Goras Magazine jan-2019

qqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqqq
1
økkuhMk ❁
MktÃkfo
«k. zkp. h{uþ Ãktzâk
15-{kunLkLkøkh MkkuMkkÞxe
{w. økZzk(Mðk.)rs. çkkuxkË
:: MktÃkkËf {tz¤ ::
«k. zkp. h{uþ ÃktzÞk
{ku. 9925942888
{nkðeh¼kE ¾k[h
{ku. 9904603071
÷û{ý {ktzkýe
{ku. 9374176086
«¼kfh {kuËe
{ku. 9327787220
rºk{krMkf
økkuhMk
ð»ko-7 Mk¤tøk ytf-27, ÃkuEs-44 íkk. 1 Vuçkúwykhe 2019
Lkf÷ :- 700
: {qÕÞ :
y{qÕÞ
:: {wÿý MÚkkLk ::
M{]rík ykìVMkux, MkkuLkøkZ
{ku. 98249 44401
Lkðwt ð»ko òLÞwykhe
{rnLkkÚke fu{ þY ÚkÞwt ?
yk{ íkku ¼khíkLkwt Mkhfkhe Ãkt[ktøk þf Mktðík {wsçk [k÷u
Au, yLku Mkk{krsf Ãkt[ktøk rð¢{ Mktðík {wsçk. AíkktÞ ¼khík s
Lknª, ÃkkuíkÃkkuíkkLkkt Ãkt[ktøk Ähkðíkk Ëhuf Ëuþku fu íkuLke MktMf]ríkyu
òLÞwykheLke yký Mðefkhðe Ãkzu Au. ËwrLkÞkLkwt fkh¼kÁt ytøkúuS
fu÷uLzh {wsçk ÚkkÞ Au, ¼iú! Aqxfku s LkÚkeú! ík{Lku yksLke ríkrÚk
ÞkË Auú? Ãký íkkhe¾ íkhík ÞkË ykðþuú!
ßÞkt ßÞkt 365 rËðMkLkwt ð»ko økýðkLke «Úkk Au, íÞkt íÞkt
Lkðwt ð»ko 1÷e òLÞwykheÚke s økýkÞ Au. ðhMkLke þYykík
òLÞwykhe {rnLkkÚke s fu{ú? çkeò fkuE {rnLkkÚke fu{ Lkrnú?
fuðku MkeÄkuMkkËku Mkðk÷ Auú? Ãký ykðk Mkðk÷ ¼køÞu s
ykÃkýLku ÚkkÞ Au. ßÞkt Mkðk÷ku Lk ÚkkÞ, íÞkt ¿kkLk {u¤ððkLkku íkku
‘Mkðk÷ s ÃkuËk LkÚke Úkíkkuú!’ ykÃkýe ykMkÃkkMkLke ËwrLkÞk ytøku
òu Lkku÷us Lk nkuÞ, íkku yxÃkxe y½he ðkíkku økku¾ðkLkku fkuE
{ík÷çk LkÚke.
íkku VheLku Mkðk÷. Lkðk ð»koLkku «kht¼ òLÞwykheÚke s
fu{ú? sðkçk {u¤ððk {kxu shk yk Mkðk÷Lku Vuhðe fkZeyu. Lkðk
ð»koLkk Ãknu÷k {rnLkkLku òLÞwykhe s þk {kxu fnuðkÞkuú? çkeswt
fkuE Lkk{ fu{ Lk Ãkzâwtú?
e e

22
økkuhMk ❁
^÷uþçkuf. shk [khuf nòh ð»ko
Ãknu÷ktLkk ÞkLku 2000 çke.Mke.Lkk çkurçk÷kuLkLke
«k[eLk MktMf]rík{kt xkE{ xÙkðu÷ fheyu.
çkurçk÷kuLkLke yu Mk{]Ø MktMf]rík{kt Lkðwt ð»ko
òLÞwykhe{kt Lkrn Ãký Vuçkúwykhe{kt þY Úkíkwt
níkwt. òu fu, íÞkhu nsw {rnLkkykuLkk [ku¬Mk
Lkk{ Ãkzâk Lknkuíkkt. yk MktMf]rík{kt ðMktíkÉíkwLkk
ykøk{Lk ÃkAe Ëu¾kíkk Ãknu÷k [tÿLkk rËðMkLku
Lkðð»ko íkhefu Qsððk{kt ykðíkku. ðkík
yufË{ ÷kursf÷ níke. ðMktík ÞkLku ®M«øk
MkeÍLkLke yuLxÙe íkku íkhík Ëu¾kÞ. Xtzk «Ëuþku{kt
íkku yuLkwt ykøk{Lk Lkðwt ðkíkkðhý s Mksuo.
ðMktík yux÷u s LkðSðLkLke Éíkw. yu{kt sqLkk
ÃkktËzkyku ¾Þko çkkË Lkðe fqtÃk¤ku VqxðkLke
þYykík ÚkkÞ. yuLkku MknsÃkýu s WíMkð
QsðkÞ. sqLkkLke rðËkÞ yLku LkðkLkwt
ykøk{Lkú!
nðu yk{kt õÞktÞ òLÞwykhe {kMkLkwt
Lkk{rLkþkLk Lknkuíkwt. ÃkAe økúef–hku{Lk
MktMf]ríkLke ònkus÷k÷eLkku Þwøk ykÔÞku. Úkkuzwt
¾økku¤ yku¤¾ðkLke VuþLk [k÷u Au. yu{
hku{Lk Mk{úkxkuyu ÃkkuíkÃkkuíkkLkk Lkk{Lkk
{rnLkkyku þY fÞko. yuf {rnLkku W{uhkÞ fu
ÃkAeLkku Mk{úkx çkeòu W{uhuú! yk Ãký yuf
hMk«Ë økkÚkk Au. Ãký ykÃkýu òLÞwykhe
{kMkLke ðkík fhíkk níkk.
íkku ÚkÞwt yuðwt fu ykzu½z Mk{úkxkuyu
ÃkkuíkkLkk Lkk{Lkk {rnLkkyku W{uhe, íÞkhÚke s
Lkðwt ð»ko þY fhðkLkku ‘MxuxMk rMkBçkku÷
«kuxkufku÷’ þY fÞkuo. Äehu Äehu ¼khu ytÄkÄwtÄe
Úkðk ÷køke. {q¤¼qík heíku {k[oLkk ytík{kt Lkðwt
ð»ko þY Úkíkwt níkwt. Ãký ÃkAe yufMkqºkíkíkk
÷kððk RMkðeMkLk Ãkqðuo 153{kt MkuLkuxu
(yksLke MktMkËú!) 1÷e òLÞwykheÚke Lkðwt ð»ko
økýðkLkku «Míkkð {qõÞku. íÞkhu íkku íkuLkk Ãkh
çknw æÞkLk Lk yÃkkÞwt. Ãký E.Mk. Ãkqðuo 46{kt
{sçkqík Mk{úkx swr÷ÞMk MkeÍhu ÃkkuíkkLkwt
swr÷ÞLk fu÷uLzh Ëk¾÷ fÞwO, su{kt ð»koLkku
«Úk{ {rnLkku òLÞwykhe níkku. yk Lkðwt fu÷uLzh
÷køkw fhíkkt Ãknu÷kt ÔÞðMÚkkLke Mk¤tøkMkqºkíkk
ò¤ððk MkeÍhu ykøk÷wt ð»ko 445 rËðMk
[÷kÔÞwt níkwt.
òLÞwykhe {kMk ÞkLku ð»koLkku Ãknu÷ku
{kMk. ðhMkLkku Ãknu÷ku {rnLkku ßÞkhu Ãký ykðu,
íkuLku òLÞwykheÚke çkku÷ðkLke þYykík ÚkE.
fkhýú? Ëuþ fu fk¤ øk{u íku nkuÞ, ykðkt
fkhýkuLkk {q¤{kt Ëuðe-Ëuðíkkyku s ykðu.
hku{Lk fÕ[h{kt ‘òLkwMk’ ykht¼Lkku Ëuð níkku.
yu îkhLkwt h¾kuÃkwt fhíkku níkku. økkŠzÞLk ykìV
zkuh yuLz yuLxÙMk. «ðuþ yLku «kht¼Lkk yk çku
ËuðíkkLku çku [nuhk níkk, yuðwt {Lkkíkwt. yuf
[nuhku ykøk¤, çkeòu ÃkkA¤. {kxu yu yuf s
Mk{Þu ykøk¤ yLku ÃkkA¤, çktLku çkksw òuE
þfuú! Lku[h÷e Lkðk ð»koLkku þYykíkLkku
Mk{Þøkk¤ku Ãký ftEf ykðku s nkuÞ. nsw
ðeíku÷k ð»koLkku ¼qíkfk¤ íkkòu nkuÞ, yLku Lkðk
ð»koLkwt ¼rð»Þ ykt¾ku Mkk{u Lkk[íkwt nkuÞú! {kxu
Lkðk ð»koLkku Ãknu÷ku {rnLkku ‘òLkwMk’ WÃkhÚke
òLÞwykheú!
Ãký MkeÍhu þY fhu÷wt 1÷e
òLÞwykheðk¤wt Lkðwt ð»ko çknw [kÕÞwt Lkrn.
{æÞÞwøk{kt fuÚkkur÷f r¾úMíke [[uo íkku yuLkk Ãkh

3
økkuhMk ❁
heíkMkh xkZwtçkku¤ Ãkkýe s huze ËeÄwtú! yuf
íkçk¬u íkku EMkw r¾úMíkLkk sL{rËLk {Lkkíkk 25
rzMkuBçkhLkk rËðMkLku s Lkðk ð»ko íkhefu
QsððkLke «Úkk [k÷e. ðå[u Úkkuzku Mk{Þ
25{e {k[uo ‘yuLÞwrMkyuþLk’Lkku rËðMk Qsðe
hò hk¾ðkLkku rhðks þY ÚkÞku. ÞnqËeykuLkk
Lkðk ð»koLke ð¤e swËe s økýºke níke. ‘hkuþ
nkþkLkk’Lkk Lkk{u Lkðð»koLkk Ãknu÷k {rnLkk
‘rxþhe’Lkk «Úk{ çku rËðMk Qsððk{kt
ykðíkk. yk Ãknu÷ku {rnLkku yksLkk
MkÃxuBçkh–ykuõxkuçkh{kt ykðíkku.
Auf Mkku¤{e MkËe{kt økúuøkhe íkuh{kyu
swr÷ÞLk fu÷uLzhðk¤k òLÞwykhe {kMkLke
ÃkwLk:«ríkck fhe. Võík [khMkku ðhMk Ãknu÷kt
þku½kÞu÷wt ‘økúuøkrhLk’ fu÷uLzh yksu ËwrLkÞkLke
fhkuzhßsw çkLke [qõÞwt Au. ¾k{eðk¤wt nkuðk
Aíkkt yu Mkh¤ Au. yLku ð¤e ËwrLkÞk Ãkh hks
fhLkkh rçkúxLk yLku xufTLkku÷kuS–Mk¥kkLkk fuLÿ
Mk{k ÞwhkuÃk íkÚkk y{urhfkyu yÃkLkkðu÷wt Au.
{kxu nðu òLÞwykheLke {sçkqíke yuðe XMkkuXMk
Au, fu su xfu ðhMkkuðhMkú!
økúuøkurhÞLk fu÷uLzh MkqÞoLke økrík Ãkh
ykÄkrhík Au. [eLk{kt Ãký yuðwt s Au.
[kELkeÍ Lkðwt ð»ko 19 òLÞwykheÚke 21
Vuçkúwykhe ðå[u øk{u íÞkhu ykðe þfu. fkhý fu
MkqÞoLkk hkrþ«ðuþ ÃkhÚke íkuLkku rËðMk Lk¬e ÚkkÞ
Au. [eLk{kt íkku 12 sux÷k «kýeykuLkk ykÄkhu
ð»ko yku¤¾ðk{kt ykðu Auú! [eLk{kt ð¤e Lkðk
ð»koLkku rËLk ÃkqLk{Lke hkíkÚke økýkÞ Au.
RM÷kr{f fu÷uLzh íkku Ãkqýo Ãkýu [tÿLke s
økrík Ãkh ykÄkrhík Au. Mkku÷khLku çkË÷u
‘ÕÞwLkkh’ fu÷uLzh. yu{kt 354 rËðMkkuLkwt
‘rVõMk’ ð»ko nkuÞ Au. ‘r÷Ãk Ryh’ suðk fkuE
Ãk]ÚðeLke «ËrûkýkLku ÷eÄu Úkíkkt yuzTsMx{uLxTMk
nkuíkk LkÚke. {kxu yu{kt Lkðk ð»koLkku {rnLkku
{kunh{ ðkhtðkh y÷øk y÷øk Mk{Þu ykðu
Au. rðïrðÏÞkík [tÿøkrík ykÄkrhík fu÷uLzh
¼khíkLkwt Ãký Au, su{kt ÃkqLk{-y{kMkLke
økýºkeÚke {rnLkkyku h[kÞ Au.
¼khík{kt «[r÷íkÃkýu çkuMkíkk ð»koLkku
{rnLkku fkhíkf Au. çkhkçkh yk s Mk{Þu
rþÞk¤kLke n¤ðe þYykík ÚkkÞ Au. yLku
¾uíkeLke VMk÷ Ãký íkiÞkh Úkðk ÷køku Au.
ËwrLkÞk¼hLkk íknuðkhkuLke Wsðýeyku ÃkkA¤
çku fkhýku òuðk {¤u Au : yuMxÙkuLkku{e yLku
yuøkúefÕ[h.
¾økku¤þk† íkÚkk f]r»kþk†. fkt íkku fkuE
¾økku¤eÞ VuhVkhLkk rËðMkLku íknuðkh çkLkkðkíkku
nkuÞ (su{ fu, {fhMkt¢ktrík) yÚkðk ¾uíkeLkk
fkuE rËðMkLku (su{ fu, çkiMkk¾e).
òLÞwykhe {kMk yk heíku swyku íkku
‘r{MkrVx’ Au. yu fkuE ¾økku¤eÞ fu f]r»k÷ûke
VuhVkhkuLkku Mktfuík ykÃkíkku ‘fx ykìV ÃkkuELx’
LkÚke. Ãký nðu yuLke ykËík Ãkze økE Au. {kºk
Ë÷e÷ ¾kíkh fu shk [uLs {kxu ¼÷u
økúuøkrhÞLk fu÷uLzhLku çkË÷u ÞwøkkçËLke ðkíkku
ÚkkÞ. yu Mkk[e Ãký nkuÞ....Ãký nðu yu
«uÂõxf÷ LkÚke. r¾úMíke Lk nkuÞ íkuðe MktMf]rík-
ðk¤k òÃkkLk suðk Ëuþkuyu Ãký òLÞwykheðk¤k
Lkðk ð»koLke MkeMx{ Mðefkhe ÷eÄe Au.
¼khíkðkMkeyku íkku yk{ Ãký ykhk{r«Þ yLku
WíMkðr«Þ ! hòyku {¤u yux÷u s÷Mkk
(yLkwMktÄkLk ÃkkLkk Lkt. 5 WÃkh)

44
økkuhMk ❁
NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN
Ëhuf MktðuËLkþe÷ {kýMkLku õÞkhuf Lku
õÞkhuf yuf «&™ Úkíkku nþu fu nwt fkuý Awt? {kÁt
Lkk{, {kÁt huþLkfkzo, {kÁt Mfq÷r÷®ðøk
MkŠxrVfux fu {khku ÃkkMkÃkkuxo yu çkÄe íkku {khe
çkkÌk yku¤¾Lke rLkþkLkeyku Au. fnuðkÞ Au fu
Sð ¾kur¤ÞkLke ík÷kþ{kt nkuÞ Au yLku yuLku
fkuE ¾kur¤Þwt {¤e Ãký òÞ Au yLku yk{
þheh îkhk çkeswt þheh «økxu Au–Ëeðk{ktÚke
Ëeðku «økxu yu{ õÞwt ¾kur¤Þwt ÃkMktË fhðwt yuLkku
yrÄfkh Sð ÃkkMku LkÚke nkuíkku yu òýeíke ðkík
Au. õÞkt sLk{ðwt? õÞkhu sLk{ðwt? fkuý {kíkk?
fkuý rÃkíkk? fkuý ¼kE–¼ºkeò?–yk ykÃkýk
nkÚkLke ðkík LkÚke.
sLBÞk. su sL{u Au íku {hý Ãkk{u Au.
yuf çkksw sLk{Lke ûký Au. yuLku Mkk{u Auzu
{hýLke ûký Au. yk çktLku rfLkkhk ðå[u SðLk
fkt íkku ðnu Au yÚkðk ÚkeS òÞ Au. nwt fkuý
Awt?–Lkk «&™Lkku sðkçk {khk SðLkLkku þku nuíkw
Au? {khk SðLkLkwt õÞwt «ÞkusLk Au?–yuLkk Ãkh
rðþu»k ykÄkh hk¾u Au. fkuE {kýMk r[fkh
ÃkiMkkËkh ÚkkÞ íkku yu ÷¾Ãkrík fu fhkuzÃkrík
íkhefu yku¤¾kÞ Au. fËk[ yuLkwt «ÞkusLk ÄLk
s nkuÞ. òu {kýMk Mknus rð[khu íkku yu fuð¤
ÄLkLkku Mkt[Þ Lknª fhu. ËkLk fhþu yLku yu heíku
ÃkkuíkkLku «kó ÚkÞu÷k ÄLkLke MkkÚkofíkk yLkw¼ðþu
yLku Mk{ksLku WÃkÞkuøke yuðkt fkÞkuo fhþu.
{kýMkLku ÃkkuíkkLkk SðLkLkwt «ÞkusLk ðnu÷wt-{kuzwt
Ãký Mk{òðwt òuEyu. suLku «ÞkusLk LkÚke {¤íkwt
yuðk {kýMkku f{¼køÞu rËþk rðLkkLkk ðnký
suðk nkuÞ Au. y{Úkk y{Úkk yxðkÞk fhu Au.
«ÞkusLk nkuÞ yu s {níðLke ðkík Au
SðLk yux÷u s økríkþe÷ nkuðwt íku. «íÞuf
{kýMkLku swËkt swËkt «ÞkusLkku nkuÞ Au.
fux÷kfLku SðLkLkwt «ÞkusLk ðnu÷wt Mk{òÞ Au.
fux÷kfLku {kuzwt íkku fux÷kfLku fçkh{kt ËxkÞ Lknª
fu r[íkk Ãkh ¾zfkÞ Lknª íÞkt MkwÄe Mk{òíkwt
LkÚke. «ÞkusLk LkkLkwt Ãký nkuÞ. {kuxwt Ãký nkuÞ
Ãký «ÞkusLk nkuÞ. yu s {n¥ðLke ðkík Au.
{nuLÿ {nuíkk Lkk{Lkk yuf nehkLkk
ðuÃkkhe Au. yíÞkhu 72 ð»koLkk Au. Ãký {kºk
nehk Ãkkh¾ðk yu s yu{Lkk SðLkLkwt «ÞkusLk
LkÚke. yu MkÃkLkkLkk MkkuËkøkh Au. {n¥ðLkk
MkuðkLkk fkÞkuo{kt {[e Ãkzâk Au. çkkuBçku MkuLxÙ÷
fu ðe.xe. Ãkh {wtçkE{kt fux÷kÞ fk[e ðÞLkk
çkk¤fku ½h AkuzeLku {wtçkE ykðu Au íÞkhu
yu{Lku fÕÃkLkk LkÚke nkuíke fu {wtçkE yux÷u þwt?
ËhufLkk {Lk{kt yuf ðkík XMke økE nkuÞ Au fu
{wtçkE sEþwt yux÷u f{kE ÷Eþwt. ynª
ykðeLku yk çkk¤fku Mkkð yLkkÚk ÚkE òÞ Au.
{nuLÿ {nuíkk yk çkÄk çkk¤fkuLku yufXkt fhu Au.
íkkífkr÷f yu{Lku Lknðk-ÄkuðkLke fu õÞktf
hnuðkLke ÔÞðMÚkk fhe ykÃku Au. Äe{u Äe{u
yu{Lku Mk{òðu Au fu ynª ykÔÞk Aku íkku
ík{khu fþwt fhðwt òuEyu. fkuEfLke ¼ýðkLke
RåAk nkuÞ íkku yu{Lku yu rËþk íkhV Ãký «uhu
Au. fux÷kf çkk¤fku yuðk Au fu su{Lku fþwtf
fhðwt Au, Ãký fþwtf fhðk {kxu LkkLke y{Úke
{qze Ãký LkÚke. íkku yu çkk¤fku {kxu {nuLÿ
{nuíkk ÷kuLk ykÃku Au. ÷kuLk ykÃkðkLkku nuíkw yu
Au fu suÚke çkk¤fkuLku ÃkiMkkLkwt {qÕÞ Mk{òÞ yLku
ßÞkhu yu f{kÞ íÞkhu nÃkíku nÃkíku ÷eÄu÷e

