2. Νέα Ελληνική Γλώσσα
Α΄ Γυμνασίου
η περιγραφή
μέσα από διαφορετικά κειμενικά είδη:
κείμενα της νέας ελληνικής γλώσσας και
της αρχαίας ελληνικής γραμματείας.
3. Η διδασκαλία στηρίχτηκε στον κονστρουκτιβισμό:
Η μάθηση αποτελεί διαδικασία δημιουργίας και όχι πρόσκτησης
της γνώσης.
Αποδίδεται μεγάλη σημασία στις εσωτερικές νοητικές διεργασίες
του ατόμου.
Κάθε μαθητής κατασκευάζει τη γνώση με το δικό του τρόπο,
ενεργητικά.
Ο εκπαιδευτικός εμψυχώνει-διευκολύνει-καθοδηγεί τους
μαθητές του να ανακαλύψουν σταδιακά τη γνώση.
5. Στόχοι διδασκαλίας
Να κατανοήσουν οι μαθητές τι σημαίνει η λέξη
«περιγράφω».
Να νοιώσουν πως εικόνα και περιγραφή πάνε μαζί.
Να γνωρίσουν την τεχνική και τη δομή ενός
περιγραφικού κειμένου.
Να κατανοήσουν πώς επηρεάζει το επικοινωνιακό
πλαίσιο τη μορφή και το περιεχόμενο μιας
περιγραφής.
Να συνειδητοποιήσουν πως ένα κείμενο περιγραφής
μπορεί να μην το συναντάμε πάντα μόνο του, αλλά και
ως αναπόσπαστο κομμάτι μιας αφήγησης.
7. Χρησιμοποιώ φράσεις σωστές με το ρήμα περιγράφω
π.χ. περιγράφω το σπίτι μου,
περιγράφω το χωριό μου.
Στη συνέχεια, ζητάω και από τους μαθητές να κάνουν
το ίδιο.
8. Κείμενο 1 [Ας γνωρίσουμε τη Σαλαμίνα]
α) Παρατηρούμε τις εικόνες δίπλα στο κείμενο.
β) Ανάγνωση κειμένου από τον διδάσκοντα.
γ) Εντοπίζουμε μαζί με τους μαθητές:
τον πομπό
το δέκτη
το σκοπό επικοινωνίας
9. Πομπός: ο δημοσιογράφος του περιοδικού «Γεωτρόπιο» της
εφημερίδας ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ.
Δέκτης: οι αναγνώστες της εφημερίδας.
Σκοπός επικοινωνίας: να δελεάσει ο πομπός τους
αναγνώστες τόσο ώστε να επισκεφτούν το νησί.
10. Με ποιο τρόπο ο πομπός πετυχαίνει το σκοπό του;
Προβάλλοντας τις ομορφιές του νησιού.
Με ποια σειρά μας τις παρουσιάζει;
Πώς οργανώνει την περιγραφή του;
11. Μαζί με τους μαθητές ανακαλύπτουμε
την τεχνική της περιγραφής μέσα από το κείμενο.
Η δομή του κειμένου βήμα-βήμα γράφεται στον
πίνακα από το διδάσκοντα.
12. Η περιγραφή οργανώνεται με άξονα το ΧΩΡΟ.
1) Αρχικά δίνουμε τη γενική εντύπωση που μας προκαλεί αυτό που
βλέπουμε καθώς το κοιτάζουμε από μακριά (τόπος παραθερισμού).
2) Λέμε τι βλέπουμε καθώς κινούμαστε μέσα στο χώρο με τη σειρά που
τα βλέπουμε (χαμηλοί λόφοι, χειροποίητα μικρά σπιτάκια).
3) Χρησιμοποιούμε λέξεις(επιρρήματα)ή φράσεις που δηλώνουν πού
βρίσκεται αυτό που βλέπουμε κάθε φορά ( όσο κατεβαίνουμε νοτιότερα, ο
φιδίσιος δρόμος της καθόδου).
4) Επειδή τώρα βρισκόμαστε πιο κοντά στο χώρο που περιγράφουμε, η
περιγραφή μας γίνεται με περισσότερες λεπτομέρειες (συνύπαρξη της
ελληνικής σημαίας με τη σημαία του Ολυμπιακού).
13. 5) Απαραίτητο στοιχείο μιας περιγραφής είναι τα επίθετα.
Μας δίνουν ουσιαστικές πληροφορίες και μας βοηθούν να
φανταστούμε πιο εύκολα και με περισσότερες λεπτομέρειες τον τόπο
που περιγράφουμε (ήσυχες κυματόβρεχτες ταβερνούλες, βοτσαλωτές
παραλίες).
