Εργασίες μαθητών , 3ο Γυμνάσιο Καβάλας

1. Φύλλο εργασίας: Ελένη Αλταμούρα-Μπούκουρα
1.Αξιοποιήστε στοιχεία του κειμένου του βιβλίου σας και δημιουργήστε ένα σύντομο
αυτοβιογραφικό σημείωμα στο οποίο θα συμπεριλάβετε τα κυριότερα γεγονότα της
ζωής της Ελένης Αλταμούρα-Μπούκουρα.(Μπορείτε να αναζητήσετε πληροφορίες
και σε διαδικτυακές πηγές.)
Ονομάζομαι Ελένη Αλταμούρα-Μπούκουρα και γεννήθηκα το 1821 στις
Σπέτσες.Υιοθέτησα τον τίτλο της πρώτης σπουδασμένης Ελληνίδας ζωγράφου.Είμαι
μέλος στη Σχολή των Ναζαρηνών ζωγράφων στη Ιταλία.Για να περάσω εκεί ντύθηκα
με αντρικά ρούχα για να μπορέσω να γίνω δεκτή γιατί δεν έπαιρναν
γυναίκες.Αναγκάστηκα έτσι ένα πρωί να δώσω εξετάσεις ως άντρας, οπότε βάπτισα
τον εαυτό μου ως Κανένα.Ερωτεύτηκα τον καθηγητή μου, ονόματι Σαβέριο
Αλταμούρα, τον οποίο και παντρεύτηκα.Αποκτήσαμε 3 παιδιά.Ο άντρας μου με
εγκατέλλειψε παίρνοντας το ένα μας παιδί.Ύστερα από μερικά χρόνια τα δύο μου
παιδιά πέθαναν από φυματίωση.Σε μια στιγμή τρέλας έβαλα φωτιά στα έργα
μου,καταστρέφοντας τους καλύτερους πίνακες μου.
2.Ποιες όψεις της γυναικείας ζωής του 19ου αιώνα προβάλλονται μέσα από το βιβλίο
της Ρ. Γαλανάκη Ελένη ή ο Κανένας;
Η γυναίκα εκείνη την εποχή είχε περιορισμένα δικαιώματα.Ο προορισμός της ήταν να
παντρευτεί,να κάνει παιδιά και να φροντίζει την οικογένεια της.Δεν είχε δικαίωμα στη
μόρφωση και στην εργασία.Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Ελένη
Αλταμούρα-Μπούκουρα.Βλέπουμε λοιπόν πως η ίδια επέλεξε να μην ακολουθήσει
αυτόν τον προορισμό αλλά να κάνει κάτι πολύ διαφορετικό από τα δεδομένα της
εποχής της.Αυτό ήταν η μεταμφίεση της σε άντρα ώστε να την δεχτούν στο
πανεπιστήμιο και να καταφέρει να σπουδάσει ζωγράφος.
3.Ποια είναι η σχέση της Ελένης Αλταμούρα με τον πατέρα της και πως
αντιμετωπίζεται από αυτόν;
Ο πατέρας της Αλταμούρα ήταν πολύ προοδευτικός για τα δεδομένα εκείνης της
εποχής.Η ίδια είχε μια πολύ ανεπτυγμένη και φιλική σχέση με τον πατέρα της ο οποίος
την στήριξε και την εμψύχωσε ώστε να πραγματοποιήσει το όνειρό της μη
γνωρίζοντας όλη την αλήθεια,για την μεταμφίεση της από γυναίκα σε άντρα.
4.Τι προσπαθεί να πετύχει με τη μεταμφίεση της σε άντρα;Όταν ερωτεύεται τον
Σαβέριο,φοράει και πάλι τα γυναικεία ρούχα.Ποιος είναι ο συμβολισμός της πράξης
αυτής;
Με αυτή τη μεταμφίεση προσπαθεί να εισαχθεί στη Σχολή ζωγράφων διότι εκείνη την
εποχή απαγορευόταν να σπουδάσει γυναίκα στη συγκεκριμένη σχολή.Η ίδια ήταν
πολύ ερωτευμένη με τον καθηγητή της τον Σαβέριο Αλταμούρα, και για αυτόν τον
έρωτα αποφάσισε να αποκαλύψει την αληθινή της ταυτότητα και να πάψει να
λειτουργεί ως Κανένας.Έτσι αποδέχτηκε την γυναικεία της φύση.

2. 5.Η Ελένη Αλταμούρα κινείται γύρω από διπλή ταυτότητα,γύρω από δύο φύλα και δύο
ονόματα.Γνωρίζοντας την πορεία και το τέλος της ζωής της,πιστεύετε ότι κατόρθωσε
να συμφιλιώσει αυτά τα δύο κομμάτια του εαυτού της;
Στη ζωή της Αλταμούρα η επιτυχία είναι υποκειμενική.Από την μια πλευρά κατάφερε να
πραγματοποιήσει το όνειρο της και να γίνει η πρώτη γυναίκα που σπούδασε
ζωγράφος.Από την άλλη πλευρά στην προσωπική της ζωή δεν κατόρθωσε να
συμφιλιώσει αυτά τα δύο κομμάτια του εαυτού της.Ο άντρας της την εγκατέλλειψε και
στη συνέχεια έχασε και τα δύο της παιδιά από φυματίωση.Έτσι κατέρρευσε
ψυχολογικά και σε μια στιγμή τρέλας έβαλε φωτιά στους καλύτερούς τους πίνακες.