5
økkuhMk ❁
÷kuLkLku ÃkkAe ðk¤e þfu. {kºk Mkzf Ãkh
yxðkÞ Lknª. ¼e¾ {køkðkLkk ÄtÄk{kt òuzkÞ
Lknª. 1993Úke íkuyku yk fkÞo{kt zqçku÷k Au.
yk çkk¤fku {wtçkE{kt MkÃkLkwt ÷ELku ykðu Au
yLku ÃkAe ¼qÏÞkíkhMÞk MkqE òÞ Au. ykðk
çkk¤fkuLkwt þku»ký Ãký ÚkkÞ Au. ykðkt þku»kýkuLku
yxfkðeLku {nuLÿ¼kE yu{Lkwt Ãkku»ký fhðk{kt
{[e Ãkzâk Au. yk «uhýk yu{Lku fuLkuzk{ktÚke
{¤e. fuLkuzk{kt ykðwt fkÞo òuÞwt.
{wtçkE{kt hkuxurhÞLMkLke {ËËÚke yu{ýu
þY fÞwO. fhkuzku çkk¤fku yk{ þnuhLke MkzfLkk
rþfkh Lk çkLku yLku Mðkð÷tçke SðLk økk¤e
þfu yu{Lku {kxu yu{ýu ¼hÃkqh ÃkwÁ»kkÚko fÞkuo.
{kuxk ¼køkLkk çkk¤fku, rfþkuhku fu ÞwðkLkku 14
Úke 23 ð»koLke ô{hLkk nkuÞ Au. íkuyku yu{Lkwt
økswt Ãkkh¾u Au. fkuEfLku yøkhçk¥ke fu{
çkLkkððe yuLkk ÔÞðMkkÞ{kt òuíkhu Au. fkuEfLku
zÙkEðhLkk ÔÞðMkkÞ{kt. fux÷kf yuðk Au fu
su{Lku yu ðku[{uLk fu rMkõÞkurhxe økkzo {kxuLke
yrLkðkÞo íkk÷e{ ykÃku Au. fux÷kf [kLkku Mxku÷
¾ku÷u Au íkku fux÷kf V¤ ðu[u Au. yk{
rLkhkÄkh Lk Úkíkk, ykðk {kýMkku ÃkkuíkkLkk Ãkøk
Ãkh Mð{kLk¼uh Q¼k hne þfu Au. Mk{òÞ
yuðe ðkík Au fu yk yuf÷k {kýMkLkwt fk{ LkÚke.
yu{Lkk MxkVLkk ykX {kýMkku Ãký yk fkÞo{kt
òuzkÞk Au. 25-30 rfþkuhkuLkk sqÚkLku ¼uøkk
fheLku yu{Lku íkk÷e{ Ãký ykÃku Au yLku yuLku
Ãkrhýk{u fux÷kf yuðk Ãký {kýMkku íkiÞkh ÚkkÞ
Au fu su{Lke ÃkkMku fþwt Lknkuíkwt. yu ÷kufku yíÞkhu
÷øk¼øk 4000 Y. f{kE þfu Au. yu{Lkk
ykðk fkÞo {kxu yu{Lku y{urhfk{kt yuðkuzo Ãký
{éÞku Au. {q¤ íkku yu Ãkk÷LkÃkwhLkk. Ãký nðu
ykðk çkk¤fku {kxu ÷k÷LkÃkwhLkk. yuf fkÔÞkuLkku
ytþ òuzwt Awt.
nwt økÞk sLk{Lkk fkuE ÃkwMíkfLkwt Aqxwt Ãkze
økÞu÷wt ÃkkLkwt Awt? fu ykðíkk fkuE sL{Lke yÄqhe
nMík«ík Awt? nwt {kíkkrÃkíkkLkk «u{Lkwt fu ðkMkLkkLkwt
fu çktLkuLkwt çknkLkwt Awt? nwt fkuý Awt?
yk ¼kE, ¼ºkeòu, ÃkíLke, Ëefheyku,
yk þnuh, yk r{ºkku, yk Ëw~{Lkku, yk Lkkufhe,
yk MÚk¤, yk Ãk¤ yuLkku fkuE MktçktÄ Au õÞktÞu
yLktík MkkÚku, þÞíkkLk fu Mktík MkkÚku?
nwt yk s þnuh{kt þk {kxu? nwt yk s
½h{kt þk {kxu? ykLku çkË÷u fkuE çkeswt þnuh
nkuík. fkuE çkeswt ½h nkuík íkku fkuE Vuh nkuík?
¾he fwtz¤eLkku {kr÷f fkuý? fu ÃkAe
fwtz¤e s {khe {kr÷f? fkuýu økkuXÔÞk Au økúnku
yuLkkt ¾kLkk{kt? Ãkkt[{k MÚkkLk{kt þw¢, økwÁ,
fuíkw yuLkku õÞku nuíkw? [kuÚkk, Aêk yLku Mkkík{k
MÚkkLk{kt {tøk¤, MkqÞo, çkwÄ. yk çkÄwt yk s
yLku ykðwt fu{?–nwt yçkwÄ.
Mkk¼kh : Í÷f-ÃkqLk{, ÷u. Mkwhuþ Ë÷k÷.
fhðkLkk nkuÞ íkku rËðk¤e yLku Úkxeo VMxo
rzMkuBçkh çkÄwtÞ {LkkððkLkwt ! ð¤e, hkushkusLkk
Mfq÷, çku®Lføk, LÞqÍ, fkuBÃÞwxh zuxk RíÞkrË
ÔÞðnkhku{kt YZ ÚkE økÞu÷k òLÞwykhe xw
rzMkuBçkhLke s ykËík Au. ðktÄku íkuLke Mkk{u
LkÚke. ðktÄku íkku yu Au fu fux÷eÞ çkkçkíkku yuðe
Au, suLku ykÃkýu yÃkLkkðe Au–Ãký yuLke
ÃkkA¤Lkwt hnMÞ òýðkLkwt fwíkwn÷ Úkíkwt LkÚke !
Mkk¼kh : Lkku÷us LkøkrhÞk, ÷u. sÞ ðMkkðzk
(yLkwMktÄkLk ÃkkLkk Lkt. 3 Lkwt [k÷w)

66
økkuhMk ❁
E.Mk. 1957{kt {wtçkE rðÄkLkMk¼k{kt
«Úk{ ð¾ík [qtxkÞku. E.Mk. 1960{kt økwshkík
hkßÞ swËwt ÚkÞwt. E.Mk. 1962{kt økwshkík
rðÄkLkMk¼kLke [qtxýe ykðe. nwt fkUøkúuMkLkk
W{uËðkh íkhefu [qtxýe ÷zíkku níkku. íku Mk{ÞLkk
fkUøkúuMk rðhkuÄLkk yuf hksfeÞ ykøkuðkLk
{rýþtfh nuzkW {khk fhíkkt {kuxe ô{hLkk,
{Lku {¤ðk ykÔÞk. íku{ýu fÌkwt fu nwt nznzíkku
fkUøkúuMk rðhkuÄe, rnLËw {nkMk¼kðkËe Awt. ík{u
1957{kt [qtxkÞk ÃkAe Mkhfkhe fk{{kt {ËË
{kxu nwt ík{khe ÃkkMku ½ýe ð¾ík økk{zkLkk
¾uzqíkkuLku ÷ELku ykðíkku. íÞkhu ík{u y{khku
«&™ Mk{SLku Mkkhe heíku {ËË fhe Au. y{u
ík{khk rðhkuÄe Aeyu íkuðku yýMkkhku Ëu¾kðk
ËeÄku LkÚke. yux÷wt s Lknª, Ãký fkUøkúuMkLkwt su
÷køkýeÚke fk{ fhku Au, íkuðe s MknsíkkÚke
y{kÁt fk{ fÞwO Au. íkuÚke «¼krðík ÚkELku íkuLkwt
Éý [qfððk, nwt rðhkuÄ Ãkûk{kt nkuðk Aíkkt,
ík{khku «[kh fhðkLkku rLkýoÞ fhe ík{khe
{ËË{kt ykÔÞku Awt. ík{khe MkkÚku «[kh {kxu
økk{zk{kt ykðwt. ík{khe nkshe{kt fkUøkúuMkLke
Mk¼k{kt ¼k»ký fÁt.
rðhkuÄeLke ykðe MknfkhLke ÷køkýe
[qtxýe{kt {u¤ððe yu MkËTLkMkeçk økýkÞ. {U
{rý¼kE nuzkWLku fÌkwt : ‘¼÷u, {khk «[kh{kt
òuzkE òð. økk{zk{kt fkUøkúuMkLkk «[kh {kxu
xuõMke {kuxhku Vhu Au. íku{kt ík{khe yLkwfq¤íkk
{wsçkLke økkze{kt òð. {khe {kuxh{kt {khe
MkkÚku Lknª. fkUøkúuMkLkk [qtxýe «[khLke ßÞkt Mk¼k
nkuÞ íÞkt ¼k»ký fhku. ‘{øks Vhe LkÚke økÞku
Lku!’ nwt Mkk{u [k÷eLku {ËË fhðk ykÔÞku Awt yLku
ík{u økktzw økktzw fu{ çkku÷ku Aku?’ {U fÌkwt : ‘nwt
Mk{sýÃkqðof çkku÷wt Awt. {khe Mk{sý swËk
«fkhLke Au. ík{u ßÞkhu {khe ÃkkMku ¾uzqíkkuLkk
«&™ku ÷ELku ykðíkk, íÞkhu ík{u ¾uzqíkku ÃkkMkuÚke
ÃkiMkk ÷uíkk níkk Lku! ík{u rðhkuÄ ÃkûkLkk níkk yLku
MkuðkLkk Lkk{u ÃkiMkk ÕÞku íkuLke yMkh, {Lku fu {khk
ÃkûkLku Úkíke Lknkuíke. yux÷u nwt ykt¾ ykzk fkLk
fhíkku níkku. nðu ík{u {khk xufuËkh íkhefu {Lku
[qtxkððk ònuh{kt {khe MkkÚku ykðku yux÷u ík{u
rðhkuÄe Lknª, Ãký {khk rLkfxLkk r{ºk Aku yuðe
AkÃk «ò{kt Ãkzu yu Mðk¼krðf Au. nwt [qtxkELku
ÄkhkMkÇÞ çkLkwt íÞkhu ík{u su heíku «&™ku ÷ELku
ykðíkk níkk íku{s ykððkLkk yLku nwt su heíku
{ËËYÃk Úkíkku níkku, íku{ s çkLkðkLkwt. íÞkhu ík{u
ík{khe MkkÚku ykðLkkh ÃkkMkuÚke ÃkiMkk ÷uðkLkk Aku.
Mkk{kLÞ AkÃk yuðe Ãkzu fu økkuf¤¼kE ÃkiMkk
LkÚke ÷uíkk. íkuLkk xufuËkh {rý¼kE ÃkiMkk ÕÞu Au,
yu økkuf¤¼kEyu ÷eÄk fnuðkÞ. nwt òýðk
Aíkkt ík{Lku hkufe Lk þfwt íkku {khe «ríkckLku ykt[
ykðu. ykðe Mk{sýLku ÷eÄu nwt ík{Lku {khe MkkÚku
ykððkLke Lkk fnwt Awt. çkeswt fkuE fkhý LkÚke.
ík{u «u{Úke Mkk{u [k÷e ykÔÞk Aku íkku nwt
ykðfkÁt Awt. ík{khk øk¤k{ktÚke {k¤k fkZku
yLku ÃkkýeLkku ÷kuxku yLku íkw÷MkeÃkºk ÷E ykðwt.
{khe nkshe{kt nkÚk{kt {k¤k ÷E Ãkkýe {qfku
fu ònuh fk{ {kxu ík{khe ÃkkMku suLkk fk{ {kxu
ykðwt íkuLke ÃkkMkuÚke nðuÚke ÃkiMkk ÷Eþ Lknª.
ykx÷wt fhku yLku çkuMke òð, {khe MkkÚku
[qtxýe{kt [ku¾r÷Þk ðuzk [k÷u

7
økkuhMk ❁
økkze{kt. çkeò fkuELku ÃkqAðk sðwt LkÚke.
{rý¼kE fnu : ‘yu íkku Lknª çkLku.’ {U
fÌkwt : ‘íkku {khe MkkÚku çkuuMkðkLkwt Ãký Lknª çkLku.’
{rý¼kE fnu ík{u íkku ¼khu fhe. ykðe heíku
ík{khku «[kh fhðkLke {khe RåAk LkÚke.
ík{khku rðhkuÄ fhðk {kÁt {Lk Lkk Ãkkzu Au.
yux÷u {kuhçke rðMíkkh {qfeLku çkkswLkk n¤ðË
{w~fu÷e ykðeLku Q¼e hne.
yuf rËðMk yuf {kýMk íku{Lke ykŠÚkf
{w~fu÷eLke ðkík òýe íku{Lke ÃkkMku ykÔÞku yLku
çkkuÕÞku, ‘©e{kLkT, ykÃkLke ykŠÚkf {w~fu÷eLkku
WÃkkÞ ÷ELku ykÔÞku Awt.’ ykx÷wt fne íku{Lke
Mkk{u ½ýk YrÃkÞk {qfeLku ykøk¤ fÌkwt,
‘‘ÃktrzíkS, ykÃk y{khk LkøkhLkk
hkÞçknkËwhSLkwt r[ºk Ëkuhe ykÃkku. yk YrÃkÞk
hk¾ku. r[ºk Ëkuhðk [k÷ku yLku r[ºk ÃkqÁt Úkþu
íÞkhu ík{Lku çkeò ðÄw ÃkiMkk ykÃkðk{kt ykðþu
yLku yu{ktÚke ík{khe çkÄe ykŠÚkf {w~fu÷e Ëqh
ÚkE sþu.
íku{Lke ðkík Mkkt¼¤e Mkkíkð÷ufhu fÌkwt,
‘n{ýkt s yk ÃkiMkk ÃkkAk ÷ku. ËuþLkk Ëw~{Lkku
ytøkúuòu ÃkkMkuÚke hkÞçknkËwhLke WÃkkrÄ
{u¤ðLkkh ytøkúus¼õík {kýMk {khu {Lk
Ëuþÿkune Au. íku {kýMkLkwt r[ºk çkLkkðeLku íkuLkk
îkhk {¤u÷k yÃkrðºk ÄLkLku nwt yzfwt Ãký Lknª.
ykÃk yk YrÃkÞk ÷ELku ÃkkAk síkk hnku.
ykŠÚkf Mktfx nkuðk Aíkkt Mkkíkð÷ufhSLke
Ëuþ¼ÂõíkLke ¼kðLkk Mk{ûk íku {kýMkLkwt {Míkf
©ØkÚke Íqfe økÞwt.
Mkk¼kh : þçËu þçËu þýøkkh, ÷u. nuíkk ¼q»ký
©eÃkkË Ëk{kuËh Mkkíkð÷ufhS ðuËkuLkk
rðîkLk nkuðkLke MkkÚkkuMkkÚk fwþ¤ r[ºkfkh Ãký
níkk. íkuyku ÃkkuíkkLke ÃkªAe ðzu yËT¼wík f÷kLkwt
MksoLk fhíkk.
Ëk{kuËhS {kuxk-{kuxk ÄLkfwçkuhku yLku
çkeò {nkLkw¼kðkuLkkt íki÷r[ºkku çkLkkðíkk yLku
yu{ktÚke {¤íkk ÃkiMkk{ktÚke íkuyku ÃkkuíkkLkk
ÃkrhðkhLkwt Ãkk÷Lk-Ãkku»ký fhíkk.
yu ð¾íku ykÃkýku ¼khík Ëuþ ytøkúuòuLkku
økw÷k{ níkku. yuf rËðMk Mkkíkð÷ufhSLkk
{Lk{kt rð[kh ykÔÞku fu ¼khík{kíkkLku
økw÷k{eLke stSh{ktÚke ykÍkË fhðk {kxu
ftEf fhðwt òuEyu. ËuþLku Mðíktºkíkk
yÃkkððkLke Íwtçkuþ{kt ÃkkuíkkLkku MkkÚk ykÃkðkLkwt
íku{ýu Lk¬e fÞwO.
ðuËkuLkk ¿kkLk îkhk hk»xÙeÞ [uíkLkk òøk]ík
fhðk {kxu íkuyku MkwMkßs çkLÞk. ÃkiMkk h¤e
ykÃkíkwt r[ºkfk{ Akuze ËeÄwt yLku ÷kufkuLku ¼uøkk
fhe ðuË¿kkLk ykÃkðkLke MkkÚkkuMkkÚk ËuþLku
ykÍkË fhkððk {kxu yufíkkLkk ÃkkX Ãký
¼ýkððk ÷køÞk. Ãkhtíkw yk fkhýÚke ÃkiMkkLke
ykðf çktÄ ÚkðkÚke ÃkrhðkhLku {kÚku ykŠÚkf
rðMíkkh{kt fkUøkúuMk rðhkuÄLkku «[kh fhðk síkku
hneþ. ‘[qtxýe Ãkqhe ÚkE íÞkt MkwÄe {rý¼kE
{kuhçke rðMíkkh{kt zkufkÞk s Lknª. nwt [qtxkÞk
ÃkAe yr¼LktËLk ykÃkðk ykÔÞk.’
Mkk¼kh : SðLkLkk ÞkËøkkh «Mktøkku,
÷u. økkuf¤ËkMk Ãkh{kh
(MkðkuoËÞ Mk{ks rzMkuBçkh-18{ktÚke Mkk¼kh)
yLkLÞ Ëuþ¼Âõík

88
økkuhMk ❁
ykÄwrLkfefhý yLku þnuhefhýLke
«r¢Þkyu yksLkk ÷kufkuLku Ãkkuíku þwt Sðe hÌkk
Au íku s ¼q÷kðe ËeÄwt Au! {kýMkku yíÞkhu
sðkçkËkhe yLku RåAkykuLke ÃkkA¤ Ëkuze hÌkk
Au. íkuykuLku shkÃký ¼kLk LkÚke fu íku{Lkwt SðLk
÷e÷k htøk íkhVÚke ¼q¾hk htøk íkhV sE hÌkwt
Au. yçkòu ÷kufku yk yËT¼wík ËwrLkÞk{kt Sðe
hÌkk Au. Ãký ík{u õÞkhuf íkuykuLku «&™ fhòu
fu íku{ýu fwËhíkLke {ò AuÕ÷u õÞkhu {kýe Au?
sðkçk ykÃkðk{kt {kuxk ¼køkLkk rLk»V¤ sþu.
Ãk]Úðe Ãkh 28 nòh «fkhLke
{kA÷eyku yÂMíkíð Ähkðe hne Au. òu fkuE
Mkk{kLÞ {kýMk yk ðkõÞ Mkkt¼¤u íkku
ykùÞo[rfík ÚkE òÞ. Ãk]Úðe WÃkhLkk çkÄk
Sðku{kt {Lkw»ÞLku MkkiÚke çkwrØþk¤e {kLkðk{kt
ykðu Au. Ãký ½ýe çkÄe søÞkyu {Lkw»Þku
ÃkkuíkkLke çkwrØLkku ËwÁÃkÞkuøk fhu Au. yLku
Ãk]ÚðeLkk çkeò Sðku Ãkh íku Lkfkhkí{f yMkhku
Ãkkzu Au. ‘ykÃkðwt’ yLku ‘÷uðwt’ yu fwËhíkLkku
rLkÞ{ Au. nòhku ð»kkuoÚke Ãk]Úðe Ãkh WíÃkÒk Úkíke
Ëhuf ðMíkwLkku ykÃkýu WÃkÞkuøk fheyu Aeyu.
ykÃkýu Ãk]Úðe, ËrhÞku, ¾ký-¾Lkes, støk÷ku
çkÄktLkku WÃkÞkuøk fhe ÷Eyu Aeyu. Ãký íku{kt
Mk{íkw÷k ò¤ððk{kt rLk»V¤ sEyu Aeyu.
çkwrØþk¤e «kýe nkuðk Aíkkt ykÃkýu «f]rík
«íÞuLke ykÃkýe Vhòu ¼q÷e sEyu Aeyu.
400 «fkhLkk MkMíkLk «kýeyku,
1200 «fkhLkk ÃkûkeLke òríkyku yLku
59000 «fkhLkk Sðstíkwyku ¼khík{kt òuðk
QXðwt, Ãkze sðwt yLku Vhe ÃkkAk QXðwt
{¤u Au. ¼khíkLke s{eLkLkk 5% ¼q¼køk
MkUfzku y¼ÞkhÛÞ yLku hk»xÙeÞ WãkLk,
ðLÞSð yLkk{ík rðMíkkhku yLku Mkthrûkík
rðMíkkhku Au.
rðï ¼÷u AuÕ÷k 100fu 200 ð»kkuoÚke
MkthûkýLke fk{økehe fhðkLkku «ÞíLk fhe hÌkwt
nkuÞ, Ãkhtíkw «k[eLk Mk{ÞÚke ¼khík{kt
ðLÞ«kýe Mkthûký Úkíkwt ykÔÞwt Au. ðLÞ«kýeLke
níÞk yu Ãknu÷ktLkk Mk{Þ{kt Ãký økwLkku níkku. òu
ík{u ¼khíkLkwt fkuEÃký ÄkŠ{f ÃkwMíkf òuþku íkku
íku{kt {kLkð yLku ðLÞ«kýe ðå[uLkk MktçktÄku
¾qçk MkwtËh heíku ðýoððk{kt ykÔÞkt Au. ‘Þkuøk’
yLku ‘æÞkLk’Lku ËwrLkÞk{kt þktrík {u¤ððk yLku
MktÞ{ {u¤ððkLke ÞkuøÞ ÃkØrík íkhefu
Mðefkhðk{kt ykÔÞk Au. æÞkLk yu ykÃkýk
‘Mð’Lku Mk{sðkLkku «ÞíLk Au yLku íkuLkkÚke
yktíkrhf þktrík «kó ÚkkÞ Au. Ãknu÷ktLkk Mk{Þ{kt
Ér»k{wrLkyku støk÷{kt SðLkLkk {n¥ðLkk çkkuÄ
ÃkkX {u¤ððk síkk níkk. yuf s søÞkyu íkuyku
f÷kfkuLkk f÷kfku çkuMkíkk yLku æÞkLk Ähíkk.
ykðk Mk{Þu «kýeyku íku{Lke ykMkÃkkMk Vhíkk!
fkuEÃký ¼Þ ðøkh yk «kýeyku ½ýe ð¾ík
f÷kfku MkwÄe íku{Lke ÃkkMku çkuMkíkkt.
y{wf hkòykuyu ÃkkuíkkLkk Mk{Þ{kt
ðLÞSðLkkt MkthûkýLkwt fk{ fÞwO Au. MkthûkýLke
ðkík {kºk Ãkkihkrýf Þwøk Ãkqhíke {ÞkorËík LkÚke,
Ãkhtíkw ½ýk {wøk÷ku yLku hsðkzkykuyu Ãký
¼khíkLke siðrðrðÄíkk çk[kððk{kt {n¥ðLkku
Vk¤ku ykÃÞku Au. AuÕ÷kt 100 ð»kkuo{kt

