Ανοιχτές και δημιουργικές τάξεις: Οι ΤΠΕ στο σχεδιασμό και υλοποίηση νέων περιβαλλόντων μάθησης στο ελληνικό σχολείο. Προσκεκλημένη Ομιλία στο Πανελλήνιο Συνέδριο «Καλές πρακτικές και καινοτομία στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση», Αθήνα, 14 Μαρτίου 2015

1. 14/03/2015
1
Ανοιχτές και δημιουργικές τάξεις
ΟιΤΠΕ στο σχεδιασμό και υλοποίηση νέων
περιβαλλόντων μάθησης στο ελληνικό σχολείο
Καθηγητής ΑθανάσιοςΤζιμογιάννης
Τμήμα Κοινωνικής & Εκπαιδευτικής Πολιτικής
Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
Πανελλήνιο Συνέδριο «Καλές πρακτικές και καινοτομία στη
Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση», Αθήνα, 14 Μαρτίου 2015
Το πλαίσιο
Εκπαίδευση και Σχολείο του 21ου αιώνα
Ο ρόλος των ΤΠΕ
Από τις εκπαιδευτικές καινοτομίες στις
ανοιχτές και δημιουργικές τάξεις
Παραδείγματα
Συμπεράσματα
Τα τελευταία 30 χρόνια στη
χώρα μας…
Προσπάθειες εκπαιδευτικών αλλαγών
Αξιοποίηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων
Εκπαιδευτικές καινοτομίες …
Δεν έχουν αλλάξει ουσιαστικά οι εκπαιδευτικές
μέθοδοι, τα περιβάλλοντα και οι τρόποι με τους
οποίους μαθαίνουν οι μαθητές
Υπάρχουν νησίδες πολύ καλών εκπαιδευτικών
παραδειγμάτων και πρακτικών
Εκπαιδευτικές καινοτομίες
Περιβαλλοντική Εκπαίδευση
ΑγωγήΥγείας
Πανελλήνιοι Μαθητικοί Αγώνες
Πολιτιστικές δράσεις
Ευρωπαϊκά προγράμματα
Comenius
e-Twinning
Erasmus+
Εκπαιδευτικές καινοτομίες
Οι εκπαιδευτικές καινοτομίες θεωρούνται
πρώτη προτεραιότητα στις αναπτυγμένες χώρες
(European Commission, 2010;US Department of
Education, 2012).
Europe 2020 strategy
έξυπνη ανάπτυξη
προώθηση της γνώσης, της καινοτομίας, της εκπαίδευσης και της
ψηφιακής κοινωνίας
βιώσιμη ανάπτυξη
ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς
Καλή η καινοτομία αλλά… δεν την
προτιμούμε!

2. 14/03/2015
2
Διάχυση-αποδοχή των καινοτομιών
2.5% 13.5% 34% 34% 16%
Καινοτόμοι
Πρώτοι
αποδέκτες
Πρώτη πλειονότητα
Αδρανείς
Ύστερη πλειονότητα
Πηγή: E. Rogers (2003). Diffusion of Innovations. NewYork: Free Press
Εκπαιδευτικές καινοτομίες
Περιορίζονται συνήθως στο πλαίσιο της δράσης
Δεν διαχέονται στα άλλα αντικείμενα του
ΠρογράμματοςΣπουδών
Δεν έχουν ευρύτερη επίδραση στις εκπαιδευτικές
πρακτικές που ακολουθούνται στη σχολική μονάδα
Είναι συνήθως ένα εξαιρετικό γεγονός στην τάξη
ή στο σχολείο
Δεν είναι βιώσιμες
Δεν εξελίσσονται
Δεν διαμορφώνουν μια κουλτούρα ευρύτερων
εκπαιδευτικών αλλαγών
ΟιΤΠΕ στην εκπαίδευση
ΟιΤΠΕ δεν αποτελούν καινοτομία για την
εκπαίδευση
ΟιΤΠΕ διαμορφώνουν ένα νέο πλαίσιο για την
εκπαίδευση του 21ου αιώνα
Παιδαγωγική θεμελίωση
Μαθησιακοί στόχοι και μαθησιακά αποτελέσματα
Νέα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα
Παιδαγωγικές στρατηγικές και εκπαιδευτικοί
σχεδιασμοί
Τα ερωτήματα
Πώς το σημερινό σχολείο (2015) θα προετοιμάσει
αποτελεσματικά όλους τους μαθητές-πολίτες του
2025;
Μήπως το σχολείο επιμένει να εκπαιδεύει τους
μαθητές για ένα κόσμο που δεν θα υπάρχει;
Μπορεί ένα μοντέλο εκπαίδευσης που καθορίζεται
από ξεπερασμένες αντιλήψεις για τη γνώση και
τη μάθηση (βασίζεται σε στόχους, μεθοδολογίες
και μέσα που χαρακτήριζαν μια άλλη εποχή), να
ανταποκριθεί στις εκπαιδευτικές ανάγκες της
γενιάς της Ψηφιακής Εποχής;
Από την Κοινωνία της Πληροφορίας
στην Κοινωνία της Γνώσης (απαιτεί…)
Λιγότερη μνήμη
Λιγότερη δουλειά ρουτίνας
Ενίσχυση ικανοτήτων
συσχέτισης περιεχομένου-γνώσης (κριτική
ικανότητα)
δημιουργίας περιεχομένου (δημιουργική ικανότητα)
επικοινωνίας ιδεών και συνεργασίας
αξιοποίησης γνώσης σε διαφορετικά πλαίσια
(μεταφορά γνώσης)
Μια εκπαίδευση που να καλλιεργεί και να προωθεί την
ανακάλυψη, τη φαντασία και την καινοτομία