6) Για να δώσουμε μεγαλύτερη ζωντάνια χρησιμοποιούμε χρόνο
Ενεστώτα (προκαλούν τον κολυμβητή).
7) Κλείνουμε την περιγραφή μας λέγοντας συναισθήματα και σκέψεις
που μας προκάλεσε αυτό που είδαμε (παραθεριστικοί οικισμοί
δημιουργούν έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα, κράμα νησιού και χωριού.).
14. Ζητώ από τους μαθητές μου:
να περιγράψουν ένα τοπίο που τους άρεσε,
να αξιολογήσουν τη δουλειά τους χρησιμοποιώντας ως
κριτήριο αυτοαξιολόγησης την τεχνική της περιγραφής
όπως τη δώσαμε στον πίνακα,
να διορθώσουν τα λάθη που θα εντοπίσουν
και στη συνέχεια να δημοσιεύσουν την εργασία τους
στην ηλεκτρονική εφημερίδα του σχολείου τους.
15. Η νότια πλευρά της Κέρκυρας.
Στη νότια πλευρά της Κέρκυρας είναι πολύ όμορφα.
Το πρωί μπορείς να πας στις πεντακάθαρες βοτσαλωτές
παραλίες, ενώ το βράδυ στη φωτεινή πλατεία με τις
μυρωδιές της λαχταριστής κρέπας και του ζουμερού
γύρου. Επίσης μπορείς να επισκεφτείς το Αχίλλειο το
οποίο μέσα έχει πανέμορφες τοιχογραφίες, υπέροχα
αγάλματα. Έξω έχει φανταστική θέα.
Γι’ αυτό θα πρότεινα την Κέρκυρα για ευχάριστες
διακοπές.
17. Κείμενο 2: Οδύσσεια, ραψωδία ε στίχ. 67-88.
Πρώτα βοηθώ τους μαθητές να καταλάβουν ότι ο
Όμηρος περιγράφει τον περιβάλλοντα χώρο της
σπηλιάς αναζητώντας τις κατάλληλες φράσεις του
κειμένου:
στίχ. 66 πλησίασε προς την ευρύχωρη σπηλιά
86 Κι όταν ο νους του χόρτασε θαυμάζοντας,
87 το βλέμμα του γυρίζοντας παντού,
μπήκε κατόπι στη φαρδιά σπηλιά.
Στη συνέχεια τα παιδιά βρίσκουν μόνα τους όλα τα
στοιχεία τεχνικής που διδάχτηκαν:
18. Τη γενική εντύπωση : (ευρύχωρη σπηλιά).
Λέξεις ή φράσεις που δείχνουν την κίνηση του Ερμή
στο χώρο: ένα γύρο το νησί, γύρο από τη σπηλιά,
πάνω στους κλώνους, εκεί μπροστά, να περι
βάλλει, στη σειρά, στο πλάι η μια της αλληνής,
αλλού, στις δυο μεριές.
Επίθετα: ευρύχωρη, μεγάλη, καλόσχιστος, ωραία,
χρυσή, μυριστά, γάργαρο, νιούτσικη, καρπερή.
Την άποψή του: της ομορφιάς το θαύμα.
19. Α. Συγκρίνουμε τα δύο κείμενα που δουλέψαμε:
1) τον τουριστικό οδηγό: [ας γνωρίσουμε τη Σαλαμίνα]
και
2) το απόσπασμα από την Οδύσσεια
Β. Εντοπίζουμε μαζί με τους μαθητές τις ομοιότητες
και διαφορές που παρουσιάζουν:
20. Ομοιότητες:
Ακολουθούν και τα δύο την ίδια τεχνική για την
περιγραφή του τοπίου παρόλο που η Οδύσσεια
γράφτηκε πριν 3000 χρόνια περίπου.
21. Διαφορές:
1) Ο Όμηρος μας δίνει και πρόσθετες πληροφορίες
που κινητοποιούν και τις αισθήσεις :
α) της ακοής ( στίχ.70 Εκείνη εκεί. Να τραγουδά με την
ωραία φωνή της) και
β)της όσφρησης (στίχ.68-69 και μοσκοβόλαγε ένα
γύρο το νησί που καίγονταν ο κέδρος ο καλόσχιστος κι
η θούγια).
22. 2) Για να συμπληρώσει τη λειτουργία των επιθέτων
χρησιμοποιεί και κάποια πολύ χαρακτηριστικά
ρήματα.
