حاسب 1 كتاب المعلم المرحلة الثانوية مقررات 1435-1436

1. á©LGôªdGh∞«dCÉàdÉHΩÉb
ø«°ü°üîàªdGøe≥jôa
`g1436``1435
Ω2015 ``2014
á«ÑjôŒá©ÑW
OɪàYG º`«`∏©àdGh á`«`Hô`à`dG IQGRh äQô`b
É¡`à`≤`Ø`f ≈∏Y ¬©ÑWh º∏©ª∏d ÜÉàµdG Gòg
…ƒ``fÉ``ã`dG º`«`∏©à`dG
(äGQô```≤`ª`dG ΩÉ``¶`f)
∑ôà°ûªdG è`eÉ`fôÑdG
1
‫ﻟﻤﻘﺮﺭ‬ ‫ﺍﻟﻤﻌﻠﻢ‬ ‫ﺩﻟﻴﻞ‬

2. ‫ال�سعودية‬‫العربية‬‫المملكة‬‫ـ‬‫والتعليم‬‫التربية‬‫لوزارة‬‫محفوظة‬‫والن�شر‬‫الطبع‬‫حقوق‬
‫موقع‬‫والتعليم‬‫التربية‬‫وزارة‬
www.moe.gov.sa
‫موقع‬‫للمناهج‬‫العامة‬‫إدارة‬‫ل‬‫ا‬
http//:curriculum.gov.sa
‫بريد‬‫للمناهج‬‫العامـة‬‫إدارة‬‫ل‬‫ا‬
info@curriculum.gov.sa
‫للمناهج‬ ‫العامة‬ ‫باإلدارة‬ ‫احلاسب‬ ‫لقسم‬ ‫اإللكتروني‬ ‫البريد‬
cc@moe.gov.sa
1435/8616 : ‫إيداع‬‫ل‬‫ا‬ ‫رقم‬
978-603-508-067-5 : ‫ردمك‬
‫الن�شر‬ ‫أثناء‬� ‫الوطنية‬ ‫فهد‬ ‫امللك‬ ‫مكتبة‬ ‫فهر�سة‬
‫ـم‬‫ي‬‫والتعل‬ ‫ـة‬‫ي‬‫ـرب‬‫ت‬‫ال‬ ‫وزارة‬
‫نظام‬ - ‫الثانوي‬ ‫(التعليم‬ : ‫املعلومات‬ ‫وتقنية‬ ‫احلا�سب‬ ‫ملقرر‬ ‫املعلم‬ ‫دليل‬
‫5341هـ‬ ،‫الريا�ض‬ ‫ـ‬‫ـ‬ ‫والتعليم‬ ‫الرتبية‬ ‫وزارة‬ / .1 ‫ـ‬‫ـ‬ )‫املقررات‬
‫�سم‬ 29٫7 * 21 ‫�ص؛‬ 258
978-603-508-067-5 : ‫ردمك‬
‫ال�سعودية‬ ‫مناهج‬ - ‫الثانوي‬ ‫التعليم‬ -2 ‫درا�سية‬ ‫كتب‬ - ‫احلوا�سيب‬ - 1
‫العنوان‬ .‫أ‬� ‫أدلة‬‫ل‬‫ا‬ - 3
1435 / 8616 004،0712 ‫ديوي‬
‫5341هـ‬ ‫والتعليم‬ ‫الرتبية‬ ‫وزارة‬

