Instrumentuen sailkapena eta ezaugarri orokorrak.

1. INSTRUMENTUAK
1

2. HARIAK

3. BIOLINA
• Biolina musika klasikoan asko erabilitako hari
instrumentua da. Biolontxeloa, kontrabaxua eta biola
dira bere familiako ezagunenak eta guzti hauetatik
biolina da txikiena.
3

4. • Biolinak italierako “violino” hitzean du jatorria.
• Lau hari dauzka: Sol, Re , La eta Mi . Hauek, antzina hestez
egindakoak ziren, baina gaur egun gehienetan metalezko
hariak erabiltzen dira.
• Zurezko hirurogeitahamar piezaz osatua dago.
• 16. mendean Biolina Italia osoan zen ezaguna. Baina Claudio
Monteverdi izan zen bere soinua erabiltzen ikasi zuen
lehenegotarikoa eta bere orkestran: Orfeo (1607) ezarri zuen.
Biolina 4

5. Biolinarekin zerikusia zuten famatuak:
Famatua Zergatik?
Antonio Stradivari Harizko instrumentuen sortzaile nagusia.
Igor eta Vesna Gruppman Ucranikako senar-emazte biolinjole
ezagunak.
Vadim Repin Biolinjolea
Claudio Monteverdi Abeslari eta musikagilea.
Niccolo Paganini Biolinjolea, pizzicato taktikaren maisua.
Joe Venuti Jazz musikan biolina ezarri zuena.
Jascha Heifetz XX. mendeko biolinjolea.
Biolina 5

6. Bitxikeriak
• Albert Einsten ezagunak ere biolina jotzen zuen.
Berak esaten zuenez zientifikoa izan ezean, musikalaria izango
zen. Askotan pentsatzen zuen musikan eta bere bizitzako
pozaren ondorioetako bat bere biolina zela esaten zuen.
• Biolinen artean biolin elektrikoa ere badago.
Azken hau pop, rock eta jazz musikarako erabiltzen da.
Biolina 6

7. BIOLA

8. EZAUGARRIAK
• Hari instrumentua da, biolin eta txeloaren arteko erregistroak hartzen
dituena.
• Biola biolinaren antzekoa da, egiteko materiala biolina bezalakoa da, baina
handiagoa da.
• XlV-XV. mendeen artean jaio zen.
• Sorbaldan sostengatuta jotzen da, biolinaren modu berean, baina badago
beste mota bat biolontxeloaren moduan jotzen dena, "viola da gamba"
izenekoa .

9. HISTORIA
. XlV-XV. mendeen artean jaio zen.
. William Primose eskoziarra ziur aski inoizko biolajolerik ezagunena eta
hoberena izan zen.
. Oso erabilia izan da historian zehar, baina biolina baino gutxiago.
Hainbat musikariren lanetan agertzen da: J. S. Bach, Mozart, Brahms,
Schumann eta Ricardo Strauss .
. Gaur egungo orkestetan ere bai:
G. David, Hindemith, Bloch, Bela Bartok.
http://www.youtube.com/watch?v=URoGryx2Fkc

10. . Biolontxeloa biolinaren
familiakoa da eta neurrian,
biolin baten eta kontrabaxu
baten artean dago.
. Esaten dute, gizaki -aren
soinua hoberen imitatzen
duen instrumentua dela.
. Biolontxeloa, Italia herrialdean jaiotako instrumentua da.
. Arku bat igurtziz jotzen da, eta biolontxelistaren ankatartean
jartzen da.

11. . Zurez eginda dago eta soinua lau soka arku batekin igurtziz
ateratzen da.
. XX. mendera arte emakume gutxik jotzen zuten
biolontxeloa, jotzeko posizioa “elegantea” ez zelako.

