Σενάριο διδασκαλίας Αρχές Κοινωνικών Επιστημών Β' Λυκείου-Ανθρωπιστικές Σπουδές

1. {
Φασισμός
Σελ. 118-119
Αρχές Κοινωνικών Επιστημών, Β’ τάξη – Ανθρωπιστικές Σπουδές
Κριπαροπούλου Αντιγόνη

2.  Ο φασισμός γεννήθηκε
μετά το τέλος του Πρώτου
Παγκοσμίου Πολέμου στην
Ιταλία από τον Μπενίτο
Μουσολίνι (1919).

3.  Ο όρος φασισμός
προέρχεται από την
ιταλική λέξη Fascismo που
ετυμολογείται από την
λατινική «fasces»
(φάσκες, ενικός: fascis,
ιταλικά fascio :φάσιο)
που ονομάζονταν
συγκεκριμένο αρχαίο
ρωμαϊκό έμβλημα
εξουσίας, που απεικόνιζε
«ράβδους δεμένες γύρω
από έναν πέλεκυ».

4.  Ο Ναζισμός ή
Εθνικοσοσιαλισμός είναι
μορφή φασισμού που
ενσωματώνει τον ρατσισμό
και τον αντισημιτισμό.
Ήταν η ιδεολογία του
ναζιστικού κόμματος (με
επικεφαλής τον Αδόλφο
Χίτλερ), που επέβαλε
δικτατορικό καθεστώς στη
Γερμανία το 1933 μέχρι το
1945.

5.  Η ίδια η κρίση του καπιταλισμού και η
όξυνση των αντικειμενικών
αντιθέσεών του, είχαν οδηγήσει ήδη
στο σφαγείο του πρώτου παγκόσμιου
πολέμου.
 Η σταθεροποίηση του καπιταλισμού μετά
τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο
παρουσίαζε προβλήματα προμηνύοντας
ακόμη βαθύτερη κρίση, η οποία δεν
άργησε να εκδηλωθεί με το κραχ του
1929 και τη διεθνή οικονομική κρίση που
ακολούθησε.
 Η κατάσταση αυτή οδήγησε τελικά στην
βαρβαρότητα του δεύτερου παγκόσμιου
πολέμου.
 Σ' αυτό το υπόβαθρο της γενικευμένης
κρίσης του καπιταλισμού
αναπτύχθηκε ο φασισμός ως ευρωπαϊκό
φαινόμενο. Το κεφάλαιο προσέφυγε
στη λύση του φασισμού ως «όπλου»
εναντίον της απειλής την οποία
αντιπροσώπευε το εργατικό κίνημα
αλλά και ως λύση στα προβλήματα του
ίδιου του καπιταλιστικού οικονομικού
συστήματος, στην προσπάθειά του να
ξεπεράσει τις ίδιες του τις αντιφάσεις.

6. {
Ο όρος φασισμός
ταυτίζεται με τον
αυταρχισμό, την
δίωξη του
«διαφορετικού», την
φίμωση κάθε
αντίθετης άποψης,
την επιβολή και την
βία.

7. {Συνοψίζεται:
Ο φασισμός ως
πολιτική θεωρία…

8. {
Το έθνος είναι η
υπέρτατη αξία
(αυταρχική
εθνικιστική
ιδεολογία).
Έτσι, καλλιεργεί
το μίσος μεταξύ
των λαών.

9. {
Διαλύει κάθε
κοινωνικό δεσμό
και επιβάλλει το
κράτος ως μόνο
συνδετικό κρίκο
μεταξύ των
ανθρώπων.
Το άτομο
εκμηδενίζεται μέσα
στο ισχυρό και
παντοδύναμο
κράτος υπό την
ηγεσία ενός
αρχηγού (Φύρερ).

10.  Ο Μουσολίνι διακήρυξε πως είναι
ο Τρίτος Δρόμος μεταξύ του
καπιταλισμού και σοσιαλισμού.
 Ο φασισμός φαινομενικά,
αντιτίθεται στην ελεύθερη αγορά
και στην απεριόριστη επιδίωξη
κέρδους από τα άτομα, ενώ
βασίζεται σε συγκεκριμένη
γραμμή που θέτει τους
επιχειρηματίες και το εργατικό
δυναμικό συνδεδεμένους στενά
μαζί με σκοπό την ανάπτυξη του
έθνους (οπότε αρνείται την «πάλη
των τάξεων»).
 Ως μορφή οικονομίας
χαρακτηρίζεται από την επέκταση
του κρατικού σχεδιασμού και
ελέγχου πάνω στην βιομηχανία
και την οργανωμένη εργατική
τάξη για το «κοινό συμφέρον».