9
økkuhMk ❁
{kLkðeÞ nMíkûkuÃkLkk fkhýu ½ýe çkÄe
«òríkyku Lkü«kÞ yÚkðk rð÷wó ÚkE økE Au.
y{wf y÷ÇÞ ðLÞ«kýeLke «òríkyku
¼khík{kt yÂMíkíð Ähkðu Au. yu{kt LkkUÄÃkkºk
Au ðk½ yLku ®Mkn. ðk½ ¼khíkLkk ½ýk
¼køkku{kt òuðk {¤u Au. yLku ½ýk ËrûkýÃkqðo
Ëuþku{kt Ãký yÂMíkíð Ähkðu Au. yuf ytËks
{wsçk 20{e MkËeLke þYykík{kt støk÷ku{kt
1,00,000 sux÷k ðk½ níkk Ãký yíÞkhu
íku{Lke MktÏÞk ½xeLku {kºk 4500 sux÷e hne
økE Au. yLÞ ËuþkuLke su{ ¼khík Ãký ðk½Lkk
Mkthûký {kxu ¾qçk {nuLkík fhe hÌkwt Au.
Vur÷ze ÃkrhðkhLku 14 «fkhLke òrík{kt
ðnU[ðk{kt ykÔÞwt Au. íkuLkk Ãkuxk ÃkrhðkhLku
ÃkuLÚkhkELk fnu Au su{kt Genus Nenfelis
(clouded Leopard), unica (snow
leopard) Panthera (Panthera tigris,
Panthera onca, Phanthera leo, and
Panthera pardus) ½ýe {wtÍðý Au Lknª?
{Lku ¾çkh Au ík{u rçk÷kzefw¤Lkk «kýeyku
rðþuLke ykx÷e srx÷ {krníke íkku Lknª
RåAíkk nku. [k÷ku, {wÆk Ãkh ykðeyu.
½h{kt ‘BÞkô’ yðks fhíke rçk÷kze
ykÃkýk ½hLkk çkeò ykuhzk{kt Ãký nkuÞ yLku
yðks fhíke nkuÞ íkku fkuE Vhf Ãkzíkku LkÚke.
Ãkhtíkw fkuE rçk÷kzeLkku yðks 8 rf.{e. ËqhÚke
Mkt¼¤kÞ íkku ½ýku Lknª, ½ýku çkÄku Vuh Ãkzu Au.
ËwrLkÞk{kt ¼køÞus fkuE yuðe ÔÞÂõík nþu fu
suýu ®Mkn fu Mkkðs þçË Mkkt¼éÞku Lk nkuÞ!
ykÃkýu ßÞkhu ‘®Mkn’ þçË Mkkt¼¤eyu íkku
ykÃkýk {øks{kt yuf ykf]rík h[kÞ Au.
‘ËwrLkÞkLkwt yuf þÂõíkþk¤e yLku MkwtËh «kýe’
®Mkn ½ýe çkÄe søÞkyu òuðk {¤u Au. ®Mkn
ynª Au. ®Mkn støk÷{kt Au, ®Mkn ynª
Ãkktshk{kt Au. yuf MkktMf]ríkf «íkef íkhefu, yuf
r[ö íkhefu, æðs WÃkh, ÄkŠ{f MÚk¤kuyu,
yiríknkrMkf MÚk¤kuyu ÷øk¼øk Ëhuf søÞkyu
r[ö{kt òu ®MknLkwt «íkef nkuÞ íkku íku ðÄw
òsh{kLk ÷køku Au. ßÞkt þÂõíkLkwt r[ö nþu
íÞkt ®Mkn nþu s. nòhku ð»kkuoÚke yks MkwÄe
yk [{ífkrhf «kýeyu ÃkkuíkkLke AkÃk yuf
y÷øk heíku ò¤ðe hk¾e Au.
rðïLke çkeS {kuxe rçk÷kzeyku fhíkkt
®Mkn ¼ÔÞ yiríknkrMkf ðkhMkku Ähkðu Au.
yiríknkrMkf heíku ®Mkn Mk{økú {æÞ íknurhLk,
ykhçk Ëuþku yLku Auf ¼khík{kt níkk yLku
ykr£fk MkwÄe rðMíkhu÷k níkk. yuf {kLÞíkk
yuðe Au fu E.Mk. 1100{kt ÞwhkuÃk{ktÚke ®Mkn
Lkk{þu»k ÚkE økÞk. 12{e MkËe{kt
Ãku÷uMxkELk{kt yLku 19{e MkËeLke þYykík
MkwÄe{kt rMkheÞk yLku RhkLk{kt ®Mkn òuðk
{éÞk nkuÞ íkuðk Ãkwhkðk Au. ®Mkn nðu {kºk
ykr£fk yLku ¼khík{kt çkåÞk Au. yuf Mk{Þu
ykr£fk{kt ÷k¾ku ®Mkn Vhíkk níkk. yíÞkhu
ykr£fkLke Ähíke ÃkhÚke 89% ®Mkn ¾ík{ ÚkE
økÞk Au. 30,000 sux÷k ½ýk çkÄk òu¾{ku
nuX¤ Sðe hÌkk Au. yLku íku{Lke MktÏÞk rËðMku-
rËðMku ½xíke òÞ Au. ykþhu 1,00,000 ð»ko
Ãknu÷kt ykr£fLk yurþÞkE ®Mkn swËk Ãkze økÞk
yu Mk{Þu ®Mkn rçknkhÚke ÷ELku Ãktòçk,
hksMÚkkLk yLku økwshkík MkwÄe rðnhíkk níkk.
íku{Lkk ÷wó ÚkðkLkku Mk{Þ òuEyu íkku
rçknkh{ktÚke 1840, rËÕne{ktÚke 1834,
¼køk÷Ãkwh{ktÚke 1842, ÃkqðeoÞ ®ðæÞ yLku

1010
økkuhMk ❁
çkwtËu÷¾tz{ktÚke 1865, {æÞ ¼khík{ktÚke yLku
hksMÚkkLk{ktÚke 1870 yLku Ãkrù{
yhðÕ÷eLkk rðMíkkhku{ktÚke 1880{kt ®Mkn
÷wó ÚkE økÞkt. Mkkihk»xÙLke çknkh AuÕ÷ku ®Mkn
1884{kt LkkUÄkÞku níkku. rþfkhLke «ð]r¥kyu
¼khíkLkk çkeò ¼køkku{ktÚke 1880 MkwÄe{kt
®MknLke ðMíkeLku Lkk{þu»k çkLkkðe ËeÄe níke.
Mkkihk»xÙ{kt ®Mkn ÄktøkúÄúk, sMkËý, [kuxe÷k,
yk÷u[Lkk zwtøkhk, çkhzk zwtøkh, røkh yLku
røkhLkkh{kt yÂMíkíð Ähkðíkkt níkkt. 19{e
MkËeLke þYykík{kt ¾uíke yLku
ykÄwrLkfefhýLkk fkhýu støk÷ku ½xðkÚke røkh,
røkhLkkh yLku yk÷u[ íkÚkk çkhzk ðå[uLkk
yðhsðhLkk {køkkuo çktÄ ÚkE økÞk.. ykÚke
Auðxu ®MknLke ðMíke røkhLkk støk÷ku Ãkqhíke
Mker{ík hne økE. yíÞkhu økwshkíkLkk røkhLkk
støk÷ku yu yurþÞkE ®Mkn {kxuLkwt ytrík{
rLkðkMkMÚkkLk Au. ykr£fLk ®MknLke
Mkh¾k{ýe{kt yurþÞkE ®MknLke MktÏÞk ½ýe
ykuAe Au. Ãkhtíkw íkuLkwt yiríknkrMkf yLku ðíko{kLk
r[ºk ½ýwt y÷ÇÞ yLku ¼ÔÞ Au. ¼khík{kt
®MknLkwt yuf {ku¼kËkh «kýe íkhefu ½ýwt {n¥ð
Au. yuf Mk{Þu ¼khík{kt ®MknLkku rþfkh yu
yuf þkne h{ík økýðk{kt ykðíke. ÞwhkurÃkÞLk
yLku rçkúrxþ y{÷ËkhkuLku sqLkkt hsðkzkt yLku
Lkðkçk rþfkh h{ðk çkku÷kðíkk yLku
Ãkrhýk{MðYÃk Mk{økú ¼khík{ktÚke ®Mkn
Lkk{þu»k ÚkELku {kºk røkh{kt çkåÞkt. yLku
røkh{kt Ãký íkuykuLke MktÏÞk {kºk Ãk[kMk sux÷e
s çk[e níke. yk yuf ¼ÞMkq[f Mktfuík níkku.
Lku ÃkAe sqLkkøkZLkk Lkðkçku røkhLku hrûkík
rðMíkkh íkhefu ònuh fÞkuo.
®MknLkk yiríknkrMkf økútÚk{kt ¼khíkLkwt
MðkíktºÞ {n¥ðLkwt MÚkkLk Ähkðu Au. MðkíktºÞ
Ãknu÷kt sqLkkøkZ yu Ëuþe hsðkzwt níkwt.
1947{kt MðkíktºÞ Mk{Þu sqLkkøkZLkk LkðkçkLku
rðfÕÃk ykÃkðk{kt ykÔÞk. fkt íkku yu ¼khíkLkku
¼køk hnu yÚkðk ÃkkrfMíkkLk{kt ¼¤e òÞ. yuf
{wÂM÷{ þkMkf íkhefu Lkðkçku ÃkkrfMíkkLk{kt
sðkLke RåAk Ëþkoðe. Ãký MÚkkrLkf ÷kufkuyu
íkuLkk yk rð[khkuLkku rðhkuÄ fÞkuo yLku sqLkkøkZ
íkÚkk ykÃkýk ®Mkn ¼khíkLkku ¼køk çkLke hÌkk.
Lkü«kÞ ÚkðkLkk ykhu ykðeLku Q¼u÷k
yurþÞkE ®Mkn {kxu çk[ðkLke yLku SððkLke
þõÞíkk sqLkkøkZLkk LkðkçkLkk rþfkh WÃkh
«ríkçktÄ ÷økkÔÞk çkkË ðÄe økE. 1880{kt
{kºk Úkkuzkf ®Mkn røkhLkk støk÷ku{kt çkåÞk
níkk. 1905{kt ®MknLke MktÏÞk 100 sux÷e
níke, yuðwt {kLkðk{kt ykðu Au fu íku Mk{Þu
®MknLke ðMíkeLkku ytËks fkZðk{kt ykÔÞku nþu.
1935{kt ®MknLke MktÏÞk Lkkxâkí{f heíku
287yu ÃknkU[e. yk Mk{Þu MÚkkrLkf
Mk{wËkÞkuyu {n¥ðLkku ¼køk ¼sÔÞku níkku.
MÚkkrLkfku yLku MktMÚkkykuLkk Mknfkh yLku
ðLkrð¼køkLke «þtMkLkeÞ fk{økeheLkk ¼køkYÃku
2010{kt ®MknLke MktÏÞk 400 Úke WÃkh
ÃknkU[e økE Au.
Mkk¼kh : røkhLkku ®Mkn,
÷u. zkì. MktËeÃkfw{kh yLku {kuELk ÃkXký
✽ ykÃkýwt ÄkÞwO ÚkkÞ íkku nrhf]Ãkk yLku òu
ykÃkýwt ÄkÞwO nkuÞ yu{ Lk ÚkkÞ íkku nrh
RåAk. –Ãkq. {kuhkrh çkkÃkw

11
økkuhMk ❁
rðïÃkx÷ Ãkh ytrfík ÚkÞu÷kt
rðsuíkkykuLkkt r[ºkku fk¤Lkk øk¼o{kt rV¬kt Ãkze
òÞ Au, ßÞkhu MktíkkuLkkt r[ºkku rLkíÞLkqíkLk yLku
MkËið «uhf nkuÞ Au. –LkkÚkk÷k÷ òu»ke
yuf fÚkk Au.
«k[eLk fk¤{kt yuðe ÃkhtÃkhk níke fu
fkuE ÔÞÂõík Mk{økú yufAºk Mk{úkx çkLku íkku
yuLkwt Lkk{ {uÁÃkðoík Ãkh ytrfík ÚkkÞ. yuf hkò
«[tz ÃkwÁ»kkÚkoÚke Ãk]ÚðeLkku yufAºk Mk{úkx
çkLÞku. ÃkhtÃkhk «{kýu íkuLkwt Lkk{ {uÁÃkðoík Ãkh
ytrfík Úkðwt òuEyu. ÃkkuíkkLkk yk yrÄfkhLkk
y{÷ {kxu hkò ¼økðkLk ÃkkMku økÞku. hkòyu
¼økðkLkLku fÌkwt :
‘‘nwt nðu Ãk]ÚðeLkku yufAºk Mk{úkx çkLÞku
Awt. {kÁt Lkk{ {uÁÃkðoík Ãkh ytrfík Úkðwt
òuEyu.’’
¼økðkLku sðkçk ykÃÞku :
‘‘çkhkçkh Au. òyku, {uÁÃkðoík Ãkh
ík{kÁt Lkk{ ytrfík fhe ÷ku.’’
hkò sYhe MkkÄLkku ÷ELku {uÁÃkðoík Ãkh
ÃkkuíkkLkwt Lkk{ ytrfík fhðk {kxu økÞku. hkòyu
sELku òuÞwt fu {uÁÃkðoíkLke MkÃkkxe Ãkh Mkðoºk
Lkk{ku ytrfík ÚkÞu÷kt níkkt. yuf $[ Ãký MkÃkkxe
¾k÷e Lk níke. hkò {wtÍkÞku yLku VheÚke
¼økðkLk ÃkkMku ykÔÞku. hkòyu ¼økðkLkLku
{uÁÃkðoík Ãkh shkÃký søÞk Lk nkuðkLke òý
fhe yLku WÃkkÞ çkíkkðk «kÚkoLkk fhe.
¼økðkLku fÌkwt : ‘‘hksLkT! íku çkÄk Lkk{ku
Ãk]ÚðeLkk ¼qíkÃkqðo yufAºk Mk{úkxkuLkkt Au. ík{u
fkuE Ãký yuf Lkk{ ¼qtMkeLku ík{kÁt Lkk{ ytrfík
fhe Ëku.’’
hkòyu ÃkkuíkkLke {qtÍðý hsw fhe :
‘‘¼økðkLkT! ¼rð»Þ{kt fkuE çkeòu
yufAºk Mk{úkx çkLkþu íkku íku Ãký {kÁt Lkk{
¼qtMke Lkk¾u yu{ çkLke þfu Lku?’’
¼økðkLku hkòLku fÌkwt :
‘hksLkT! yuðtwt íkku yLkufðkh çkLÞwt Au.
{uÁÃkðoík ÃkhLkkt Lkk{ku yLkufðkh çkË÷kE økÞkt
Au. fkuELkwt Lkk{ þkïík LkÚke.’’ ¼økðkLku hkòLku
Mk{òðíkkt fÌkwt :
hkòLkku {uÁÃkðoík Ãkh Lkk{ ytrfík
fhðkLkku W{tøk yá~Þ ÚkE økÞku.
rðïrðsuíkkyku çkkÌk Mk]rüLku Síku Au.
çkkÌkMk]rüLkk rðsuíkkyku Au. Ãkhtíkw Mktíkku yktíkh
søkíkLkk rðsuíkkyku Au, rðïrðsuíkkyku
ykrÄ¼kiríkf rðsuíkkyku Au yLku Mktíkku
ykæÞkÂí{f rðsuíkkyku Au. rðïrðsuíkk
MkiLÞþÂõíkLkk òuh Ãkh rðsuíkk çkLku Au. Mktíkku
ykí{þÂõíkLkk òuh Ãkh rðsuíkk çkLku Au. çktLkuLkk
rðsÞ{kt ykfkþÃkkíkk¤Lkwt ytíkh Au. íkuÚke
Mk{úkxku ÄhíkeLkk yrÄÃkrík çkLku Au. Ãkhtíkw Mktíkku
÷kufkuLkk ÓËÞ Ãkh ykrÄÃkíÞ ¼kuøkðu Au.
Mk{úkxku ÃkkMku ¼kiríkf yiïÞo nkuÞ Au. Ãký
íku{Lke ykæÞkÂí{f økheçke ËÞkÃkkºk Au, ßÞkhu
Mktíkku ¼kiríkfárüÚke y®f[Lk nkuðk Aíkkt íku{Lke
ykæÞkÂí{f Mk{]rØLkku Ãkkh LkÚke nkuíkku. yuf
MktíkLke íkw÷Lkk{kt rðïrðsuíkk íkwåA yLku LkøkÛÞ
Au. íkuÚke s ykÃkýk Ëuþ{kt Mk{úkxLkk
«uhýk

1212
økkuhMk ❁
Mkwðýo{trzík {wøkx MktíkkuLkkt [hýku{kt Íqfíkk
hÌkkt Au.
÷kufÓËÞ{kt rðïrðsuíkkykuLkkt Lkk{ku
÷ktçkku ð¾ík xfíkkt LkÚke. Ãký MktíkkuLkk Lkk{
r[hMÚkkÞe çkLku Au. rðïkr{ºk yLku ðrMkcLkk
Lkk{ku yksu Ãký ÷kufÓËÞ{kt rçkhksu Au. íku
ð¾íkLkk Mk{úkxkuLku fkuE ÞkË fhíkwt LkÚke. nk,
{nkhks sLkfLku Mkki ÞkË fhu Au, Ãkhtíkw íkuLkwt
fkhý yu Au fu íkuyku ¿kkLke Mktík níkk. íkuyku
hkò Lk nkuík yLku {kºk yuf ¿kkLke MktíkÃkwÁ»k s
nkuík íkkuÃký yksu íkuykuLkwt MÚkkLk ÷kufÓËÞ{kt
suðwt Au íkuðwt s nkuík.
{nkhks økkrÄLkk Ãkwºk rðïkr{ºk Ãký
ÃkkuíkkLkk Ãkqðko©{{kt yuf hkò s níkk, Ãkhtíkw
çkúñŠ»k ðrþcLkk çkúñíkusÚke «¼krðík ÚkELku
ûkkºkíkusLku íkwåA Mk{SLku çkúñŠ»kÃkË Ãkk{ðk
{kxu íkíÃkh ÚkÞk. çkúñíkusLke ykhkÄLkk {kxu
íku{ýu ûkkºkíkusLkku íÞkøk fÞkuo yLku ðLkLkku {køko
økúný fÞkuo. hksþÂõík fhíkkt yæÞkí{þÂõík
Wå[íkh Au - yk rðïkr{ºkLkku SðLkMktËuþ Au.
yufrLkc Ëe½o íkÃkùÞko ytíku íkuyku økkÞºke
{nk{tºkLkk ÿük çkLÞk, ðuËLkk Ér»k çkLÞk yLku
çkúñŠ»kÃkËLku Ãký ÃkkBÞk. íkuyku {kºk hksðe
hÌkk nkuík íkku íku{Lkwt Lkk{ fk¤Lkk øk¼o{kt
rð÷eLk ÚkE økÞwt nkuík. Ãký íku{Lke
yæÞkí{ÞkºkkLkk fkhýu íkuyku yksu Ãký {nŠ»k
íkhefu ÃkqòÞ Au.
su ykí{kLkwt hkßÞ Ãkk{u íku s ¾hku
hksðe Au. íkuðk ykí{Mk{úkx MktíkkuLkk r[ºkku
fk¤Lku yrík¢{e òÞ Au yLku yLkuf SðkuLku
r[hfk¤ MkwÄe «uhýk ykÃÞk fhu Au.
Mkk¼kh : y{]íkkMðkËLk{T, ÷u. ¼kýËuð
rð[khðk suðe ðkík
yufðkh ©e hrðþtfh {nkhks xÙuLk{kt
çkuMke õÞktf síkk níkk. ðzkuËhkLkwt MxuþLk ykÔÞwt.
yu s zççkk{kt çkuXu÷kt yuf çknuLku MxuþLk ÃkhÚke
ðuýe ¾heËe yLku ÃkkuíkkLkk {kÚkk{kt Lkk¾e. yk
òuELku hrðþtfhËkËkLku ÚkÞwt, ‘{k¤wt, yk ðuýe
{kÚkkLke ÃkkA¤ þwt fk{ Lkk¾e nþu! òu {khu yk
çknuLk MkkÚku yku¤¾ký nkuík, íkku íkku nwt yuLku ÃkqAík
fu çknuLk! íkU yk ðuýe Lkk¾e yu íkLku Ëu¾kÞ Au
¾he? òu íkLku yu Ëu¾kíke LkÚke, íkku ÃkAe yu ðuýe
íkU fkuLkk {kxu {kÚkk{kt Lkk¾e Au?’ Ãkhtíkw ËkËk fktE
çkkuÕÞk Lknª. Ãký ½ýkt ðhMkku Ãknu÷ktLkku yuf
«Mktøk ÞkË ykðe økÞku. LkkLkwt Mkh¾wt yuf økk{
níkwt. Mkkts Ãkzâu çkÄk ðuÃkkheyku ÃkkuíkÃkkuíkkLkk ½hu
síkk níkk. yuf ðuÃkkheyu ÃkkuíkkLke rMk÷fLke
(YrÃkÞk) Úku÷e çkøk÷{kt Lkk¾e ËeÄe. WÃkh fkux
ÃknuÞkuo yLku WÃkhÚke yuf WÃkhýwt Ãký ykuZe ÷eÄwt.
yk òuE hrðþtfh ËkËkyu ÃkqAâwt, ‘¼kE,
¼hçkòhu íkLku [kuheLke çkef ÷køku Au, yu {kxu íkU
çkøk÷{kt YrÃkÞkLke Úku÷e Lkk¾e, WÃkh fkux ÃknuÞkuo
Lku ð¤e ÃkkAwt ykuZðkLkwt?’ ËkËk ftEf ykøk¤ fnu,
íÞkt Ãku÷ku ðuÃkkhe çkku÷e QXâku, ‘Lkk {nkhks!
[kuheLke çkefu Lknª, Ãký ÃkkÃkLke çkefu, {khk yu
ÃkiMkk WÃkh fkuELke Lksh Ãkzu yLku ËkLkík çkøkzu, íkku
yu ÃkkÃkLkk ¼køkeËkh {khu Úkðwt Ãkzu! yk «MktøkLkwt
M{hý Úkíkkt ËkËkLku ÚkÞwt, ‘yk ðuÃkkheyu ¾hu¾h
rð[khðk suðe ðkík fhe. yu ðuÃkkheLke su{
çknuLkkuLku ßÞkt MkwÄe yk ðkík Lknª Mk{òÞ fu,
ÃkkuíkkLkk Ãkh Ãkzíke fwárü{kt Ãkkuíku Ãký Mkn¼køke
Au, íÞkt MkwÄe Mºke MðkíktºÞ, MknSðLk, Lkkhe
Mkwhûkk ðøkuhu ðkíkku{kt ftE òuh LkÚke ykððkLkwt!
Mkk¼kh : ûkýu ûkýu «uhýk.
MktÃkkËLk yLku Mktf÷Lk : Lke÷uþ {nuíkk

