As funcións primarias da cláusula

1. Amparo Cereixo Silva

2. Caracterízase por ter un PRDO desempeñado
por unha forma verbal:
A CLÁUSULA
- simple (Adiaron a reunión)
- perifrástica (Houbo que adiar a reunión).

3. PREDICADO (PDO) é a función sintáctica
imprescindible para a existencia dunha cláusula.
Sempre está desempeñado por unha forma verbal
simple ou perifrástica.
Hoxe choveu moito (f.simple)
Mañá vai chover (f. perifrástica)
O PREDICADO

4. Predicado verbal: o verbo posúe un significado
léxico > Cl. predicativa
● Segundo admita ou non CD distinguimos:
● Cl. transitivas: admiten un CD
A avogada defendeu o asasino
● Cl. intransitivas: non admite CD
María sentou na cadeira
PREDICADO VERBAL

5.  Predicado nominal (PN): o verbo só serve de
enlace entre o SUX e o ATRIBUTO (Cl. atributivas).
● Os verbos copulativos son estar, ser, parecer e
PREDICADO NOMINAL
semellar.
Icía é xuíza.
Manuel está canso.
Antía e Xosé semellan aburridos.

6. O SUX desde o punto de vista semántico pode ser:
● Activo. Realiza a acción verbal.
A avogada defendeu o asasino
O SUXEITO
● Pasivo. Sofre a acción verbal.
O detido foi defendido pola avogada.

7.  Concorda en número e persoa co verbo.
A avogada (P3) defendeu (P3) o asasino
As avogadas (P6) defenderon (P6) o asasino.
Gústanlle moito as verduras.
Gústalle moito a verdura.
O SUXEITO

8.  Casos especiais de concordancia:
Coordinacións:
Manuel e seu irmán non chegaron a tempo.
Xa chegou / chegaron Manuel e mais seu irmán.
Colectivos:
A metade (sg.) dos asistentes votou (sg.) en contra.
A xente (sg. ) está (sg.) preocupada pola situación.
Cos verbos copulativos:
A metade dos participantes (pl) son (pl.) menores.
semellan aburridos.
SUXEITO. IDENTIFICACIÓN

9.  Nunca vai precedido de preposición.
Está desempeñado polas seguintes unidades:
Frase substantiva / nominal
Os comerciantes da zona están preocupados.
Joana é de Lisboa.
Cláusula
Gústame que a xente sexa sincera.
Impórtalle moito quedar ben coas clientas.
Pronome tónico recto
Ti non estás de acordo?
SUXEITO. IDENTIFICACIÓN

10.  SUX. ELIDIDO: o SUX non se expresa, ben
porque xa se citou ben porque o contexto permite
a súa identificación.
Votei (P1= emisor) en contra da redución do orzamento.
Había unha pega pousada na cerdeira mais cando cheguei eu
voou (P3, contexto: a pega) cara á maceira
.
SUXEITO ELIDIDO

11. SUXEITO CERO
SUXEITO INEXISTENTE. Tipos:
● Verbos unipersoais que se refiren a fenómenos
da natureza.
Nevou durante toda a noite.
Vai moita calor.
● Cl. con haber (e facer en expresións temporais
análogas): P3 e CD..
Non hai dereito a isto!

12. SUXEITO CERO
 Perífrase HABER QUE + inf..
Hai que telefonar antes das 16:00 horas.
 Cos verbos abondar con, chegar con, bastar
con, ser suficiente con...
Abonda con saír ás 3.
Basta con isto?

13. Falamos de indeterminación do SUX cando o
emisor non ten a vontade de indicar o axente da
acción: cláusula impersoais.
● O verbo vai en P3.
● Uso do pronome se
Vívese moi ben aquí.
Alúgase piso.
SUXEITO INDETERMINADO

14. Nas impersoais podemos distinguir entre:
● Impersoais activas: o verbo mantense na P3
independentemente da frase que o acompaña
(CD):
Alúgase pisos (CD).
Alúdese a eles (CD) como garantes da liberdade.
● Impersoais pasivas: o verbo concorda coa frase
SUXEITO INDETERMINADO
que o acompaña:
Alúganse pisos.