6.Η Ελένη Αλταμούρα προσπάθησε να επιβιώσει σε μια ανδροκρατούμενη
κοινωνία.Θεωρείται ότι ο ψυχικός της κόσμος έγινε αποδεκτός και κατανοητός από
τους άντρες του περιβάλλοντος της;
Η Ελένη Αλταμούρα προσπάθησε να επιβιώσει σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία.Ο
ψυχικός της κόσμος όμως δεν έγινε αποδεκτός και κατανοητός από όλους τους
άντρες του περιβάλλοντος της.Για παράδειγμα,ο πατέρας της από τη μία ήταν πολύ
προοδευτικός για τα δεδομένα εκείνης της εποχής με αποτέλεσμα να την στηρίξει και
να την εμψυχώσει ώστε να πραγματοποιήσει το όνειρό της.Από την άλλη πλευρά ο
άντρας της κουράστηκε από τις μεταπτώσεις της και την μελαγχολία της και την
εγκατέλλειψε παίρνοντας το ένα παιδί.
Φύλλο εργασίας: Ελένη Αλταμούρα-Μπούκουρα
1Αυτογραφία της Ελένης Αλταμούρας – Μπούκουρα .Γεννήθηκα στις αρχές του 19ου
αιώνα το 1821 στις Σπέτσες έζησα μια απρόβλεπτη και περιπετειώδη ζωή ,
διαφορετική από αυτή των άλλων γυναικών της εποχής μου. Από μικρή ηλικία είχα
μια ιδιαίτερη κλίση προς τη ζωγραφική που όμως με τα δεδομένα της εποχής μου
ήταν δύσκολο να καλλιεργήσω . Ευτυχώς όμως στάθηκα τυχερή διότι οι γονείς μου
είχαν παραδοσιακές απόψεις και μου επέτρεψαν να σπουδάσω στην Σχολή
Ναζαρηνών Ζωγράφων στην Ιταλία. Κατά τη διάρκεια των μαθημάτων μου εκεί
γνώρισα τον Σαβέριο. Λίγο αργότερα ,αποφασίσαμε να παντρευτούμε και να
κάνουμε οικογένεια .Μετά από πολλά χρόνια γάμου και αφού αποκτήσαμε τρία
παιδιά μαζί εκείνος αποφάσισε να με εγκαταλείψει ,παίρνοντας ένα από τα παιδία μας.
Από εκείνη την στιγμή ,η ζωή μου χειροτέρεψε μέρα με τη μέρα . Έπειτα από λίγα
χρόνια τα παιδιά μου έχασαν τη ζωή τους από φυματίωση και πλέον η μόνη μου
συντροφιά ήταν οι πίνακες μου. Άρχισα να χάνω τα λογικά μου. Κάποια στιγμή, πάνω
σε μια κρίση τρέλας , έκαψα όλα όσα δημιούργησα .
2 Στο μυθιστόρημα της Ρέας Γαλανάκη Ελένη ή ο Κανένας προβάλλονται κάποια
στοιχειά της γυναίκειας ζωής στον 19ο αιώνα . Οι γυναίκες είχαν περιορισμένα
δικαιώματα. Ένα από αυτά που απαγορεύονταν εκείνη την εποχή ήταν το δικαίωμα
στη εκπαίδευση και ποσό μάλλον στο τομέα κάλων τεχνών . Αυτό αποδεικνύεται από
το γεγονός ότι η Ελένη τελικά αναγκάζεται να μεταμφιεστεί σε άνδρα προκειμένου
να πραγματοποιήσει τις σπουδές της .

3. 3 Μέσα στο κείμενο παρουσιάζεται η απεριόριστη αγάπη μεταξύ πάτερα-κόρης. Ο
πατέρας της Ελένης είναι προοδευτικός, αφού στηρίζει κι εμψυχώνει την κόρη του να
ακολουθήσει το όνειρο της και μάλιστα τη βοηθά και να το πραγματοποιήσει. Ακόμα,
την συνοδεύει στο ταξίδι της στην Ιταλία όπου μένει μαζί της μερικές μέρες για να τη
βοηθήσει να προσαρμοστεί στη νέα της κατοικία.
4 Η μεταμφίεση είχε ως αρχικό σκοπό την εισαγωγή της Ελένης στη σχολή Καλών
Τεχνών χωρίς να αντιμετωπίσει κανένα εμπόδιο στη διάρκεια των σπουδών ,καθώς οι
απαρχαιωμένες αντιλήψεις εκείνης της εποχής δεν επέτρεπαν μια γυναίκα να
πραγματοποιήσει τις σπουδές της και ιδιαίτερα σε μια τέτοια σχολή. Στη συνεχεία, ο
ξαφνικός έρωτας με τον Σαβέριο είχε ως αποτέλεσμα την εγκατάλειψη της ανδρικής
και την επιστροφή στην γυναίκεια μορφή της ώστε να μπορέσει να απολαύσει τον
έρωτα της .
5 Αρχικά, κοιτώντας τη ζωή της ως προς την επαγγελματική της καριέρα μπορώ
κάνεις να διαπιστώσει ότι ήταν σχετικά επιτυχημένη καθώς κατάφερε να αποφοιτήσει
από την σχολή της. Αυτό την έκανε να πραγματοποιήσει το όνειρο της,
δημιουργώντας αμέτρητους πίνακες ζωγραφικής . Από την άλλη πλευρά, η
συναισθηματική της ζωή άρχισε να καταστρέφεται μετά την εγκατάλειψη από τον
Σαβέριο , ο οποίος πήρε μαζί του ένα από τα παιδιά. Το γεγονός αυτό σε
συνδυασμό με τον μετέπειτα θάνατο και των δυο παιδιών , που είχαν μείνει μαζί της
την οδήγησαν στη τρελά .Συνοψίζοντας φτάνουμε στο συμπέρασμα ότι εξ’ αρχής η
απόφαση της να ταξιδέψει στην Ιταλία και να ακολουθητέοι το όνειρο της ήταν το πιο
μοιραίο λάθος της ζωής της.