13
økkuhMk ❁
rLkÿkrð¿kkLk yLku hkrºk¼kusLk : Ãkux
¼hu÷wt nkuÞ yLku Ãkk[Lkr¢ÞkLke þYykík ÚkE
nkuÞ. íÞkhu Mkk{kLÞ heíku ŸÄ Lk ykðu. yLku òu
yu Mk{Þu Ÿ½ ykðu íkku Ãkk[Lkr¢Þk rzMxçzo
ÚkE òÞ. ySýo îkhk yLkuf hkuøkkuLku yk{tºký
{¤u. ykLkkÚke çk[ðk {kxu òu òøkhý fhðk{kt
ykðu íkku WòøkhkLku fkhýu Ãkk[Lkr¢Þk çkøkzu
yLku ySýo îkhk hkuøkku ykðu. {kuzk–¾qçk
{kuzk MkqELku ÃkAe {kuzk–¾qçk {kuzk WXðwt yu
Ãký rLkÿkrð¿kkLkÚke rðÁØ Au. þYykíkLkk 9
Úke 1 MkwÄeLkk f÷kfkuLke økkZ rLkÿk MðkMÚÞ {kxu
¾qçk sYhe nkuÞ Au. suLke ÃkqŠík MkðkhLkk f÷kfku
fhe þfíkk LkÚke. {kxu s ykÃkýu íÞkt yuf
frðíkk «rMkØ Au.
hkíku ðnu÷k su Mkwðu, ðnu÷k WXu ðeh,
çk¤ çkwrØ Lku ÄLk ðÄu, Mkw¾{kt hnu þheh.
ykhkuøÞ {kxu sYhe rLkÿk hkrºk¼kusLkLku
xk¤e ËuðkÚke s {u¤ðe þfkÞ yuðwt Vr÷ík
ÚkkÞ Au.
MkqÞorð¿kkLk yLku hkrºk¼kusLk :
¼kusLkLku Ãk[kððk {kxu ykuÂõMksLk yíÞtík
ykð~Þf Au. MkqÞo«fkþ fu ÷kEx þhehLku
Ãkqhíkk «{ký{kt ykuÂõMksLk ykÃke þfu Au.
MkqÞo«fkþ{kt yÕxÙkðkÞku÷ux rfhýku yLku
RL£khuz rfhýku nkuÞ Au. íku ðkíkkðhýLku Mkqû{
SðkýwykuÚke {wõík hk¾u Au. MkqÞo«fkþ
Ëhr{ÞkLk ¼kusLk ÷uðkÚke hkuøk«ríkfkhf þÂõík
ðÄu Au. hkºku MkqÞo«fkþLke økuhnksheLku fkhýu
÷kune{kt nku{kuoLMkLke f{e ÚkkÞ Au. Ãkrhýk{u
fkuELke ®nMkk Lk fhðe òuEyu. sqXwt Lk
çkku÷ðwt òuEyu. [kuhe Lk fhðe òuEyu. yk
ykÃkýe {q¤¼qík MktMf]ríkLkk {n¥ðLkk ÃkkMkk Au.
çkhkçkh yu s heíku yuf {n¥ðLkwt ÃkkMkw Au
hkrºk¼kusLkíÞkøk. suLkku yÚko Au–MkqÞkoMík çkkË
çkeò rËðMkLkk MkqÞkuoËÞ MkwÄe ¼kusLk Lk ÷uðwt.
ykÃkýe {q¤¼qík MktMf]rík MktÃkqýoÃkýu ði¿kkrLkf
Au–yuðwt ËwrLkÞkLkk yøkúýe rðîkLkku Mðefkhu Au.
hkrºk¼kusLk yu íÞkßÞ þk {kxu? yk rð»kÞ{kt
ynª «Míkwík Au fux÷ef hMk«Ë {krníke.
Þkuøkrð¿kkLk yLku hkrºk¼kusLk : Mkkts
ÃkAe ykÃkýk Ãkk[Lk yðÞðku 20% fk{ fhíkkt
nkuÞ Au. {kxu hkíku n¤ðku ¾kuhkf ÷uðk{kt ykðu
íku Ãký Ãkk[Lkíktºk {kxu ¼khu Mkkrçkík ÚkkÞ Au
ÃkAe ¥…è‡¢üÐí|¢±¢ Ú¢ïx¢¢:–hkuøkkuLkwt {q¤ ySýo
Au–yu LÞkÞu òíkòíkLkk hkuøkku þheh{kt «ðuþ
fhu Au. ykÄwrLkf ÞkuøkkxÙuELkMko íkku MkktsLkk [kh
ðkøÞk ÃkAe «ðkne MkwØk ÷uðkLkku rLk»kuÄ fhu Au.
¼kuøkrð¿kkLk yLku hkrºk¼kusLk :
Ýèç¼±¢v²¢}¢ë¼}¢ì Lkk{Lkk yuf «k[eLk MktMf]ík
økútÚk{kt SðLkMkqºkkuLkku yËT¼wík Mktøkún Au. yk
økútÚkLkk yuf SðLkMkqºk{kt ÷ÏÞwt Au–
|¢évy±¢ Ã²¢²¢}¢Ã²±¢²¢ñ „l¢ï Ã²¢Œ²ç¼ÜU¢Ú‡¢}¢ì J
sBÞk çkkË ÔÞkÞk{ yLku {iÚkwLkMkuðLk–
yk çktLku ykhkuøÞ Ãkh ¼khu «nkh fhu Au.
yÚkkoíkT ¼kusLk yLku yk çku ðå[u ÷ktçkku økk¤ku
Lk nkuÞ íkku yð~Þ MðkMÚÞ fÚk¤u Au. hkrºk-
¼kusLk fhLkkh yk rð¿kkLkLkwt WÕ÷t½Lk fhu Au
yLku yLkuf òíkLke {ktËøke ðnkuhe ÷u Au. íku
Mkns Au.
¼khíkeÞ MktMf]ríkLkwt yuf ¼q÷kE økÞu÷wt ÃkkMkw :
hkrºk ¼kusLk íÞkøk

1414
økkuhMk ❁
{kLkrMkf íkÚkk þkherhf íktºkLke r¢Þkí{fíkk
ykuAe ÚkkÞ Au. yLku Ëhuf ytøkLke fkÞoûk{íkk
½xe òÞ Au. Ãkk[Lkr¢Þk ÷ktçkku Mk{Þ {ktøke ÷u
Au. yLku {øksLku Ãkqhíkku ÷kune-ÃkqhðXku Lknª
{¤ðkÚke økt¼eh rçk{kheyku ÚkE þfu Au.
Ãkk[Lkr¢Þk çkhkçkh Lk ÚkðkÚke økuMk WÃkh [zu
Au yLku yÕMkh ðøkuhu ËËoLke þõÞíkk ðÄe òÞ
Au. Mkøk¼koðMÚkk{kt su †eyku MkqÞo«fkþÚke Ëqh
hnu Au yLku hkrºk¼kusLk fhu Au. íku{Lkk çkk¤fku
Ãkqýoík: MðMÚk LkÚke nkuíkk.
zkÞkrçkxeþ yLku hkrºk¼kusLk : hkíku
÷uðkíkkt ¼kusLk{kt ÷k¤ ¼¤íke LkÚke. íkuÚke
÷k¤Lkk Mkkfh Ãk[kðLkkhk hMkku ÃkÞkoó
«{ký{kt {¤íkk LkÚke. Ãkrhýk{u zkÞkrçkxeMk
ÚkðkLke Mkt¼kðLkk ðÄu Au. ðíko{kLk SðLk
þi÷e{kt su{ su{ ÷ux LkkEx zeLkMko ðæÞkAu.
íku{ íku{ zkÞkrçkxeþLkk ÃkuþLxTMk Ãký ðæÞk Au.
rËðMku ¼kusLk ÷uðkÚke ÷k¤ ðÄw ÚkkÞ Au.
¼kusLk îkhk xkÞhku÷eLk y{eLkku yurMkzLke
WÃk÷çÄíkk Ãký hnu Au. ¼kusLk{kt Ãkk[fhMkku
¼¤íkk yÒkLkwt Ãkk[Lk MkkÁt ÚkkÞ Au yLku
zkÞkrçkxeþ suðk yLkuf hkuøkkuLke þõÞíkkyku
ykuAe ÚkE òÞ Au.
ø÷wfkuÍ yLku hkrºk¼kusLk : hkrºk-
¼kusLkLkk fkhýu þheh{kt yuLÍkE{ «ýk÷e
Mkr¢Þ LkÚke hnuíke. íkuLkkÚke ø÷kEfkuÍeLk íkqxeLku
ø÷wfkuÍ{kt ÃkrhðŠíkík LkÚke ÚkE þfíkk.
Ãkrhýk{u yLkuf hkuøkkuLkk nw{÷k þY ÚkE òÞ
Au. yLku ytøkkuÃkktøk, íð[k, nkzfkyku, ÓËÞ,
MLkkÞwyku, ÃkuL¢eÞkÍ, rfzLke, VuVMkkt, {Míkf
yLku økútrÚkyku Ãkh ½kíkf «¼kð Ãkzu Au.
yuMkerzxe yLku hkrºk¼kusLk :
hkrºk¼kusLk fhðkÚke nkRzÙkuõ÷kurhf yurMkz
suðk hMkkuLkku Mkúkð ðÄw ÚkkÞ Au. íkuÚke
yuMkezexeLke íkf÷eV ÚkkÞ Au.
ð]ØkðMÚkk yLku hkrºk¼kusLk : rËðMku
+ hkºku Mkíkík ¾kíkk-Ãkeíkk hnuðkÚke þkherhf
fkur»kfkyku ð]rØ Ãkk{u Au. suLkk Ãkrhýk{u,
ð]ØkðMÚkk ðnu÷e sýkðk ÷køku Au.
hkrºk Ëhr{ÞkLk Ãkux ¾k÷e hk¾ðkÚke
yktíkhzkLke MktÃkqýo MkVkE ÚkE òÞ Au yLku
hkíku ¼qÏÞk hnuðkÚke þheh f{òuh LkÚke Úkíkwt,
Ãkhtíkw íkkswt ÚkE òÞ Au. þhehLke fkÞo«ýk÷e
Mkr¢Þ yLku Mkwzku¤ çkLku Au. Ãkrhýk{u ÷ktçkw
ÞkiðLk {kýe þfkÞ Au.
VexLkuMk yLku hkrºk¼kusLk :
hkrºk¼kusLk Lk fhðkÚke ÷kune{kt hnu÷k
£uLkkMkkExTMk yLku ÷eB£kuMkkExTMk fýkuLke
ûk{íkk{kt yíÞtík LkkUÄÃkkºk ð]rØ ÚkkÞ Au.
íkuLkkÚke þhehLkwt hkuøk«ríkfkhf íktºk þÂõíkþk¤e
çkLku Au. hkrºk¼kusLk Lk fhðkÚke sÕËe MkqðkLke
yLku sÕËe WXðkLke xuð Ãkze þfu Au. íkuLkkÚke
{MíkfLku MktÃkqýo ykhk{ {¤u Au. ÓËÞ yLku
LkkzeLke økrík Mkk{kLÞ hnu Au. r÷ðh{kt
hõík«ðkn Lkku{o÷ hnu Au. {kLkrMkf íkký Ëqh
ÚkE òÞ Au.
«f]rík yLku hkrºk¼kusLk : hkrºk¼kusLk
yu yuf «fkhLkwt Mk]rürðhkuÄe fkÞo Au. rËðMku
¼kusLk ðøkuhu «ð]r¥k fhðe yLku hkíku rLkð]r¥k
÷uðe yu «f]ríkLkku þkïík rMkØktík Au. ykLkkÚke
rðÃkheík fhðk{kt ykðu, su{ fu rËðMku MkqE
sðk{kt ykðu yLku hkºku òøkðk{kt ykðu, íkku
(yLkwMktÄkLk ÃkkLkk Lkt. 41 WÃkh)

15
økkuhMk ❁
NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN{køkw !
çkÃkkuhLkk yuf ðkøÞk suðku Mk{Þ níkku.
{khwt Ëðk¾kLkwt çktÄ fhðkLkku Mk{Þ níkku. AuÕ÷k
ÃkuþLxLku òuE nwt {khe Y{{ktÚke rðþk¤
ø÷kMkrðLzku{ktÚke çknkh hkuz Ãkh òuE hÌkku
níkku. íÞkt yuf rMkÕðh f÷hLke ¼ÔÞ {ŠMkzeÍ
økkze ykðe. yuLke Mkk{u nwt òuE hÌkku. Úkkuze
çk¤íkhk ÚkE fu MkkÕ÷wt! ykðe økkze LkMkeçk{kt
õÞkhu nþu? nwt òuE s hÌkku níkku yLku þkuVhu
Ëhðkòu ¾kuÕÞku Lku yuf sçkhe yk¼k-«rík¼k
MkkÚkuLke «kiZ ÔÞÂõík Lke[u Qíkhe. íku{Lkwt yrík
òßðÕÞ{kLk ÔÞÂõíkíð níkwt. {Mík ðw÷Lk Mkqx,
Ãkøk{kt [f[f[íkk çkqx, økkuhku ðkLk yLku MkkiBÞ
ðËLk, økkuÕzLk £u{Lkk Mknus ÷kEx çkúkWLk ÍktÞ
MkkÚkuLkk [~{kt, nkÚk{kt økkuÕzLk Mxef yLku yu
{khk Ëðk¾kLkkLkk çkkuzo Mkk{u òuE þkuVhLke
{ËËÚke ykøk¤ ðæÞk. nwt rnMkkçk {kxu ¾whþe
Ãkh økkuXðkÞku. {khk {kxu ykðe YykçkËkh
ÔÞÂõík {khu íÞk þk {kxu ykðu yu «&™ níkku.
‘ytËh ykðwt’Lkk ¼kðMkq[f [nuhu íkuyku
Mkk{u Q¼k hÌkk. {U Q¼k ÚkELku ykðfkh
ykÃÞku. íkuyku Mkk{u çkuXk. yÄwÁt rLkheûký ÃkqÁt
ÚkÞwt. fkuxLkk çkxLk yLku Íøkkhk {khíke xkEÃkeLk
Mkk[k nehkLkk níkk. íkuyku Úkkuze ðkh {khe Mkk{u
òuE çkuMke hÌkk yLku ÃkAe çkkuÕÞk : ‘zkìõxh! nwt
n»koðÄoLk YÃkkhu÷ Awt. {khe Vk{koMÞwrxf÷
ftÃkLkeÚke ykÃk Ãkrhr[ík nþku s.’’ yu{ fneLku
rðÍexªøk fkzo ykÃÞwt. f÷kí{f, he[ fkzo
yu{Lke ©e{tíkkELkwt ðÄwt yuf Akuøkwt níkwt. çknwt s
{kuxe Vk{koLkk íkuyku {kr÷f níkk yLku yu{Lke
«rík¼k, XkX yLku yrík Mkk÷Mk, Lk{ú, rððuf-
Mk¼h ðkík[eík yu{Lke ©e{tíkkELkk ãkuíkf níkk.
{U Lk{úíkkÃkqðof Xtzk Ãkeýk {kxu ÃkqAe ðkík ykøk¤
ðÄkhe. íkuyku {khk ÃkwLk÷oøLkLke ðkík fhðk
ykÔÞk níkk. {khk ÃkíLke «eríkLke r[h-rðËkÞLku
çku ð»ko ÚkÞk níkk. {khk {Lk{kt nsw «erík yu{
s, çkMk yu s YÃkhtøku, {eXe ÞkËu çkuXe níke.
yu{ýu «Míkkð {qõÞku : ‘Ãkqðko ¾qçk s MkhMk,
htøku, YÃku, ytòE sðkÞ yuðk ÔÞÂõíkíðLke, 28
ð»koLke ¼hÞwðkLk, Lkkswf-Lk{ýe Au, zçk÷
økúußÞwyux Au yufðzk çkktÄkLke, 5.2 Ÿ[kE
Ähkðíke çkÄe s heíku MkwÞkuøÞ Au.’’
{khu MÃküíkk fhíkkt fnuðwt Ãkzâwt : ‘‘{kV
fhòu, ðze÷! nwt ykÃkLke {khk {kxuLke ¼÷e
÷køkýe {kxu ÓËÞÚke yk¼khe Awt. ykðe MkhMk
ÔÞÂõík {kxu nfkh Lk ¼ýu yu fËk[ {qh¾{kt
¾Ãku, Ãkhtíkw nwt yk «Míkkð Mðefkhe þfwt yu{
LkÚke. {khu çku ð»koLkku Ãkwºk Au. {khe ÃkíLke ykÃku
suðwt ðýoLk fÞwO yuðe s LkðÞkiðLkk níke.
rz÷eðhe{kt yu økt¼eh fkuÂBÃ÷fuþLkLkk fkhýu
çkÄk s sçkhËMík «ÞíLk AíkktÞ çk[e Lk þfe yu
{kÁt f{¼køÞ fnku fu çkËLkMkeçk fnku fu Eïh-
Lke yðf]Ãkk fnku, Ãký yu çk[e Lk þfe! Ãk[eMk-
Ãk[eMk zkìõxh ËMk rËðMkLkk «k{krýf yÄÄÄ
«ÞíLk ÃkAe Ãký çk[kðe Lk þõÞkt, Ãký ðze÷! nwt
nsw yu ÃkrhÂMÚkrík{ktÚke çknkh LkÚke ykÔÞku yLku
«eríkLku nwt õÞkhuÞ ¼q÷e þfwt fu rðMkkhe þfwt yuðe
þõÞíkk LkÚke, yux÷u {khk yuðk ¼køÞ LkÚke fu
ykÃkLke ðkík nwt ykðfkhe þfwt!’’
n»koðÄoLk¼kE ¾qçk økt¼eh [nuhu yLku
ÓËÞÃkqðof {khe ðkík Mkkt¼¤íkk níkk. ÃkAe

1616
økkuhMk ❁
yu{ýu ðkík fhe : ‘‘¼kE! {Lku yk çkÄe
ðkíkLke yLku Auf RLø÷uLz, s{oLkeÚke Ëðk
{tøkkÔÞkLkk ík{khk «ÞkMkLke Ãkqhe ¾çkh Au.
«eríkçknuLk Ãký ík{khku s òýu çkeòu [nuhku
nkuÞ yu{ ík{khe su{ f÷k, MkkrníÞ yLku
MktMf]rík-«ð]r¥kLkk sçkhk «uhf yLku ÃkwhMfíkko
níkk. yåAk økkÞf yLku yu{Lke {nUËef÷kLke
Ãký «þtMkk {U Mkkt¼¤e Au. {Lku LkkLkk{kt LkkLke
rðøkíkLke ¾çkh Au yLku yk çkÄwt s ík{Lku ÃkwLk:
{¤u yuðe «erík ËefheLkk s ÃkwLk: yðíkkh suðe
ËefheLke ðkík ÷ELku ykÔÞku Awt.’’ Úkkuzku ïkMk
÷E, Mknus hkufkELku ÃkAe yu{ýu su ðkík fhe
yu øksçkLkkf níke, fÕÃkLkkíkeík níke.
n»koðÄoLk¼kE Mkk{kLÞ {kLkð Lknª, Ãký yuf
{Mkenk níkk. sçkhk íÞkøke ÃkwÁ»k níkk.
ðkík yux÷e s níke fu yu{Lkkuu yufLku
yuf Ãkwºk Vk{ko{kt {wÏÞ MkqºkÄkh. ¾qçk M{kxo
yLku ÷tzLk yÇÞkMk fhu÷ku yrík çkknkuþ yLku
fkçku÷ ÃkwºkLkk {kLk{ku¼k «{kýu ¾qçk
Äk{Äq{Úke ÷øLk fÞkO. ÃkrhðkhLkk ykLktËLke
[h{Mke{k níke. 200 ðfoMkoLke þw¼uåAk níke.
EïhLke Ãkh{f]Ãkk níke, Ãký fk¤Lkku Ãktòu yuðku
Vhe ðéÞku fu ykðk íkusMðe ÞwðkLkLkku
yfM{kík{kt ¼kuøk ÷uðkÞku. ÷øLkLkk {kºk 25
rËðMk ÃkAe s yk çkLÞwt. yuLkk ÷øLk yuLke s
çk[ÃkýLke r{ºk yLku ÞwðkLkðÞLke «ur{fk MkkÚku
ÚkÞu÷kt. yk ðkíkLku ykXuf {rnLkk ÚkÞk Au. y{u
yk ËefheLke ÔÞÚkk, yuLkku yk½kík, yuLke Ãkezk,
yuLkwt yuf÷ðkÞwt SðLk òuELku ÄúwS QXeyu
Aeyu. yk Ãkqðko {khe ðnw Au. nwt yuLkwt {køkwt
÷ELku ykÔÞku Awt.
Mkk¼kh : Íh{rhÞk, ÷u. zkì. sÞuLÿ fkrhÞk
ykLku çkË÷u yk{
{wÕ÷kt LkMkÁÆeLkLku íkuLkk yøkkÄ¿kkLkLkku
÷k¼ ykÃkðk ½ýe MktMÚkkyku yk{tºký
ykÃkíke. ykðwt s yuf ¼k»ký ykÃkeLku {wÕ÷k
½uh ÃkkAk ykÔÞk. çkeçkeyu ÃkqAâwt, ‘fuðwt hÌkwt
ík{kÁt ÷ìõ[h?’
{wÕ÷ktyu sðkçk ykÃÞku : ‘õÞwt ÷ìõ[h?
{U su íkiÞkh fÞwO níkwt íku? fu {U ykÃÞwt íku? fu
ÃkAe {khu su ykÃkðkLkwt níkwt íku?’
½ýk ðõíkkyku ykðe ÃkrhÂMÚkrík{kt
õÞkhuf {wfkíkk s nkuÞ Au! ¼k»ký íkiÞkh fÞwO
íku Lk ÞkË ykðu yux÷u çkeswt s yÃkkÞ yLku ½uh
ÃkkAk ykðíkk ð¤e yu{ ÚkkÞ, fu yuLku çkË÷u
yk{ çkkuÕÞku nkuík íkku ðÄw MkkÁt Úkkík.
Mkk¼kh : {uMkuLsh, Mkt. «ËeÃk hkð¤
«rík¼kð
ËeÃkkuíMkðe ytf {éÞku. Ëhuf ÷u¾ku ðkt[e {Lk
íkhçkíkh ÚkE økÞwt. Ëhuf ÷u¾ku y÷øk-y÷øk rð»kÞÚke
Mk¼h, Lkðe íkksøke yLku [uíkLkk søkkðíkk, Lkðe hkn
®[Äíkk hÌkk. Ëhufu Ëhuf ÷u¾ku {Lkw»ÞSðLkLku Lkðku
MktËuþku ykÃke hÌkk Au. (1) {B{e, nwt ÌkwMxLk ÞwrLk.Lke
ðkRMk [kLMk÷h çkLke økE ÷u¾ Lkðe ÃkuZe {kxu
«uhýkYÃk fne þfkÞ (2) Ãkrh¢{kLkku s{kLkku ÷u¾{kt
Ëþkoðu÷ «Mktøkku Mk{ksLku Lkðe rËþk ykÃkLkkhk yLku Lkðwt
rð[khðkLke íkf ykÃkíkk fne þfkÞ. (3) yuf
ÞwØfuËeLke ykÃkðeíke ÷u¾ ÞwØ Mk{ÞLke MkirLkfLke
ÂMÚkríkLkku íkkáþ r[íkkh íku{s ÷~fhLke yLkwþkMkLk yLku
rþMík rð»kuLke {krníke ykÃkíkku yLkLÞ ÷u¾ fne þfkÞ.
(4) ¼køÞLke ¼qr{fk ÷u¾ ¼køÞ yLku yr¼þkÃk
WÃkhktík ykÃkýe ÃknkU[ çknkhLke yá~Þ þÂõík Au. su
{Lkw»ÞÚke ©uc Au íkuðwt Ãkqhðkh fhe òÞ Au. (5) {kõMko
Lknª, {Lkw»Þíð{kt ykr{h¾kLku ykÃku÷wt ðõíkÔÞ çknw s
Mk[kux yLku ÓËÞðuÄf hÌkwt. –ykE. S. òzuò, ®÷çkze