4. 9 .. :
١١ .. ‫ﺍﳊﺼﺺ‬ ‫ﺗﻮﺯﻳﻊ‬ ‫ﻣﻠﺨﺺ‬ : ‫ﹰ‬‫ﺃﻭﻻ‬
١٢‫ﺹ‬ .. (‫ﺍﻟـﻨـﻈﺮﻱ‬ ‫)ﺍﳉﺰﺀ‬ ‫ﻟﻠﻮﺣﺪﺓ‬ ‫ﺍﻟﺘﺨﻄﻴﻂ‬ ‫ﻣﺮﺷﺪ‬ : ‫ﺎ‬‫ﹰ‬‫ﻴ‬‫ﺛﺎﻧ‬
١٣‫ﺹ‬ .. (‫ﺍﻟﻌﻤﻠﻲ‬ ‫)ﺍﳉﺰﺀ‬ ‫ﻟﻠﻮﺣﺪﺓ‬ ‫ﺍﻟﺘﺨﻄﻴﻂ‬ ‫ﻣﺮﺷﺪ‬ : ‫ﺎ‬‫ﹰ‬‫ﺜ‬‫ﺛﺎﻟ‬
٣٣ ‫ﺹ‬ .. (‫)ﻟﻴﻨﻜﺲ‬ ‫ﻧﻈﺎﻡ‬ ‫ﺗﺜﺒﻴﺖ‬ : ‫ﺍﻷﻭﻝ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
٣٤ ‫ﺹ‬ .. (GNOME) ‫ﺍﻟﺮﺳﻮﻣﻴﺔ‬ ‫ﺍﻟﻮﺍﺟﻬﺔ‬ ‫ﻋﻠﻰ‬ ‫ﺍﻟﺘﻌﺮﻑ‬ : ‫ﺍﻟﺜﺎﻧﻲ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
٣٥ ‫ﺹ‬ .. (‫)ﻟﻴﻨﻜﺲ‬ ‫ﻧﻈﺎﻡ‬ ‫ﻓﻲ‬ ‫ﺍﳌﻜﺘﺐ‬ ‫ﺗﻄﺒﻴﻘﺎﺕ‬ : ‫ﺍﻟﺜﺎﻟﺚ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
٣٦ ‫ﺹ‬ .. (‫)ﻭﻳﻨﺪﻭﺯ‬ ‫ﺗﺸﻐﻴﻞ‬ ‫ﻧﻈﺎﻡ‬ ‫ﻋﻠﻰ‬ ‫ﺍﳊﺮﺓ‬ ‫ﺍﳌﺼﺎﺩﺭ‬ ‫ﺗﻄﺒﻴﻘﺎﺕ‬ : ‫ﺍﻟﺮﺍﺑﻊ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
٦ ‫ﺹ‬ .. ‫ﺍﳌــﻘﺪﻣــﺔ‬ ١ ‫ـ‬ ١
٧ ‫ﺹ‬ .. ‫ﺍﻟﺘﻌﻠﻴﻤﻴﺔ‬ ‫ﻭﺍﻟﻮﺣﺪﺍﺕ‬ ‫ﺍﻟﻌﺎﻣﺔ‬ ‫ﺍﻷﻫﺪﺍﻑ‬ ٢ ‫ـ‬ ١
٧ ‫ﺹ‬ .. ‫ﺍﳊﺼﺺ‬ ‫ﻋﻠﻰ‬ ‫ﺍﻟﺘﻌﻠﻴﻤﻴﺔ‬ ‫ﺍﻟﻮﺣﺪﺍﺕ‬ ‫ﺗﻮﺯﻳﻊ‬ ٣ ‫ـ‬ ١
٧٥ .. ‫ﺍﳊﺼﺺ‬ ‫ﺗﻮﺯﻳﻊ‬ ‫ﻣﻠﺨﺺ‬ : ‫ﹰ‬‫ﺃﻭﻻ‬
٧٦ .. (‫ﺍﻟـﻨـﻈﺮﻱ‬ ‫)ﺍﳉﺰﺀ‬ ‫ﻟﻠﻮﺣﺪﺓ‬ ‫ﺍﻟﺘﺨﻄﻴﻂ‬ ‫ﻣﺮﺷﺪ‬ : ‫ﺎ‬‫ﹰ‬‫ﻴ‬‫ﺛﺎﻧ‬
٧٧ .. (‫ﺍﻟﻌﻤﻠﻲ‬ ‫)ﺍﳉﺰﺀ‬ ‫ﻟﻠﻮﺣﺪﺓ‬ ‫ﺍﻟﺘﺨﻄﻴﻂ‬ ‫ﻣﺮﺷﺪ‬ : ‫ﺎ‬‫ﹰ‬‫ﺜ‬‫ﺛﺎﻟ‬
٩٨ ‫ﺹ‬ .. (Instant WordPRess) ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﺞ‬ ‫ﺗﺮﻛﻴﺐ‬ : ‫ﺍﻷﻭﻝ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
٩٩ ‫ﺹ‬ .. ‫ﺍﳌﺪﻭﻧﺔ‬ ‫ﻓﻲ‬ ‫ﺍﻟﺘﺤﻜﻢ‬ : ‫ﺍﻟﺜﺎﻧﻲ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
١٠٠ ‫ﺹ‬ .. (‫ﺍﻟﺼﻔﺤﺎﺕ‬ ‫)ﺇﺿﺎﻓﺔ‬ ‫ﺍﳌﺪﻭﻧﺔ‬ ‫ﲢﺮﻳﺮ‬ : ‫ﺍﻟﺜﺎﻟﺚ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
١٠١ ‫ﺹ‬ .. (‫ﺍﻟﺘﺼﻨﻴﻔﺎﺕ‬ ‫)ﺇﺿﺎﻓﺔ‬ ‫ﺍﳌﺪﻭﻧﺔ‬ ‫ﲢﺮﻳﺮ‬ : ‫ﺍﻟﺮﺍﺑﻊ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
١٠٢ ‫ﺹ‬ .. (‫ﺍﻟﺮﻭﺍﺑﻂ‬ ‫ﻭﺇﺿﺎﻓﺔ‬ ‫ﺍﳌﻠﻔﺎﺕ‬ ‫)ﺭﻓﻊ‬ ‫ﺍﳌﺪﻭﻧﺔ‬ ‫ﲢﺮﻳﺮ‬ : ‫ﺍﳋﺎﻣﺲ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
١٠٣ ‫ﺹ‬ .. (‫ﺍﻟﻮﺳﻮﻡ‬ ‫ـ‬ ‫ﺍﳉﺎﻧﺒﻴﺔ‬ ‫)ﺍﻟﻘﻮﺍﺋﻢ‬ ‫ﺇﺿﺎﻓﺔ‬ : ‫ﺍﻟﺴﺎﺩﺱ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
١٠٤ ‫ﺹ‬ .. ‫ﺍﻻﺟﺘﻤﺎﻋﻴﺔ‬ ‫ﺍﻟﺘﻮﺍﺻﻞ‬ ‫ﻭﻣﻮﺍﻗﻊ‬ ‫ﺍﻟﻘﻮﺍﻟﺐ‬ ‫ﺇﺿﺎﻓﺔ‬ : ‫ﺍﻟﺴﺎﺑﻊ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
١٠٥ ‫ﺹ‬ .. ‫ﺍﻷﻋﻀﺎﺀ‬ ‫ﺇﺩﺍﺭﺓ‬ : ‫ﺍﻟﺜﺎﻣﻦ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
73 .. :
37 .. :
٣٨ .. ‫ﺍﳊﺼﺺ‬ ‫ﺗﻮﺯﻳﻊ‬ ‫ﻣﻠﺨﺺ‬ : ‫ﹰ‬‫ﺃﻭﻻ‬
٣٩‫ﺹ‬ .. (‫ﺍﻟـﻨـﻈﺮﻱ‬ ‫)ﺍﳉﺰﺀ‬ ‫ﻟﻠﻮﺣﺪﺓ‬ ‫ﺍﻟﺘﺨﻄﻴﻂ‬ ‫ﻣﺮﺷﺪ‬ : ‫ﺎ‬‫ﹰ‬‫ﻴ‬‫ﺛﺎﻧ‬
٤٠‫ﺹ‬ .. (‫ﺍﻟﻌﻤﻠﻲ‬ ‫)ﺍﳉﺰﺀ‬ ‫ﻟﻠﻮﺣﺪﺓ‬ ‫ﺍﻟﺘﺨﻄﻴﻂ‬ ‫ﻣﺮﺷﺪ‬ : ‫ﺎ‬‫ﹰ‬‫ﺜ‬‫ﺛﺎﻟ‬
٦٠ ‫ﺹ‬ .. ‫ﻟﻠﻤﺸﺮﻭﻉ‬ ‫ﺍﻟﺘﺨﻄﻴﻂ‬ : ‫ﺍﻷﻭﻝ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
٦١ ‫ﺹ‬ .. (‫ﺍﳌﺸﺮﻭﻉ‬ ‫ﻭﺍﺟﻬﺔ‬ ‫()ﺗﺼﻤﻴﻢ‬GIMP) ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﺞ‬ : ‫ﺍﻟﺜﺎﻧﻲ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
٦٢ ‫ﺹ‬ .. (‫ﺍﻟﺼﻮﺭ‬ ‫ﻋﻠﻰ‬ ‫ﻣﺮﺋﻴﺔ‬ ‫ﻣﺆﺛﺮﺍﺕ‬ ‫)ﺇﺿﺎﻓﺔ‬ (GIMP) ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﺞ‬ : ‫ﺍﻟﺜﺎﻟﺚ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
٦٣ ‫ﺹ‬ .. (‫ﺍﻟﺼﻮﺭ‬ ‫)ﺩﻣﺞ‬ (GIMP) ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﺞ‬ : ‫ﺍﻟﺮﺍﺑﻊ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
٦٤ ‫ﺹ‬ .. (‫ﻭﲢﺮﻳﺮﻩ‬ ‫ﺻﻮﺗﻲ‬ ‫ﻣﻠﻒ‬ ‫)ﺇﺿﺎﻓﺔ‬ (Audacity) ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﺞ‬ : ‫ﺍﳋﺎﻣﺲ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
٦٥ ‫ﺹ‬ .. (‫ﺍﻷﺻﻮﺍﺕ‬ ‫ﻭﺩﻣﺞ‬ ‫)ﺗﺴﺠﻴﻞ‬ (Audacity) ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﺞ‬ : ‫ﺍﻟﺴﺎﺩﺱ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
٦٦ ‫ﺹ‬ .. (Movie Maker) ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﺞ‬ ‫ﻋﻠﻰ‬ ‫ﺍﻟﻌﻤﻞ‬ ‫ﺑﺪﺀ‬ : ‫ﺍﻟﺴﺎﺑﻊ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
٦٧ ‫ﺹ‬ .. (‫ﻭﺍﻟﻨﺺ‬ ‫ﺍﻟﺼﻮﺭ‬ ‫)ﺇﺩﺭﺍﺝ‬ (Movie Maker) ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﺞ‬ : ‫ﺍﻟﺜﺎﻣﻦ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
٦٨ ‫ﺹ‬ .. (‫ﺍﻟﺼﻮﺭ‬ ‫ﻋﻠﻰ‬ ‫ﺍﳌﺆﺛﺮﺍﺕ‬ ‫)ﺇﺿﺎﻓﺔ‬ (Movie Maker) ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﺞ‬ : ‫ﺍﻟﺘﺎﺳﻊ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
٦٩ ‫ﺹ‬ .. (‫ﺍﳌﺮﺋﻴﺔ‬ ‫ﺍﳌﻘﺎﻃﻊ‬ ‫ﻣﻊ‬ ‫)ﺍﻟﺘﻌﺎﻣﻞ‬ (Movie Maker) ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﺞ‬ : ‫ﺍﻟﻌﺎﺷﺮ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
٧٠ ‫ﺹ‬ .. (‫ﺍﻟﺼﻮﺕ‬ ‫ﻣﻊ‬ ‫)ﺍﻟﺘﻌﺎﻣﻞ‬ (Movie Maker) ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﺞ‬ : ‫ﻋﺸﺮ‬ ‫ﺍﳊﺎﺩﻱ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
٧١ ‫ﺹ‬ .. (‫ﺍﳌﺸﺮﻭﻉ‬ ‫ﻭﻧﺸﺮ‬ ‫)ﺗﻘﻴﻴﻢ‬ (Movie Maker) ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﺞ‬ : ‫ﻋﺸﺮ‬ ‫ﺍﻟﺜﺎﻧﻲ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬

5. 107 .. :
١٠٩ .. ‫ﺍﳊﺼﺺ‬ ‫ﺗﻮﺯﻳﻊ‬ ‫ﻣﻠﺨﺺ‬ : ‫ﹰ‬‫ﺃﻭﻻ‬
١١٠ .. (‫ﺍﻟـﻨـﻈﺮﻱ‬ ‫)ﺍﳉﺰﺀ‬ ‫ﻟﻠﻮﺣﺪﺓ‬ ‫ﺍﻟﺘﺨﻄﻴﻂ‬ ‫ﻣﺮﺷﺪ‬ : ‫ﺎ‬‫ﹰ‬‫ﻴ‬‫ﺛﺎﻧ‬
١١١ .. (‫ﺍﻟﻌﻤﻠﻲ‬ ‫)ﺍﳉﺰﺀ‬ ‫ﻟﻠﻮﺣﺪﺓ‬ ‫ﺍﻟﺘﺨﻄﻴﻂ‬ ‫ﻣﺮﺷﺪ‬ : ‫ﺎ‬‫ﹰ‬‫ﺜ‬‫ﺛﺎﻟ‬
١٣٢ ‫ﺹ‬ .. (Python Turtle) ‫ﻟﻐﺔ‬ ‫ﻣﻊ‬ ‫ﺍﻟﺒﺮﻣﺠﺔ‬ : ‫ﺍﻷﻭﻝ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
١٣٣ ‫ﺹ‬ .. ‫ﺍﻟﺴﻠﺤﻔﺎﺓ‬ ‫ﻓﻲ‬ ‫ﺍﻟﺘﺤﻜﻢ‬ ‫ﺃﻭﺍﻣﺮ‬ : ‫ﺍﻟﺜﺎﻧﻲ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
١٣٤ ‫ﺹ‬ .. ‫ﻭﺍﻟﺘﻜـﺮﺍﺭ‬ ‫ﺍﳋﻂ‬ ‫ﺳﻤﺎﻛﺔ‬ : ‫ﺍﻟﺜﺎﻟﺚ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
135 .. :
١٣٦ .. ‫ﺍﳊﺼﺺ‬ ‫ﺗﻮﺯﻳﻊ‬ ‫ﻣﻠﺨﺺ‬ : ‫ﹰ‬‫ﺃﻭﻻ‬
١٣٧ ‫ﺹ‬ .. (‫ﺍﻟـﻨـﻈﺮﻱ‬ ‫)ﺍﳉﺰﺀ‬ ‫ﻟﻠﻮﺣﺪﺓ‬ ‫ﺍﻟﺘﺨﻄﻴﻂ‬ ‫ﻣﺮﺷﺪ‬ : ‫ﺎ‬‫ﹰ‬‫ﻴ‬‫ﺛﺎﻧ‬
١٥٦ .. ‫ﺍﳊﺼﺺ‬ ‫ﺗﻮﺯﻳﻊ‬ ‫ﻣﻠﺨﺺ‬ : ‫ﹰ‬‫ﺃﻭﻻ‬
١٥٧ .. (‫ﺍﻟـﻨـﻈﺮﻱ‬ ‫)ﺍﳉﺰﺀ‬ ‫ﻟﻠﻮﺣﺪﺓ‬ ‫ﺍﻟﺘﺨﻄﻴﻂ‬ ‫ﻣﺮﺷﺪ‬ : ‫ﺎ‬‫ﹰ‬‫ﻴ‬‫ﺛﺎﻧ‬
155 .. :
189 ..( ) :
١٩١ .. ‫ﺍﳊﺼﺺ‬ ‫ﺗﻮﺯﻳﻊ‬ ‫ﻣﻠﺨﺺ‬ : ‫ﹰ‬‫ﺃﻭﻻ‬
١٩٢ .. (‫ﺍﻟـﻨـﻈﺮﻱ‬ ‫)ﺍﳉﺰﺀ‬ ‫ﻟﻠﻮﺣﺪﺓ‬ ‫ﺍﻟﺘﺨﻄﻴﻂ‬ ‫ﻣﺮﺷﺪ‬ : ‫ﺎ‬‫ﹰ‬‫ﻴ‬‫ﺛﺎﻧ‬
١٩٥ .. (‫ﺍﻟﻌﻤﻠﻲ‬ ‫)ﺍﳉﺰﺀ‬ ‫ﻟﻠﻮﺣﺪﺓ‬ ‫ﺍﻟﺘﺨﻄﻴﻂ‬ ‫ﻣﺮﺷﺪ‬ : ‫ﺎ‬‫ﹰ‬‫ﺜ‬‫ﺛﺎﻟ‬
٢٣٨ ‫ﺹ‬ .. ‫ﺍﻟﻌﻤﻞ‬ ‫ﺑﻴﺌﺔ‬ ‫ﻋﻠﻰ‬ ‫ﺍﻟﺘﻌﺮﻑ‬ : ‫ﺍﻷﻭﻝ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
: (‫ﻭﻣﺴﺎﺣﺎﺕ‬ ‫)ﺣﺴﺎﺑﺎﺕ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﺞ‬ ‫ﻣﺸﺮﻭﻉ‬ : ‫ﺍﻟﺜﺎﻧﻲ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
٢٣٩ ‫ﺹ‬ .. ‫ﺍﻟﺜﺎﻧﻲ‬ ‫ﻭﺍﻟﻨﻤﻮﺫﺝ‬ ‫ﺍﳌﻘﺪﻣﺔ‬ ‫ﳕﻮﺫﺝ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢ‬
: (‫ﻭﻣﺴﺎﺣﺎﺕ‬ ‫)ﺣﺴﺎﺑﺎﺕ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﺞ‬ ‫ﻣﺸﺮﻭﻉ‬ : ‫ﺍﻟﺜﺎﻟﺚ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
٢٤١ ‫ﺹ‬ .. ‫ﺍﻟﺜﺎﻟﺚ‬ ‫ﺍﻟﻨﻤﻮﺫﺝ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢ‬
: (‫ﻭﻣﺴﺎﺣﺎﺕ‬ ‫)ﺣﺴﺎﺑﺎﺕ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﺞ‬ ‫ﻣﺸﺮﻭﻉ‬ : ‫ﺍﻟﺮﺍﺑﻊ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
٢٤٣ ‫ﺹ‬ .. (‫)ﺣﺴﺎﺑﺎﺕ‬ ‫ﻟﻨﻤﻮﺫﺝ‬ ‫ﺍﻟﺒﺮﻣﺠﻴﺔ‬ ‫ﺍﻷﻭﺍﻣﺮ‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﺔ‬
‫ﺍﻷﻭﺍﻣﺮ‬ ‫:ﻛﺘﺎﺑﺔ‬ (‫ﻭﻣﺴﺎﺣﺎﺕ‬ ‫)ﺣﺴﺎﺑﺎﺕ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﺞ‬ ‫ﻣﺸﺮﻭﻉ‬ : ‫ﺍﳋﺎﻣﺲ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
٢٤٥ ‫ﺹ‬ .. ‫ﺍﳌﺸﺮﻭﻉ‬ ‫ﻭﺍﺳﺘﻜﻤﺎﻝ‬ ‫)ﻣﺴﺎﺣﺎﺕ‬ ‫ﻟﻨﻤﻮﺫﺝ‬ ‫ﺍﻟﺒﺮﻣﺠﻴﺔ‬
٢٤٦ ‫ﺹ‬ .. ‫ﺍﳊﺮﺍﺭﺓ‬ ‫ﺩﺭﺟﺔ‬ ‫ﲢﻮﻳﻞ‬ ‫ﺗﻄﺒﻴﻖ‬ : ‫ﺍﻟﺴﺎﺩﺱ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
٢٤٨ ‫ﺹ‬ .. ‫ﺍﻟﺰﻛﺎﺓ‬ ‫ﺣﺴﺎﺏ‬ ‫ﺗﻄﺒﻴﻖ‬ : ‫ﺍﻟﺴﺎﺑﻊ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
٢٥٠ ‫ﺹ‬ .. ‫ﻃﺎﻟﺐ‬ ‫ﻭﺗﻘﺪﻳﺮ‬ ‫ﺩﺭﺟﺎﺕ‬ ‫ﺣﺴﺎﺏ‬ ‫ﺗﻄﺒﻴﻖ‬ : ‫ﺍﻟﺜﺎﻣﻦ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬
٢٥٢ ‫ﺹ‬ .. ‫ﺍﳊﺎﺳﺐ‬ ‫ﺃﺟﻬﺰﺓ‬ ‫ﺗﻄﺒﻴﻖ‬ : ‫ﺍﻟﺘﺎﺳﻊ‬ ‫ﺍﻟﺘﺪﺭﻳﺐ‬