11.  Η ρητορική ενάντια στην
ελεύθερη αγορά και την
εκμετάλλευση των
καπιταλιστών προσέλκυσε
αρκετά μέλη της εργατικής
τάξης τόσο στην Ιταλία όσο και
στην Γερμανία.
 Η ιστορία όμως αποδεικνύει ότι
τόσο ο φασισμός των Ιταλών
όσο και ο ναζισμός των
Γερμανών εθνικιστών
λειτούργησαν
σταθεροποιώντας της
κυριαρχία του καπιταλισμού
και της αστικής τάξης των
χωρών αυτών.
 Συνέτριψαν τις εργατικές
συλλογικότητες (σωματεία,
συνδικάτα, κόμματα),
κατέστειλαν με ωμή βία τις
απεργίες των εργαζομένων των
χωρών αυτών και τελικά
αποκατέστησαν την τάξη υπέρ
της καπιταλιστικής κυριαρχίας.

12. {
Ο φασισμός
επιβάλλει την
στρατιωτική
οργάνωση της
κοινωνίας και
αποκλείει κάθε
διαφορετική άποψη.
Ομάδες στρατιωτών
ή τάγματα εφόδου
ήταν συνήθη στην
καθημερινή ζωή
τόσο της Ιταλίας όσο
και της Γερμανίας.

13. {
Ο φασισμός καλλιεργεί
τον ρατσισμό,
ταξινομεί τους
ανθρώπους με φυλετικά
και εθνικά κριτήρια και
αξιολογεί έθνη και
φυλές με τον
χαρακτηρισμό
«ανώτερα/κατώτερα».

14. { «Ολοκαύτωμα»
Με τον όρο Ολοκαύτωμα περιγράφεται ο υποκινούμενος από το κράτος συστηματικός
διωγμός και η γενοκτονία διαφόρων εθνικών, θρησκευτικών, κοινωνικών και πολιτικών
ομάδων κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου από την Ναζιστική Γερμανία και
τους συνεργάτες της. Στα αρχικά στοιχεία που συνθέτουν το Ολοκαύτωμα είναι το
πογκρόμ της Νύχτας των Κρυστάλλων και το Πρόγραμμα Ευθανασίας T-4, τα οποία
οδήγησαν στη συνέχεια στα τάγματα θανάτου και στα στρατόπεδα εξόντωσης τα οποία
αποτελούσαν μαζική και κεντρικά οργανωμένη προσπάθεια για την εξολόθρευση κάθε
μέλους των κοινοτήτων που αποτελούσαν στόχο των Ναζί.

15. { Βαρύς ο φόρος του αίματος…
Η Ελλάδα και η
φασιστική κατοχή…

16. 3 Ιουνίου 1941: Κάντανος
 Οι κάτοικοι της Καντάνου, αλλά και των
γύρω χωριών, αν και ήξεραν ποιες θα
ήταν οι συνέπειες, αποφάσισαν να
αντισταθούν στην επέλαση των ναζί.
 Με λίγα και ακατάλληλα όπλα (λόγω
του αφοπλισμού της Κρήτης από την
δικτατορία του Μεταξά), αγωνίζονται
από τις 23 -25 Μάη στις γύρω περιοχές. Ο
αγώνας άνισος αλλά οι απώλειες για
τους Ναζί μεγάλες.
 Στις 3 Ιούνη 1941 οι Ναζί επιστρέφουν
και αφού σκοτώνουν όλους τους
κατοίκους και τα ζώα τους, καίνε και
ισοπεδώνουν την Κάντανο.
 Άφησαν δε τρεις επιγραφές, μοναδικά
ιστορικά μνημεία σε όλη την Ευρώπη,
γιατί όπου αλλού κατέστρεψαν οι Ναζί
δεν άφησαν και δεν τόνισαν τόσο πολύ
τη αντίσταση που συνάντησαν.

17. Το ολοκαύτωμα του Κομμένου (Άρτας)
16 Αυγούστου 1943
 Οι ναζί φτάνουν χαράματα…
Αποστολή τους ήταν η εξόντωση των
ανταρτών που δρούσαν στην περιοχή
και η εξαφάνιση του χωριού που τους
υποστήριζε.
 Αφού κύκλωσαν το χωριό, οι μονάδες
εφόδου άρχισαν να βάλλουν με όπλα,
πολυβόλα, χειροβομβίδες και όλμους.
Δεν άφηναν τίποτε όρθιο. Έκαιγαν ό,τι
έβρισκαν μπροστά τους και σκότωναν
με μιαν απερίγραπτη αγριότητα άντρες,
γέροντες, γυναίκες και παιδιά. Ακόμη
και μωρά. Ολόκληρες οικογένειες
κάηκαν ζωντανές μέσα στα σπίτια
τους…