17
økkuhMk ❁
1. sB{w-fk~{eh-÷zk¾
1. sB{w-
(1) sB{wþnuh
(i) h½wLkkÚk{trËh
(yøkrýík þkr÷økúk{)
(ii) hýðehuïh rþð{trËh
(iii) çkknw÷Ëuðe
(2) ði»ýkuËuðe
(3) MkqÞofwtz
(4) hMkkÞýøkqVk
(5) økkihefwtz
(6) þwØ {nkËuð
(7) MknMkúÄkhk
(8) økkufýo
(9) {kLkík÷kE
(10) çkqZk y{hLkkÚk
(11) Ãkwh{tz÷
2. fk~{eh
(12) ©eLkøkh
(i) su÷{
(ii) þtfhk[kÞo-Ãkðoík
(iii) nrhÃkðoík
(iv) nshíkçkk÷ {ÂMsË
(v) hkuÍçk÷
(Eþw-Mk{krÄ ?)
(vi) ËþLkk{ y¾kzk
(vii) h½wLkkÚk{trËh
(13) ûkeh¼ðkLke
(14) þkhËk{X (ÃkkrfMíkkLk
fçkò nuX¤Lkwt fk~{eh)
3. ÷zk¾
(15) ÷un økkuBÃkk
(16) þtfh økkuBÃkk
(17) MÃkexkuf økkuBÃkk
(18) þu økkuBÃkk
(19) Xef Mku økkuBÃkk
(20) nu{eMk økkuBÃkk
(21) {kÚku økkuBÃkk
rn{k[÷«Ëuþ
1. zu÷nkWÍe
(22) ÃktsÃkq÷k (zu÷nkWÍe)
(23) ¾rsÞkh
(24) [tçkk
(25) ¼h{kih
(26) {rý{nuþ fi÷kMk
2. fktøkzk
(27) Ä{oþk÷k-¼køkMkqLkkÚk
(28) [k{wtzkËuðe yLku
ð@uïhe
(29) ðiãLkkÚk
(30) ßðk÷k{w¾e,
(31) ®[íkÃkqýeoËuðe
(32) LkÞLkkËuðe
rn{k÷Þ{kt þwt Au?
(ÃkqßÞ ¼kýËuð íkhVÚke økkuhMkLkk ðkt[fkuLku rn{k÷ÞLkku «MkkË)
rn{k÷ÞLkk íkeÚkkuo
Mk{økú Ãk]Úðe yuf íkeÚko Au. ykÃkýu Mkki yk MkwtËh, h{ýeÞ yLku Ãkrðºk {kíkk Ãk]ÚðeLke Þkºkkyu
ykÔÞk Aeyu. yk Ãk]Úðe{kíkkLkkt MkkIËÞo, Ãkrðºkíkk yLku ðkíMkÕÞ yLkw¼ðeLku Þkºkk {kxu ynª
ykðu÷k ykÃkýu Mkkiyu ÞkºkkÄk{ Ãk]Úðe{kíkkLku Wr[ík heíku s ykÃkýwt ðíkLk çkLkkðe ÷eÄwt Au. ykðku
yk Ãk]Úðe{kíkkLkku {rn{k Au. yk Ãk]ÚðeíkeÚko{kt Ãký yuf rðþu»k íkeÚko Au–rn{k÷Þ! yk íkku
{Ä{ktÚke çkLkkðu÷wt {Ä Au. rn{k÷Þ yk¾uyk¾ku-Mkkãtík yLku MkktøkkuÃkktøk yuf íkeÚko Au, íkeÚkohkrþ
Au. yk rn{k÷ÞYÃke {nkíkeÚko{kt Ãký íkeÚkkuo Au-íkeÚkoMÚkkLkku Au. yk çkÄkt íkeÚkkuo íkku íkeÚkoLkk íkeÚkoLkkt
íkeÚkoMÚkkLkku s Au, íku{ Mk{sðwt òuEyu. yk{ íkeÚkohks rn{k÷Þ{kt yÃkhtÃkkh íkeÚkkuo Au. LkkLkkt{kuxkt
çkÄkt s {trËhku, LkkLkkt{kuxkt çkÄkt s íkeÚkkuoLke økýLkk fhðk {ktzeyu íkku økýe þfkÞ íku{ LkÚke.
ynª íkeÚkohks rn{k÷ÞLkkt Úkkuzkt {n¥ðLkkt íkeÚkkuo «Míkwík Au :
qnnrunn nnurnnq

1818
økkuhMk ❁
(33)ykLktËÃkwhMkknuçk
(34) huðk÷Mkh
3. fww÷w½kxe
(35) fw÷wLkøkh
(36) rçks÷e {nkËuð
(37) {kLkefhý
(økh{ ÃkkýeLkkt Íhýkt)
(38) ðrMkcøkúk{
4. ÷knw÷
(39) WËÞÃkwh
(40) rºk÷kufeLkkÚk
5. çkwþkih
(41) hk{Ãkwh
(42)Lkh{ktz(Ãkhþwhk{{trËh)
(43) MkhknLk (¼e{kfk÷e)
6. rfLLkh
(44) rhõÞktøk-rÃkyku
yLku fkÕÃkk
(45) rfÒkh-fi÷kMk
(46) íkkhËuðe
(íkkhkËuðe {trËh)
(47) huýwfkíkk÷
(48) ÃkktykuxkMkknuçk
W¥khk¾tz
1. nrhîkh
(49) nhfe Ãkize
(50) økW½kx
(51) fwþkðíko½kx
(52) Lke÷Äkhk-Lke÷uïh
(53) [tzeËuðe
(54) rçk÷uïh
(55) {LkMkkËuðe
(56) Ëûk «òÃkrík
(57) {k ykLktË{ÞeLke
Mk{krÄ
(58) MkóÄkhk-MkóMkhkuðh
(59) MkíÞLkkhkÞý-{trËh
(hkÞðk÷k)
(60) ykuhku-ðì÷e(hkÞðk÷k)
2. Ó»kefuþ
(61) rºkðuýe½kx
(62) ¼hík{trËh
(63) rLk{o÷e yk©{
(64) fi÷kMk yk©{
(65) rþðkLktË yk©{
(66) ÷û{ý{trËh-
÷û{ý-Íq÷k
(67) Mðøkko©{
(68) økeíkk¼ðLk
(69) Ãkh{kÚko-rLkfuíkLk
(70) økÁz[èe
(71) Vq÷[èe
(72) Lke÷ftX
3. ËnuhkËqLk
(73) {k ykLktË{ÞeLkku
yk©{
(74) xÃkfuïh
(75) Úkwå[wÃkkLke
(76) íkÃkku¼qr{
(77) MknMkúÄkhk
(78) ËuððLk
(79) ÷k¾k{tz¤
(80) ËqÞkuoÄLk{trËh-s¾ki÷
(81) nhfe ËqLk
(82) þkft¼heËuðe
4. [kh-Äk{-ûkuºk-
nrhîkh-ËnuhkËqLk (Ãkqðkuo¥kh)
(83) Mðk{e hk{íkeÚko r{þLk
(84) øktøkkýe
(85) ÚkkLk (s{ËÂøLk{trËh)
(86) ¾hMkk÷e-þrLk{trËh
(87) ¼ihð{trËh
(88) Þ{wLkkuºke
(89) rºkðuýeMktøk{
(90) MkóŠ»kfwtz
(91) rþðøkwVk
(92) W¥khfkþe
(93) øktøkkuhe
(Mkw¼ÿk{iÞkLkku yk©{)
(94) MkUs(LkkLke{kLkku yk©{)
(95) øktøkLkkýe
(økh{ ÃkkýeLkk fwtz)
(96) ÷tfk (òöðe øktøkk
¼køkehÚke Mktøk{)
(97) ¼ihð½kxe (¼ihð{trËh)
(98) øktøkkuºke
(yLkuf ÃkuxkíkeÚko Au.)
(99) fuËkhíkk÷
(100) økku{w¾
(101) íkÃkkuðLk
(102) LktËLkðLk
(103) çkqZkfuËkh
(104) MknMkúíkk÷
(105) ©eLkøkh
(106) Yÿ«Þkøk
(107) fkuxuïh
(108) fkŠíkfMðk{e
(Yÿ«ÞkøkÚke hMíkku Au)

19
økkuhMk ❁
(109) yøkíMÞ{wrLk
(110) þkurýíkÃkwh
(111) økwófkþe
(112)LkkhkÞýfkurx
(113) {i¾tzk-
{rn»kkMkwh{ŠËLke {trËh
(114) þkuý«Þkuøk
(115) rºkswøke LkkhkÞý
(þkuý«ÞkøkÚke hMíkku Au)
(116) rþhfxu økýuþ
(117) økkihefwtz
(118) økÁz[èe
(yr¼hk{ËkMkSLkku yk©{)
(119) fuËkhLkkÚk
(120) ¼ihð{trËh
(121) økktÄeíkk÷
(122) ðkMkwrfíkk÷
(123) {nkÃktÚk
(Ãkktzð-«Þký-ÃkÚk)
(124) fk÷e{X
(125) frðXk
(fkr÷ËkMksL{MÚkkLk)
(126) fkurx{knuïhe
(127) fk÷e rþ÷k
(128) hktMke
(129) çktíkki÷e
(130) {Ë{nuïh
(131) W¾e{X
(132) íkwtøkLkkÚk
(133) [tÿrþ÷k
(134) {fw{X (íkwtøkLkkÚk
YÿLkkÚkLkwt rþÞk¤wt rLkðkMkMÚkkLk)
(135) yLkMkqÞk-yrºkøkwVk
(136) ÁÿLkkÚk
(137) çktMkeLkkhkÞý
(138) økkuÃkuïh
(139) LktË«Þkøk
(140) fýo«Þkøk (ynªÚke
ykrË çkËheLkku {køko Au)
(141) ykrËçkËhe
(142) Lkkixe (LktËkËuðe-ÃkeX)
(143) æÞkLkçkËhe
(Whøkk{ ðì÷e)
(144) fÕÃkuïh
(Whøkk{ ðì÷e)
(145) yýe{X-ð]Ø çkËhe
(146) òu»ke{X
(147) yki÷e-rn{røkrh{k¤k
ËþoLk
(148) íkÃkkuðLk
(149) ¼rð»ÞçkËhe
(150) rð»ýw«Þkøk
(151) økku®ðË½kx
(152) fkf¼wþwtzeíkk÷
(153) nu{fwtz-÷kufÃkk÷
(154) Ãkktzwfuïh
(ÃkktzðkuLkwt sL{MÚkkLk)
(155) nLkw{kLk[èe
(156) çkËheLkkÚk
(157) RLÿÄkhk
(158) [íkwÞwoøkÄkhk
(159) {kíkk{qŠík
(160) {kLkkøkúk{
(161) ðMkwÄkhk
(162) MkíkkuÃkÚk
(163) Mðøkkohkurnýe-ËþoLk
(164) çkúñÃkwhe
(165) rþðÃkwhe
(166) ðrMkcøkwVk
(167) ÔÞkMke-ÔÞkMk½kx
(168) Ëuð«Þkøk
(169) [LøkÿðËLkeËuðe
(170) ÃkktøkeËuðe
(171) fwtsÃkwhe
(172) MkhftzkËuðe
(173) økkihkËuðe
(174) fwxuxeËuðe
(175) nrhÞk÷eËuðe
(176) þtík÷kËuðe
fw{kô ûkuºk
(177) íkkhfuïh
(178) rMkØçk÷e nLkw{kLk
(179) fÛðk©{
(180) nkxfk÷e
(181) ð]tËkfk÷e
(182) LkiÞLkkËuðe
(183) økŠsÞkËuðe
(184) ßðkÕÃkkËuðe
(185) ËwøkkoËuðe
(186) [trzfk{kE
(187) ykrËfi÷kMk
(188) fk÷kÃkkLke-
fkr÷{trËh
(189) ¼e{íkk÷
(190) Lkfwr[Þkíkk÷
(191) ÃkÈÃkwhe
(192) {wõíkuïh
(193) fI[eÄk{
(194) y÷{kuzk

2020
økkuhMk ❁
(195) fkMkkhËuðe
(196) Ãkkíkk÷Ëuðe
(197) þkneËuðe
(198) ¾økh{k{trËh
(199) Ëuð÷eËktz
(200) yü¼ihð
(201) W¥khð]tËkðLk
(202) ð]Øòøkuïh
(203) òøkuïh
(204) Ëtzuïh
(205) økku÷kËuð-r[¥kE
(206) hkLke¾uík
(207) îkhknkx
(208) ð]ØfuËkh
(209) ËwLkkrøkrh
(210) Ãkktzð¾ku÷e
(211) yîiíkyk©{
{kÞkðíke
(212) Ërûkýfk÷e
øktøkku÷enkx
(213) Ãkkíkk÷¼wðLkuïh
(214) LkiLkeíkk÷-LkÞLkkËuðe
(215) økÁz
(216) çkisLkkÚk
(217) çkkøkuïh
(218) YÃkfwtz
(219) nku{fwtz
(220) LktËkËuðe MkUõåÞwhe
(221) WßsLkf
(222) nizk¾kLk
(223) [tÃkkðík
(224) fkfze½kx
(225) xLkfÃkwh
(226) Ãkqýkorøkrh
(227) ËuðeÄwhk
(ðkhkneËuðe{trËh)
ríkçkux
(228) fi÷kMk
(229) {kLkMkhkuðh
(230) íkeÚkoÃkwhe
LkuÃkk÷
(231) ÷wtrçkLke (¼økðkLk
çkwØLkwt sL{MÚkkLk)
(232) frÃk÷ðMíkw
({nkhks þwØkuËLkLke hksÄkLke)
(233) ¼ihðk
(234) Ãkku¾hk
(235) {wÂõíkLkkÚk
(236) Ëk{kuËhfwtz
(237) økkuh¾k
(økkuhûkfk÷e{trËh)
(238) fkX{tzw
(239) ÃkþwÃkríkLkkÚk
(240) MðÞt¼qLkkÚk
(241) çkkuÄLkkÚk
(242) ¼õíkÃkwh
(243)rºks÷uïh-Ãkw÷nk©{
(244) økkuMkktEfwtz
(LkkhkÞýMkhkuðh)
(245) [tËLkLkkÚk
(Ë¥kkºkuÞ{trËh)
(246) [tøkwLkkhkÞý
(247) ÄLËku[iíÞ
(248) ðhknûkuºk
(249)híLkLkkÚk{trËh -
Ëktøk(økkuhûk{trËh)
(250) sLkfÃkwh
(251) økkuh¾íkk÷
(252) fkf¼wþwtze-íkk÷-2
ÃkqðkO[÷ : 1. rMkr¬{
(253) øktøkxkuf
(254) Á{xuf økkuBÃkk
(255) Ãku{kÞktøMku økkuBÃkk
(256) Ëwçk-ËuøkkuBÃkk
2. ËkSo®÷øk
(257) ½q{LkkuøkkuBÃkk
(258) ðehÄk{-{trËh
(259) Âõ÷{ÃkkUøk
(260) ÚkkhÃkk [ku®÷øk
çkkiØ rðnkh
3. ¼qíkkLk
(261) íkg þUz økkuBÃkk
(262) Ãkkhku-ÍkUøk
(263) ÚkªVq-íkkþe-Aku-Íªøk
4. yÁýk[÷
(264)íkkðktøkøkkuBÃkk
(265) Ãkhþw hk{fwtz
(266) ¼e»{fLkøkh
(267) íkk{úuïhe-{trËh
(268){kr÷LkeMÚkkLk
(269) {Uøkk økwnk
LkkUÄ : ynª rn{k÷ÞLkkt íkeÚkkuoLke
{kºk ÞkËe ykÃke Au. õðr[íkT xqtfe
LkkUÄ {qfe Au. yk íkeÚkkuoLkk
rðøkíkðkh ðýoLk {kxu ÷u¾fLkkt
Lke[uLkkt ÃkwMíkfku òuE þfkÞ.
1. ‘rn{k÷Þ-ËþoLk’
2. ‘rn{røkrhrðnhý’
3. ‘fi÷kMk-{kLkMkhkuðh’
2. rn{k÷ÞLkkt

21
økkuhMk ❁
1. ©eLkøkh-1
(fk~{eh)
2. økw÷{øko
3. çkk÷íkk÷
4. Ãknu÷økk{
5. rMk{÷k
6. zu÷nkWÍe
7. {tze
8. fktøkzk
9. Ä{oþk÷k
10. [tçkk -1
(rn{k[÷«Ëuþ)
11. fww÷w
12. {Lkk÷e
13. Lkøkh
14. ËnuhkËqLk
15. {Mkqhe
16. y÷{kuzk
17. LkiLkeíkk÷
18. hkýe¾uík
19. ËkSo®÷øk
20. ®õ÷ÃkkUøk
21. øktøkxkuf
22. rþr÷økwze
23. s÷ÃkkEøkwze
24. rþ÷kUøk
25. Ãkku¾hk
26. LkhuLÿLkøkh
27. ©eLkøkh-2
(W¥khk¾tz)
28. feŠíkLkøkh
29. [tçkk-2
(W¥khk¾tz)
30. ÷IMkzkWLk
31. Ãkkize
32. yki÷e
33. Áÿ«Þkøk
34. ½LkkiÕxe
35. {kuhe
36. nhrMk÷
37. Lkfwr[Þkíkk÷
38. Mkkíkíkk÷
39. ¼e{íkk÷
40. ßÞku÷efkux
41. íkkhe¾uík
42. þeík÷k¾uík
43. hk{økZ
44. LkÚkwyk¾k÷
45. {wõíkuïh
46. fMkki÷e
47. çkisLkkÚk
48. çkkøkuïh
49. fkiþkLke
50. rçkLkMkh
51. òøkuïh
52. yuçkkux {kWLx
53. rÃkÚkkuhkøkZ
54. {wtrMkÞkhe
55. Lkhftzk
56. fk÷Ãkk
57. huðk÷Mkh
58. ¾rsÞkh
59. {ufzku÷økts
60. ÃkxLkexkuÃk
61. rþ÷kUøk
62. [uhkÃkqtS
63. fkrn{k
64. íkkðktøk
65. çkku{rË÷k
66. íkusq
røkrhLkøkhku
Ÿ[kE Ãkh ðMku÷kt LkøkhLku røkrhLkøkh fnuðk{kt ykðu Au. ðMíkwík: Mk{økú rn{k÷Þ s çk]nËT
røkrhLkøkh Au. yk{ Aíkkt yk çk]nËT røkrhLkøkh rn{k÷Þ{kt fux÷ktf rðþu»k røkrhLkøkhku Au. yk
«fkhLkkt røkrhLkøkhku Ãký rn{k÷Þ{kt yÃkhtÃkkh Au. ynª Úkkuzk {n¥ðLkkt røkrhLkøkhkuLkkt Lkk{
«Míkwík Au :
3. rn{k÷ÞLke LkËeyku
sB{w yLku fk~{eh
1. ®MkÄw
2. su÷{
3. ®MkÄ
4. þu»kLkkøk
(r÷Ëh)
5. r[Lkkçk
6. íkkðe
7. ÿkMk
8. rþÞkuf
9. ÍtMfh
10. MkwÁ
rn{k[÷ «Ëuþ
11. hkðe
12. r÷ykMk
13. Mkík÷s
14. ÂMÃkrík
15. çkkMÃkk
W¥khk¾tz
16. xkuLMk
17. Þ{wLkk
18. ¼køkehÚke
19. {tËkrfLke
20. y÷fLktËk

2222
økkuhMk ❁
21. LktËkrfLke
22. ®Ãkzkhøktøkk
23. Äki÷eøktøkk
24. fk÷eøktøkk
25. fkuMke
26. MkhÞq
27. økku{íke
LkuÃkk÷
28. fhLkk÷e
29. çkçkkE
30. hkóe
31. øktzfe
(LkkhkÞýe)
32. rºkþq÷e
33. çkkøk{íke
34. fkuMke
35. fLkfkE
Mkóøktzfe
Ãkkihkrýf Lkk{ :
1. Ä{oÄkhk,
2. ÞþkuÄkhk,
3. rðïÄkhk,
4. ïuíkÄkhk,
5. híLkÄkhk,
6. MkwðýoÄkhk
7. f]»ýÄkhk
(fk÷e øktzfe)
ðíko{kLk Lkk{ -
1. {kuËe, 2. rºkþq÷e
3. {k~ÞkoøkËe
4. Mkuíke
5. çkkuzeøkkuË
6. çkqëe øktzfe
7. fk÷e øktzfe
MkófkuMke
1. MkqÞofkuMke,
2. ¼kurxÞkfkuMke
3. íkk{kfkuMke
4. r÷Ï¾wfkuMke
5. ËqÄfkuMke
6. yÁýfkuMke
7. íkk{khfkuMke
rMkr¬{
36. ríkMíkk
37. htøkeík
¼qíkkLk
38. yk{ku Aq
39. ðktøk Aq
40. {køkËu Aq
41. fqxe Aq
42. {k Aq
43. Ãkktøk{u Aq
yÁýk[÷
44.÷kurník(çkúñÃkwºkk)
45. fk{Uøk
46. rMkÞktøk
47. MkwçkkLkMkehe
48. íkehÃk
4. W¥khk¾tzLkk «Þkøk
1. Ëuð«Þkøk
2. Áÿ«Þkøk
3. fýo«Þkøk
4. LktË«Þkøk
5. rð»ýw«Þkøk
6. MkqÞo«Þkøk
7. RLÿ«Þkøk
8. MkkuLk«Þkøk
9. ¼kMfh«Þkøk
10. nrh«Þkøk
11. økwÃík«Þkøk
12. ~Þk{«Þkøk
13. fuþð«Þkøk
14. Ä{o«Þkøk
15. økýuþ«Þkøk
16. {kfoLzuÞ«Þkøk
17. ¾ktzð«Þkøk
18. árü«Þkøk
19. økÁz«Þkøk
20. Ér»k«Þkøk
21. {wÂõík«Þkøk
22. [tÿ«Þkøk
23. MkqÞo«Þkøk
24. yswoLk«Þkøk
25. søkËeþ«Þkøk
26. MkqÞo«Þkøk
27. økkihe«Þkøk
28. rðï«Þkøk
29 MkwtËhe«Þkøk
30.ðk÷r¾ÕÃk«Þkøk
LkkUÄ : «Úk{ Ãkkt[ «ÞkøkLku rn{k÷ÞLkk
Ãkt[«Þkøk fnuðk{kt ykðu Au.
5. rn{k÷ÞLke rn{LkËeyku
sB{w yLku fk~{eh
1. ¾krsÞkh
2. fku÷kunkE
3. þu»kLkkøk
4. rMkÞk[eLk
5. çkk÷íkkuhk
6. rçkykVku
rn{k[÷ «Ëuþ
7. çkkhk ®þøkhe
W¥khk¾tz
8. øktøkkuºke
9. [íkwhtøke
10. hõíkðýo
11. ïuíkðýo
12. Lke÷kBçkh

23
økkuhMk ❁
13. Ãke÷k ÃkkLke
14. ykhðk
15. MkíkkuÃkÚk
16. ¼økehÚk ¾hf
17. Þ{wLkkuºke
18. ®Ãkzkhe
19. fVLke
20. MkwtËhzwtøkk
21. ¾kÕxªøk
22. r{÷k{
23. nLkw{kLk
24. h{kLke
25. LktËkËuðe
26. Ér»køktøkk
27. rºkþq÷
28. çkuXkhxku÷e
LkuÃkk÷
29. fwBçkq
30. ðÁý
31. Íu{q
32. MkkuLkk
33. Mkk¾e{nh
34. Lk÷ftfh
35. AkuLkkçkkh ALk
36. sfo[k
37. ÷k÷xktøk
38. fkt[Lkst½k
39. Þw®føk
6. rn{k÷ÞLkkt Mkhkuðhku
sB{w yLku fk~{eh
1. ðw÷h
2. zk÷
3. þu»kLkkøk
4. {kLkMkçk÷
5. yt[kh
6. LkøkeLkk
7. øktÄçk÷
8. f]»ýMkh
9. rð»ýwMkh
10. íkkhMkh
11. y£kxMkh
rn{k[÷ «Ëuþ
12. {rý-{nuþíkk÷
13. [tÿMkhkuðh
14. huðk÷Mkh
15. huýwfkíkk÷
W¥khk¾tz
16. fkuzeíkk÷
17. økktÄeíkk÷
18. ðkMkwfeíkk÷
19. ËuðrhÞkíkk÷
20. økkunLkkíkk÷
21. LkiLkeíkk÷
22. Mkíkíkk÷
23. ¼e{íkk÷
24. Lkfwr[Þkíkk÷
25. MkíkkuÃktÚk
26. fuËkhíkk÷
27. MknMkúíkk÷
28. {Mkhíkk÷
29. ¼]økwÃktÚk
ríkçkux
30. {kLkMkhkuðh
31. hkûkMkíkk÷
LkuÃkk÷
32. hkhk
33. økwtMkkE fwtz-
Ãkkt[ fwtz
34. çkuøkLkkMk
35. ËwrÄÞkËn
36. røkrhËn
37. VkuõMkqLzu
38. økkuhûkíkk÷
7. rn{k÷ÞLkkt Ãkðoík rþ¾hku
sB{w yLku fk~{eh
1. fu-2 (økkuzðeLk ykuMxeLk - 8550
2. LktøkkÃkðoík - 8126
3. hkfkÃkkuþe - 7757
4. fku÷knkuE - 5425
5. nhMkw¾ - 5143
6. çkúñrþ¾h - 6575
7. LkqLk fqLk - 7135
rn{k[÷ «Ëuþ
8. Ëuð xeççkk - 6002
9. ©eftX fi÷kMk - 6500
10. {rý {nuþ - 5575
11. ELÿMkuLk - 6223
12. rfÒkh fi÷kMk - 6800
W¥khk¾tz
13. çkÿeLkkÚk ([ki¾tçkk) - 7138
LkkUÄ : Lkk{Lke ®Mkk{u {qfu÷k yktfzk íku Ãkðoík rþ¾hLke Ÿ[kE {exh{kt çkíkkðu Au.

