Σενάριο διδασκαλίας Πολιτική Παιδεία Β' Λυκείου

1. Πολιτική Παιδεία
Β’Λυκείου
Κριπαροπούλου Αντιγόνη

2. Θεμέλιο του Πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία.
Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το λαό (ειδικότερα από το εκλογικό
σώμα), υπάρχουν υπέρ αυτού και του Έθνους (δηλ. και για τον απόδημο
Ελληνισμό) και ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγμα.

3. 
Βασικές συνέπειες που προκύπτουν από την αρχή της
λαϊκής κυριαρχίας:
 Τεκμήριο αρμοδιότητας: O
Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν έχει
άλλες αρμοδιότητες παρά μόνο όσες
του απονέμουν ρητά το Σύνταγμα
και οι νόμοι που είναι σύμφωνοι μ’
αυτό.
 Εάν υπάρχει διαφωνία μεταξύ των
οργάνων του κράτους (π.χ.
Προέδρου της Δημοκρατίας και
Βουλής), αρμόδιος να κρίνει είναι
τελικά ο λαός, με εκλογές.
 Αυτοπεριορισμός του λαού:
Εφόσον, ο λαός θεσπίζει ή
αναθεωρεί το Σύνταγμα, δεσμεύεται
να δρα μέσα στο πλαίσιο που αυτό
ορίζει.

4. Κράτος Δικαίου
(ταυτίζεται με το Συνταγματικό
κράτος και βρίσκεται στον αντίποδα
του «αστυνομικού» δηλ. του
αυταρχικού κράτους):
Η κατοχύρωση του κράτους Δικαίου δεν
είναι εφικτή χωρίς την αντίστοιχη
κατοχύρωση των δικαιωμάτων των
πολιτών, χωρίς την διασφάλιση της
δικαστικής προστασίας τους, χωρίς το
δικαστικό έλεγχο της
συνταγματικότητας των νόμων (οι νόμοι
δηλ. δεν πρέπει να είναι αντίθετοι με το
Σύνταγμα), χωρίς την διάκριση των
λειτουργιών και χωρίς την αρχή της
νομιμότητας της διοίκησης (δηλ. όλα τα
όργανα του κράτους πρέπει να σέβονται
και να εφαρμόζουν το Σύνταγμα).

5. Κοινωνικό κράτος (ή κράτος
πρόνοιας ή κράτος ευημερίας)
Το κοινωνικό κράτος έρχεται να συμπληρώσει το κράτος
δικαίου. Σε ένα κράτος δικαίου, έστω και αν υπάρχουν
κανόνες δικαίου, οι διακρίσεις και οι αδικίες στο
κοινωνικό σύνολο εξακολουθούν να υπάρχουν.
Το κοινωνικό κράτος αποβλέπει στη διασφάλιση, μέσα
από μηχανισμούς δικαιότερης αναδιανομής του
πλούτου, ενός ικανοποιητικού επιπέδου κοινωνικής
δικαιοσύνης και συνοχής. Η πραγμάτωση των
κοινωνικών δικαιωμάτων (λ.χ. δημόσια υγεία, παιδεία,
κοινωνική ασφάλιση, εργασία, προστασία ευπαθών
κατηγοριών πολιτών κ.ά.) αποτελεί το βασικότερο μέσο
για την επίτευξη των στόχων του κοινωνικού κράτους.
Παρέχοντας το κράτος κοινωνικά δικαιώματα στους
πολίτες εξασφαλίζει σε αυτούς αξιοπρεπή διαβίωση.
Προκειμένου να επιτύχει το στόχο της η πολιτεία, αντλεί
εκτός των άλλων πηγών έσοδα φορολογώντας τους
πολίτες ανάλογα με την οικονομική τους δυνατότητα.
Με τα έσοδα αυτά χρηματοδοτεί τις δημόσιες υπηρεσίες
υγείας, παιδείας κτλ. Σήμερα, στην εποχή της
παγκοσμιοποίησης το κοινωνικό κράτος αμφισβητείται
κυρίως, από τους νεοφιλελεύθερους.

6. 
Η διάκριση των λειτουργιών
 Για να μην λειτουργούν ανεξέλεγκτα τα
όργανα του κράτους, για να μην προβαίνουν
σε αυθαιρεσίες και κατάχρηση εξουσίας, για
να υπάρχει καλύτερη οργάνωση και
αποτελεσματικότητα και για να εξασφαλίζεται
αμοιβαίος έλεγχος μεταξύ των οργάνων, το
Σύνταγμα καθιερώνει την αρχή της διάκρισης
των λειτουργιών. Έτσι ορίζεται:
 Νομοθετική εξουσία: ασκείται από τη Βουλή
και τον ΠτΔ. Κατά τη λειτουργία αυτή
θεσπίζονται οι κανόνες δικαίου.
 Εκτελεστική εξουσία: ασκείται από την
Κυβέρνηση και τον ΠτΔ. Αφορά την
υλοποίηση και εφαρμογή των κανόνων
δικαίου που θέσπισε η νομοθετική λειτουργία.
 Δικαστική: Ασκείται από τα δικαστήρια.
Αφορά την απονομή δικαιοσύνης και την
επίλυση διαφορών ανάμεσα σε πολίτες ή
ανάμεσα στους πολίτες και το κράτος.

7. Η Διάκριση των
εξουσιών μπορεί να
είναι απόλυτη ή
σχετική.
Απόλυτη διάκριση υπάρχει όταν τα όργανα μιας από
τις 3 εξουσίες δεν επιτρέπεται να παρεμβαίνουν και να
ασκούν τμήμα μιας άλλης από τις υπόλοιπες 2
εξουσίες.
Σχετική διάκριση υπάρχει όταν τα όργανα μιας
εξουσίας μπορούν να ασκούν τμήμα μιας άλλης
εξουσίας. (π.χ. ο ΠτΔ αν και όργανο της εκτελεστικής
λειτουργίας, συμμετέχει και στη νομοθετική
λειτουργία).
Υπάρχει δηλαδή, διασταύρωση των λειτουργιών
(κάθε λειτουργία ανατίθεται κατ’ αρχήν σε ορισμένα
όργανα, ενώ προβλέπεται ότι δευτερευόντως, η ίδια
λειτουργία ασκείται και από άλλα όργανα.

8. Εξελίξεις:
Κυριαρχία εκτελεστικής εξουσίας
(έχουν περιοριστεί οι άλλες δυο
εξουσίες) και
Ταύτιση της εκτελεστικής με την
νομοθετική εξουσία (λόγω του ότι
το κόμμα που σχηματίζει την
κυβέρνηση έχει και την πλειοψηφία
στο κοινοβούλιο).