
 ท้องอืด
หรือมีนำ้าดีรั่วออกมารอบๆ ท่อ
ระบายเป็นสีเขียวหรือนำ้าตาลเข้ม หรือมี