6 Η προσπάθεια της Ελένης να επιβιώσει σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία στην
οποία περιφρονούνταν όλα τα θέλω και τα πιστεύω της γυναικάς αποδείχθηκε
μάταιη. Από την μια πλευρά , ο πατέρας της υποστήριζε τις επιλογές της και
στάθηκε διπλά της καθ’ όλη τη διάρκεια της πορείας της, κάτι πολύ προοδευτικό για
τα δεδομένα της εποχής. Από την άλλη πλευρά , ο σύζυγος της , ο Σαβέριο, παρόλο
που αρχικά φαινόταν πως ήταν σωστός απέναντι της , μέσα σε ελάχιστο χρονικό
διάστημα άλλαξε τη στάση του και αποφάσισε να την εγκαταλείψει διότι κουράστηκε
από την κυκλοθυμική της συμπεριφορά.
Φύλλο εργασίας: Ελένη Αλταμούρα-Μπούκουρα
1.Ονομαζομαι Ελένη Αλταμούρα-Μπούκουρα και γεννήθηκα στις Σπέτσες το 1821.Ο
πατέρας μου, Γιάννης Μπούκουρας, Σπετσιώτης καπετάνιος και αργότερα θεατρώνη
της Αθήνας, στάθηκε κοντά μου και με βοήθησε να πραγματοποιήσω το όνειρο μου,
να σπουδάσω ζωγράφος στην Ιταλία. Έτσι, στην ηλικία των 20,αφησα την μητέρα
μου και τον αδελφό μου πίσω στην πατρίδα, και έφυγα με τον πατέρα μου για την
Ιταλία. Όταν έφτασα, μεταμφιέστηκα σε άντρα έτσι ώστε να γίνω δεκτή στην Σχολή
των Ναζαρηνών ζωγράφων. Αναγκάστηκα να αλλάξω το όνομα μου σε Χρυσίνης
Μπουκουρας. Εκεί ερωτεύτηκα τον καθηγητή μου, τον Σαβέριο Αλταμούρα, με τον
οποίο παντρεύτηκα και απέκτησα 3 παιδιά, τον Ιωάννη, τον Αλέξανδρο και την Σοφία.

4. Ύστερα ο γάμος μας τέλειωσε άδοξα, αφού με εγκατέλειψε παίρνοντας μαζί του τον
Αλέξανδρο. Όμως, ποτέ μου δεν ξέχασα την ελληνική μου ταυτότητα.
2.Οι όψεις της γυναικείας ζωής του 19ου αιώνα που προβάλλονται μέσα από το
βιβλίο αυτό (Ελένη ή ο Κανένας) είναι ιδιαίτερα περιοριστικές. Σύμφωνα με το κείμενο,
δεν ήταν αποδεκτό από την κοινωνία η γυναικά να σπουδάζει. Αντιθέτως,
προοριζόταν μόνο για τον ρολό της νοικοκυράς και έπρεπε να αφιερωθεί
αποκλειστικά στην οικογενειακή ζωή. Η ηρωίδα, αψήφησε τα κοινωνικά πρέπει και
έκανε τα αδύνατα δυνατά, αφού μεταμφιέστηκε σε άντρα, έτσι ώστε να σπουδάσει
στην Ιταλία.
3.Η σχέση της Ελένης με τον πάτερα της χαρακτηρίζεται από αγάπη και υποστήριξη.
Αυτό το καταλαβαίνει κάνεις αφού την βοήθησε στο ταξίδι της στην Ιταλία. Ήταν
πάντα κοντά στην κόρη του και δεν αμφισβήτησε ποτέ τα όνειρα της, δίνοντας της
δύναμη να πραγματοποιήσει την επιθυμία της, να σπουδάσει ζωγραφική.
4.Με την μεταμφίεση της σε άντρα η Ελένη προσπαθεί να γίνει αποδεκτή από την
Σχολή των Ναζαρηνών Ζωγράφων. Η πράξη αυτή συμβολίζει την απελευθέρωση της
από τα δεσμά της ψεύτικης της ταυτότητας. Αποκαλύπτεται στον Σαβέριο για να
μπορέσει να εκφράσει τα αληθινά της συναισθήματα και την πραγματική της
ταυτότητα.
5.Η Ελένη δεν κατάφερε να συμφιλιώσει αυτά τα δυο κομμάτια του εαυτού της,
κρίνοντας από το τέλος της ζωής της. Αυτό το συμπεραίνουμε από το γεγονός ότι
μετρά την εγκατάλειψη του συζύγου της, δεν μπόρεσε να αντέξει τα βάσανα του
παρελθόντος και έτσι κατέστρεψε τους πίνακες της και έφτασε στο σημείο της τρέλας
και της αυτοκτονίας.
6.Ο ψυχικός κόσμος της Ελένης έγινε αποδεκτός και κατανοητός μόνο από τον
πάτερα της, γιατί αυτός την βοήθησε με όλη του την αγάπη και υποστήριξη να φτάσει
και να σπουδάσει στην Ιταλία. Δεν κατάφερε να γίνει αποδεκτός από τον άντρα της
Σαβέριο, αφού αυτός την εγκατέλειψε νιώθοντας κουρασμένος και εξαντλημένος από
τις συνέχεις αλλαγές της συμπεριφοράς της.