2424
økkuhMk ❁
14. rþð®÷øk - 6543
15. fuËkhLkkÚk - 6940
16. fk®÷Ëe - 6102
17. çktËhÃkqtA - 7100
18. Mkw{uÁ - 6636
19. {uÁ - 6681
20. ðkMkwfe - 6792
21. ©efi÷kMk - 6982
22. MkwËþoLk - 6507
23. Lke÷ftX - 7100
24. {kLkkÃkðoík - 6794
25. LkhÃkðoík - 5855
26. LkkhkÞý Ãkðoík - 6596
27. Mðøkkohkurnýe - 6250
28. MkíkkuÃkÚk - 7500
29. fk{ux - 7756
30. LktËkËuðe - 7816
31. rºkþq÷ - 7120
32. LktËkfkux - 7450
33. LktËk½wxe - 6309
34. {]økÃkwLke - 6855
35. nLkw{kLk - 6076
36. çkuXkhxku÷e - 6382
37. [tøkkçktøkk - 6864
38. ÿkuýrøkrh - 7066
39. f®÷øk - 6931
40. ¼køkehÚke - 1 - 6512
41. ¼køkehÚke - 2 - 6455
42. ¼køkehÚke - 3 - 6856
LkuÃkk÷
43. yÃke - 7132
44. LktÃkk - 6754
45. MkiÞk÷ - 7031
46. [ktøk÷k - 6563
47. økkuh¾rn{k÷ - 6088
48. fktShkçkk - 6882
49. ½ki÷krøkrh - 8167
50. {wÂõíkLkkÚk - 6723
51. yÒkÃkqýko - 8091
52. {AhÃkkuAðk - 6993
53. híLkk[q÷e - 7035
54. {LkkM÷q - 8156
55. rn{k[q÷ - 7893
56. økýuuþrn{k÷ - 7163
57. Ëkhsu ÷kfÃkk - 6966
58. ÷ktøkxktøk - 7205
59. økkiheþtfh - 7134
60. [ku - Þq - 8201
61. yuðhuMx - 8848
62. {fk÷q - 8463
63. òLkw - 7710
64. ÷kuMíku - 8516
65. yk{kË÷k{ - 6794
rMkr¬{
66. fkt[Lkst½k - 8586
67. fçkúw - 7320
68. ÃktËe{ - 6691
69. £u - 5832
70. økkuyu[k - 6115
71. Íª{Úkktøk - 4575
¼qíkkLk
72. [ku{ku÷khe - 7329
73. fwÕnkfktøkhe - 7541
74. ftfh ÃkqLMkw{ - 6270

25
økkuhMk ❁
ríkçkux
75. fi÷kMk - 7200
76. çkkçkk fi÷kMk - 6400
77. økw÷ko{ktÄkíkk - 7750
78. Lkk{[k çkkhðk - 7756
79. økkuMkktELkkÚk - 7887
8. rn{k÷ÞLkkt økh{ ÃkkýeLkk Mkúkuík
1. {kLkefhý
2. {kfOzuÞ íkeÚko - Þ{wLkkuºke {køko Ãkh
òLkfe[èe ÃkkMku
3. Þ{wLkkuºke
4. MkíÞLkkhkÞý[èe - øktøkkuºke {køko Ãkh
5. økkihefwtz - fuËkhLkkÚk {køko
6. çkÿeLkkÚk - íkófwtz
7. íkÃkkuðLk - òu»ke{X-¼rð»Þ çkÿe {køko
Ãkh
8. r{÷Lk rn{LkËeLkk hMíkk Ãkh çkwVqo yLku
rçk÷sq økk{Lke ðå[u (fw{kô)
9. {wLMÞkheÚke ykøk¤ çkk[fkuxÚke 7
rf.{e. ykøk¤ síkkt økh{ÃkkýeLkk ºký
Mkúkuík Au. (fw{kô)
10. fi÷kMk {køko Ãkh rsóe yLku {k÷ÃkkLke
ðå[u økh{ ÃkkýeLkk çku Mkúkuík Au(fw{kô)
11. fi÷kMk {køko Ãkh økwtSÚke ykøk¤ yLku
fk÷kÃkkLke Ãknu÷kt (fw{kô)
12. Ëkh{k½kxe{kt Mku÷k yLku ËwÃíkwLke ðå[u
(fw{kô)
13. Lkkr{f rn{LkËeLkk {køko Ãkh økkuøkeLkk
yLku Lkkr{f ðå[u (fw{kô)
14. MkwtËhzwtøkk yLku {ufíkku÷e rn{LkËeLkk
hMíkk Ãkh (fw{kô)
15. íkkíkkÃkkLke rºks÷uïh ÃkkMku (LkuÃkk÷)
16. {wÂõíkLkkÚk (LkuÃkk÷)
9. rn{k÷ÞLke ÃkøkËtzeyku
«Míkkð
rn{k÷Þ rðïLkku MkkiÚke {nkLk yLku
rðMík]ík LkøkkrÄhks Au. yk yÃkhtÃkkh rðMík]ík
LkøkkrÄhks{kt Mðk¼krðf heíku s {køkkuo Ãký
yÃkhtÃkkh Au. yrík«k[eLk fk¤Úke rn{k÷Þ{kt
{kLkððMkkníkku hne Au. {kLkðku ðMku íÞkt
hMíkkyku Ãký çkLku Au. íkËLkwMkkh rn{k÷Þ{kt
Ãký yÃkhtÃkkh hMíkkyku Au.
rn{k÷Þ{kt ðknLkku [k÷e þfu íkuðk
hMíkkyku ¾qçk çkLÞk Au yLku çkLke hÌkk Au.
yk{ Aíkkt ÞkíkkÞkík {kxu rn{k÷Þ{kt
ÃkøkËtzeyku yÃkhtÃkkh Au. yk ÃkøkËtzeyku fkuýu
çkLkkðe Au? {kLkðkuyu s çkLkkðe Au. yk
ÃkøkËtzeyku çku heíku çkLke Au. MÚkkrLkf
rLkðkMkeykuLkk ÞkíkkÞkík {kxu yLku
Þkºkk¤wykuLkk ÞkíkkÞkík {kxu. íkksuíkh{kt yk
ÃkøkËtzeykuLkk yLÞ çku Mksofku Ãký W{uhkÞk
Au–Ãkðoík¾uzwyku yLku MkirLkfku. yk{ MÚkkrLkf
rLkðkMkeyku, Þkºkk¤wyku, Ãkðoík¾uzwyku yLku
MkirLkfku-yk [khuÞ MkkÚku {¤eLku rn{k÷ÞLke
ÃkøkËtzeyku çkLkkðu Au yLku ò¤ðu Au.
rn{k÷ÞLke ÃkøkËtzeykuLke økýíkhe fhe
þfkÞ íku{ LkÚke. su yøkrýík Au. íkuLke økýíkhe
fuðe heíku fhðe?
yk{ Aíkkt fux÷ktf MÚkkLkku yLku íku MÚkkLkku
MkwÄe Ãknkut[ðkLke rðþu»k {n¥ðLke yLku rðþu»k
«rMkØ yuðe rn{k÷ÞLke Úkkuze ÃkøkËtzeykuLkku
ynª ykÃkýu WÕ÷u¾ fheyu Aeyu.

2626
økkuhMk ❁
ÞkºkkÄk{, MkkIËÞoMÚkkLk, røkrhLkøkhku MkwÄe
ÃknkU[ðkLke fu MkwtËh rðMíkkh{ktÚke ÃkMkkh Úkíke
fux÷ef {n¥ðLke ÃkøkËtzeyku ynª «Míkwík Au :
1. sB{w-fk~{eh-÷zk¾
1. [tËLkðkzeÚke y{hLkkÚk
2. çkk÷íkk÷Úke y{hLkkÚk
3. Ãknu÷økktðÚke fku÷kunkuE rn{LkËe
4. Ãkwt[Úke çkqZkfuËkh
5. fxhkÚke ði»ýkuËuðe
6. ÃkË{Úke ÷k{kÞwÁ-ðkÞk ®Mkøke÷k
7. ÃkË{Úke ÷un
8. ÃkË{Úke rfMíkðkh
9. ÿkMkÚke WBçkk ÷k
10. ÷unÚke ÷un ðkÞk økLzk ÷k
11. fkhøke÷Úke ÃkË{
2. rn{k[÷«Ëuþ
12. [tçkkÚke Ãkktøkeðì÷e
13. [tçkkÚke rfMíkðkh
14. [tçkkÚke {khðk ÃkkMk
15. ¼h{kuhÚke ÷knw÷ ðkÞk fwøxeÃkkMk
16. ¼h{kuhÚke {rý{nuþ fi÷kMk
17. nku÷eÚke çkkhkçkktøkk÷
18. çkkhkçktøkk÷Úke fkr÷nuLke
19. {Lkk÷eÚke [Lÿíkk÷
20. Ãkkðoíkeðì÷e-{÷kLkk-[tÿk¾kLke
ÃkkMk- {Lkk÷e
3. W¥khk¾tz
21. Ãkt[fuËkh
(1) økkihefwtzÚke fuËkhLkkÚk
(2) ÍwhkLkeÚke {Ë{nuïh ðkÞk fk÷e{X
(3) W¾e{XÚke íkwtøkLkkÚk
(4) {tz÷Úke ÁÿLkkÚk ðkÞk yLkMkqÞk
(5) nu÷tøkÚke fÕÃkuïh
22. fuËkhLkkÚkÚke ðkMkwrfíkk÷
23. nLkw{kLk[èeÚke øktøkkuhe (W¥khfkþe)
ðkÞk zkuzeíkk÷
24. {k÷k (øktøkkuºke {køko)Úke þkuý«Þkøk
ðkÞk çkqZkfuËkh-Ãkðk÷e
25. øktøkkuºkeÚke økku{w¾
26. øktøkkuºkeÚke íkÃkkuðLk - LktËLkðLk
27. øktøkkuºkeÚke çkËheLkkÚk - ðkÞk
fk®÷Ëk¾k÷-ykhðkLkËe-{kLkkøkúk{
28. çkËheLkkÚkÚke MkíkkuÃkÚk
29. çkËheLkkÚkÚke ðMkwÄkhk
30. økku®ðË½kxÚke ðì÷e ykìV ^÷kðMko,
nu{fwtz
31. çkqZk fuËkhÚke MknMkúíkk÷
32. økwèwÚke {Mkhíkk÷, ¾kÕxªøk rn{LkËe
33. LkxðhÚke nhfe ËqLk
34. ø÷k÷Ë{Úke YÃkfwtz, þe÷kMk{wÿ,
nku{fwtz
35. {MkqheÚke Lkkøk xeBçkk
36. òuþe{XÚke ¼rð»Þ çkËhe ðkÞk
íkÃkkuðLk
37. òuþe{XÚke LktËkËuðe MkUõåÞwhe
38. rð»ýw«ÞkøkÚke fkf¼wþwtzeíkk÷
39. øktøkkuºkeÚke fuËkhLkkÚk
40. ½kxÚke íkÃkkuðLk(fÍoLk xÙuf) ðkÞk
fwðkheÃkkMk
41. íkðk½kxÚke fi÷kMk-{kLkMkhkuðh
42. íkðk½kxÚke ykrËfi÷kMk
43. çkkøkuïhÚke - ®Ãkzkhe - fVLke rn{LkËe

27
økkuhMk ❁
44. òuþe{XÚke LktËkËuðe MkUõåÞwhe
45. xLkfÃkwhÚke Ãkqýkorøkrh
46. îkhknkxÚke Ãkktzð¾ku÷e ðkÞk ËqLkkrøkrh
47. W¾e{XÚke ËuðrhÞkíkk÷
48. LkxðhÚke nhfe ËqLk
49. nhfe ËqLkÚke r[ífq÷
50. Þ{wLkkuºkeÚke Mke{k
4. LkuÃkk÷
51. Ãkku¾hkÚke {wÂõíkLkkÚk
52. Ãkku¾hkÚke Ëk{kuËhfwtz
53. ÷wf÷kÚke yuðhuMx çkuÍ fìBÃk
54. ðuºkðíkeÚke økkuMkktEfwtz
(LkkhkÞýMkhkuðh)
55. hkýe½kxÚke rºks÷uïh
56. ÷ktøkxktøkÚke nu÷kBçkw
ÃkqðkO[÷
57. øktøkxkufÚke Á{xuf økkuBÃkk
58. øktøkxkufÚke Þu{kÞktøMku
59. [kuõMkk{Úke Âõ÷BÃkkUøk
60. Âõ÷BÃkkUøkÚke Úkktøkú®Mkøk
61. Âõ÷BÃkkUøkÚke £u rþ¾h
62. Âõ÷BÃkkUøk- Þu{kÞktøMku økkuBÃkk-ÞkuõMkk{-
çk¾e{-ÍkUøkheÚke ÞkuõMkk{-Âõ÷BÃkªøk
63. ËkSo®÷økÚke Vk÷qík (yuðhuMx-
fkt[Lkst½k-ËþoLk)
64. Vqx þku®÷øk-¾hçktËe-Vqx þku®÷øk
65. Vqx þku®÷øk-ÚkªVw-ÃkwLkk¾k-ÚkªVq-Ãkkhku-
íkgþUz {kuLkkMxÙe-Vqxþku®÷øk
66. íkuswÚke Ãkhþwhk{ fwtz
67. MkwçkkLkrMkheÚke {Uøkkøkwnk
÷zk¾
1. ÷un
2. þtfh
3. MÃkexkuf
4. VÞktøk
5. þu
6. Xef Mku
7. nu{eMk
8. {k Úkku
9. {w÷çku¾
10. ÷k{kÞkY
11. yk÷[e
12. r÷rfh
rn{k[÷ «Ëuþ
13. rºk÷kufeLkkÚk
14. Ä{oþk÷k
15. fkhËktøk
(Âõð÷kUøk)
16. fe (fkò)
17. huðk÷ Mkh
LkuÃkk¤
18. ÚÞktøkçkku [u
19. Ãkuhe [u
20. ÷kuçkw [u
21. õÞkLkrøkLk
22. çkwØLkkÚk
23. MðÞt¼qLkkÚk
10. rn{k÷ÞLkk çkkiØ økkuBÃkk
24. ÷wÂBçkLke
25. nu÷kBçkw
Ãkrù{ çktøkk¤
26. Äq{
(ËkSo®÷øk)
27. y÷wçkkhe
(ËkSo®÷øk)
28. ÚkkhÃkk [ki®÷øk
(®õ÷ÃkkUøk)
29. ÚkkUøMkk
(®õ÷ÃkkUøk)
rMk¬e{
30. Awõ÷k¾ktøk
31. RLfu
32. Á{xuf
33. Ãku{kÞktøMku
34. íkkþezªøk
35. Ëwçk-Ëu
¼qíkkLk
36. ¾hçkLËe
37. ÃkkhkuÍkUøk
38. íkgþUz
39. ÚkªBVw
40. Ãkkhku
yÁýk[÷
41. íkkðktøk

2828
økkuhMk ❁
11. Mk{kÃkLk-rðþu»k
rn{k÷Þ fkuE yuf Ãkðoík LkÚke. rn{k÷Þ
fkuE yuf Ãkðoík{k¤k Ãký LkÚke. rn{k÷Þ
yLkuf Ãkðoík{k¤kykuLkku rðþk¤ Mk{qn Au.
rn{k÷ÞLke ÷tçkkE 2400 rf.{e. Au.
rn{k÷ÞLke Ãknku¤kE 250 rf.{e.Úke 300
rf.{e. Au. rn{k÷Þ Ãkkt[ hk»xÙku{kt ÃkÚkhkÞu÷ku
Au. 1. ¼khík, 2. LkuÃkk¤, 3. ¼qíkkLk, 4.
ríkçkux, 5. ÃkkrfMíkkLk. yux÷wt s Lknª, Ãkhtíkw
rn{k÷Þ hrþÞk, yV½krLkMíkkLk yLku
çkúñËuþLku Ãký MÃkþuo Au. íkËTLkwMkkh rn{k÷Þ
fw÷ ykX hk»xÙkuLku MÃkþeoLku yðÂMÚkík Au.
¼khíkeÞ rn{k÷Þ ¼khíkLkk Mkkík hkßÞku{kt
ÃkÚkhkÞu÷ku Au : 1. sB{w yLku fk~{eh, 2.
rn{k[÷«Ëuþ, 3. W¥khk¾tz, 4. rMkr¬{, 5.
Ãkrù{ çktøkk¤, 6. ykMkk{, 7. yÁýk[÷.
rn{k÷Þ{ktÚke Lkef¤íkk s¤«ðknkuLke
MktÏÞk ËþnòhÚke yrÄf Au. rn{k÷Þ{kt yuf
nòhÚke yrÄf «Þkøk-Mktøk{MÚkkLkku Au.
rn{k÷Þ{kt Ãkkt[MkkuÚke yrÄf rn{LkËeyku Au.
rn{k÷ÞLkk rn{kåAkrËík rðMíkkh{kt V¤-
V¤íkkt økh{ ÃkkýeLkk ÍhýktLke MktÏÞk
yufMkkuÚke yrÄf Au. rn{k÷Þ{kt yøkrýík
Ãkðoíkrþ¾hku Au. rn{k÷Þ{ktÚke 300 LkËeyku
Lkef¤u Au.
rn{k÷Þ{kt yøkrýík økwVkyku Au.
rn{k÷Þ{kt yÃkhtÃkkh yk©{ku Au.
rn{k÷Þ{kt yLkuf rMkØku-Mktíkku ðMku Au yLku
MkkÄLkhík Au.
rn{k÷Þ{kt yLkuf ðtþLke yLku òríkLke
«ò ðMku Au. rn{k÷Þ{kt yLkuf MktMf]ríkyku Au.
rn{k÷Þ{kt yLkuf ¼k»kkyku çkku÷kÞ Au.
rn{k÷Þ{kt ðMkíkk {kLkðkuLke MktÏÞk 10
fhkuzÚke yrÄf Au.
rn{k÷Þ ÃkkðoíkeSLkk rÃkíkk yLku
þtfhLkk ïMkwh Au, økeíkk{kt ¼økðkLk ©ef]»ý
fnu Au : ‘Sƒ¢±Ú¢H¢æ çã}¢¢H²:’ -x¢è¼¢, 10-25
–¼kýËuð
«rík¼kð
økkuhMk ËeÃkkuíMkðe ytf {éÞku. yk¼kh.
«kÚkoLkkÚke ÷E {kõMko Lknª {Lkw»Þíð Ëhuf ÷u¾
‘y{qÕÞ’ ykÃkðk çkË÷ yr¼LktËLk. Mkkík ð»koLke
MkkÄLkkLku Mkku Mkku Mk÷k{, ®[íkLk MkwðkõÞku Ãký MkhMk Au.
LkkLkk Mkknuçk rMknkuh{kt ykðe hÌkk níkk ÷u¾ rMknkuhLkku
ðk[e ðÄw ykLktË ÚkÞku. rMknkuhLktw Lkk{, {krníke fE heíku
yufXe fhku Aku ? ©{ ½ýku s ÷uðku Ãkzu. MðkrËü
¼kusLk(ðkLkøke) {LkLkku ¾kuhkf ÃkehMkku Aku yu çkË÷
yr¼LktËLk. ¼køÞLke ¼qr{fk ÷u¾ ÓËÞ MÃkþeo økÞku.
¼køÞ{kt {kLkðwt Ãkzu. ÃkwÁ»kkÚkoÚke ¼køÞ çkË÷e þfkÞ,
çkLkkðe þfkÞ. –Þþðtík¼kE ÃkrzÞk, rMknkuh
…úþt‚k
✽ fkuE™k „wýku™e …úþt‚k fhðk{kt Œ{khku
‚{Þ ƒ„kzðk fhŒkt Œu ÔÞrõŒ™k „wýku™u Œ{khk
Sð™{kt WŒkhðk …úÞk‚ fhku. ✽ …úþt‚k ÚkkÞ
íÞkhu fËk[ ûkrýf ‚tŒku»k ÚkkÞ …ý yu™kÚke ™ðwt
þe¾ðk {¤Œwt ™Úke, ßÞkhu xefk fþwtf þe¾ðkze
sŒe nkuÞ Au. ✽ r{ÚÞk …úþt‚k ½ýe s
Ëw:¾ËkÞf nkuÞ Au. ✽ …úþt‚k ÓËÞÚke ÚkkÞ Au,
ßÞkhu ¾wþk{Œ ðkýeÚke ÚkkÞ Au. …úþt‚k r™:MðkÚko
nkuÞ Au, ßÞkhu ¾wþk{Œ{kt MðkÚko nkuÞ Au.
Mkk¼kh : W{tøk, Mkt. Ãkhkøk