12. Biolontxelista famatuak
• Pau Casals (España 1876-1973)
• Paul Tortelier ( Francia 1914-1990)
• Mstislav Rostropovich (Rusia 1927-2007)
• Jacquieline Du Pré ( Gran Bretania (1945-1987)
• Natalia Gutman (Rusia 1942)
• Jordi Savall (España 1941)

13. KONTRABAXUA
Biolinen familiako musika tresnetan,
handiena eta soinu apalenekoa den
hari instrumentua da.
Lurrean finkatu eta zutik jotzen da.
Kontrabaxuak lau hari ditu eta
kuartetan doitzen da (mi, la, re, sol).
Batzuetan hari apalago bat eransten zaio (do).
Badaude hiru edo bost hari dauzkatenak.
Kontrabaxuaren zeregin nagusia orkestraren baxuak indartzea da eta
oso gutxitan erabiltzen da musika tresna bakarlari gisa.
Hari instrumentuetatik, soinu grabeagoa dutenen bigarrena da.

14. HISTORIA ETA JATORRIA
Jatorria XVI .mendean du eta ganba biolatik eta biolin baxutik
zetorren.
XIX.mendean gaur egun zituen ezaugarriak hartu zituen, eta
orduan sartu zen orkestran bigarren mailako papera betetzera.
Beethovenek, hala ere, zeregin garrantzitsua eman zion
Bosgarren sinfoniako scherzo-an.
Musika klasikoan, gain folk, jazz edo tangoan erabiltzen da. Rock
klasikoan ere oso hedatuta zegoen, urteekin baxuak ordezkatu
egin du
Jazz musika estiloan hasi zen bakarlari bezala ospea hartzen
kontrabaxua.

15. Sergei Koussevitzky
Giovanni Bottesini
Domenico Dragonetti
Charles Mingus.

17. • . Gitarra jatorri zaharreko musika tresna da, musika
estilo askotan erabiltzen dena.
• . Normalean sei hari ditu, baina lau, zazpi, zortzi,
hamar eta hamabi hariko gitarrak ere badaude.
• . Gitarra oinarrizko musika tresna da blues, country,
flamenko, rock eta pop mota askotan.
• . Gitarra modu akustikoan jo daiteke, soinua harien
bibrazioak sortu eta gitarraren gorputz hutsak
indartzen duela, edo bere soinua anplifikagailu
baten bidez indartu eta eraldatu daiteke elektronika
erabiliz. Gitarra elektriko hauek XX. mendean
asmatu ziren eta oso garrantzitsuak dira gaur
egungo herri kulturan.

18. • Mendez mende gitarrak aldaketa handiak ezagutu ditu. Soken
zenbakia aldatu da eta baita ere tresnaren forma, jotzaileen
arabera moldatzeko. Musika tresna hau ia osorik zurezkoa da.
• Oinarriz, gitarrak elementu hauek ditu:

20. EZAUGARRIAK
• Harpa hari instrumentua da, normalean zutik jotzen
dena.
• Harpek forma triangeluarra daukate eta gehienak
handiak izaten dira.
•Luzera desberdineko hariak dituzte eta bi eskuetako
hatzez jotzen dira.
• Pedalak izaten dituzte.

21. . Zientzialarien ustez, harpa K.a. 1200. urtean asmatu
zuten egipziarrek pergamino askotan aurkitu
dituztelako.
. Errenazimenduan, harpa alde
batera utzi zuten baina, XVIII.
mendean berreskuratu zuten eta
pedalak gehitu zizkioten.

22. • Harpa Venezuela, Peru eta Irlandako musika instrumentu
nazionala da.
• Europan ezagunak dira folk harpa eta zeltiarra.
• Bi harpa hauek ugariak dira Irlandan.
Folk harpa
Harpa zeltiarra.

23. HAIZEAK

24. . Zeharkako txirula zurezko haize instrumentuen familiako
musika tresna da.
. Lehen zurarekin egiten ziren, baina, aspaldidanik, metalez
egiten dira.
. Orkestra sinfonikoetan agertzen den ohiko musika tresnetako
bat da, zuzendariaren ezkerraldean kokatua, orkestraren
erdialde inguruan.
. Beraien soinuagatik klarinete eta oboearen familien ondoan
kokatzen dira.