7.Αγαπητη Ελισάβετ,
Σου στέλνω αυτή την επιστολή, με βάση τις προσωπικές μου εμπειρίες ,θέλοντας να
σου δώσω μερικές συμβουλές. Ξέρω ότι δεν θέλεις να δεσμευτείς με τον γάμο αλλά να
αφοσιωθείς στην καριέρα σου ως συγγραφέας. Σου προτείνω να μην δίνεις μεγάλη
σημασία στις απόψεις των άλλων, αλλά να εμπιστεύεσαι τον εαυτό σου και να
συνεχίσεις να παλεύεις γι’ αυτό που αγαπάς. Είναι όντως δύσκολο και σκληρό να σε
πιέζουν οι άλλοι να κάνεις κάτι χωρίς την θέληση σου και εσύ να είσαι αναγκασμένη
να τους ακούσεις πέρα από την προσωπική σου επιθυμία, αλλά δεν πρέπει ποτέ να
σκύβεις κάτω το κεφάλι και να σιωπής, γιατί έτσι παραιτείσαι από τον υετό σου, από
την ζωή.

5. Φύλλο εργασίας: Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτνέγκου
1) Είμαι η Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου και γεννήθηκα το 1801 στη Ζάκυνθο. Μια από
τις επιθυμίες μου είναι να βοηθήσω τους συμπατριώτες, στην επανάσταση αλλά
δυστυχώς κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί. Εμπόδιο στάθηκε ο γάμος με έναν άντρα που
εγώ δεν ποθώ, που με βλέπει σαν σκλάβα. Πολλές φορές στην σκέψη να μείνω
κλεισμένη στο σπίτι για πάντα δίχως καμία έξοδο με τρομάζει, για αυτό και προτιμώ να
πάω σε ένα μοναστήρι να ησυχάσω. Το μόνο που με στεναχωρεί είναι το γεγονός ότι
τα συγγράμματά μου θα μείνουν και αυτά σαν και εμένα κλεισμένα και στο τέλος θα
σαπίσουν ενώ θα έπρεπε να καταλήξουν στα χέρια κάποιου που θα τιμά αυτήν μου
την πνευματική δραστηριότητα. Τουλάχιστον εκπλήρωσα το σκοπό της ύπαρξής μου
φέρνοντας στον κόσμο ένα παιδί.
2) 2) Μέσω του έργου της Ελισάβετ Μαρτινέγκου προβάλλονται οι όψεις της γυναικείας
ζωής του 19ου αιώνα. Το γυναικείο φύλο εκείνης της εποχής δεν είχε δικαίωμα στην
εργασία, στη μόρφωση κι ούτε στην λήψη αποφάσεων.Οι γυναίκες δεν είναι
ανεξάρτητες, δεν καθορίζουν οι ίδιες το μέλλον τους αντιθέτως οι άλλοι τις το
επιβάλλουν. Επιπλέον ο γάμος δεν ήταν δική τους επιλογή,παντρεύονταν έναν
άνθρωπο που οι ίδιες δεν ήθελαν. Τέλος ήταν κλεισμένες στο σπίτι,χωρίς καμία έξοδο
παρά μόνο τις οικιακές δουλειές.
3) 3) Η στάση και η άποψη της Ελισάβετ Μαρτινέγκου για τον γάμο είναι ξεκάθαρη.
Θεωρεί ότι οι άντρες θέλουν τις συζύγους τους κλεισμένες στο σπίτι με μόνη τους
ενασχόληση τα οικιακά. Επίσης γνώριζε πως ο άντρας που θα παντρευόταν θα ήταν
κάποιος μεγαλύτερος που η ίδια δεν θα επέλεγε και συνεπώς το γεγονός αυτό δεν θα
την έκανε ευτυχισμένη.
4) 4) Δεν θέλω να κλειστώ για πάντα σε ένα σπίτι, χωρίς καμία έξοδο και ξεφάντωση
όπου θα μου συμπεριφέρονται σαν σκλάβα. Για αυτό προτιμώ τον εγκλεισμό μου σε
ένα μοναστήρι μακριά από όλους και από όλα, να αποσυρθώ εκεί και να ησυχάσω.
Διότι θεωρώ καλύτερο το ησυχαστήριο από ότι έναν γάμο με έναν άνθρωπο που δεν
αγαπώ και θα με βλέπει σαν δούλα.
5) 5) Η αντιμετώπιση της Ελισάβετ Μαρτινέγκου ως γυναίκα από το οικογενειακό της
περιβάλλον μας προκαλεί θλίψη. Όχι μόνο αδιαφορούν πλήρως για τα θέλω της
αλλά ταυτόχρονα επιλέγουν ο ίδιοι για το δικό της μέλλον. Επίσης τα όνειρά της δεν
λαμβάνονται υπόψη, αντίθετα την αποθαρρύνουν για αυτά. Τέλος απουσιάζουν η
επικοινωνία και ο αλληλοσεβασμός μεταξύ των μελών της οικογένειας.
6) 6) Η Ελισάβετ Μαρτινέγκου προκειμένου να απελευθερωθεί από τα στερεότυπα της
εποχής έπρεπε με κάποιον τρόπο να καταφύγει κάπου μακριά από αυτά. Το γεγονός
ότι δεν επιτρεπόταν στις γυναίκες να μορφωθούν, να κάνουν ελεύθερα τις επιλογές
τους καθώς επίσης κι ο εγκλεισμός τους μέσα στο σπίτι, παντρεμένες με έναν
άνθρωπο που δεν αγαπούσαν, την οδήγησε να καταφύγει στα συγγράμματά της
όπου εκεί θα μπορούσε να αμφισβητήσει την ανδρική ανωτερότητα.