6. …òdG ôeC’G »Ø«µdGh »ªµdG ƒªædG »a Iôªà°ùe É¡eÉéMCGh É¡YGƒfCGh É¡dɵ°TCG ™«ªéH á«æ≤àdG äGQƒ£Jh äÉeƒ∏©ªdG IQƒK ¿EG
∞«XƒJ »a πãeC’G iƒà°ùªdG ≥«≤ëJh ÉgQƒ°U »à°T »a ᫪dÉ©dG á°ùaÉæªdG »a ∫ƒNó∏d Qƒ£àdG Gòg áÑcGƒeh IôjÉ°ùªd ÉfƒYój
Qƒ£àJä’ÉéªdG∞∏àîe»aÉ¡∏FÉ°ShháãjóëdGá«æ≤àdG¿CGΩƒ«dGΩƒ∏©ªdGøeh.»aô©ªdGh»JÉeƒ∏©ªdG™ªàéªdGáYÉæ°üdá«æ≤àdG
»æ≤àdGh »ª∏©dG Qƒ£àdG ∂dP áÑcGƒe πLCG øe á«Yƒf ôjƒ£J á«é«JGôà°SG º«∏©àdGh á«HôàdG IQGRh OÉb Ée ´QÉ°ùàeh πgòe πµ°ûH
.á«æ≤àdGhÖ°SÉëdGègÉæeôjƒ£J∫Éée»aɪ«°S’ä’ÉéªdG≈à°T»aOô£ªdG
ÉJòNCG ób πÑ≤à°ùª∏d ɪ¡aGô°ûà°SÉH ᫪«∏©àdG äÉeóî∏d ôjƒ£J ácô°Th º«∏©àdGh á«HôàdG IQGRh ¿EÉa ≥∏£æªdG Gòg øeh
ɪ¡eƒ∏Yhá«æ≤àdGhÖ°SÉëdG∫Éée»aɪ«°S’…ƒHôàdG¿Gó«ªdG»aÉ¡YGƒfCGhÉgQƒ°U≈à°ûHá«æ≤àdGø«WƒJ»aIQOÉѪdGΩÉeõH
ÜÉ©«à°SG øe A¢ûædG ø«µªJ ᫪gC’h ,É¡°ùjQóJh IOɪdG IAÉØc øe ™aô∏d É¡H òNC’G »¨Ñæj »àdG áãjóëdG ᫪dÉ©dG äGójóéàdGh
¥ôWh ¬eƒ∏Yh Ö°SÉëdG ∫Éée »a π°UÉëdG »ªdÉ©dG Qƒ£àdG áÑcGƒªdh áeó≤àªdG á«æ≤àdG á«∏ª©dG äGQÉ¡ªdGh ᫪∏©dG ≥FÉ≤ëdG
.É¡JÉ≤«Ñ£JhäÉeƒ∏©ªdGá«æ≤J»aQƒ£Jøe∂dPÖMÉ°üjÉeh¬°ùjQóJ
™e ≥°ùàjh ΩAÓàj ɪH ájƒfÉãdG á∏MôªdÉH Ö°SÉëdG ègÉæe ôjƒ£J ≈∏Y ø««æ≤àdGh ø«jƒHôàdG AGôÑîdG øe ≥jôa ΩÉb óbh
º«ª°üJ ∫Éée »a ájƒHôàdG äÉ¡LƒàdG çóMCG á«YGôe ¬eƒ∏Yh Ö°SÉëdG ∫Éée »a á«æ≤àdG äGóéà°ùªdGh ᫪dÉ©dG äÉ¡LƒàdG
:á«JB’G±GógC’G≥«≤ëàdè¡æªdGAÉæHhOGóYEGh
.ájƒfÉãdGá∏MôªdGÖ≤YIô°TÉÑeπª©dG¥ƒ°S∫ƒNOπ¡°ùJ»àdGá«∏ª©dGäGQó≤dGhäGQÉ¡ªdÉHÖdÉ£dGπ«gCÉJ 1
ÖdÉW øµªj ɪH É«ªdÉY IóFÉ°ùdG äÉ«éeôÑdGh º¶æ∏dh á°ü°üîàªdG Ö°SÉëdG á°Sóægh Ωƒ∏©d á«aô©ªdG ÖfGƒédG AÉæH 2
.ìÉéæHá«©eÉédG¬à°SGQO∫ɪµà°SGh»ª∏©dGΩó≤àdGáÑcGƒeøeájƒfÉãdG
᫪∏©dG ä’Ééª∏d º«∏©àdGh ™jQÉ°ûªdG AÉæHh »JGòdG º∏©àdG »a äÉeƒ∏©ªdGh Ö°SÉëdG á«æ≤J ∞«Xƒàd äGQÉ¡e ÜÉ°ùàcG 3
.ájƒfÉãdGá∏MôªdÉHá«fÉ°ùfE’Gh
.᫪dÉYá«°SÉ«bäGOÉ¡°T≈∏Y∫ƒ°üë∏d¬JGQóbAÉæHÖdÉ£∏dí«àjɪH»aɵdGÖjQóàdGh±QÉ©ªdG≈∏Y∫ƒ°üëdG 4
™ªàéªdÉH ᫪æàdG ≥«≤ëJ »a ácQÉ°ûªdGh »YɪàL’G π°UGƒà∏d äÉeƒ∏©ªdG á«æ≤J ΩGóîà°SG äGQóbh äGQÉ¡e õjõ©J 5
.…Oƒ©°ùdG
áÑ°ù൪dG á«LÉàfEG IGOCÉc Ö°SÉëdG ΩGóîà°SG äGQóbh á«cƒ∏°ùdGh á«∏ª©dG äGQÉ¡ªdGh ᫪∏©dG ±QÉ©ªdG ôjƒ£Jh õjõ©J 6
.ájƒfÉãdGπÑb᫪«∏©àdGπMGôªdG»a
™jQÉ°ûªdG QɵàHG ∫ÓN øe Ö°SÉëdG πª©e »a ÜÓ£dG ácQÉ°ûe π«©ØJ áª∏©ªdGh º∏©ªdG ≈∏Y »¨Ñæj ¬fEG ∫ƒ≤dG á∏aÉf øeh
á«æ≤àdGäÉYhô°ûªdGhá«∏ª©dGäÉÑjQóà∏d kɪ°ùbIQƒ£ªdGÖ°SÉëdGègÉæe…ƒëJh,º∏©àdGhº«∏©àdGäÉ«∏ªY»aÉ¡Ø«XƒJhá«æ≤àdG
IOhóëeπ¶JäÉYhô°ûªdGhäÉÑjQóàdG√ògh,IójóYä’Éée»aáØ∏àîªdG¬JÉ≤«Ñ£JhÖ°SÉëdGäÉ«éeôH¢†©HΩGóîà°SG≈∏Y
øe ójõªdG ÜÉ°ùàcG ¬°ùØæH ∫hÉëj ¿CGh ,É¡H »Øàµj ’ ¿CÉH ÖdÉ£dG ¬«LƒàH º∏©ªdG »NCG ∂ë°üæf Gòdh , É¡YƒæJh ÉgOóY »a
á«æ≤àdG √òg ≈∏Y ÖjQóà∏d ¬WÉ°ûf øe kÉàbh ¢ü°üîj ¿CÉH ∂dPh , Ö°SÉëdG RÉ¡L ™e πeÉ©àdG »a á«æ≤àdG äGQó≤dGh äGQÉ¡ªdG
äGQô≤ª∏d ᫪«∏©J á∏«°Sƒc ÉgQƒ°U ≈à°ûH á«æ≤àdG ™jƒ£J É°†jCG ∫hÉëj ¿CGh ,»aô©ªdGh »JÉeƒ∏©ªdG ô°ü©dG ìÉàØe Ωƒ«dG ó©oJ ≈àdG
.iôNC’Gá«°SGQódG
:á`eó`≤`e1 `1
,,ô«Nπµd≥aƒªdG≈dÉ©JˆGh

7. :᫪«∏©àdGäGóMƒdGháeÉ©dG±GógC’G2`1
»∏ª©dG …ô¶ædG ¢ü°ü◊G OóY ᫪«∏©àdG IóMƒdG
4 2 ¢ü°üM 6 ¢ùµæ«d ᪶fCGh Iô◊G QOÉ°üŸG
12 2 á°üM 14 IOó©àŸG §FÉ°SƒdG
8 4 á°üM 16 á«YɪàL’G äɵѰûdGh ™bGƒŸG IQGOEGh º«ª°üJ
4 2 ¢ü°üM 6 äƒHhôdGh »ªbôdG ºµëàdG äÉ«æ≤J
0 2 á°üM 2 á›ÈdG ‘ áeó≤e
0 4 ¢ü°üM 4 πFÉ°ùŸG πM áZÉ«°U
14 2 á°üM 16 ƒjóà°S ∂°ù«H ∫ƒé«ØH á›ÈdG
42 18 60 ¢ü°ü◊G ´ƒª›
᫪«∏©àdG IóMƒdG ΩÉ©dG ±ó¡dG
.IOó©àŸG §FÉ°SƒdG
äɵѰûdGh ™bGƒŸG IQGOEGh º«ª°üJ
.á«YɪàL’G
¥ƒ°S ∫ƒNO π¡°ùJ »àdG á«∏ª©dG äGQó≤dGh äGQÉ¡ŸÉH ÖdÉ£dG π«gCÉJ
.ájƒfÉãdG á∏MôŸG Ö≤Y Iô°TÉÑe πª©dG
Ωó≤àŸG π°üëj ¿CG ÖdɨdG ‘ Ö∏£àj πª©dG ¥ƒ°S ¿CG á¶MÓe ™e)
.(Ióªà©e äÉeƒ∏HO hCG á«ÑjQóJ äGQhO äGOÉ¡°T ≈∏Y πª©∏d
.¢ùµæ«d ᪶fCGh áMƒàØŸG QOÉ°üŸG
.äƒHhôdGh »ªbôdG ºµëàdG äÉ«æ≤J
.ƒjóà°S ∂°ù«H ∫ƒé«ØH á›ÈdG
º¶æ∏dh á°ü°üîàŸG Ö°SÉ◊G á°Sóægh Ωƒ∏©d á«aô©ŸG ÖfGƒ÷G AÉæH
áÑcGƒe øe ájƒfÉãdG ÖdÉW øµÁ Éà ɫŸÉY IóFÉ°ùdG äÉ«›ÈdGh
.ìÉéæH á«©eÉ÷G ¬à°SGQO ∫ɪµà°SGh »ª∏©dG Ωó≤àdG
.IOó©àŸG §FÉ°SƒdG
äɵѰûdGh ™bGƒŸG IQGOEGh º«ª°üJ
.á«YɪàL’G
º∏©àdG ‘ äÉeƒ∏©ŸGh Ö°SÉ◊G á«æ≤J ∞«Xƒàd äGQÉ¡e ÜÉ°ùàcG
á∏MôŸÉHá«fÉ°ùfE’Gh᫪∏©dGä’Ééª∏dº«∏©àdGh™jQÉ°ûŸGAÉæHh»JGòdG
.ájƒfÉãdG
.IOó©àŸG §FÉ°SƒdG
äɵѰûdGh ™bGƒŸG IQGOEGh º«ª°üJ
.á«YɪàL’G
¬JGQóbAÉæHÖdÉ£∏dí«àjÉÑɵdGÖjQóàdGh±QÉ©ŸG≈∏Y∫ƒ°ü◊G
.á«ŸÉY á«°SÉ«b äGOÉ¡°T ≈∏Y ∫ƒ°üë∏d
.IOó©àŸG §FÉ°SƒdG
äɵѰûdGh ™bGƒŸG IQGOEGh º«ª°üJ
.á«YɪàL’G
π°UGƒà∏d äÉeƒ∏©ŸG á«æ≤J ΩGóîà°SG äGQóbh äGQÉ¡e õjõ©J
.…Oƒ©°ùdG ™ªàéŸÉH ᫪æàdG ≥«≤– ‘ ácQÉ°ûŸGh »YɪàL’G
.á›ÈdG ‘ áeó≤e
.πFÉ°ùŸG πM áZÉ«°U
äGQóbh á«cƒ∏°ùdGh á«∏ª©dG äGQÉ¡ŸGh ᫪∏©dG ±QÉ©ŸG ôjƒ£Jh õjõ©J
πÑb ᫪«∏©àdG πMGôŸG ‘ áÑ°ùൟG á«LÉàfEG IGOCÉc Ö°SÉ◊G ΩGóîà°SG
.ájƒfÉãdG á∏MôŸG AÉæKCGh
:¢ü°üëdG≈∏Y᫪«∏©àdGäGóMƒdG™jRƒJ3`1