Π.χ. στίχ. γύρο από τη σπηλιά θρασομανούσε δάσος
στίχ. κάθε μια αλλού το γάργαρο νερό της να ξεδίνει
που οπτικοποιούν την αφήγηση
αποτελούν χαρακτηριστικότατες εικόνες.
23. 3) Κλείνει την περιγραφή του μιλώντας και για τα
συναισθήματα που του προκάλεσε η θέα της
σπηλιάς:
Στίχ.82-84 Κι ένας θεός αν έρχονταν εδώ θα γέμιζε
αγαλλίαση η ψυχή του.
Στίχ.86-87 κι όταν ο νους του χόρτασε θαυμάζοντας,
το βλέμμα του γυρίζοντας παντού,
24. Διαπιστώσαμε πως:
την περιγραφή δεν τη συναντούμε πάντα μόνη της σε
ένα κείμενο, αλλά πολύ συχνά,
η περιγραφή συμπληρώνει μιαν αφήγηση, την
υπηρετεί.
25. Με δεδομένο ότι
ο Όμηρος δραματοποιεί την αφήγησή του από τον
πρώτο κιόλα στίχο της Οδύσσειας μέσα από την
επίκλησή του στη Μούσα ,(να μου ανιστορήσεις)
η περιγραφή της σπηλιάς:
«ζωγραφίζει» το σκηνικό
μέσα στο οποίο θα δράσουν οι πρωταγωνιστές
και θα πάρουν καθοριστικές αποφάσεις.
26. Η Οδύσσεια ήταν ένα έργο που:
• προοριζόταν για ακρόαση
• καλλιεργεί τη φαντασία
• προκαλεί αισθητική απόλαυση.
Προκειμένου λοιπόν οι μαθητές να αναπτύξουν τη
φαντασία τους και να συνειδητοποιήσουν πως εικόνα
και περιγραφή πάνε μαζί:
Καλούνται να ζωγραφίσουν τη σπηλιά της
Καλυψώς.
Ανταλλάσσουν τις ζωγραφιές τους και παρατηρεί ο
ένας ποιες πληροφορίες από αυτές που μας δίνει ο
Όμηρος λείπουν από τη ζωγραφιά του άλλου.
27.
28.
29. Προκειμένου να ασκήσουν την κριτική τους ικανότητα:
Τους ζητάω να συγκρίνουν τη σπηλιά της Καλυψώς
όπως μας την παρουσιάζει ο Όμηρος με την αντίστοιχη
εικόνα που θα δουν στην ομώνυμη ταινία.
Στη συνέχεια να καταγράψουν τις διαφορές που βρήκαν
και να πουν ποια από τις δύο εικόνες προτιμούν
περισσότερο.
30. Ο Όμηρος παρουσιάζει τη σπηλιά
μέσα σε ένα δάσος γεμάτο λεύκες και κυπαρίσια μυριστά.
Παντού πολλών λογιών πουλιά: γεράκια κουκουβάγιες.
Μια πανέμορφη κληματαριά διακοσμούσε τη σπηλιά.
Κρήνες, λειβάδια με άγριες βιολέτες και σέλινα είναι
κάποιες ακόμη από τις πληροφορίες που μας δίνει ο
Όμηρος.
Αντίθετα η σπηλιά της Καλυψώς στην ταινία
«Οδύσσεια» είναι τελείως διαφορετική:
μια πελώρια βραχονησίδα χρώματος άσπρου να βρέχεται
γύρω γύρω από θάλασσα με κάποια αναμμένα διάσπαρτα
δαδιά στους εσωτερικούς χώρους.
Δεν υπάρχουν πουλιά, δάση και όμορφα σπάνια
λουλούδια.
Σαφώς και η περιγραφή είναι ωραιότερη στο βιβλίο.
31. Αποτίμηση
• Οι μαθητές ξαφνιάζονται ευχάριστα όταν ανακαλύπτουν
όλα τα στοιχεία τεχνικής της περιγραφής και στην
Οδύσσεια.
• Τώρα πια υπερασπίζονται το κείμενο και συνειδητοποιούν
πως αυτό είναι το πρωτότυπο.
• Ενώ μέχρι τώρα είχαν την εντύπωση πως αυτός που
αυθαιρετεί είναι ο ποιητής.
• Όσο προχωρά το μάθημα το ενδιαφέρον των μαθητών
μεγαλώνει και η συζήτηση γίνεται πιο ζωηρή, πιο έντονη.
• Η γνώση οικοδομείται βήμα-βήμα και από τα πολύ απλά
φτάσαμε στα πολύ πιο σύνθετα.