7) Δεν θέλω να είμαι μέλος σε μία ένωση που δεν με υπολογίζει, που μου συμπεριφέρεται
σαν έναν ανήμπορο πολίτη. Ελπίζω οι σκοποί να αλλάξουν και να επανέλθουν στους
αρχικούς για να κυριαρχήσει η ελευθερία και η ισότητα όχι μόνο μεταξύ των πολιτών
αλλά και μεταξύ των ίδιων των κρατών-μελών που την αποτελούν. Μακάρι οι

6. επόμενες γενιές που θα ανήκουν σε αυτή την ένωση να μην έχουν να αντιμετωπίσουν
προβλήματα που δημιουργήθηκαν κυρίως εξαιτίας των ακατάλληλων για αυτή την
θέση ανθρώπων που διοικούν την Ευρωπαϊκή Ένωση. Δυστυχώς όμως φοβάμαι ότι
τίποτα από τα παραπάνω δεν θα συμβεί και με το πέρασμα των χρόνων τα
πράγματα θα χειροτερέψουν. Αυτό που με τρομάζει ακόμη περισσότερο είναι το
γεγονός ότι τα παιδιά, τα ανίψια ακόμη και τα εγγόνια μου αποτελούν τις επόμενες
γενιές και θα πρέπει να έρθουν αντιμέτωποι με οδυνηρές καταστάσεις για τις οποίες οι
ίδιοι δεν θα ευθύνονται.
Φύλλο εργασίας: Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτνέγκου
1. Είμαι η Ελισαβετ Μουτζάν-Μαρτινέγγου ,γεννήθηκα στη Ζάκυνθο το 1801,
έζησα την περίοδο της ελληνικής επανάστασης και έτσι ήμουν πρόθυμη να
βοηθήσω αυτούς που πολεμούσαν για την πατρίδα μας. φοβόμουν πάντα τον γάμο
επειδή δεν ήθελα να δεσμευτώ με έναν μεγαλύτερο άνδρα επειδή θα με διέταζε σαν
σκλάβα αλλά ο θείος μου με τον αδελφό μου είχαν αντίθετη άποψη από εμένα και έτσι
με πάντρεψαν με το ζόρι δυστυχώς. Οι άντρες της οικογένειας δεν ήθελαν να
συναναστρέφονται μαζί μου μόνο και μόνο επειδή ήμουν γυναίκα όμως τελικά
παντρεύτηκα και απέκτησα ένα παιδί.
2. Μέσα από το έργο της Ελισάβετ Μαρτινέγκου βλέπουμε τα δικαιώματα μιας
γυναίκας του 19ου αιώνα. Οι γυναίκες ήταν κλεισμένες στο σπίτι, δεν τις επέτρεπαν
να βγουν έξω και δεν μορφώνονταν επειδή οι άνδρες υποστήριζαν την κατώτερη
θέση και όχι τα δικαιώματα της για αυτί δεν της έδιναν σημασία και δεν της
απηύθυναν τον λόγο. Τέλος δεν είχε δικαίωμα επιλογής και για αυτό την ανάγκασαν
να παντρευτεί έναν άντρα που επέλεξε η οικογένεια της.
3. Ήταν αντίθετη με την ιδέα του γάμου γιατί δεν ήθελε να παντρευτεί έναν
μεγαλύτερο άνδρα που θα της φερότανε σαν να είναι δούλα και θα της φερόταν με
άσχημο τρόπο καταπιέζοντας την προσωπικότητα της διότι ήθελε να επιλέξει αυτή
τον άνδρα που θα παντρευτεί και όχι οι συγγενείς της.
4. Η ιδέα του γάμου μου φαινόταν ως ένας περιορισμός της ζωής μου να
αποφασίσω αναμεσά σε 2 επιλογές. Η πρώτη μου επιλογή ήταν να παντρευτώ
κάποιον που δεν αγαπούσα μόνο και μόνο επειδή μου το επέβαλαν οι γονείς μου και
οι συγγενείς μου μου έτσι για να αποφύγω τον γάμο έπρεπε να επιλέξω τη δεύτερη
επιλογή μου που ήταν το μοναστήρι.
5. Η Ελισάβετ Μαρτινέγκου από το οικογενειακό της περιβάλλον αντιμετωπιζόταν
χωρίς σεβασμό διότι ήταν γυναίκα. Οι άντρες της οικογένειας προσπαθούσαν να μην
έχουν πολλές σχέσεις μαζί της, γι' αυτό όταν έφτασε σε ηλικία γάμου ήθελαν να την
παντρέψουνε χωρίς την θέληση της. Η Ελισάβετ, όπως και άλλες γυναίκες της εποχής,
δεν μπορούσαν να επιλέξουν ποιον άντρα θα παντρευτούν. Τέλος τα στερεότυπα δεν
την άφηναν να παρευρίσκεται στον ίδιο χώρο με τους άντρες. Αυτή ήταν η
αντιμετώπιση από το οικογενειακό περιβάλλον της.
6. Η Ελισάβετ Μαρτινέγκου, αφού είχαν πολλά προβλήματα στη ζωή τους οι
γυναίκες του 19ου αιώνα, ακόμη και αν ήθελε να φύγει από το σπίτι της και να
κλειστεί στο μοναστήρι, η οικογένεια της ήταν ενάντια σε αυτό για αυτό η μόνη της

7. λύση ήταν το γράψιμο, για να εκφράσει τους προβληματισμούς της, τα
συναισθήματα της και τον πόνο της.