3. 14/03/2015
3
Expert thinking
21st Century skills
Σχεδιασµός-µοντελοποίηση έρευνας
και λύσεων
Εφαρµογή γνώσεων για την επίλυση
µη ‘τυποποιηµένων’ προβληµάτων
Κριτική σκέψη, δηµιουργική ικανότητα,
καινοτοµία
Complex
communication
Ανάλυση, σύνθεση, επιχειρηµατολογία
Συµµετοχή σε κοινωνικά δίκτυα
Παγκόσµια κουλτούρα
Ψηφιακές
Ικανότητες
Αναζήτηση και αξιολόγηση
πληροφοριών
Επεξεργασία πληροφοριών
∆ηµιουργία πληροφοριακού υλικού
George Siemens
«Ένα εκπαιδευτικό σύστημα που αδυνατεί
να αξιοποιήσει τα χαρακτηριστικά της
πληροφορίας της εποχής είναι
καταδικασμένο να αποτύχει»
Η πληροφορία σήμερα είναι
Open
Distributed
Social
Scalable
Networked
Self-organized
Adaptive
Global
Μαθησιακές
δεξιότητες
Γενική Παιδεία
Πολλαπλά μέσα
Ψηφιακό Υλικό
Ανοικτά-Ευέλικτα
Προγράμματα Σπουδών
Στοχοθεσία,
περιεχόμενο
Κοινωνικές στάσεις
και δεξιότητες
Ανοιχτές
προσεγγίσεις
Από τη διδασκαλία
στη μάθηση
ΤΠΕ στην εκπαίδευση
Οι στόχοι του σχολείου του
21ου αιώνα
Βασικά αντικείμενα
Νέα αντικείμενα
Ψηφιακός γραμματισμός Τεχνολογική διάσταση
Θεµελιώδεις γνώσεις και δεξιότητες χρήσης ΤΠΕ
Γνωστική διάσταση
∆ιαχείριση πληροφοριών, επικοινωνία, συνεργασία
Επίλυση προβληµάτων µε ΤΠΕ
∆ηµιουργικότητα, µοντελοποίηση, κριτική ικανότητα,
καινοτοµία
Ψηφιακή κουλτούρα
στάσεις-συµπεριφορές (e-learner, e-citizen, e-safety)
Οι διαστάσεις τωνΤΠΕ στο
σύγχρονο Πρόγραμμα Σπουδών
Εκπαιδευτικοί
στόχοι
21ου αιώνα
Το Σχολείο του 21ου αιώνα
Μαθητές 21ου
αιώνα
Π.Σ. 20ου αιώνα
Σχολικές
υποδοµές
20ου αιώνα
Εκπαιδευτικοί
?
Ανοιχτή εκπαίδευση
Δημιουργικές τάξεις