18. Σφαγή των Καλαβρύτων, 13 Δεκέμβρη
1943
 Οι ναζί, στο δρόμο για τα Καλάβρυτα,
εκτελούσαν όποιον έβρισκαν και
καταλήστευαν τα σπίτια!
 Όταν έφθασαν στα Καλάβρυτα,
κλείδωσαν όλες τις γυναίκες και τα
παιδιά κάτω των 14 στο σχολείο και
διέταξαν όλους τους άνδρες από 14
και πάνω να παρουσιαστούν έξω από
το χωριό. Εκεί οι Γερμανοί εκτέλεσαν
περίπου 500 άτομα.
 Οι γυναίκες και τα παιδιά κατάφεραν
να αποδράσουν από το σχολείο ενώ
το χωριό φλεγόταν.
 Η σφαγή των Καλαβρύτων είναι η πιο
βαριά περίπτωση πολεμικού
εγκλήματος στην Ελλάδα και παρ’
όλο που η Γερμανία έχει αναγνωρίσει
δημόσια τη ναζιστική αγριότητα των
Καλαβρύτων, ακόμα δεν έχει
καταβληθεί καμιά αποζημίωση…

19. 10 Ιουνίου του 1944: Δίστομο
 Ένα από τα πιο αποτρόπαια
εγκλήματα των Ναζί στην
κατεχόμενη Ελλάδα.
Με διαταγή του διοικητή,
υπολοχαγού Χανς Ζάμπελ, το
Δίστομο πυρπολήθηκε και 218
κάτοικοι (114 γυναίκες και 104
άνδρες) εκτελέστηκαν απάνθρωπα.
Μεταξύ των νεκρών, 45 παιδιά και
έφηβοι και 20 βρέφη.
 Η πρωτοφανής θηριωδία έγινε
αμέσως γνωστή μέσω του BBC στο
εξωτερικό και προκάλεσε την
κατακραυγή της διεθνούς κοινής
γνώμης. Η Γερμανική Διοίκηση της
Αθήνας επέρριψε την ευθύνη
αποκλειστικά στους κατοίκους του
Διστόμου, επειδή, όπως ανέφερε σε
ανακοίνωσή της, δεν
συμμορφώθηκαν με τις στρατιωτικές
εντολές!

20. Τα μπλόκα…
 Τα «μπλόκα» ήταν μια βάρβαρη
πρακτική κατά την οποία τα
τάγματα ασφαλείας μαζί με
γερμανικά στρατεύματα
απέκλειαν τις προσβάσεις μιας
ολόκληρης περιοχής και μετά
επιδίδονταν σε ένα ματωμένο
όργιο εκτελέσεων, συλλήψεων,
λεηλασιών.
 Αιματηρά μπλόκα έγιναν: Στο
Βύρωνα (7/8/1944), στο Δουργούτι
(9/8/1944), στην Κοκκινιά
(17/8/1944), στην Καλλιθέα
(28/8/1944)…

21. Οι ναζί καταλήστευσαν την
Ελλάδα…
 Οι αρχές κατοχής αμέσως με τη συνεργασία
της κυβέρνησης Τσολάκογλου κατάσχεσαν
αγροτικά προϊόντα και μεταλλεύματα για
την βιομηχανία της Γερμανίας. Εφάρμοσαν
τον Οθωμανικό νόμο της δεκάτης και το
10% της αγροτικής παραγωγής πέρασε στα
χέρια τους. Το 51% των μετοχών όλων των
μεγάλων επιχειρήσεων (ιδιωτικών και
κρατικών) περνούσε αμέσως στη διοίκηση
των Γερμανών. Δηλαδή, ολόκληρη η
οικονομία!
 Οι χώρες του Άξονα είχαν την ισχύ να
εκδίδουν ως κατακτητές χρήμα, πράγμα που
έκαναν, ενώ άμεσα συνομολογήθηκε
«δάνειο» που πήραν οι αρχές κατοχής από
την Τράπεζα της Ελλάδος.
 Το «δάνειο» αυτό που το 1995 υπολογίστηκε
ότι ανερχόταν μαζί με τον νόμιμο τόκο σε 13
δισ. δολάρια δεν έχει ακόμα επιστραφεί!
 Τέλος, είχαν εφοδιάσει, τους Γερμανούς
στρατιώτες με το περίφημο χαρτονόμισμα
των 50 μάρκων, που ήταν πλαστό και δεν
είχε αντίκρισμα!

22. Η κατοχική Ελλάδα…
 415.300
ανθρώπους
έχασε η Ελλάδα
κατά τη διάρκεια
της Κατοχής,
από τους
οποίους 260.000
ήταν άμαχοι,
θύματα της
πείνας.

23. {
Ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος
στοίχισε στην ανθρωπότητα
60 εκατομ. νεκρούς και την
καταστροφή ολόκληρων
τμημάτων της παραγωγής
και πολλών περιοχών.
Η αγριότητα, η φρίκη και ο
θάνατος ήταν η κατάληξη
του φασισμού.
Γι’ αυτό το 1946 το διεθνές
στρατιωτικό δικαστήριο στη
Νυρεμβέργη καταδίκασε
τους ναζί ως εγκληματίες
πολέμου.