Φύλλο εργασίας: Πηνελόπη Δέλτα
1) Είμαι η Πηνελόπη Δέλτα και γεννήθηκα στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1874.
Ανήκω σε μια αρκετά πλούσια οικογένεια και ο πατέρας μου είναι ο Εμμανουήλ
Μπενάκης. Είχα όμορφα παιδικά χρόνια, αν και ο πατέρας μου ήταν πολύ σοβαρός
και σκληρός, αλλά παρόλα αυτά τον αγαπούσα πολύ. Όταν ενηλικιώθηκα
παντρεύτηκα υποχρεωτικά τον Στέφανο Δέλτα και γέννησα τρία παιδιά. Αλλά η
αληθινή μου αγάπη ήταν ο Ίωνας Δραγούμης με τον οποίο είχα μια κρυφή σχέση.
Στην ζωή μου έχω γράψει πολλά βιβλία, αλλά δυστυχώς τα τελευταία χρόνια είχα
κατάθλιψη και τελικά αποφάσισα να δώσω τέλος στην ζωή μου, όταν μπήκαν οι
Γερμανοί στην Αθήνα το 1941.
2) Οι γυναίκες του 19ου αιώνα δεν είχαν ελευθερία δράσεως και σκέψεως καθώς
ήταν υποταγμένες στους άντρες τους. Ακόμη έπρεπε να είναι πάντα σύμφωνες με την
γνώμη και την σκέψη των αντρών τους. Επίσης οι περισσότερες γυναίκες έπρεπε να
παραμείνουν μέσα στο σπίτι και δεν τις επέτρεπαν οι σύζυγοι τους να κυκλοφορούν
έξω μόνες τους.
3) Το πιο αγαπημένο πρόσωπο της Πηνελόπης Δέλτα ήταν ο πατέρας της, διότι τον
σέβονταν, τον θαύμαζε πολύ και τον αγαπούσε. Παρόλα αυτά ο πατέρας της ήταν
αυστηρός και σκληρός και γι΄αυτό τον λόγο η Πηνελόπη μαζί με τα αδέρφια της
ένιωθαν φόβο από την αυταρχική του παρουσία. Ακόμη είχε επιβλητική παρουσία και
κρατούσε απόσταση από τα παιδιά του. Όμως, η Πηνελόπη τον αγαπούσε γιατί ήταν
τίμιος, γενναιόδωρος, ηθικός και επειδή αναγνώριζε τον κόπο των άλλων.
4) Η μητέρα της ήταν μια όμορφη ψηλή γυναίκα αλλά ταυτόχρονα και αρκετά
αυστηρή. Έτσι λοιπόν τα παιδιά την φοβόντουσαν πολύ και την σέβονταν γιατί τα
ασκούσε βία όταν ήταν ανυπάκουα. Παρόλα αυτά περνούσαν όλη την μέρα μαζί στο
σπίτι και γι΄αυτό την αγαπούσαν.
5) Η σχέση της με τους γονείς της (και ειδικότερα με τον πατέρα
της) την επηρέασε θετικά, καθώς έγινε ένας σωστός και τίμιος άνθρωπος με αρχές
και υψηλή προσωπικότητα. Όμως η σκληρή ανατροφή της είχε αρνητικό αντίκτυπο
σε αυτήν, καθώς της δημιούργησε τραύματα στην ψυχή της.
6) Πράγματι η Πηνελόπη Δέλτα με την μόρφωση και την ζωή της κατάφερε να γίνει
μια επιτυχημένη συγγραφέας, καθώς από την στιγμή της γέννησης της ήταν
απαλλαγμένη από τα τυπικά στερεότυπα της εποχής της. Αυτό οφείλεται κυρίως στην
οικονομική δύναμη της οικογένειας της σε σχέση με τις άλλες οικογένειες.
Φύλλο εργασίας: Πηνελόπη Δέλτα

8. 1) Γεννήθηκα το 1874 στην πόλη Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Πατέρας μου είναι ο
Εμμανουήλ Μπενάκης , βοηθός της ελληνικής κοινωνίας και του κράτους και μητέρα
μου η Βιργινία Χωρέμη . Έχω επίσης δύο ακόμη αδέλφια , τον Αντώνη και την
Αλεξάνδρα. Μεγάλωσα σε πλούσια οικογένεια που μου παρείχε την καλύτερη δυνατή
μόρφωση και πιστεύω πως αυτή είναι η αιτία για την οποία έχω γράψει πολλά παιδικά
βιβλία. Μπορώ να πω ότι η ζωή μου είχε αρκετά σκαμπανεβάσματα, καθώς ενώ
παντρεύτηκα τον Στέφανο Δέλτα και απέκτησα μαζί του τρία παιδιά , ο κρυφός μου
έρωτας ήταν πάντα ο Ίωνας Δραγούμης και παρ’ όλο που με εγκατέλειψε η αγάπη
μου για εκείνον για κείνον θα παραμείνει ζωντανή. Το 1941 αποφάσισα να δώσω τέλος
στη ζωή μου με δηλητήριο , την ημέρα που οι Γερμανοί μπήκαν στην Αθήνα. Το όνομά
μου Πηνελόπη Δέλτα.
2) Μέσα από το έργο της Πηνελόπης Δέλτα αντλούμε πληροφορίες για τη θέση
που κατείχε η γυναίκα εκείνη την εποχή. Οι γυναίκες εκείνης της εποχής δεν είναι αυτό
που είναι σήμερα. Οι γυναίκες τότε ήταν υποταγμένες στον άνδρα τους , τον οποίο δεν
επέλεγαν οι ίδιες και ήταν υποχρεωμένες να δρουν σύμφωνα με τη θέλησή του.