25. . Mutur batean, zulo txiki bat du, hodiaren gainean.
Musikariak, bertatik putz egiten du soinua ateratzeko.
. Horretaz gain, hainbat giltza ere baditu, musikariak nota
ezberdinak atera ahal izateko.
Hauek izan ziren zeharkako txirula jotzen zuten batzuk:
Antonio Vivaldi
Wolfgang Amadeus Mozart
Marcel Moyse
Aurèle Nicolet
Albert Franz Doppler
Gabriel Cano

26. . Klasiko periodoan, beste txirula bat diseinatu zuten.
1800.urtea baino lehen sei giltza bakarrik
zituen, baina geroago bi gehiago jarri zituzten.
. XVIII.mendean ,beste aldakuntza batzuk egin
ziren, eta jende gutxik 3 eta 4 giltzetan jarraitu zuten
txirula jotzen.

28. . Klarinetea zurezko haize instrumentua da.
. Izena italierazko “clarino”-tik datorkio.
. Musika klasikoaren arlotik kanpo, jazzean ere asko erabiltzen da.
. Klarineteak hainbat mota ditu:
-Picoloa
-Soprano.
-Basset.
-Altua.
-Baxua.
-Kontraltua.
-Kontrabaxua.
. Orkesta barruan, klarinetea
„haize-egurra”-n kokatzen da.

29. . Klarinetea, Frantziatik etorritako instrumentu bat da.
. XVII. mendean Johann Christopher izeneko klarinetistak asmatu zuen soinu
berri zorrotz teknikaberria eta gaur egun Europa, Asia eta Amerika eta Ohler
Alemania eta Austrian sakabanatu egin da.
. Klarineteak musikaren iraultza ekarri du eta oso famatua egin da mundu
osoan.
. Klarinetista ospetsuak:
-Sabine Meyer
- Martin Fröst
- Karl Leister
-…
- Alessandro Carbonare
- Phillippe Cuper …

30. FAGOTA
. Fagota zurezko haize instrumentua da,
zehar-txirula,klarinetea, oboea eta ingeles adarra
bezalakoa.
. Bere altuera, 156 zentimetrokoa da eta pisu han-
dikoa. Mihi bikoitza du.
ATALAK:
. Fagotaren parterik garrantsitzuenak instrumentua
errematatzen duen kanpaia, gorputz grabea,
”culata, tudela eta caña.
Airea cañatik tudelera doa eta culata, gorputz
grabea eta kanpaia zeharkatzen ditu

31. FAGOTAREN FAMILIA
• Fagotinoa, fagota baino
txikiagoa da.
• Kontrafagota, fagot-a baino
handiagoa da. 10kg pisatzen OBOEA
ditu eta 160 cm neurtzen ditu.
Egurrezkoa da, baina
fagotetik desberdintzen da
kanpaia metalezkoa duelako.
• Oboea klarinetearen antzekoa
da eta tinbre oso espeziala,
iluna eta misteriosoa.
Horrelakoa da bi caña FAGOTA
erabiltzen dituelako.

32. . “Fagot” hitza latineko “fagus”tik
dator.
. Dulcian instrumentuaren
ondorengoa da eta XIX. Mendean
edatu zen gaur egun ezagutzen
duguna.
. Fagotarentzat musikalanak
idatzi zituztenak:
• Antonio Vivaldi
• Paul Dukas
• Paul Hindemith
• Maurice Ravel

34. . Buru batean ahoa du, eta bestean
zabalduz doan tutu bat.
Balbulak . Tutuaren luzera aldatzen uzten duten hiru
pistoi ditu.
Ahokoa
. Hiruzpalau zortziduneko hedadura dauka.
Kanpaia
Pistoia Bonbarda

35. . Antzinan tronpeta luzea eta estua zen, eta erabiltzen zaila.
Horregatik, 1500. urte aldera, biribilkatu zen eta txikiago bihurtu zen
tronpeta, harmonikoak bakarrik egiten zituena.
. XXI. mendearen hasieran Bluhmelek eta Stölzelek tronpeta
pistoiduna edo kromatikoa asmatu zuten. Pistoiei esker, eskalako nota
guztiak jo zitezkeen.
. Gaur egungo orkestratan, fa, si bemol eta do-n dauden tronpetak
erabiltzen dira.
Brontzezko
tronpeta, Dizzy Pocket edo Louis
Akemenestar Gillespie poltsiko Armstrong
Inperioan erabilia 1955ean tronpeta 1953an