4. 14/03/2015
4
Δημιουργικές τάξεις
Ο όρος creative classrooms αναφέρεται για
πρώτη φορά σε μια πρωτοβουλία-πρόσκληση
της ΕΕ που αφορά στην πειραματική υλοποίηση
καινοτόμων μαθησιακών περιβαλλόντων
βασισμένων σεΤΠΕ
European Commission (2012)
http://eacea.ec.europa.eu/llp/funding/2012/call_et_20
12_en.php
Ψηφιακές
δεξιότητες
Ανοιχτή μάθηση
Αυθεντική μάθηση
Επίλυση προβλήματος
Δημιουργικότητα
Καινοτομία
Συνεργασία και
αλληλεπίδραση
Αλληλοδιδασκαλία
Πολλαπλό
εκπαιδευτικό υλικό
Διαθεματικότητα
Σχέδια εργασίας
Παιδαγωγικές
στρατηγικές
Κριτική σκέψη
γνωστικές ικανότητες
Ανοιχτές παιδαγωγικές
στρατηγικές
Σύνδεση με την
Κοινωνία
Αναστοχασμός
αυτορρυθμιζόμενη
μάθηση
Ανοιχτή τάξη, δίκτυα σκέψης
Συνεργατική γνώση
Ηλεκτρονικές
κοινότητες
Επίσημο Π.Σ.
εκπαιδευτικό υλικό Ανοιχτές παιδαγωγικές
στρατηγικές
Ειδικοί
επιστήμονες
Οικογένεια
Τοπική
κοινωνία
Κοινωνικά δίκτυα
Blogs, Wikis
e-portfolios
Φωτόδεντρο
Ηλεκτρονικές
πλατφόρμες
Καινοτόμες δράσεις
και προγράμματα
Μη τυπικές και άτυπες
στρατηγικές μάθησης
Δίκτυα σχολείων
Αποθετήρια
ψηφιακού
περιεχομένου
Συνεχής
μάθηση
Δίκτυα σκέψης
και γνώσης
Το πλαίσιο της ανοιχτής μάθησης
Δημιουργικότητα
Καινοτομία
Κριτική ικανότητα
Επίλυση
προβλήματος
Διερεύνηση
διαχείριση
πληροφοριών
Επικοινωνία
Συνεργασία
Ψηφιακή
κουλτούρα
Ψηφιακές
δεξιότητες
Κοινωνική
διάσταση
Ατομική διάσταση
Στοχοθεσία
αυτορρυθμιζόμενη
μάθηση
Μάθηση 2.0
Πέρα από το διδακτικό παράδειγμα
Νέοι ρόλοι και νέες προσεγγίσεις
Ενεργητική, αναστοχαστική μάθηση
Διερεύνηση, έρευνα, πειραματισμός
Αυτονομία στη μάθηση (μαθαίνω πώς να μαθαίνω)
Αυτορρυθμιζόμενη (και εξατομικευμένη) μάθηση
Αναστοχαστική μάθηση
Συνεργατική μάθηση
Συνεχής μάθηση (πανταχού παρούσα, ubiquitous learning)
Δημιουργία κοινότητας
Δικτυακή-συλλογική γνώση
Παραδείγματα
Αναστοχαστική μάθηση
Ιστολόγια
Συνεργατική γραφή
Wiki
GoogleDocs
Κινητή μάθηση (σχέδιο έρευνας)
Ανεστραμμένη τάξη

5. 14/03/2015
5
Συνεργατική γραφή σε
διαδικτυακά περιβάλλοντα
Εννοιολογικό μοντέλο
α) Άμεση επικοινωνία μαθητών 1,2
β) Έμμεση επικοινωνία μέσω του
εγγράφου
γ) Αλληλεπίδραση μέσω του
κειμένου (στο περιβάλλον
επεξεργασίας κειμένου)
δ) Ατομική συμβολή περιεχομένου
ε) Άμεση επικοινωνία μέσω οn-line
συζήτησης (σύγχρονα ή ασύγχρονα)
ζ) Αλληλεπίδραση μέσω οn-line
συζήτησης
η) Συν-δημιουργία περιεχομένου
θ) Συνεργατική οικοδόμηση γνώσης
Μαθητής 1
Μαθητής 2
α
β
ε
ε
β
δ η
θ
γ
ζ
Κείµενο
Chat
Κείµενο
επεξεργασία
Παραδείγματα
Ταυτόχρονη επεξεργασία
Διαδοχική επεξεργασία

6. 14/03/2015
6
Wiki editing
Wiki forum
νέα σελίδα
αναδιοργάνωσηαλλαγή
μηνύματα
Κινητή μάθηση
Η εικόνα της τάξης
Project Ιστορίας
(Μικρασιατική Καταστροφή)
Η εικόνα της τάξης

7. 14/03/2015
7
Project (Μικρασιατική
Καταστροφή)
Επίσκεψη στις προσφυγικές
κατοικίες της Δραπετσώνας
Διαδικτυακό εργαλείο: Evernote
Project (Μικρασιατική
Καταστροφή)
Project (Μικρασιατική
Καταστροφή)
Έργα μαθητών
Εννοιολογικοί Χάρτες
Έργα μαθητών
Εννοιολογικοί Χάρτες