29
økkuhMk ❁
yrøkÞkhuf ðhMkLkku yuf Akufhku
ÃkhËuþLkk yuf Mxkuh{kt Ëk¾÷ ÚkÞku. ËwfkLkËkh
MkkÚku Lk{úíkkÚke ðkík fheLku rMk¬kðk¤ku VkuLk
ðkÃkhðkLke {tsqhe {køke. ËwfkLkËkhu nk Ãkkze.
AkufhkLkk nkÚk {u÷k yLku ¾hkçk níkk yux÷u
MÃkefh VkuLk Ãkh ðkík fhíkku níkku. yLÞ fkuE
økúknf yu Mk{Þu Mxkuh{kt nksh Lk nkuðkÚke
ËwfkLkËkh yuLke ðkík æÞkLkÚke Mkkt¼¤e hÌkku
níkku. Mkk{k Auzu fkuE †e ðkík fhe hne níke.
Akufhkyu fÌkwt, ‘{uz{! ík{u {Lku ík{khe
÷kuLk fkÃkðkLkwt fk{ ykÃke þfku ¾hkt?
Mkk{u AuzuÚke †eLkku yðks ykÔÞku. ‘Lknª
¼kE! ÷kìLk fkÃkðk {kxu {U {kýMk hk¾e
÷eÄu÷ Au.’
Akufhku çkkuÕÞku ‘{uz{! yíÞkhu ík{khu
íÞkt su fkuE fk{ fhíkwt nkuÞ yuLkk fhíkkt yzÄe
®f{íku nwt ÷kìLk fkÃke ykÃkeþ!
Mkk{u AuzuÚke †eyu fÌkwt. ‘Lkk ¼kE! nk÷
{khe ÷kìLk fkÃkðkLkwt fk{ su fhu Au íkuLkkÚke {Lku
fkuE s VrhÞkË LkÚke!’
Akufhkyu fÌkwt. ‘{u{! ÷kìLk fkÃkðkLke
òuzkòuz nwt ík{khku hMíkku Ãký ðk¤e ykÃkeþ
yLku yu Ãký fkuE ðÄkhkLkk [kso ðøkh!’
Ãku÷e †eyu sðkçk ykÃÞku. ‘Lkk ¼kE!
yk¼kh! {khu n{ýkt çkeS fkuE ÔÞÂõíkLke
sYh LkÚke! {khk hkufu÷k {kýMkÚke {Lku Ãkqhku
Mktíkku»k Au.’
ykx÷e ðkík[eík ÃkíkkðeLku ¾wþ¾wþk÷
[nuhu yu çkk¤fu VkuLkLkwt MÃkefh çktÄ fÞwO.
ËwfkLkËkhLkku Vhe yuf ðkh yk¼kh {kLkeLku yu
çknkh sðkLke íkiÞkhe fhíkku níkku yu s ð¾íku
ËwfkLkËkhu yuLku ÃkkMku çkku÷kÔÞku. yuLke çkÄe
ðkík[eík Mkkt¼¤eLku yu Ãký ¾wþ ÚkE økÞku níkku.
Ãku÷e †eyu fk{ ykÃkðkLke Lkk Ãkkze íkku Ãký
AkufhkLkk [nuhk Ãkh rLkhkþkLke fkuE hu¾k Lknkuíke
ykðefuyushkÞWËkMkÃkýLknkuíkkuÚkÞku.xqtf{kt
yuLke yu ¾w{khe yuLku MÃkþeo økE níke.
Akufhku ÃkkMku ykÔÞku yux÷u ËwfkLkËkhu
fÌkwt. ‘Akufhk! Ãku÷e †eyu fk{ ykÃkðkLke Lkk
Ãkkze íkku Ãký íkwt ¾wþ hne þõÞku yu ðkík s
{Lku ¾qçk MÃkþeo økE Au. yuýu ¼÷u Lkk Ãkkze.
Ãkhtíkw nwt íkLku fk{ ykÃkðk íkiÞkh Awt. çkku÷, {khu
íÞkt fk{ fheþ?
Ãku÷k Akufhkyu nMkíkkt nMkíkkt Lkk Ãkkze.
ËwfkLkËkhLku yíÞtík LkðkE ÷køke. yuýu
fÌkwt, ‘Ãký Ëefhk! n{ýkt íkku íkwt Ãku÷e †eLku fk{
{kxu heíkMkhLke ykSS fhe hÌkku níkku! fk{
Lknkuíkwt òuEíkwt íkku ÃkAe yuðwt þk {kxu fhíkku níkku?’
Akufhku nMkíkkt nMkíkkt çkkuÕÞku, ‘Lknª Mkh!
nwt s yu {ìz{Lku íÞkt fk{ fÁt Awt. yk íkku {kÁt
fk{ fuðwt Au yu íkÃkkMkðk {kxu s {U yu{Lku VkuLk
fhu÷ku! suÚke fheLku {khk fk{ ytøku {Lku ÏÞk÷
ykðu!’
ËwfkLkËkhLku yuf rLkËkuo»k ÂM{ík ykÃkeLku
yuýu rðËkÞ ÷eÄe.
ËwfkLkËkh yuLku síkku òuE hÌkku yLku
õÞktÞ MkwÄe yu AkufhkLke Mð{qÕÞktfLkLke heíkLku
rçkhËkðíkku hÌkku!
Mkk¼kh : «u{Lkku Ãkøkhð,
÷u. zkì. ykE. fu rðs¤eðk¤k
Mð-{qÕÞktfLk

3030
økkuhMk ❁
NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNyuf ÞwØfuËeLke ykÃkðeíke
(økíkktfÚke [k÷w)
10. ÃkqAÃkhA fuBÃk
{khk ÃkøkLku R÷uõxÙef÷ fkxohkEÍuþLk
fÞkoLku ÷øk¼øk Ëþ rËðMk ÚkE økÞk níkk.
Ãkøk{kt YÍ ykðe økE níke. ßÞkt MkwÄe nwt
nkìÂMÃkx÷{kt níkku íÞkt MkwÄe s{ðkLkwt Ãký MkkÁt
{¤íkwt níkwt. yuLku fkhýu {khe íktËwhMíke Mkkhe
níke. SððkLkku WíMkkn Vhe òøke økÞku níkku.
{hðkLke RåAk nðu Lknkuíke Úkíke.
yuf rËðMk yufkyuf ÃkkrfMíkkLke
÷~fhLkku su.Mke.yku. yux÷u swrLkÞh fr{þLk
ykìrVMkh ºký[kh Ãkku÷eMkku MkkÚku ykÔÞku yLku
{Lku ÃkkuíkkLke MkkÚku ykððk fÌkwt. Vhe yufðkh
{khk nkÚkuÃkøku ÷ku¾tzLke çkuzeyku ykðe økE.
ykt¾ Ãkh Ãkèe ykðe økE. Vhe økkzeLke
{wMkkVhe þY ÚkE. ÷øk¼øk 4-5 f÷kfLke
{wMkkVhe ÃkAe {Lku ÃkkrfMíkkLke ÷~fhLke yuf
ÞwrLkxLke õðkxoh økkzoLke su÷{kt Ãkqhe ËeÄku.
ÃkkrfMíkkLke ÷~fhLke çkxkr÷ÞLk nkuÞ fu
ÃkAe ¼khíkeÞ ÷~fhLke çkxkr÷ÞLk nkuÞ,
ËhufLke ÃkkMku yuf õðkxoh økkzo nkuÞ Au. ßÞkt
[kuðeMku f÷kf ykX MkirLkfkuLkku Ãknuhku nkuÞ Au.
íÞkt s ÷~fhLkku ®f{íke MkhMkk{kLk, nrÚkÞkhku,
ËkYøkku¤ku ðøkuhu hk¾ðk{kt ykðu Au. õðkxoh
økkzo yux÷u yuf heíku yu çkxkr÷ÞLkLkwt Úkkýwt
nkuÞ Au. su ykXu Ãknkuh ¾wÕ÷wt nkuÞ Au.
õðkxoh økkzoLke su÷Lkk su ykuhzk{kt
{khe ykt¾ku ÃkhLke Ãkèe ¾ku÷e Lkk¾ðk{kt ykðe
íÞkt ¼khíkeÞ ÷~fhLkk yuf çkeò fuÃxLk
Mkknuçk Ãký Q¼k níkk. yu{Lke LkSf yuf
çktËqfÄkhe hÍkfkh [kurfÞkík Q¼ku níkku. yk
hÍkfkhku ÃkkrfMíkkLkLkk fèhÃktÚke nkuÞ Au.
{khk ykÔÞk ÃkAeÚke {khu {kÚku Ãký çku
hÍkfkh çktËqfÄkhe [kurfÞkíkku {qfe ËeÄk. yk
çkÄkLkku f{kLzh ÃkkrfMíkkLke ÷~fhLkku yuf
MkksoLx {ush níkku. suLke ô{h ½ýe ðÄw
÷køkíke níke. yuLke Akíke Ãkh su [tÿfku níkk
íkuLkk WÃkhÚke yuðwt ÷køkíkwt níkwt fu yu yuf
rMkrLkÞh MkksoLx níkku. suLke ½ýe ÷ktçke Lkkufhe
ÚkE nþu. suýu ½ýk yrøkú{ {kuh[u fk{ Ãký
fÞwO nþu.
{khk ykðíkktLke MkkÚku s çktLku hÍkfkh
[kurfÞkíkkuyu {Lku Mkq[Lkk ykÃke ËeÄe fu {khu
xèkh Q¼k hnuðkLkwt Au yLku Mkk{u s òuÞk
fhðkLkwt Au. çkeò fuÃxLk MkknuçkLke MkkÚku LkÚke
ðkík fhðkLke fu LkÚke EþkhkÚke ftE fnuðkLkwt. òu
{khu xkuE÷ux sðwt nkuÞ íkku nkÚku çkktÄu÷e Mkktf¤
n÷kððe. {khkÚke Úkkuzuf Ëqh Q¼u÷k, {khe su{
s Mkktf¤Úke çkktÄu÷k fuÃxLk Mkknuçk, su{Lkwt Lkk{
níkwt ykh. çke. ®Mkn. íku{ýu ykïkMkLk ykÃÞwt
yLku fÌkwt fu yu{kt s ¼÷kE Au. yu ÷kufku su fnu
íku [qÃk[kÃk fÞko fhku. yu Mkk[wt Ãký níkwt.
ÃkkrfMíkkLke [kurfÞkíkku ðkx òuELku s çkuXk nkuÞ
Au. õÞkhu y{u fE Ä{k÷ fheyu. ÃkAe yu
÷kufku yuLkwt ykuXwt ÷ELku y{khe Äku÷kE fhe
Lkk¾u. hÍkfkh [kurfÞkíkkuLke ykt¾ku{kt y{khu
{kxu Íuh ¼hu÷wt níkwt.

31
økkuhMk ❁
Mkknuçk MkeÄkMkx Q¼k hne økÞk.
[khÃkkt[ f÷kf ÃkAe MktËuþku ykÔÞku fu {khu
Mkðk÷sðkçk {kxu sðkLkwt Au. fuÃxLk Mkknuçku
{Lku ykt¾kuLkk RþkhkÚke Mk{òðe ËeÄwt fu
yu{Lke ÃkqAÃkhA ÚkE økE Au. øk¼hkðkLke
sYh LkÚke. ®n{ík hk¾ku.
{khu {kxu yk Mk{Þ ðÄw ykfhku yLku
ðÄw Ënuþík¼Þkuo ÚkE Ãkzâku nkuík. òu fuÃxLk
ykh.çke. ®Mkn Lk nkuík íkku. y{u çktLku yuf s
ykuhzk{kt níkk yux÷u çktLkuLku yufçkeòLke nqtV
{¤íke níke. ykïkMkLk {¤íkwt níkwt. òu y{Lku
çktLkuLku y÷øk y÷øk hkÏÞk nkuík, y÷øk
y÷øk heíku ºkkMk ykÃÞku nkuík, íkku Mkt¼ð Au fu
y{u çktLku ¼ktøke Ãkzâk nkuík. íku fËk[ yu ÷kufku
su òýðk, fZkððk {køkíkk níkk íku fne Ãký
ËeÄwt nkuík. Ãký çktLku yuf s ykuhzk{kt níkk.
yux÷u ßÞkhu nwt ¼ktøke Ãkzíkku níkku íÞkhu íkuyku
{Lku ykt¾Lkk RþkhkÚke ®n{ík ykÃkíkk níkk.
yLku ßÞkhu íkuyku ¼ktøke Ãkzíkk níkk íÞkhu yu s
fk{ {khe ykt¾ku fhíke níke. y{u çktLku
yufçkeòLku Mkk[ðe ÷uíkk níkk.
su yrÄfkhe {khe Mkk{u níkk íkuyku ½ýe
{kuxe ô{hLkk níkk. r[Yx Ãke hÌkk níkk. suðku
nwt çkuXku fu íkhík s yu{ýu nMíkÄwLkLk fÞwO, ÃkAe
ytøkúuS{kt ÃkqAâwt : ‘‘fu{ Aku?’’ {U Ãký
ytøkúuS{kt s fÌkwt fu, ‘‘ík{Lku ¾çkh LkÚke fu nwt
fu{ Awt?’’ íkuyku Mk{S økÞk. nMkðk ÷køÞk.
ÃkAe íkhík s Ãkèkðk¤kLku fÌkwt fu {khk {kxu Xtzwt
Ãkkýe ÷kðu. AuÕ÷k Ãkkt[ f÷kfÚke Ãkeðk {kxu
Ãkkýe Lknkuíkwt {éÞwt, {éÞwt íÞkhu Ãký hÍkfkh
[kurfÞkíku {Lku {kçknuLk Mk{kýe økk¤ku Ëuíkkt fÌkwt
níkwt : ‘‘íkkhu Ãkkýe õÞkhu ÃkeðkLkwt Au íku nwt íkLku
çkíkkðeþ. íkkhu {køkðwt Lknª.’’ yíÞkhu ÃkkýeLkku
su ø÷kMk {éÞku íku y{]ík suðku níkku. íku ÃkAe
{Lku yu yrÄfkheyu ÃkqAâwt : ‘‘nwt [k ÃkeðkLkwt
ÃkMktË fheþ fu fkìVe ÃkeðkLkwt ÃkMktË fheþ?’’ {U
fÌkwt fu ‘‘Mkknuçk, su {¤u íku.’’ yux÷u íkhík s
Ãkxkðk¤kyu çku fÃk fkìVe ÷kðeLku {qfe ËeÄe.
nðu yMk÷e Mkºk þY ÚkÞwt. yu ðrhc
yrÄfkheyu {Lku fÌkwt fu ‘‘{Lku ¾çkh Au, ík{kÁt
Lkk{ Mkuftz ÷u^xLkLx yÁý çkksÃkkE Au.
ík{khe xwfzeLkwt Lkk{ 5-{hkXk ÷kEx RLkVuLxÙe
Au. nwt yu Ãký òýwt Awt fu ík{khk f{k®Lzøk
yrÄfkheLkwt Lkk{ ÷u^xLkLx fLko÷ híkLk®Mkn Au.
yux÷u òu ík{u yuðwt {kLkíkk nku fu nwt ftE fneþ
Lkrn yLku nehku çkLke sEþ. íkku ík{u ftE
AwÃkkðe þfþku Lkrn. y{khe ÃkkMku çkÄe s
rðøkíkku ykðe økE Au.’’ {U fÌkwt fu ‘‘ík{u fnku
Aku íku{ ík{khe ÃkkMku çkÄe s rðøkíkku ykðe
økE Au ÃkAe {Lku þwt fhðk ÃkqAku Aku?’’ {khku
yk sðkçk Mkkt¼¤e çkksw{kt çkuXu÷k çkeò
Mkknuçk íkíkze QXâk. yu{ýu shk fzf ÚkELku
{Lku fÌkwt : ‘‘swyku, Mkuftz ÷u^xLkLx yÁý
çkksÃkkE, ík{u y{Lku ‘Mkh’ fneLku fu{
MktçkkurÄík LkÚke fhíkk?’’ {I fÌkwt fu ‘‘ík{u çkÄk
MkkËk Ãkkuþkf{kt çkuXk Aku. {Lku þwt ¾çkh Ãkzu fu
ík{khku nkuÆku þwt Au?’’ íkuyku ðÄw ½qt½ðkÞk, yLku
fnuðk ÷køÞk fu ‘‘{khku nkuÆku Mkuftz ÷u^xLkLxLkku
Au. yuLkkÚke Lke[uLkku fkuE nkuÆku ÷~fh{kt nkuíkku
s LkÚke. íkku þwt ík{u yuðwt {kLkku Aku fu yu çkÄk
ÃkkrfMíkkLke ÷~fhLkk yrÄfkheyku LkÚke? yLku
yuLkkÚke Lke[uLkk nkuÆkðk¤k Aku?’’ {U fÌkwt fu
‘‘yuðwt nkuÞ Ãký ¾Át yLku Lk Ãký nkuÞ. ík{Lku

3232
økkuhMk ❁
çkÄkLku ‘Mkh’ fnuðzkðkLkku yux÷ku çkÄku þku¾ Au
íkku ðhËe ÃknuheLku çkuMkkuLku? sYh ík{Lku ‘Mkh’
fneþwt.’’
{khku yðks fËk[ ðÄkhu Ÿ[ku nþu.
fËk[ yu{ýu Ãký yuðk sðkçkLke yÃkuûkk Lknª
hk¾e nkuÞ. ðkíkkðhý yufkyuf økh{ ÚkE
økÞwt. yíÞkh MkwÄe yufË{ þktík çkuXu÷k
{qAkuðk¤k Mkknuçk Ãký ðkíkko÷kÃk{kt fqËe Ãkzâk.
yu{Lkku ¢kurÄík [nuhku òuELku yLku [ýkuXe suðe
÷k÷ ÷k÷ ykt¾ku òuELku fkuE Ãký ÚkÚkhe òÞ.
yuf ûký {kxu {Lku yuðwt ÷køÞwt fu fËk[ íkuyku
rÃkMíkku÷ fkZeLku {Lku Vqtfe {khþu, yu{ýu fÌkwt
‘‘swyku Mkuftz ÷u^xLkLx çkksÃkkE, ík{u íkku yuf
{økíkÁt Mk{kLk Aku. y{u Äkheyu íkku ík{Lku
n{ýkt Lku n{ýkt {Mk¤e Lkk¾eyu. yu íkku
MkËT¼køke Aku ík{u, ÃkkrfMíkkLk{kt nkuðk Aíkkt
ík{khk suðk y÷u÷xÃÃkwLke MkkÚku ðkíkku fheyu
Aeyu. LkMkeçkLkk çkr¤Þk Aku. ÃkkrfMíkkLkLkk
çknkËwh MkirLkfkuyu ík{Lku ÞwØ¼qr{{kt Vqtfe Lk
{kÞko. ynª MkwÄe ÷E ykÔÞk yLku ð¤e
ík{khk s¾{Lke Ãkkxk®Ãkze Ãký fhe. ík{u yuðk
Lkøkwýk LkeféÞk fu y{Lku s ykt¾ çkíkkðku Aku.
þwt ¼khíkeÞ ÷~fhLkk ðrhc yrÄfkheykuLke
MkkÚku yk heíku s ðíkkuo Au?’’
{khk {øks{kt nsw Ãký Ãku÷k hÍkfkh
[kurfÞkíku {Lku {kçknuLk Mk{kýe su økk¤ku ËeÄe
níke íku ½w{hkÞk fhíke níke. yuLke yMkh nsw
{øks Ãkh níke. yíÞkhLkk ÞwØLke M{]ríkyku
Ãký íkkS níke. íku{kt ð¤e n{ýkt s
nkìÂMÃkx÷{kt ®sËøke yLku {kuík ðå[uLkwt ÞwØ
SíkeLku ykÔÞku níkku. {kuíkLke çkef íkku níke s
Lkrn. yux÷u {U Ãký yux÷k s hku»kÃkqðof sðkçk
ykÃÞku : ‘‘Vhf yux÷ku s Au fu ík{u ÷kufku
¼khíkeÞ ÷~fhLkk yrÄfkheyku LkÚke.
ÃkkrfMíkkLke ÷~fhLkk ðrhc yrÄfkheyku Aku.
¼khíkeÞ ÷~fh{kt fkuE yrÄfkheLku Lke[÷k
ËhßòLkku fkuE Ãkku÷eMk {kçknuLk Mk{kýe økk¤ku
Lkrn ËE þfu. çkLku fu ÃkkrfMíkkLke ÷~fh{kt
yuðe «Úkk nkuÞ.’’
{khe yk ðkík Mkkt¼¤eLku yíÞkh MkwÄe
þktík çkuXu÷k r[Yx Ãkeíkk yrÄfkhe Mk{uík ºkýu
íkkzqfe QXâk yLku nwf{ fÞkuo, ‘‘MkqçkuËkh
Mkknuçk, ykLku íÞkt ÷E òð, ßÞkt Ãku÷k
yrÄfkheLku ÷E økÞk níkk.’’
MkqçkuËkh Mkknuçk ÍzÃkÚke Ëkuze ykÔÞk.
{Lku Mkktf¤Úke çkktÄe ËeÄku. ykt¾ku Ãkh Ãkèe
çkktÄe ËeÄe. ykuhze{ktÚke çknkh ÷E sE hÌkk
níkk. yu{ Úkíkwt níkwt fu yk ÷kufku yksu {Lku
Sðíkku Lkrn Akuzu. {øksLkku yuf ¾qýku yu{
fnuíkku níkku fu {qfkuLku yk ÷Ãk. {køke ÷ku {kVe.
ytíkhkí{k yu{ fnuíkku níkku fu Lkk, Lkk. {U ftE
¾kuxwt fk{ fÞwO LkÚke. ÃkAe {khu þwt fhðk {kVe
{køkðe? ¼÷u íkkðýe fhíkk. íÞkt Ãku÷k
r[Yxðk¤k Mkknuçk {Lku Mk{òððk ÷køÞk.
÷u^xLkLx çkksÃkkE, nsw Ãký rð[kh fhe ÷ku.
ík{khe MkkÚku y{khu fkuE Ëw~{Lkkðx LkÚke. ík{u
íkku ½ýk swrLkÞh ykurVMkh Aku. ykyku, y{Lku
Mkk[uMkk[wt fnku. su ík{u òýíkk nku íku. ÃkAe
ykhk{ fhku. y{khe ykzu þwt fk{ ykðku Aku?
yhu ¼khíkeÞ ÷~fhLkk {kuxk {kuxk ¾uh¾kt
y{Lku fne hÌkk Au, ÃkAe ík{u þwt fk{ LkÚke
fnuíkk?’’