Ελευθερία δράσεως, θελήσεως ακόμη και σκέψεως δεν είχαν. Επιπλέον εκείνη την εποχή
η γυναίκα δεν έβλεπε κανένα άνδρα παρά μόνο σε ειδικές περιστάσεις. Τέλος δεν
επιτρεπόταν να ταξιδέψει μόνη της ακόμη και να ασχοληθεί με τη φροντίδα της
εξωτερικής της εμφάνισης. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν πως η θέση της γυναίκας εκείνης
της εποχής έχει βελτιωθεί με την πάροδο του χρόνου και μέσα από μακρόχρονο
αγώνα η γυναίκα έχει καταφέρει να διεκδικήσει πλήρως τα δικαιώματα που της αξίζουν.
3) Διαβάζοντας το έργο της Πηνελόπης Δέλτα καταλαβαίνουμε πως η σχέση της
με τον πατέρα της ήταν αντιφατική. Από τη μία έτρεφε μεγάλη αγάπη και θαυμασμό
για τον πατέρα της παρ’ όλο που ως το τέλος της ζωής της έμεινε για αυτήν θεότης
απλησίαστος . Από την άλλη όμως τον φοβόταν πάρα πολύ για να τον αγαπήσει και
μαθαίνουμε μάλιστα πώς μέσα στο μυαλό της είναι χαραγμένη η σκηνή με τον πατέρα
της να της επιβάλλεται και να της τυραννάει, ξέροντας ή μη ξέροντας όπως δηλώνει και
η ίδια στην αυτοβιογραφία της.
4) Μέσα από το έργο της , η Πηνελόπη Δέλτα αναφέρεται στην μητέρα της και
στις μεταξύ τους σχέσεις. Την παρουσιάζει σαν μία υψηλή, ωραία, όμορφη αν και απλά
ντυμένη και ευπρόσιτη σε όλους εκτός στα παιδιά της. Μάλιστα μαθαίνουμε πως τη
μητέρα της τη φοβόταν περισσότερο από τον πατέρα της, διότι ήταν πιο κοντά,
περισσότερο στο σπίτι και έτοιμη να τιμωρήσει τον πατέρα της που έλειπε όλη μέρα.
Ήταν αυστηρή, αυθαίρετη, τυραννική, επιβλητική και ο λόγος της ήταν νόμος σε όλους.
Τέλος μας λέει πως το χτύπημα της μητέρας της ήταν το μέσο για να την υπακούει με το
πρώτο της νόημα.

9. 5) Το αυστηρό οικογενειακό περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε η Πηνελόπη Δέλτα
την επηρέασε σε μεγάλο βαθμό και ίσως η αντιμετώπιση που είχε από τη μητέρα της και
από τον πατέρα της ήταν ένας από του λόγους για τον οποίο άρχισε να συγγράφει. Η
καταπίεση που δεχόταν από τους δύο γονείς της σημάδεψε την ψυχή και το μυαλό της,
αφήνοντάς της ορισμένα τραύματα, τα οποία φανερώνονται μέσα από τα
συγγράμματά της.
6) Η Πηνελόπη Δέλτα αν και ήταν πολύ δύσκολο κατόρθωσε να αποδεσμευτεί
από τις αντιλήψεις που επικρατούσαν εκείνη την εποχή για τις γυναίκες. Αν και
ακολούθησε τα στερεότυπα εκείνης της εποχής , καθώς παντρεύτηκε τον άνδρα που
της όρισαν οι γονείς της , έκανε κάτι πρωτόγνωρο και πρωτάκουστο, αφήνοντας πίσω
της ένα μεγάλο συγγραφικό έργο.
7) Αγαπητό μου ημερολόγιο,
Μου είναι δύσκολο να ζω και να μεγαλώνω σε μία τόσο αυστηρή και καταπιεστική
κοινωνία, που επιβάλλει στις γυναίκες τόσους πολλούς περιορισμούς. Οι γυναίκες είναι
υποταγμένες στον άνδρα τους, τον οποίο όχι μόνο δεν επιλέγουν οι ίδιες, αλλά είναι
υποχρεωμένες και να δρουν σύμφωνα με τη θέλησή του. Ελευθερία δράσεως,
θελήσεως ακόμη και σκέψεως δεν έχουν. Επιπλέον οι γυναίκες δεν βλέπουν κανένα
άνδρα παρά μόνο σε ειδικές περιστάσεις. Τέλος δεν τους επιτρέπεται να ταξιδεύουν
μόνες τους , ούτε να ασχολούνται με την εξωτερική τους εμφάνιση. Δεν θέλω να ανήκω
σε αυτή την κατηγορία γυναικών και ελπίζω σε λίγα χρόνια όλες οι γυναίκες να
αποκτήσουν πλήρως τα δικαιώματα που τους αξίζουν.
 Αν είχα την ευκαιρία να συναντήσω μία από τις τρεις ηρωίδες θα επέλεγα την
Πηνελόπη Δέλτα, διότι η ισχυρή προσωπικότητά της και, διαβάζοντας την
αυτοβιογραφία της, ο τρόπος γραφής της μου έχουν κεντρίσει το ενδιαφέρον. Οι
ερωτήσεις που θα της έκανα θα αφορούσαν κυρίως το οικογενειακό της περιβάλλον ,
τις σχέσεις που υπήρχαν μεταξύ των μελών της αυστηρής της οικογένειας και το πώς
μπορούσε να ανταπεξέλθει στην καταπιεστική στάση των γονέων της απέναντί της.