38. • Teoriarik zabalduenak dio tresna hau Alpeetatik etorri
zela, Italia eta Frantziaren arteko mugatik. Euskal
Herrian Bizkaitik Gipuzkoarako garapena izan zuen.
• Gaur egun, Zarautzen kokaturik dago Euskal Herriko
Trikitixa Elkartea.
• Sorginen garaian trikitixa katolikoen ondorioz gaizki
ikusia geratu zen jendearen artean eta inpernuko
auspoa izentzat jarri zioten, esaten baitzuten gazteak
dantzatzera tentatzen zituela eta mota horretako
dantza gaizki ikusia zegoen.
• Ordutik esku-soinua gerra osterarte ez zen soinu-tresna
jatorritzat hartu.

39. -Tronboia metal-familiako haize-instrumentua
da. Musika klasikoa eta jazz arloetan asko erabiltzen
da.
-Tronboiak hiru oktaba inguruko hedadura du. Hots
sendoa du, eta horregatik erabili izan
dute musikagileek efektu dramatikoa
sortzeko, adibidez, Mozartek ”Don Giovanni”
operan edo Beethovenek ”Bosgarren sinfonian”.
- Gaur egun tronboi-mota erabilienak
tronboi tenorrak, si bemolean, eta tronboi
baxuak, sol eta fa-n dira.

40. - Barrokoan eliz musikan erabiltzen
zen, batez ere, baina 1850. urtetik
aurrera orkestrako tresna finko bihurtu
zen.
- Gaur egun, musika eta banda http://www.youtube.com/watch?v=6DKQV86wLX
militarretan erabiltzeaz 4&feature=player_detailpage
gainera, jazzean ere oso erabilia da.
- Tutu lerrakora duen tronboiaz
gainera, pistoiak dituen tronboia ere
bada.
http://www.youtube.com/watch?fe
ature=endscreen&NR=1&v=Uw9NR
bt0gUE

41. 1.-Afinazio-lerratzailea
2.-Ahoa
Jack Teagardenek jazz 3.-Korneta
tromboi-joleak eta Arthur 4.-Ur-askatzailea
Pryor birtuosoak, bakoitzak 5.-Esku nagusia
bere musika motan, 6.-Zubia
lehenago ez lortutako muga 7.-Zubia
batzuetara eraman zuten 8.-Irristatzearen traba
tromboia.

42. TUBA

43. EZAUGARRIAK
• Tuba haizezko instrumentuetako ahots apalena da, aho
moduko mutur handi batez bukatzen den tutu koniko zabala
duena eta lau edo bost balbula ditu. Tuba tenorra, tuba baxua
eta tuba kontrabaxua dira nagusiak.
• Gehienetan orkestretan tuba bat besterik ez da izaten.
• Motak:
Tuba tenorra Tuba baxua Tuba kontrabaxua

44. HISTORIA
• 1835ean jo zuten lehen aldiz orkestra batean.
• Tubak XIX. mendean izan zuen
aurrerapausurik handiena, eta tubaren
aurrekariek, serpentoia eta ofikleidoa baino
hots apal eta indartsuagoa eman zion
orkestrari.
• Serpentoia:

45. SOINUA
• Tubaren soinua tubaren ahoko ezpainen
bibrazioari esker sortzen da airearen tubotik.
• Esku abiletan tubak 4 oktabatako soinuak sor
ditzake.
• Tubaren afinaziorik arruntenak Fa, Mi♭, Do
edo Si♭dira.

46. PERKUSIOA
Biolina 46

47. TINBALA

48. . “Tinbal” hitza Arabiar eta Latinen arteko gurutze bat da.
. Tinbala perkusiozko musika tresna da, orkestra eta musika talde
handietan erabilia.
. Kaxa kobrezko esferaerdia da. Altuera jakin bateko soinuak
sortzen dituen larrua edo bestelako mintz elastikoa du eta mazo-
antzekoez kolpatuz jotzen da.
. Sortzen duen soinuaren altuera aldatu ahal izateko, mintzaren
tentsioa aldarazten duen mekanismoa du.
. Tinbala jotzeko makila parea erabiltzen da, lortu nahi den
soinuaren arabera mota desberdinetakoak direnak.