9. ¤hC’GIóMƒdG
‫ﺍﻟﺤﺮﺓ‬ ‫ﺍﻟﻤﺼﺎﺩﺭ‬
‫ﻟﻴﻨﻜﺲ‬ ‫ﻭﺃﻧﻈﻤﺔ‬

11. ±±±±
:
k’hCG¢ü°ü◊G™jRƒJ¢üî∏e
á``````°ü````ë``dG´ƒ```````````°Vƒ```````ª`````dG
¤hC’G.(1)¢ùµæ«d ᪶fCGh Iô◊G QOÉ°üŸG
á`«`fÉ`ã`dG.(2)¢ùµæ«d ᪶fCGh Iô◊G QOÉ°üŸG
á`ã`dÉ`ã`dG.¢ùµæ«d Ωɶf â«ÑãJ-∫hC’G ÖjQóàdG
á`©`HGô`dG.(GNOME) á«eƒ°SôdG á¡LGƒdG ≈∏Y ±ô©àdG- ÊÉãdG ÖjQóàdG
á°ùeÉÿG.¢ùµæ«d Ωɶf ‘ ÖൟG äÉ≤«Ñ£J-ådÉãdG ÖjQóàdG
á°SOÉ°ùdG.(Rhóæjh) 𫨰ûàdG Ωɶf ≈∏Y Iô◊G QOÉ°üŸG äÉ≤«Ñ£J-™HGôdG ÖjQóàdG
.............................................................................................................
.............................................................................................................
.............................................................................................................
.............................................................................................................
.............................................................................................................
.............................................................................................................
.............................................................................................................
.............................................................................................................
.............................................................................................................
.............................................................................................................
.............................................................................................................
.............................................................................................................
.............................................................................................................
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`eº`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`e
(2) ájô`¶`æ`dG¢ü`°ü`ë`dGOó```Y(4) á`«``∏`ª©`dG¢ü`°ü`ë`dGOó```Y

12. ±≤
:
±≤
É`k«`fÉ`K(…ô``¶`æ`dGAõ`÷G)Ió`Mƒ∏d§«£îàdGó`°Tô`e
á`°ü`◊G´ƒ``°Vƒ``ª`dG±Gó```gC’Gá«HÓW äÉWÉ°ûfÒ``µØJ᫪æJá«Áƒ≤JäÉWÉ°ûf
≈``dhC’G
QOÉ°üªdG
᪶fCGhIôëdG
¢ùµæ«d
ÖdÉ£dG ±ô````©````j ¿CG 1
QOÉ```°```ü```ª```dGΩƒ````¡````Ø````e
.á≤∏¨ªdGhIôëdG
ÖdÉ£dG Oó````©````j ¿CG 2
QOÉ````°````ü````ª````dG¢`````ü`````NQ
.á≤∏¨ªdG
Ö```dÉ£dG Oó````````©``j ¿CG 3
QOÉ````°````ü````ª````dG¢`````ü`````NQ
.IôëdG
óYÉ°ùj»`````YÉ```ª``L•É````°û`f
π```°UƒàdG ≈```∏Y ÜÓ```£dG
QOÉ```°üªdG Ωƒ```¡Øe ≈```dEG
.á≤∏¨ªdGhIôëdG
»```````YÉ```ª``L •É`````°û````f
≈```∏Y ÜÓ```£dG óYÉ```°ùj
ø```e á```Yƒ````ª```ée º```¡`````a
¢ü````NQ) äÉYƒ```°Vƒ```ª```dG
,á```≤````````∏````¨ª```dG QOÉ```°üª````dG
,Iô``ëdG QOÉ```°üªdG ¢üNQ
QOÉ°üªdG ΩGóîà°SG ÉjGõe
ΩGóîà°SGóFGƒ`Yh,IôëdG
.(IôëdGQOÉ°üªdG
(Reasoning Skill)π«∏©àdGIQÉ¡e
ÜÓ£dG iód π«∏©àdG IQÉ¡e ᫪æJ
:»dÉàdG∫GDƒ°ùdGìôW≥jôWøY
QOÉ°üªdG¿CÉHø¶jøe≈∏YOôJ∞«c
?…OɪdG´ÉØàf’Gó°V»gIôëdG
»`````YÉ```ª``L •É```°û````f
¿hóJ á∏Ä°SCG áÄ«g ≈∏Y
á````bQh≈```∏```YÉ```¡```JÉ```HÉ```LEG
á«é«JGôà°SG ΩGó``î`à°SÉH
IóMGƒdG á≤«`bó`dG ábQh
ió````e≈````∏````Y±ƒ````bƒ````∏````d
√òg »``a ÜÓ``£``dG Ωó≤J
.IóMƒdG
á``«`fÉ``ã`dG
QOÉ°üªdG
᪶fCGhIôëdG
¢ùµæ«d
ÉjGõ`e ÖdÉ£dG ìô°ûj ¿CG 1
QOÉ```°ü``ª````dG ΩGó`````î```à°SG
.IôëdG
ÖdÉ£dG í```°```Vƒ```j ¿CG 2
ΩGóîà°SG ø``e ó``FGƒ``©``dG
.IôëdGQOÉ°üªdG
≈æ©eÖ``dÉ£dGìô`°ûj¿CG 3
.ô°ûædGh™Ñ£dG¥ƒ≤M
´Gƒ``````fCG ø```«```H ¥ô```Ø```j ¿CG 4
.»ª∏©dG∫Éëàf’G
»`````YÉ`````ª``L •É```°û````f
≈∏Y ÜÓ`````£`````dG ó```YÉ```°```ù```j
Ωƒ¡Øe ≈```````dEG ∫ƒ````°````Uƒ````dG
.ô°ûædGh™Ñ£dG¥ƒ≤M
»`````YÉ`````ª``L •É```°û````f
≈∏Y ÜÓ`````£`````dG ó```YÉ```°```ù```j
´Gƒ``````fCG ø```«```H Gƒ```bô```Ø```j ¿CG
.»ª∏©dG∫Éëàf’G
ójóëJ IQÉ````¡````e) ô``«``µ``Ø``à``dG á``«``ª``æ``J
(á```é«àæ```dGhÖ`Ñ```°ùdGø«Há```bÓ````©`dG
(The Skill of Determining Cause)
øY ÜÓ``£``dG ió```d IQÉ``¡``ª``dG ᫪æJ
áÑJôàªdG QÉ``````KB’G á``°``û``bÉ``æ``e ≥``jô``W
ï°ùædG ¥ƒ≤M ø«fGƒ≤H ΩGõàd’G ≈∏Y
.É¡cÉ¡àfGhCG™Ñ£dGh
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`eº`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`e
(2) ájô`¶`æ`dG¢ü`°ü`ë`dGOó```Y

13. ±≥±≥
:
É`kã`dÉ`K:(»∏ª©dGAõ÷G)IóMƒ∏d§«£îàdGó°Tôe
á``°ü``ë`dG´ƒ```````°Vƒ````````ª`dGÖ````jQó```à```dG±Gó````````gCG
áãdÉãdG
∫hC’GÖjQóàdG
¢ùµæ«dΩɶfâ«ÑãJ
.(¢ùµæ«dá©jRƒJ)≈æ©e 1
.(¢ùµæ«däÉ©jRƒJ)±GógCG 2
≈∏Y(¢ùµæ«dá```HƒéYCG)π«¨```°ûàdGΩɶfá©jRƒJâ```«ÑãJ 3
.(USB)á∏≤æàªdGIôcGòdG
á©HGôdG
»fÉãdGÖjQóàdG
(GNOME)á«eƒ°SôdGá¡LGƒdG≈∏Y±ô©àdG
Ö```°SÉëdG ≈```∏Y (¢```ùµæ«d á```HƒéYCG) ΩÉ```¶f Ö```jôéJ 1
.»°üî°ûdG
.(¢ùµæ«dáHƒéYCG)𫨰ûàdGΩɶæd∫ƒNódG 2
.(GNOME)á«eƒ°SôdGá¡LGƒdG≈∏Y±ô©àdG 3
á°ùeÉîdG
ådÉãdGÖjQóàdG
¢ùµæ«dΩɶf»aÖ൪dGäÉ≤«Ñ£J
π«¨```°ûàdGΩÉ```¶f»```aÖ```൪dGäÉ```≤«Ñ£J≈```∏Y±ô```©àdG 1
.(¢ùµæ«dáHƒéYCG)
.¢Uƒ°üædGQôëeèeÉfôH≈∏Yπª©dG 2
.¢Vhô©dGèeÉfôH≈∏Yπª©dG 3
á°SOÉ°ùdG
™HGôdGÖjQóàdG
(Rhóæjh)𫨰ûàdGΩɶf≈∏YIôëdGQOÉ°üªdGäÉ≤«Ñ£J
Ωɶf≈∏YIôëdGQÉ°üªdGäÉ≤«Ñ£J¢†©H≈∏Y±ô©àdG 1
.(Rhóæjh)𫨰ûJ
ìƒ```à```تdG Ö```à```µªdG è``````eGô````H á``````Yƒªée ΩGóî``à``````°SG 2
.(Open Office)
(4) á`«``∏`ª©`dG¢ü`°ü`ë`dGOó```Y
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`eº`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`e