8. 14/03/2015
8
Έργα μαθητών
Διαμοίραση στην τάξη
Ανεστραμμένη τάξη
Η αντιστροφή της τάξης
Αντεστραμμένητάξη
Ο μαθητής προετοιμάζεται στο
σπίτι (βιντεομάθημα, βιβλίο,
δικτυακές πηγές, λογισμικά,
πλατφόρμες ΣΔΜ)
Στην τάξη ο μαθητής εμβαθύνει,
εξασκείται, λύνει προβλήματα
Συνεργάζεται με συμμαθητές
Δέχεται υποστήριξη και βοήθεια
από τον διδάσκοντα
Παραδοσιακή τάξη
Ο διδάσκων παραδίδει και
αναλύει τις έννοιες
Ο μαθητής παρακολουθεί-
κρατά σημειώσεις
Ο διδάσκων αναθέτει εργασίες
για το σπίτι
Ο μαθητής μόνος μελετά και
λύνει προβλήματα
Ανεστραμμένη τάξη: Από τη
διδασκαλία στη μάθηση
Διερευνητική
Μάθηση
Διερευνητική
Μάθηση
Επίλυση
προβλήματος
Επίλυση
προβλήματος
Ενεργητική
μάθηση
Ενεργητική
μάθηση
Πώς υλοποιείται στην πράξη;
Οι μαθητές παρακολουθούν τη διάλεξη
(βιντεομάθημα) εκτός τάξης
Μελετούν το συνοδευτικό υλικό
Θέτουν τους δικούς τους ρυθμούς
Αλληλεπιδρούνμε συμμαθητές και διδάσκοντα (π.χ.
forum)
Ο χρόνος στην τάξη αφιερώνεται για διερεύνηση
και επίλυση προβλημάτων
Δραστηριότητες, παρουσιάσεις
Πειράματα, Projects
Γιατί να το επιλέξω;
Ανάστροφη ταξινομία!!
Γ
ν
ω
σ
τ
ι
κ
ό
ς
φ
ό
ρ
τ
ο
ςΓνωρίζω
Κατανοώ
Εφαρμόζω
Αναλύω
Αξιολογώ
Δημιουργώ
Διάλεξη στην τάξη
Παρουσίαση υλικού-
εννοιών
Ατομική εργασία
Μελέτη υλικού
επίλυση
προβλημάτων

9. 14/03/2015
9
Γιατί να το επιλέξω;
Ανάστροφη ταξινομία!!
Γνωρίζω
Κατανοώ
Εφαρμόζω
Αναλύω
Αξιολογώ
Δημιουργώ
Ατομική εργασία
Παρουσίαση υλικού-
εννοιών
Μελέτη υλικού
Εργασία στην τάξη
Δημιουργικές
δραστηριότητες
επίλυση
προβλημάτων
Γ
ν
ω
σ
τ
ι
κ
ό
ς
φ
ό
ρ
τ
ο
ς
Ψηφιακή κουλτούρα και παιδεία
Κουλτούρα ανοιχτής εκπαίδευσης
για όλους τους μαθητές
Δικτύωση
Κοινότητες
Μάθησης
Ανοιχτές πηγές
υλικού
Ψηφιακά Μέσα
Ανοιχτό Περιεχόμενο
Ανοιχτά ΠΣ
Ανοιχτές
Δημιουργικές
Τάξεις
Παιδαγωγικές στρατηγικές
Ενεργοποίηση
Δημιουργικότητα
Συνεργασία
Ικανότητες εκπαιδευτικού σχεδιασμού με ΤΠΕ
Επίλογος
ΟιΤΠΕ πυλώνας του σύγχρονου σχολείου (για
μαθητές και εκπαιδευτικούς)
Ανοιχτές και δημιουργικές τάξεις επιτρέπουν
την αποτελεσματική χρήση τωνΤΠΕ στην πράξη
ως εργαλείων μάθησης
Πέρα από το παράδειγμα της διδασκαλίας
Συμμετοχή – διαμοίραση περιεχομένου
Επικοινωνία – αλληλεπίδραση – συνεργασία
Επίλυση προβλημάτων
Δημιουργικότητα-καινοτομία
Ενίσχυση της αυτονομίας και της ευελιξίας της
σχολικής μονάδας
Επιμύθιο
“If we teach today’s students as we taught
yesterday’s, we rob them of tomorrow”
“Εάν διδάσκουμε τους σημερινούς μαθητές
όπως τους παλαιοτέρους, τούς κλέβουμε το
μέλλον”
John Dewey (1859 –1952 )

10. 14/03/2015
10
Ευχαριστίες στους συνεργάτες
ΠαναγιώτηΤσιωτάκη
Δημήτρη Ρούσσινο
Γιώργο Κούτρα
ΚωνσταντίναΔράκου
Ευχαριστώ θερμά
τον πρόεδρο της ΠΑ.ΠΕ.ΔΕ. κ. Δημητρόπουλο
για την τιμητική πρόσκληση
&
όλους τους συμμετέχοντες για την προσοχή
και τα εποικοδομητικά τους σχόλια!
Αθήνα 14 Μαρτίου 2015