49. Tinbal mota batzuk:
Tinbal barrokoa
Peru-ko tinbala

50. - Bateria musikala perkusiozko musika tresna multzoa da,
pertsona bakar batek jotzen duena normalean.
- Osatzen duten oinarrizko elementuak bonboa , kaxa
eta platerrak dira.
- Bateria Jazz musikarekin batera sortu zen.
Hasieran pertsona batek kaxa , beste batek platerra , beste
Batek bonboa… jotzen zuten, baina geroago pertsona bakar
bat hasi zen jotzen.
- Lehenengo bateriak oso sinpleak ziren , denbora igaro ahala perkusiozko
beste elementu batzuk gehitzen joan ziren. Badago hogei elementu dituen
bateria ere bai.

51. BAKETAK:
- Baketak, bateria jotzeko erabiltzen dira, batzuetan eskobilez ere bai.
- Baketak materialaren arabera aldatzen dira, lodiera, luzera, mota eta
punta-materiala eta pisu gehiago edo gutxiago azkarrago jotzeko, intentsitate
maila desberdinetan, edo erabiltzen kasuan tonu desberdinak sentitu,
bateriajole bakoitzaren ezaugarrien arabera.
Bideo honetan, bateriako baketen sailkapen bat egiten
da:
http://www.youtube.com/watch?v=uTumXKp-SVY
Beste bideo honetan, berriz, baketak nola egiten
diren ikusten da.
http://www.youtube.com/watch?v=KIg0bqVxM_w&fea
ture=Related

52. 1.-Platerra
2.-Golliat
3.-Toms-ak
4.-Bomboa
5.-Kaxa
6.-Charlestona
TEKNIKA:
Bateria jotzeko teknika, denboran zehar aldatzen joan da.
Bateria jotzeko hatzamar, eskumutur, ukondo eta beso mugimenduak egin behar
dira.
Bideo honetan bateriajole batek bateria jotzen du:
http://www.youtube.com/watch?v=vKjexPHXx88&feature=related

54. . Gaur egun ezagutzen ditugun txindatek, ez dute batere zerikusirik,
hainbat urte lehenago zeudenekin. Kristo aurretik 3. urtean,
brontzezko disko txiki batzuk erabiltzen ziren aktibitate erlijiosoetarako.
Disko txiki horiek Indiaren ipar-mendebaldean aurkitu ziren eta
seguruenik seinaleak bidaltzeko erabili izan ziren.
. Beranduago, perkusiozko instrumentu hauek, Asia, Egipto, Grezia eta
Italiara zabaldu ziren. Baina azkenean galdu egiten dira elizak
debekatzen dituelako eta ez dira berriz agertzen denbora bat pasatu
ondoren.
. Bere agerpenetik orain arte, txindatek eboluzio handia izan dute.
Lehendabizi, atzamarrekin jotzen zirenetatik, orain orkestra sinfonikoan
dauden txindata handietatik eta Jazz edo musika modernoan erabiltzen
diren txindatetatik pasatuz.

55. . Txindatak perkusiozko instrumentuak dira, soinu ez-afinatukoak. Ez
dituzte musika notak sortzen, soinu zehaztugabeak baizik, eta laguntza
erritmikoa ematen dute.
. Txindatak kobrez, zilarrez eta eztainuz osaturik daude eta hiru forma
daude instrumentu hauek eraikitzeko eta izena emateko:
1. FRANTZESAK: Pisu gutxikoak eta soinu altukoak.
2. VIENAKOAK: Ohikoenak dira eta soinu normala dute.
3. ALEMANAK: Pisutsuenak dira, soinu baxukoak.
. Instrumentu hauen tamaina soinuari dagokio, txindata handi eta
pisutsuenak, soinu baxuagoak dituzte eta txindata txikiak eta pisu
gutxikoak, soinu altuak dauzkate.
. Baterietan erabiltzen diren txindatak,
tamaina eta mota guztietakoak izan
daitezke eta baketa mota guztiekin jo
daitezke.