14. ±¥
:
±¥
Ió`Mƒ`dGó`«`¡`ª`J
kÉ«`°SÉ``°SCG kÓ`Nó`eIóMƒ``dG√ò``gó``©``J
Iô◊G QOÉ``°``ü``ŸG ´ƒ°Vƒe ™`e π`eÉ`©`à`∏d
⁄»``à``dGIó```jó```÷G™``«``°``VGƒ``ŸGø``e»```gh
É¡fCG ɪc ,kÉ≤HÉ°S É¡à°SGQO ÖdÉ£∏d ≥Ñ°ùj
ÚH kGÒÑc kÉLGhQ âb’ »àdG ™«°VGƒŸG øe
IÒNC’G á```fhB’G ‘ Ö°SÉ◊G »eóîà°ùe
áµÑ°ûdG ΩGó```îà°SG QÉ```°ûàfG ™``e á°UÉNh
IóMƒdG √òg ∫hÉæàJh ,äÉeƒ∏©ª∏d á«ŸÉ©dG
å«M ø```e Iô````◊G QOÉ``°``ü``ŸG ´ƒ`````°``Vƒ`````e
É¡æ«H¥ôØdGhΩGóîà°S’G¢üNQh∞jô©àdG
á«fÉ› è``eGÈ``dGh á≤∏¨ŸG QOÉ°üŸG Ú``Hh
ógÉ°ûjɪcáMƒàØŸGQOÉ°üŸGhΩGóîà°S’G
¢†©Ñd IOó©àe äÉ≤«Ñ£J É¡«a ÖdÉ£dG
Ωɶf ≈∏Y πª©J »àdG AGƒ°S èeGÈdG √òg
Ωɶf hCG (ôM Qó°üe) ¢ùµæ«d 𫨰ûàdG
.(≥∏¨eQó°üe)òaGƒædG𫨰ûJ
øe kÉ``é``jõ``e Ió```Mƒ```dG √ò```g ó``©``Jh
,á«∏ª©dG »MGƒædGh ájô¶ædG º«gÉØŸG
AÉæKCG õ``cô``j ¿CG º`∏`©`ŸÉH Qó``é``j Gò`````d
á«MÉædG ≈∏Y Ió``Mƒ``dG √ò``¡``d ¬°ùjQóJ
ó«Øà°ùj ≈àM Ió``Mƒ``dG √ò``¡``d á«∏ª©dG
.¬JÉ«M‘∂dP≥«Ñ£JøeÖdÉ£dG
‘Ió```Mƒ```dG√ò```gËó``≤``Jº``à``«``°``Sh
É¡æe ¢ü°üîj á«°SGQO ¢ü°üM (6)
…ô```````¶``æ``dGAõ``é```dGìô```°ûdø````«à°üM
.á«∏ª©dGäÉÑjQóà∏d¢ü°üM(4)h
‫ا�وﻟﻰ‬ ‫اﻟﻮﺣﺪة‬
á`«`MÉ`à`ØeäÉ`ª`∏`c
.Iô◊GQOÉ°üŸG
.á≤∏¨ŸGQOÉ°üŸG
.á≤∏¨ŸGQOÉ°üŸG¢üNQ
.Iô◊GQOÉ°üŸG¢üNQ
.ô°ûædGh™Ñ£dG¥ƒ≤M
......................................................................................
......................................................................................
......................................................................................
......................................................................................
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`eº`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`e

15. ±µ±µ
:
:‫ا�وﻟـﻰ‬ ‫اﻟـﻮﺣـﺪة‬
Ió`Mƒ`dG±Gó``gCG
:ájQÉ¡ªdGIóMƒdG±GógCG/Ék«fÉK
Ωɶ``f â«ÑãàH ÖdÉ£dG Ωƒ`≤j ¿CG 1
¬Ñ`°SÉM ≈``∏Y z¢ùµæ«d á``Hƒ``éYCG{
.»°üî°ûdG
Ωɶ``f Ö``dÉ``£dG Ωó```îà``°ùj ¿CG 2
.z¢ùµæ«dáHƒéYCG{
äÉ≤«Ñ£J ¢†`©``H Ωóî``à``°ùj ¿CG 3
.(ΩƒæZ)á«eƒ°SôdGá¡LGƒdG
èeGô``H áYƒ```ª› Ωó``î``à°ùj ¿CG 4
𫨰ûJ Ωɶf ≈∏Y ìƒàØŸG ÖൟG
.òaGƒædG
:á«fGóLƒdGIóMƒdG±GógCG/ÉkãdÉK
äÉgÉ`é`J’G Ö```dÉ`£dG Ö°ù```à``µj ¿CG 1
¬```eGó```îà`°SG ƒ`ë`f á```«```HÉ`é`jE’G
.Ö°SÉë`∏d
¬``FÓ`eR ™`e ¿hÉ©à``jh ∑QÉ`°û`j ¿CG 2
.Qó°üŸGIôMèeGôH∫OÉÑJ‘
»`a Ö°SÉ◊G á`«`ªgCG ô©°û`à`°ù`j ¿CG 3
»à``dG ∫É``ª``YC’G ø`e mÒãc ô`«```°ù`«J
.É`¡`HΩƒ≤j
:á«aô©ŸGIóMƒdG±GógCG/k’hCG
.á≤∏¨ŸGhIô◊GQOÉ°üŸGΩƒ¡ØeÖdÉ£dG±ô©j¿CG 1
.á≤∏¨ŸGQOÉ°üŸG¢üNQÖdÉ£dGOó©j¿CG 2
.Iô◊GQOÉ°üŸG¢üNQÖdÉ£dGOó©j¿CG 3
.Iô◊GQOÉ°üŸGΩGóîà°SGÉjGõeÖdÉ£dGìô°ûj¿CG 4
.Iô◊GQOÉ°üŸGΩGóîà°SGø```eó``FGƒ``©dGÖdÉ£dGí`°Vƒ```j¿CG 5
.»ª∏©dG∫Éëàf’G≈æ©eÖdÉ£dGìô°ûj¿CG 6
.»ª∏©dG∫Éëà`f’G´GƒfCGø`«HÖdÉ£dG¥ôØj¿CG 7
äGhOC’Ghπ`FÉ`°Sƒ`dG
º`«`∏©à`dGäÉ`«`æ`≤`Jh
á``∏«`°Sƒ``dGÈ`à``©`Jå`«`M:Ö``°SÉ`ë``dGRÉ```¡```L
º``∏©àdG Ió``Mƒ`dG √ò``g º``∏©`àd á«``°SÉ```°SC’G
á∏«°SƒdG √ò``g ΩGó`î`à°SG ¿hó``Hh ,º«∏°ùdG
Ωƒ≤jh,ihó÷GËóY»∏ª©dG¢SQódGÈà©j
Ö«côJ ≈∏Y ÜÓ£dG ÖjQóàH Éæg º∏©ŸG
IôM èeGôH Ö«côJh ¢ùµæ«d 𫨰ûàdG Ωɶf
.òaGƒædG𫨰ûàdGΩɶf≈∏YQó°üŸG
•É≤ædG áHÉàµd ∂dPh :IQƒÑ°ùdGh º∏≤dG
.¢SQó∏dá«°SÉ°SC’G
:(DATASHOW)Ö°SÉ◊G¢VôYRÉ¡L
èeÉfÈdGøekGQƒ°UhäÉ°TÉ°T¢Vô©d∂dPh
»∏ª©dG Aõ÷G ‘ Oƒ`Lƒ```ŸGh Ωó``îà°ùŸG
.âfÎfE’G™bGƒe¢†©H¢VGô©à°SGh
ÜÉ``à``c ™e ≥``aôŸG »Fƒ``°†dG ¢Uô``≤```dG
áYƒª› ¢Uô≤dG …ƒëj å«M :ÖdÉ£dG
Aõ```÷G ‘ É¡eóîà°ùf è``eGÈ```dG ø```e
.»∏ª©dG
Ωƒ≤j å«M :äÉeƒ∏©ª∏d á«ŸÉ©dG áµÑ°ûdG
»àdG ™``bGƒ````ŸG ¢†``©Ñd IQÉ``jõ``H º∏©ŸG
øµÁ Qó°üŸG á```MƒàØe èeGôH Ωó≤J
Ö°ùM ™bGƒ````ŸG AÉ`æ``H ‘ É¡eGóîà°SG
IQÉjR øµÁ ɪc , ™`bƒ```ŸG øe ±ó¡dG
ô°ûfh äÉfhó````ŸG hCG äÉjóàæŸG ¢†``©``H
.É¡dÓNøeiƒàëŸG
á``∏«`°Sƒ``dGÈ`à``©`Jå`«`M:Ö``°SÉ`ë``dGRÉ```¡```L