33
økkuhMk ❁
nsw íkku nwt ftE rð[kÁt íku Ãknu÷kt s
{kuZk{ktÚke sðkçk Lkef¤e økÞku. ‘‘íkku ÃkAe ík{u
yu{Lku s ÃkqAe ÷ku Lku. {Lku þwt fk{ nuhkLk fhku
Aku?
yk sðkçk ÃkAe çktLku Ãkûkku {kxu ftE
fnuðk Mkkt¼¤ðkLkwt hnuíkwt Lknkuíkwt. nk, Ãku÷k ºkeò
yrÄfkhe Mkknuçku {Lku ÃkkuíkkLke íke¾e sçkkLk{kt
[uíkðýe sYh ykÃke, ‘‘Mkuftz ÷u^xLkLx
çkksÃkkE, nsw ík{khe WÃkh ðeíke s õÞkt Au?
nðu ðeíkþu íÞkhu ík{u ÃkkuÃkxLke su{ ÃkxÃkx
çkku÷ðk {ktzþku.’’ yu{Lkk yk ÃkzfkhLke Mkk{u
ðÄw ftE çkku÷ðwt {Lku Xef Lk ÷køÞwt. ðk½Lke
çkkuz{kt ykðeLku ðk½Lke Mkk{u ðuh íkku çkktÄe ËeÄwt
níkwt. nðu yuLku ðÄw AtAuzðku {Lku Wr[ík Lk
÷køÞwt.
V
11. {Lku økðo Au ík{khk suðk
yrÄfkheyku {kxu
ÞwØ{kt fuËeyku MkkÚku fuðk «fkhLkwt ðíkoLk
fhðwt íku MktË¼uo rðïLkk ík{k{ Ëuþkuyu MktÞwõík
hk»xÙMkt½Lkk Lkuò nuX¤ yuf Xhkð ÃkMkkh fhu÷ku
Au. su ‘‘SrLkðk fhkh’’Lku Lkk{u yku¤¾kÞ Au.
¼khík íkÚkk ÃkkrfMíkkLk çktLku Ëuþkuyu yu Xhkð Ãkh
Mkne fhe Au. íku «{kýu yuf ÞwØfuËeLku {kºk
yux÷wt s ÃkqAe þfkÞ fu yuLkwt Lkk{ þwt Au yLku
yuLkku MkirLkf Lktçkh þwt Au? su Ëuþ{kt yu fuËe nkuÞ
Au íku ËuþLke yu sðkçkËkhe nkuÞ Au fu fuËeLku yu
{kLk¼uh hk¾u. ÞwØfuËeLku fkuEÃký «fkhLkku ºkkMk
ykÃkðku fu sw÷{ fhðku íku {LkkE Au.
Ãký Mkå[kE yu Au fu ðkMíkrðf heíku
ykðwt çkLkíkwt LkÚke. su MkirLkf ÞwØ{kt ÃkfzkE
òÞ Au íkuLke ÃkkMku íkkò Mk{k[khku nkuÞ Au.
Ëw~{Lk ËuþLku ¾çkh Au fu òu yk Mk{k[khku
yuLku {¤e òÞ íkku yuLkk Lk¬e fhu÷k
ykÞkusLk{kt ÞwØLke hýLkerík ðÄw ðkMíkrðf,
ðÄw Lk¬h çkLkkðe þfkÞ. Ãký ÃkkrfMíkkLk suðk
Ëuþ ÃkkMku yuðe yÃkuûkk hk¾ðe fu íku SrLkðk
fhkhLkwt çkhkçkh Ãkk÷Lk fhu íku íkku yuf «fkhLkwt
¼ku¤Ãký Au.
nwt LkMkeçkËkh níkku. {Lku ßÞkhu fuË
fhðk{kt ykÔÞku níkku íÞkhu ¼khík-ÃkkrfMíkkLk
ÞwØ çktÄ ÚkE økÞwt níkwt. çktLku çkkswLkkt ÷~fhku
Mkk{Mkk{u níkkt ¾hkt, Ãký nw{÷k Lknkuíkk Úkíkk.
yk{ íkku ÷~fh{kt {khe Lkkufhe ËkuZ ð»koLke ÚkE
økE níke. Ãký {U Mkuftz ÷u^xLkLxLkku rçkÕ÷ku
÷økkzu÷ku níkku. yux÷u ÷~fh{kt {khe LkkufheLku
fux÷ku Mk{Þ ÚkÞku íku òýðwt ÃkkrfMíkkLkeyku {kxu
þõÞ Lknkuíkwt. fu{fu ÃkAe Mkuftz ÷u^xLkLxLkku
nkuÆku {kuxk{kt {kuxku nkuÆku Au.
yk ÃkqAÃkhA ÚkkÞ íku Ãknu÷kt {Lku 15
rËðMk nkìÂMÃkx÷{kt hk¾ðk{kt ykÔÞku níkku.
yux÷u {khu þwt sðkçkku ykÃkðkLkk Au íku
rð[khðkLkku Mk{Þ {¤e økÞku níkku. òu fu {khe
ô{h LkkLke níke yLku Mkuftz ÷u^xLkLxLkku nkuÆku
níkku. yux÷u íku «{kýu {khu þwt fnuðwt íku {U
rð[khe hkÏÞwt níkwt. {khe rLkÞwÂõík nsw n{ýkt
s ÚkE Au. {khk rð¼køk{kt {khe Lkkufhe 10-
15 rËðMkLke s ÚkE Au. íÞkt yk ÞwØ þY ÚkÞwt
yLku {khu yu{kt òuzkðwt Ãkzâwt Au.
ÃkqAÃkhALkk Ãknu÷k Ëkuh ÃkAe {Lku
VheÚke íÞkt s ÷kððk{kt ykÔÞku. ßÞkt fuÃxLk

3434
økkuhMk ❁
ykh.çke. ®MknLku hk¾ðk{kt ykÔÞk níkk. {Lku
Ãký ÷ku¾tzLkk Ëhðkò MkkÚku çkktÄe ËeÄku. {khe
WÃkh Ãký yuf hÍkfkh [kurfÞkík {qfe ËeÄku.
fuÃxLk ykh. çke. ®Mknu ykt¾Lkk RþkhkÚke s
çkÄwt ÃkqAe ÷eÄwt–‘‘çkÄwt çkhkçkh Au Lku?’’ {U Ãký
yu{Lku RþkhkÚke fne ËeÄwt–‘‘nk, nk, çkÄwt
çkhkçkh Au.’’
hkík ÚkE økE. Ëhðkò MkkÚku çkktÄe
hk¾u÷k, Q¼k Q¼k f÷kfku ÚkE økÞk níkk.
{kýMk Úkkfu÷ku nkuÞ Au íÞkhu yuLku øk{u íÞkt
Ÿ½ ykðe òÞ Au. y{u çktLku òøkúík yðMÚkk
yLku Ÿ½Lke yðMÚkk{ktÚke ÃkMkkh ÚkE hÌkk
níkk. çkLke þfu fu fËk[ {Lku Íkufwt ykðe økÞwt
nkuÞ yÚkðk çkuMkðkLkku «ÞíLk fÞkuo nkuÞ. ¾çkh
LkÚke, ¾çkh íÞkhu Ãkze, ßÞkhu Ãku÷k hÍkfkh
[kurfÞkíku {khe f{h{kt òuhÚke ÃkkuíkkLke
hkEV÷Lkku fwtËku {kÞkuo. ûkrýf íkku {Lku ftE
Mk{òÞwt s Lkrn þwt ÚkÞwt? ÃkAe hkEV÷Lkku fwtËku
{kÞkuo níkku íÞkt Ëw:¾ðk ÷køÞwt. íÞkhu yu{ ÚkÞwt
fu ykLke Mkk÷kLke ykt¾ Vkuze Lkk¾wt. ÃkAe økktX
ðk¤e, nðu Vhe òu ÞwØ ÚkkÞ íkku ykLkku çkhkçkh
çkË÷ku ÷Eþ.
nðu rfhíkkhLke fhk{ík swyku,
1971{kt ¼khík-ÃkkrfMíkkLk ðå[u su ÞwØ ÚkÞwt
íku ð¾íku nwt ÃkqðeoÞ MkhnËu çkktø÷kËuþ{kt níkku.
ßÞkt ¼khíkeÞ ÷~fhu ÃkkrfMíkkLke ÷~fhLkk yuf
÷k¾ MkirLkfkuLku çktËe çkLkkðe ËeÄk níkk. òu nwt
Äkhík íkku MkUfzku ÃkkrfMíkkLke ÞwØçktÄeykuLku
íÞktLku íÞkt høkËku¤e Lkk¾ík. fkuý ÃkqAðkLkwt níkwt?
Ãký ¼khíkeÞ ÷~fhLkk ÞwðkLkkuLku su rþûký-
MktMfkh ykÃkðk{kt ykðu Au, su ÷~fhe íkk÷e{
ykÃkðk{kt ykðu Au, suu rzrMkÂÃ÷Lk þe¾ððk{kt
ykðu Au, íkuLku fkhýu y{u ÷kufku ykðk
økuhrþMíkLkk fk{ku, nuðkrLkÞíkLkk fk{ku fhe s
Lknª þfeyu.
Q¼k Q¼k s yk¾e hkík Lkef¤e økE.
õÞkhuf yuf Ãkøk íkku õÞkhuf çkeò Ãkøk Ãkh,
¾kðkLkwt yLku Ãkkýe {¤ðkLkku íkku Mkðk÷ s
Lknkuíkku. ÃkkrfMíkkLke MkirLkfku y{khe MktfÕÃk-
þÂõík íkkuzðkLkku «ÞíLk fhe hÌkk níkk. yu
s{kLkk{kt ¼khíkeÞ ÷~fh{kt su íkk÷e{
ykÃkðk{kt ykðíke níke íku{kt ÞwØLkk Ëhuf ÃkkMkkt
Ãkh rþûký ykÃkðk{kt ykðíkwt níkwt. Ãký òu y{u
ÞwØfuËe çkLke sEyu íkku íkuðk Mktòuøkku{kt þwt fhðwt
íku rðþu fþwt s rþûký ykÃkðk{kt Lknkuíkwt ykðíkwt.
fËk[ ¼khíkeÞ ÷~fhLkk ðrhc yrÄfkheykuLke
WÃkh 1962{kt [eLkLkk nkÚku su þh{sLkf
nkh {¤e níke íkuLkku {Lkkuði¿kkrLkf ¼kh níkku. íku
÷kufku yuðwt rð[khðk Ãký Lknkuíkk {køkíkk fu
ykÃkýku fkuE ÞwðkLk ÞwØfuËe çkLke òÞ. Ãký
Mkå[kELku yðøkýe Lk þfkÞ, {kLkðòrík
ßÞkhÚke ÞwØ fhíke ykðe Au, íÞkhÚke ÞwØfuËe
çkLkíkk ykÔÞk Au yLku çkLkíkk hnuþu. yu rðþu
rþûký Lk ykÃkðwt íku {q¾koE Au. ykÃkýe
«rþûký ÔÞðMÚkkLke yu ¾k{e nðu MkwÄkhe
÷uðk{kt ykðe Au.
yk¾e hkík ¾kÄkÃkeÄk rðLkk ÃkMkkh ÚkE
økE. Mkðkhu MkhMk íkzfku LkeféÞku. íÞkhu y{Lku
çktLkuLku çknkh ÷kððk{kt ykÔÞk. y{khe [œe
rMkðkÞLkk çkÄkt s fÃkzkt fZkðe LkkÏÞkt.
y{khkÚke Úkkuzuf Ëqh ÃkkýeÚke ¼hu÷ku fk[Lkku
yuf søk yLku yuf ø÷kMk {qfe ËeÄku. y{Lku

35
økkuhMk ❁
ykËuþ ykÃkðk{kt ykÔÞku–xèkh Q¼k hnku.
n÷ku Lkrn. y{Lku yu{ Ãký fnuðk{kt ykÔÞwt fu
y{Lku su «&™ku ÃkqAðk{kt ykðu íkuLkk Mkk[k
sðkçkku òu y{u ykÃkeþwt íkku Ãkeðk {kxuLkwt Xtzwt
Ãkkýe {¤þu yLku MkkÁt ¾kðkLkwt Ãký {¤þu.
su{ su{ íkzfku ðÄíkku økÞku íku{ íku{
íkhMk Ãký ðÄíke økE. nwt Mk¾ík «ÞíLk fhe
hÌkku níkku. ÃkkýeÚke ¼hu÷k søk íkhV Lksh Lk
òÞ. {kýMk ¼q¾ Ãkh íkku fkçkq {u¤ðe þfu Au,
Ãký íkhMk Ãkh fkçkq {u¤ððku yrík {w~fu÷Au.
{Lk{kt yu{ Ãký Úkíkwt níkwt fu AwÃkkððk suðwt Au
þwt y{khe ÃkkMku? nðu íkku ÞwØ Ãký ÃkqÁt ÚkE
økÞwt Au. su Mk{k[kh ykÃkeþ íku íkku 15-20
rËðMk Ãknu÷ktLkk nþu. ð¤e íkuyku yu{ Ãký fnu
Au fu ík{khk ðrhc yrÄfkheykuyu çkÄwt fne s
ËeÄwt Au. ÃkAe þwt AwÃkkðeyu Aeyu? ÃkAe
Íçkfkhku ÚkkÞ Au. ðrhc yrÄfkheyku òu çkÄwt
fÌkwt s nkuík íkku ÃkAe íkuyku yk Lkkxf þwt fhðk
fhu Au? yk ÃkkrfMíkkLkeyku sqXk Au. sqXwt çkku÷u
Au. yk íku{Lke yuf [k÷ Au.
¼Þtfh íkhMk ÷køÞk ÃkAe Ãký
ykí{MkL{kLk ÍqfðkLke, ykSS fhðkLke
yLkw{rík Lknkuíkwt ykÃkíkwt. yu{Lke ÃkkMku Ãkkýe
{køkðkLkku Mkðk÷ s Lknkuíkku. yíÞkhLkk ÞwØLke
M{]ríkyku {Lk{kt íkkS s níke. Úkíkwt níkwt fu
{khk fux÷k çkÄk MkkÚkeËkhku yk ÞwØ{kt þneË
ÚkE økÞk Au? yu{Lku Ãký Sððwt níkwt, Ãký
ËuþLkkt hûký {kxu yu{ýu ÃkkuíkkLkk «kýkuLkwt
çkr÷ËkLk ykÃke ËeÄwt. þwt nwt yux÷ku çkÄku fkÞh
yLku Ëuþÿkune çkLke þfwt fu Úkkuzkf Ãkkýe {kxu
yk ÷kufkuLkk Ãkøk{kt Ãkzwt? Úkþu Úkþu Lku þwt Úkþu?
{kuík s Úkþu Lku? {kuíkLke s çkef níke íkku ÃkAe
÷~fh{kt òuzkÞk s þwt fhðk? çkeòu ÄtÄku
fhðku níkku Lku? {kÁt {Lk {Lku Lkk Ãkkzíkwt níkwt.
ßÞkhu ßÞkhu y{u ÷kufku zøkw{økw Úkíkk
níkk yÚkðk íkku çkuMkðkLkku «ÞíLk fhíkk níkk
íÞkhu Ãku÷k hÍkfkh [kurfÞkíkku ÃkkuíkkLke
hkEV÷Lkk fwtËkÚke rLkËoÞíkkÃkqðof y{Lku {khíkk
níkk. íÞkhu {khku økwMMkku ykuh ðÄe síkku níkku.
WÃkhðk¤kLku nwt «kÚkoLkk fhíkku níkku. nu
¼økðkLk, yuf ðÄw ÞwØ ykÃke ËuLku. ÃkAe nwt yk
÷kufkuLku çkíkkðwt rLkËoÞíkk fkuLku fnuðkÞ? ðå[u
ðå[u yuf yrÄfkhe ykðeLku òuE síkku níkku.
çkÄwt XefXkf Au Lku?
Mkkts ÚkE økE. ÷øk¼øk 24 f÷kf ÚkE
økÞk. Lk íkku y{Lku Ãkeðk {kxu Ãkkýe {éÞwt fu Lk
íkku ¾kðkLkwt {éÞwt. y{khk çktLkuLke þkherhf
yLku {kLkrMkf nk÷ík yufË{ ÷Úkze økE níke.
Ãký y{khk ykí{rðïkMkLku ykÄkhu y{u xfe
hÌkk níkk. ÃkkrfMíkkLkeyku {kxu ½]ýk ðÄíke
síke níke.
ytÄkÁt Úkíkkt s ð¤e ÃkkAk y{Lku yu s
ykuhzk{kt ÷kððk{kt ykÔÞk, su ykuhzk{kt
økEfk÷u y{u hkík ÃkMkkh fhe níke.
yufkyuf {Lku ¾qçk s yþÂõík sýkE.
nwt çkuMke økÞku. suðku nwt çkuXku fu íkhík s Ãku÷k
hÍfkhu hkEV÷Lkku fwtËku {khe f{h{kt òuhÚke
{kÞkuo. nwt Mk{Mk{e økÞku. ykLke ykt¾ Vkuze
Lkk¾wt yu{ ÚkE økÞwt. òu {Lku Mkktf¤Úke Lk
çkktæÞku nkuík íkku fkt íkku yu Lk nkuík, fkt íkku nwt Lk
nkuík. [kurfÞkíku òuhÚke çkq{ {khe : ‘‘fuËe, Íx
Q¼ku Úkk. Lkrníkh økku¤e {kÁt Awt.’’ {U Ãký

3636
økkuhMk ❁
yuLku Ãktòçke{kt {kçknuLkLke økk¤ Ëuíkk fÌkwt :
‘‘{khe Ëu ¼zðk, yk fhíkkt íkku {kuík MkkÁt.’’
AuÕ÷k 24 f÷kfÚke y{Lku su {kLkrMkf
ºkkMk ykÃke hÌkk níkk íku nðu y{khe
MknLkþÂõíkLke {ÞkoËkLke çknkh níkku. yu{ ÚkÞwt
fu fËk[ yu økku¤e {khe Ëu íkkuÞu þwt? yk{
rhçkkE rhçkkELku {hðk fhíkkt íkku yufe ¼zkfu
Ãkíke òÞ yu MkkÁt.
hÍkfkh [kurfÞkíku ßÞkhu {Lku
{kçknuLkLke økk¤ Ëuíkkt Mkkt¼éÞku íÞkhu yuLke
f{kLk Axfe. yuýu ÃkkuíkkLke hkEV÷ {khk
íkhV íkkfe. yuýu {Lku økku¤e {khe s ËeÄe
nkuík. òu yu s ð¾íku ÃkkrfMíkkLke ÷~fhLkku økkzo
f{kLzh MkksoLx íÞkt Lk ykðe ÃknkUåÞku nkuík
íkku. økkzo f{kLzh MkksoLxu Ãktòçke{kt yuLku
Ä{fkÔÞku. yLku fÌkwt fu yk þwt fhu Au? yu{ýu
yu çktLkuLku ykuhzkLke çknkh fkZe {qõÞk.
Úkkuzeðkh ÃkAe Ãkkuíku ÃkkAk ykÔÞk.
ytËh ykðeLku yu{ýu y{Lku çktLkuLku fÌkwt
fu Mkknuçkku, ík{khe çktLkuLke çknkËwhe çkË÷ nwt
økkihð yLkw¼ðwt Awt. su ÷~fh ÃkkMku ík{khk suðk
çknkËwh, {hSðk MkirLkfku nkuÞ íku ÷~fh fËe
nkhe þfu Lkrn. {khk çku Ëefhkyku Ãký
ÃkkrfMíkkLke ÷~fh{kt Au. íkuyku yíÞkhu MkhnË
Ãkh s Au. yu{Lke MkkÚku Ãký ykðwt ÚkE þfu, su
ík{khe MkkÚku ÚkE hÌkwt Au. nwt RåAwt Awt fu íkuyku
Ãký ík{khe su{ ðehíkk çkíkkðu yLku ÃkAe
yu{ýu íkhík s rxrVLk{ktÚke yMk÷e ½e{kt
çkLkkðu÷ku þehku fkZâku. y{Lku fÌkwt– ‘‘s÷Ëe
s÷Ëe ¾kE ÷ku. {khe ÃkíLkeyu n{ýkt s
{kufÕÞku Au, {khu {kxu.’’ AuÕ÷k [kuðeMk
f÷kfÚke y{u fþw s ¾kÄwt Lknkuíkwt. þehku ¾qçk
s MkhMk níkku. ðÄw «{ký{kt níkku. y{u çktLku
{tze Ãkzâk. íku ÃkAe íkuyku ÃkkýeLkku søk ÷E
ykÔÞk. ÃkeE ÷ku. Ãkeðwt nkuÞ yux÷wt ÃkAe LkÚke
{¤ðkLkwt. y{u ÷kufku ÄhkELku þehku ¾kÄku. ÃkAe
Ãkkýe ÃkeÄwt. íku ÃkAe íkuyku çku ø÷kMk ¼heLku
ykËw yLku yu÷[eðk¤e [k ÷E ykÔÞk. y{u
íkuÞu økxøkxkðe økÞk.
AuÕ÷k 24 f÷kfÚke y{u su ºkkMk MknLk
fhíkk níkk íku ÃkAe Ëuþe ½e{kt çkLkkðu÷ku þehku
¾kELku, ykËw yLku yu÷[eðk¤e [k ÃkeELku
y{u MVqŠík yLkw¼ððk ÷køÞk. yíÞkh MkwÄe su
ËwrLkÞk ytÄfkh ¼hu÷e ÷køkíke níke, {kuík
Mkk{u s Ëu¾kíkwt níkwt. íku{kt yufkyuf «fkþLkkt
rfhýku Ëu¾kðk ÷køÞkt. rsSrð»kk òuh fhðk
÷køke ÃkAe yu MkksoLx y{khk çktLku {kxu
ykuMxÙur÷ÞLk QLkLkk çku {w÷kÞ{ Äkçk¤k ÷E
ykÔÞk yLku fÌkwt : ‘‘nwt çknkhLkku Ëhðkòu çktÄ
fhe Ëô Awt. ík{u ÷kufku çku-ºký f÷kf MkqE òð.
nwt Ãkkuíku s zâqxe Ãkh Awt. zâqxe ykìrVMkh hkíku
øk{u íÞkhu rLkheûký {kxu ykðe þfu. nwt
Ëhðkòu ¾¾zkðwt fu íkhík ík{u ÷kufku Q¼k ÚkE
sòu. zâqxe ykìrVMkhLku ¾çkh Lkrn Ãkzðe
òuEyu fu ík{u MkqE økÞk níkk. Lkrníkh {khe
WÃkh fkuxo{kþo÷ Úkþu. y{u fÌkwt fu ík{u çkurVfh
hnku. y{u ík{Lku {w~fu÷e{kt Lkrn {qfeyu.
y{u yu{Lkku yk¼kh {kLkðkLkku «ÞíLk
fÞkuo, Ãký yu{ýu y{Lku [wÃk fhe ËeÄk. yk{
fneLku–‘‘swyku, nwt íkku yuf Lkuf {wMk÷{kLk Awt.
y{khku RM÷k{Ä{o y{khk þhýu ykðu÷kLkwt
hûký fhðkLkwt fnu Au. y{khku Ä{o ík{khe

Goras Magazine jan-2019

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt?

Was ist angesagt? (20)

Mehr von Amit Patel

Mehr von Amit Patel (20)

Goras Magazine jan-2019