15. Indica a entidade sobre a que recae a acción.
Xoán está a ler a última novela de Manuel Rivas.
Sabela toma café despois do xantar.
COMPLEMENTO DIRECTO

16. Non concorda co verbo en número e persoa
Elas teñen un exame (sg.) / exames (pl.)
Icía non quere café (sg.) / cereixas (pl)
COMPLEMENTO DIRECTO.
IDENTIFICACIÓN

17. ● Poder ser substituído por un pronome átono de
acusativo (me, te, o/a, nos, vos, os/as).
Este pantalón xa non me serve; quérelo ti?
● Se o CD léxico se antepón ao PDO, redobra co
CD. IDENTIFICACIÓN
pronome
O veleiro merqueino eu.
● Se a cláusula admite construción pasiva, o CD
pasa a desempeñar a función de SUX.
A empresa construíu a ponte > A ponte foi construída pola
empresa.
Non fagas caso das preguntas
“Que” xa que non
sempre son efectivas.

18. ● Frase nominal / substantiva
Regaloulle un móbil / flores.
CD. TIPOS DE UNIDADES
● Pronome persoal átono
Víchela?
● Frase preposicional (só en determinados casos)
A Antón vino onte paseando pola rúa.
● Cláusula subordinada / oración
Dixo que iría ao teatro / que se querías, viña.

19.  Con pronomes tónicos: Vinte a ti na festa.
 Co pronome indeterminado un: Tratan a un
como se fose parvo.
 Co pronome todos/todas: Deunos tempo a
CD: FRASE PREPOSICIONAL
visitar a todos.
 Co identificador calquera: Non van coller a
calquera para o posto de director.
 Cos antropónimos: Vin a María e a Lois na
praia. / Vin ao ~ o Lois na praia.

20. Ás veces, o CD léxico vai acompañado do pronome
átono:
● CD anteposto ao PDO: A Antón vino onte na rúa.
● Pr. persoal tónico: Convideina a ela á festa.
● Frecuente co indeterminado un: Trátano a un
~Tratan a un como se fose parvo .
● En determinados casos con todos/todas:
Convideinas a todas.
CD: REDOBRO

21. CD. TIPOS DE UNIDADES
● Frase substantiva
Regaloulle un móbil
● Pronome persoal átono
Víchela?
● Frase preposicional (só en determinados casos)
A Antón vino onte paseando pola rúa.
● Cláusula subordinada
Dixo que iría ao cine.

22. O referente do SUX e do CD coinciden, isto é, o SUX realiza a
acción sobre a súa persoa. O referente do pronome reflexivo
e do SUX é o mesmo.
Antón lavouse < *Antón lavou a Antón.
Ti peitéaste < *Ti peiteas a ti
CONSTRUCIÓNS REFLEXIVAS

23. Se o CD xa está expreso non é posible o uso do
reflexivo:
*Eu laveime as mans
Outros verbos que non admiten en galego a
reflexividade son:
*Ela sentouse no chan
*Caeuse da cadeira
*Esperteime con pesadelos
*Casareime aos 60 anos
CONSTRUCIÓNS REFLEXIVAS

24. Indica o beneficiario ou destinatario da acción.
Leveille unhas flores á avoa.
A min gústame moito o rap.
COMPLEMENTO INDIRECTO (CI)

25. ● Non condorda co PDO en número e persoa
● En xeral, prodúcese o redobro (acompáñao o
pronome átono, co cal concorda en número e persoa)
A ti interésache a política?
Linlles o conto aos rapaces.
CI. IDENTIFICACIÓN

26. O CI léxico está SEMPRE desempeñado por unha
FRASE PREPOSICIONAL (prep. a). O TERMO pode
ser:
O CI nunca vai introducido
pola preposición “para”.
Introduce un CC
que en moitos casos coincide
semanticamente co CI.
Frase substantiva / nominal:
Xosé regaloulle un anel a súa nai.
A ela non lle regalei nada.
Cláusula
Merquei flores para a avoa (CC).
CI. TIPO DE UNIDADE
Déillo a quen me mandaron.

27. O CI pronominal está desempeñado por un pronome
átono de Dat. (me, che, lle, nos, vos, lles).
Xosé tróuxoche uns zocos novos.
Non che me interesa nas ese tema.
Asegúrolles que non foi así
CI. TIPO DE UNIDADE
A contracción de lles co átono de Ac.
da P3 é llelo(s) e llela(s).
Llo(s) e lla(s) é a contracción só
de lle + o(s), a(s).
Aos avós aínda non llelo dixen.
Á avoa aínda non llo dixen.