16. ±∂
:
±∂
‫ﻟﻴﻨﻜﺲ‬ ‫وأﻧﻈﻤﺔ‬ ‫اﻟﺤﺮة‬ ‫اﻟﻤﺼﺎدر‬
1990
1-1
:(OpenSource)
Firefox
.(Firefox Internet Exlorer
2-1
Ühóæe QhO ¢üª≤àH ÚÑdÉW º∏©ŸG ∞∏µj
.á«fhεdEGIõ¡LCG≥jƒ°ùàdäÉ©«Ñe
…òdG RÉ¡÷G äÉØ°UGƒÃ ÖdÉW πc Ohõj
RÉ¡é∏dáéàæŸGácô°ûdG:å«ëH¬d¥ƒ°ù«°S
óæY Ωóîà°ùŸG ≈∏Y Oƒ«b ¢VôØJ ∫hC’G
±ô°üàdG ≈àM hCG π``jó©àdG hCG áfÉ«°üdG
hCG Oƒ«`b …CG ¢VôØJ ’ iôNC’Gh RÉ`¡é`dÉH
.•hô°T
øe √RÉ¡÷ ≥jƒ°ùàdÉH ∫hC’G ÖdÉ£dG CGóÑj
á«≤H≈∏YRÉ¡÷GäÉØ°UGƒe¢VôY∫ÓN
.ÜÓ£dG
¢ùØæH √RÉ``¡÷ »``fÉ`ãdG ÖdÉ£dG ¥ƒ``°ù``j
.á≤jô£dG
…òdG RÉ¡÷G øY ÜÓ£dG º∏©ŸG ∫CÉ°ùj
,ÚHhóæŸG¢Vô```Yó``©``H√AGô```°T¿ƒ∏°†Øj
?GPÉŸh
á≤∏¨ŸG QOÉ°üŸG Ωƒ¡Øà º¡JÉHÉLEG §Hôj
.áMƒàØŸGQOÉ°üŸGh
:ôNBGìÎ≤e
¢üNQ ¢VGô©à°SÉH •É°ûædG ò«ØæJ øµÁ
Qó°üŸG ìƒ``à```Øe ɪgóMCG ø``«›É``fô```H
.ɪ¡æ«HáfQÉ≤ŸGÖ∏Wh≥∏¨eôNB’Gh
»`MÉ`à`à`aG•É`°û`f
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒë`∏`eº`∏`©ª`dGäÉ`Xƒë`∏`e
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
........................................................................................................................
ΩGóîà°SG á≤HÉ°S á∏Môe ‘ ÖdÉ£dG º∏©J
(Microsoft office) áYƒª› øe èeGôH
áeõM»gh(Word-PowerPoint)πãe
‘h .Qó°üŸG á≤∏¨eh á«fÉ› ÒZ èeGôH
èeGÈdG »gh ôNBG ´ƒf º∏©àæ°S IóMƒdG √òg
øµÁ »àdGh Qó```°üŸG á```MƒàØŸGh á`«``fÉ``éŸG
.É¡JGôØ°Tπjó©JhΩGóîà°SG
á`≤`HÉ``°SäÉ``eƒ``∏`©`e

17. ±∑±∑
:
:‫ا�وﻟـﻰ‬ ‫اﻟـﻮﺣـﺪة‬:‫ا�وﻟـﻰ‬ ‫اﻟـﻮﺣـﺪة‬
2007
(www.badir.com.sa)
(2 1
:( EULA - End User License Agreement
:(patents
:(Copyright
3-1
á`«`HÓ`WäÉ`WÉ`°û`f
(jigsaw)ƒ°ù≤«Lá«é«JGΰSG
ÚH §HGÎdGh πeɵàdG ≈∏Y óªà©J .(ÊhÉ©àdG º∏©àdG •É‰CG óMCGh §°ûædG º∏©àdG äÉ«é«JGΰSG øe) ƒ≤°ù«L á«é«JGΰSG
.ô°übCGâbh‘¢SQódGäÉeƒ∏©eøeQóbÈcCGá«£¨àdΩóîà°ùJh.áYƒªéŸG‘…Qhô°VÈà©jÖdÉWπc¿CGhÜÓ£dG
É¡eGóîà°SGóFGƒYhÉgÉjGõehIô◊GQOÉ°üŸG¢üNQ≈∏Yh,á≤∏¨ŸGQOÉ°üŸG¢üNQáaô©e≈∏YÜÓ£dGóYÉ°ùj»YɪL•É°ûf
:»∏jÉú∏©ŸGΩƒ≤jå«M(jigsaw)ƒ°ù≤«Lá«é«JGΰSGΩGóîà°SÉH
øe áfƒµe ™«eÉ› ¤EG ÜÓ£dG º°ù≤j 1
.Ú°ùfÉéàeÒZÜÓWá©HQCG
πcøe(kÉé°†fÌcC’G)óMGhÖdÉWÚ©j 2
.óFÉ≤cáYƒª›
¢üNQ) á«dÉàdG ¢SQódG äÉYƒ°Vƒe ´Rƒj 3
-Iô◊G QOÉ°üŸG ¢üNQ-á≤∏¨ŸG QOÉ°üŸG
ΩGóîà°SG óFGƒY-Iô◊G QOÉ°üŸG ÉjGõe
áYƒªéŸG ‘ ÜÓ£dG ≈∏Y (Iô◊G QOÉ°üŸG
.äÉYƒªéŸG»bÉÑdhIóMGƒdG
¢UÉÿGAõ÷GIAGôbÖdÉWπcøeÖ∏£j 4
.∂dòd kÉàbhOóëjhø©ªàH¬H
ÖdÉWπcøeÖ∏£j,OóëŸGâbƒdGAÉ¡àfGó©H 5
.iôNCG™«eÉ›π«µ°ûàHÉ¡°ùØfIô≤ØdG¬jód
¢UÉÿG Aõ÷G á°ûbÉæe ‘ ÜÓ£dG CGóÑj 6
Aõ÷G Gòg ¢ùjQóJ á«Ø«c ≈∏Y ¥ÉØJ’Gh º¡H
ójó– ™e á«∏°UC’G º¡©«eÉ› ‘ º¡FÓeõd
.∂dòdOóâbh
¤EG ÜÓ£dG Oƒ©j â````bƒ``dG AÉ¡``àfG ó`©``H 7
Ée ÖdÉW πc ìô````°ûjh á«∏°UC’G º¡©«eÉ›
ìô```W ≈∏Y ÜÓ``£dG º∏©ŸG ™é°ûjh .¬ª∏©J
.º¡∏«eRá°ûbÉæehá∏Ä°SC’G
á¶MÓŸ äÉ``YƒªéŸG ø``«H º``∏©ŸG π≤æàj 8
äÓµ°ûŸG π◊ óFÉ≤dG ¬«LƒJh äÉ«∏ª©dG Ò°S
.¬≤jôa¢VΩJób»àdG
ìô£Hº∏©ŸGCGóÑj¢TÉ≤ædGâbhAÉ¡àfGó©H 9
•É°ûædG äÉYƒ``°Vƒ``e ∫ƒ``M á```¡Lƒe á```∏Ä°SCG
äÉYƒªéŸG óMCG ø``e Iô```e π`````c ‘ Ö∏£jh
øe áHÉLE’G º««≤J ºàjh ∫GDƒ°ùdG ≈∏Y áHÉLE’G
É¡«aOQhÉeí«ë°üàH∂dPhäÉYƒªéŸGá«≤H
º∏©ŸG ¿hójh É¡«∏Y áaÉ°VE’G hCG AÉ£NCG øe
øe AõL πc ≈∏Y •É≤ædG RôHCG IQƒÑ°ùdG ≈∏Y
Ö∏£j hCG •É°ûædG ‘ IOQGƒdG ¢SQódG AGõLCG
.᪡ŸG√òg‹ƒàHÜÓ£dGóMCGøe
101)¤EG´ƒLôdGøµÁäÉeƒ∏©ŸGøeójõŸ
»°TÉe /§°ûædG º∏©àdG ‘ á«é«JGΰSG
»æ¡ŸG ôjƒ£àdG AGÈN ≥jôa ƒ°†Y …ôª°ûdG
º«∏©J IQGOG-Ωƒ∏©dGh äÉ«°VÉjôdG ´hô°ûe ‘
(πFÉM