Επιπλέον θα τη ρωτούσα για το τι θα ήθελε να αλλάξει στην κοινωνία την οποία
γεννήθηκε και μεγάλωσε , πώς αντιμετώπιζε τη στάση της κοινωνίας απέναντι στις
γυναίκες και τέλος τι οραματίζεται για το μέλλον.
Φύλλο εργασίας: Πηνελόπη Δέλτα
1)Ονομάζομαι Πηνελόπη Δέλτα και επαγγέλομαι συγγραφέας. Γεννήθηκα το 1874
στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και ανατράφηκα σε μια εύπορη οικογένεια. Ο
πατέρας μου, Εμμανουήλ Μπενάκης ως μεγαλέμπορας της περιοχής μας προσέφερε
την καλύτερη δυνατή μόρφωση, όχι όμως και την απαραίτητη τρυφερότητα. Η μητέρα
μου ήταν μια αυταρχική και αυστηρή γυναίκα την οποία ποτέ δεν κατάφερα να
πλησιάσω. Εξαιτίας των γονιών μου αναγκάστηκα να παντρευτώ έναν άνθρωπο που
ποτέ δεν ερωτεύτηκα, το Στέφανο Δέλτα, αποκτώντας μαζί του τρία παιδιά. Αργότερα
εμφανίστηκε στην ζωή μου ο Ίωνας Δραγούμης, τον οποίο ερωτεύτηκα

10. παράφορα,χωρίς ωστόσο να μπορώ να αλλάξω κάτι. Ο μεγαλύτερος μου όμως
έρωτας τελικά αποδείχτηκε ότι ήταν η συγγραφή βιβλίων και κυρίως παιδικών.
2)Μέσα από το έργο της Π.Δέλτα προβάλλεται η θέση της γυναίκας στην κοινωνία
τον 19ο αιώνα. Η γυναίκα παρουσιάζεται υποταγμένη στον σύζυγο της καθώς δεν
είχε το δικαίωμα έκφρασης σκέψεων και απόψεων. Ζούσε περιορισμένη στο σπίτι
έχοντας ως ευθύνη την ανατροφή των παιδιών της. Λόγω των συνθηκών που
επικρατούσαν αναγκαζόταν να δείξει αδιαφορία για την εξωτερική της εμφάνιση.
Πρωταρχικό της μέλημα ήταν οι οικιακές εργασίες και τα παιδιά της και όχι ο εαυτός
της. Συνοψίζοντας, οι γυναίκες ήταν καταπιεσμένες χωρίς δικαιώματα παρά μόνο
ευθύνες.
3) Η σχέση της Π.Δέλτα με τον πατέρα της ήταν γεμάτη αντιφάσεις. Από την μια
πλευρά ο πατέρας της ήταν ένας άνθρωπος απρόσιτος ο οποίος δεν εξέφραζε τα
συναισθήματα του απέναντι στα παιδιά του. Είχε βίαιο χαρακτήρα και επέβαλλε με
αυστηρότητα την γνώμη του. Ωστόσο, παρά τον φόβο της γι’ αυτόν η συγγραφέας
τον θαύμαζε,τα ον σεβόταν και τον αγαπούσε χωρίς ποτέ να καταφέρει να τον
πλησιάσει.
4) Η Π.Δέλτα είχε σχέση ξεχωριστή με την μητέρα της, καθώς τη λάτρευε και
παράλληλα τη φοβόταν περισσότερο από τον πατέρα της. Περιγράφεται από τη
συγγραφέα ως μια γυναίκα ψηλή, όμορφη και προσεγμένη όσον αφορά την
εξωτερική της εμφάνιση. Η παρουσία της ήταν επιβλητική, αφού επέβαλε την
αυταρχικότητά της σε όλο τον κοινωνικό της κύκλο είτε μέσα από παρατηρήσεις είτε
από τις διάφορες τιμωρίες. Μπορεί η συμπεριφορά της να ήταν βίαιη απέναντι στα
παιδιά της, όμως συνέχιζαν να την αγαπούν και να την σέβονται ως μητέρα τους.
5)Ο ψυχικός κόσμος της Π. Δέλτα δεν επηρεάστηκε από τη σχέση της με τους γονείς
της. Αποφάσισε να ακολουθήσει έναν δρόμο εντελώς διαφορετικό και ίσως αυτό να
οφείλεται στην κακή γνώμη που είχε για τους απλησίαστους γονείς της. το γεγονός ότι
επέλεξε το επάγγελμα του συγγραφέα, δείχνει ένα άτομο κοινωνικό, που ήθελε να
διαδώσει την αγάπη κ τα συναισθήματα της σε όλο τον κόσμο σε αντίθεση με τους
γονείς της, οι οποίοι δεν εξέφρασαν ποτέ την αγάπη τους προς τα παιδιά τους.
6) Η Π. Δέλτα δεν κατάφερε να αποδεσμευτεί τελείως από τα στερεότυπα της εποχής
της για τις γυναίκες. Από τη μια πλευρά, λόγω των δεδομένων της εποχής παρέμενε
καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής της με έναν άντρα που ποτέ δεν αγάπησε, επομένως
δεν είχε την ευκαιρία να ζήσει τον έρωτά της με τον Ίωνα Δραγούμη. Από την άλλη
πλευρά, εκπλήρωσε το όνειρό της να γίνει μια επιτυχημένη συγγραφέας, κάτι
πρωτόγνωρο για τις συνθήκες της εποχής της.
Εργασίες μαθητών Γ1, Γ4 και Γ5
Αλεξάνδρα Γερακίνη, ΠΕ02, 3ο Γυμνάσιο Καβάλας