28. O Dativo de solidariedade tenta incluír o(s)
oínte(s) na mensaxe. A súa función é implicalo para
que se solidarice co expresado.
Só se empregan pronomes dativos da P2 / P5 (ou
formas de cortesía)
Fixóchelle un bo regalo!
Cómecheme moi ben!
A conferencia resultouvos ben interesante.
DATIVO DE SOLIDARIEDADE

29. ● Refire o axente da acción.
● Só nas cláusulas con PDO en voz pasiva.
● Sempre está desempeñado por unha frase
preposicional (ENL.: por)
● Se transformamos a clásula en voz activa, pasa a
desempeñar a función de SUX.
O relato foi lido pola propia autora.
Sempre fai referencia ao
axente, de aí que non se
poida confundir con
outros complementos
introducidos pola
preposición por.
COMPLEMENTO AXENTE (C. AX.)

30. ● Só cos verbos copulativos (ser, estar, parecer,
semellar).
● Concorda en xénero e número co SUX.
● Tipos de unidades que poden desempeñar esta
función: fr. adx., adv., nominal, subst, prep. ou unha
cláusula.
Antón está contento
Elisa semella moi cansa.
Xulia é de Vigo / viguesa.
ATRIBUTO (ATR.)

31. ● Función sintáctica semellante ao ATR mais, fronte a
este, emprégase con verbos predicativos.
PREDICATIVO (PTVO.)
● Pode incidir sobre:
● o SUX (As augas baixan revoltas; As meniñas
xogaban tranquilas en Bonaval;)
● o CD (Ten os rapazos manchados – Os zapatos
tenos manchados)

32. ● Concorda en xénero e número co SUX ou CD
Ten a chaqueta manchada / o xersei manchado
(PTVO. DE CD)
Elas / Eles chegaron cansas / cansos (PTVO. DE SUX.)
Eu víaos moi entretidos / víao moi entretido cos seus
PTVO. IDENTIFICACIÓN
xoguetes (PTVO. DE CD)

33. ● Fr. adx. / subst. / adv (modo).
● Fr. prep. con “de, por, como” co significado de “en
calidade de”.
● Cláusula de participio / xerundio.
Asistiu á inauguración como representante do Reitor.
Levaban as cantimploras baleiras
Tiña todas as portas pechadas con chave.
Xerardo ordenaba os botes alegremente
Atópome moi ben.
PTVO. TIPO DE UNIDADE

34. ● Son optativos.
● Indican as circunstancias de tempo, lugar, modo... da
acción ou proceso.
● Nalgúns casos, poden vir esixidos polo PDO
(complementos adverbiais) e adoitan facer referencia ao
lugar ou ao modo
Comporáronse adecuadamente
Achegouse á ventá para contemplar as vistas.
COMPLEMENTO CIRCUNSTANCIAL (CC)

35. Fr. prep. / adv. / nom.
Cláusula
Teño aquí unhas entradas para quen
as queira.
Vén da casa.
Estivo a xogar ao dominó toda a tarde.
Puxo o cadro onde tiña aquel tapiz
Chegando a Lugo, díxome que non
quería seguir.
CC. TIPOS DE UNIDADE

36. ● Vén determinado polo verbo e non se pode
pronominalizar.
● Sempre é unha frase preposicional e o TERMO
pode ser calquera tipo de unidade
● En xeral, as preposicións que se empregan son as
máis baleiras de contido.
Falamos de se era posible realizar este proxecto.
Recorría a ela sempre que tiña problemas.
Canto máis pensaba no tema, máis se obsesionaba.
SUPLEMENTO (SUPL.) /
COMPLEMENTO DE
RÉXIME (C.RÉX.)

37. ● Lembra: a preposición mantense
sempre, independentemente de que
tipo de unidade desempeñe a
función de TERMO na fr.
Preposicional.
Aínda non os avisara do acontecido / do
que acontecera.
Dedicábase a investigar os hórreos /
ao estudo da botánica.
SUPLEMENTO (SUPL.)

38. ● Nalgúns casos, o verbo pronominal rexe SUPL. e a
forma pronominal non:
Ríanse das súas parvadas / con ela vs.Riron toda a tarde.
Lembrábanse del a miúdo vs. Lembraban as súas historias.
Esquecéronse de ti vs. Esquecéronte ~ Esqueceron o rapaz.
● Casos de verbos con rexencia: pasar de,
lembrarse de, decartarse de, dedicarse a, bater con,
avisar de, obrigar a, encargarse de, dubidar de-en,
decidirse por, coidar de, contar con, esquecerse de...
SUPLEMENTO (SUPL.)