18. ±∏
:
±∏
......................................................................................
......................................................................................
......................................................................................
......................................................................................
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`eº`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`e
:Iô◊GäÉ«›ÈdGICÉ°ûf
CGóH ÉeóæY Iô◊G äÉ«›ÈdG Iôµa äCÉ°ûf
πª©dÉH Ω1984 ΩÉY ‘ ¿ÉŸƒà°S OQÉ°ûàjQ
(GNU) √É``ª°SCG π``«``¨°ûJ Ωɶf AÉ`æ``H ≈∏Y
¿ƒµj ¿CG ≈æ©Ã) kGôM ¿ƒ``µj ¿CG ¬d OGQCGh
≈∏Y ´ÓW’G ‘ ájô◊G ≥∏£e ¢üî°T …C’
É¡©jRƒJ IOÉYEGh É¡∏jó©Jh ájQó°üŸG ¬JôØ°T
.(Oƒ«b…CG¿hO
ájôM ‘ É¡H øeBG »`à``dG IôµØdG ájɪ◊h
á«bÉØJG) áHÉàµH OQÉ°ûàjQ ΩÉ``b ,äÉ«›ÈdG
GNU General á«eƒª©dG ¢ü`«``NÎdG
Ió``YÉ``b OÉé`jE’ ∂dPh (Public License
∫ƒ–h Iô◊G äÉ«›ÈdG »ª– á«fƒfÉb
É¡aôMh ájƒà∏e Ö«``dÉ°SCÉH É¡``dÓ``¨à°SG ¿hO
áØ°U øe ÉgójôŒh í«ë°üdG ÉgQÉ°ùe øY
…CG ¿CÉ```H OQÉ°ûàjQ øª°V Gò`µ``gh .á`jô◊G
¢ü«NÎdG á«bÉØJG øª°V ≥∏£«°S èeÉfôH
å«``ëH ó```HC’G ¤EG kGô```M ≈≤Ñ«°S á`«`eƒª©dG
≥◊G ôM èeÉfôH …C’ Ωóîà°ùoe …CG íæ nÁ
hCGï°ùædÉHAGƒ°SèeÉfÈdGGògΩGóîà°SG‘
‘ ≥◊G ¬ëæ“ ¿CG ¿hO ™jRƒàdG hCG πjó©àdG
Ωóîà°ùŸGGògÉ¡°VôØjóbOƒ«bájCGáaÉ°VEG
.∫ó©ŸGhCG»°SÉ°SC’GèeÉfÈdG≈∏Y
:áMƒàØŸGQOÉ°üŸGäÉ«›ôHí∏£°üeQƒ¡X
áMƒàØŸG QOÉ°üŸG äÉ«›ôH í∏£°üe ô¡X
∂dPh Iô◊G äÉ«›ÈdG øY πjóH ¿ƒµ«d
Iô◊GäÉ«›ÈdGí∏£°üeø`«H¢ùÑ∏dG™æŸ
¿É¡HÉ°ûàj å«M á«fÉéŸG èeGÈdG ø`«Hh
ɪgÓµa ,ájõ«∏‚E’G á¨∏dÉH ɪ¡àHÉàc óæY
áª∏c ¿CG ø`«M ‘ zfree software{ ¿ÉÑàµj
â``bƒ``dG ¢ù`Ø`f ‘h ÊÉ› »æ©J zfree{
∞∏àîJ á«fÉéŸG äÉ«›ÈdÉa .ôM »æ©J
á«fÉ› É¡fƒc ‘ Iô◊G äÉ«›ÈdG øY
kɶØà π¶j É¡ÑMÉ°U øµd ΩGóîà°S’G
.AÉ°TGPEG™jRƒàdG≥MhájQó°üŸGIôØ«°ûdÉH
á`«`aÉ`°VEGäÉ`eƒ`∏`©`e
CGóH ÉeóæY Iô◊G äÉ«›ÈdG Iôµa äCÉ°ûf
πª©dÉH Ω
(
¿ƒµj ¿CG ≈æ©Ã) kGôM ¿ƒ``µj ¿CG ¬d OGQCGh
≈∏Y ´ÓW’G ‘ ájô◊G ≥∏£e ¢üî°T …C’
É¡©jRƒJ IOÉYEGh É¡∏jó©Jh ájQó°üŸG ¬JôØ°T
ájôM ‘ É¡H øeBG »`à``dG IôµØdG ájɪ◊h
á«bÉØJG) áHÉàµH OQÉ°ûàjQ ΩÉ``b ,äÉ«›ÈdG
Ió``YÉ``b OÉé`jE’ ∂dPh (
∫ƒ–h Iô◊G äÉ«›ÈdG »ª– á«fƒfÉb
É¡aôMh ájƒà∏e Ö«``dÉ°SCÉH É¡``dÓ``¨à°SG ¿hO
áØ°U øe ÉgójôŒh í«ë°üdG ÉgQÉ°ùe øY
…CG ¿CÉ```H OQÉ°ûàjQ øª°V Gò`µ``gh .á`jô◊G
¢ü«NÎdG á«bÉØJG øª°V ≥∏£«°S èeÉfôH
å«``ëH ó```HC’G ¤EG kGô```M ≈≤Ñ«°S á`«`eƒª©dG
≥◊G ôM èeÉfôH …C’ Ωóîà°ùoe …CG íæ nÁ
hCGï°ùædÉHAGƒ°SèeÉfÈdGGògΩGóîà°SG‘
‘ ≥◊G ¬ëæ“ ¿CG ¿hO ™jRƒàdG hCG πjó©àdG
Ωóîà°ùŸGGògÉ¡°VôØjóbOƒ«bájCGáaÉ°VEG
áMƒàØŸG QOÉ°üŸG äÉ«›ôH í∏£°üe ô¡X
∂dPh Iô◊G äÉ«›ÈdG øY πjóH ¿ƒµ«d
Iô◊GäÉ«›ÈdGí∏£°üeø`«H¢ùÑ∏dG™æŸ
‫ﻟﻴﻨﻜﺲ‬ ‫وأﻧﻈﻤﺔ‬ ‫اﻟﺤﺮة‬ ‫اﻟﻤﺼﺎدر‬
1
2
.(source code 3
4
5
((GPL General Public License
(www.sourceforge.net
www.sf.net
www.wikipedia.org
GNU FDL
4-1

19. ±π±π
:
ô`«`µ`Ø`à`dGá`«`ª`æ`J
:(Reasoning Skill)π«∏©àdGIQÉ¡e
äÉeó≤ŸGh ÜÉÑ°SC’G ‘ åëÑdG ƒg :π«∏©àdG
,IOƒLƒŸG èFÉàædG ∫ƒ°üM ¤EG äOCG »àdG
∞∏N ∞≤J »àdG ÜÉÑ°SC’G ôcP ƒg π«∏©àdÉa
.á∏°UÉ◊GèFÉàædG
øY ÜÓ£dG ió``d π``«``∏©àdG IQÉ``¡```e ᫪æJ
:‹ÉàdG ∫GDƒ°ùdG ìôW ≥jôW
ó°VIô◊GQOÉ°üŸG¿CÉHø¶jÉeÒãc:¢S
πãe ≈∏Y OôJ ∞«c ?…OÉŸG ´ÉØàf’G
?∫ƒ≤dG Gòg
´ÉØàf’Gó°Vâ°ù«dIô◊GQOÉ°üŸG:ÜGƒ÷G
IôØ°ûdG ìƒà```Øe è``eÉ``fô```ÑdÉ``a .…OÉ``ŸG
¿ƒ```µ```j ¿CG IQhô``°†dÉH ¢ù«d ájQó°üŸG
á°üNQâ–´ÉÑj¿CGøµªŸGøehÊÉ›
Ò`````aƒ``J ºàj ¿CG •ô``°T ≈``∏`Y (GPL)
ɪc .π``HÉ≤e ¿hO á``jQó``°üŸG Iô``Ø°ûdG
Qó°üŸG ìƒàØe èeÉfÈdG ¿ƒµj ¿CG øµÁ
.…OÉeπHÉ≤úYódG¿ƒµjhÊÉ›h
ÉeóæY ¬fEÉa ájƒæ©ŸG á«MÉædG øe ÉeCG
èeÉ```fô`Ñ∏d á``jQó°üŸG Iô```Ø°û```dG ìÉàJ
èeÉfÈdG ¿CG »æ©j ∂dòa π``HÉ≤e ¿hO
øe(Év«›ôH)¬≤«bóJh¬``°üëaºà«°S
±É°ûàcG ádhÉëŸ á›ÈdG AGÈN πÑb
äÓjó©J…CGhCGAÉ£NCGhCGá«æeCGIô¨K…CG
.èeÉfÈdG AGOCG Ú°ù– øe øµ“
á`«`aÉ`°VEGäÉ`eƒ`∏`©`e
:Iô◊GQOÉ°üŸGøYáMƒàØŸGQOÉ°üŸGá°üNQ‘∫ƒëàdG
IôØ°ûdG √òg ΩGóîà°SG Ωóîà°ùª∏d í«àJh èeÉfÈ∏d ájQó°üŸG IôØ°ûdG íàa øY È©oj záMƒàØŸG QOÉ°üŸG{ í∏£°üe íÑ°UCG
√ògh.Iô◊GäÉ«›ÈdÉHá°UÉÿGá«eƒª©dG¢ü«NÎdGá«bÉØJG•hô°Tøe káeGô°UπbCG•hô°TäGPá«bÉØJGøª°VÉgôjƒ£Jh
™«ªéH ΩGõàdÓd øjó©à°ùe Gƒfƒµj ⁄ øjòdGh AGƒ°S óM ≈∏Y øjQƒ£ŸGh ájQÉéàdG äÉcô°ûdG øe Òãµ∏d kÉ°ùØæàe â∏µ°T áfhôŸG
.Égôjƒ£àH¿ƒeƒ≤j»àdGäÉ«›ÈdG‘(GPL)á«eƒª©dG¢ü«NÎdGá«bÉØJG•hô°T
Iô◊GäÉ«›ÈdGáØ°ù∏aÉ¡«∏Yâ«æH»àdGá«°SÉ°SC’GIôµØdGQóbøeÉ k°UÉ≤àfGÉ¡«aiCGQPEG¿ÉŸƒà°SOQÉ°ûàjôdIôµØdG√òg¥ôJ⁄
™bGƒdG‘»gɪæ«HΩóîà°ùŸGájô◊É¡eGÎMGAÉYOGÈYìÉHQC’GøeójõŸG≥«≤–äÉcô°û∏dí«àJá∏«°ShÉgÈàYGɪc.É¡∏ªcCÉH
¢†aQh ájô◊G √ò¡d kÉgƒ°ûe kÉØjô©J Ωóîà°ùJ
Qó°üŸG áMƒàØe äÉ«›ÈdÉH ¬ª°SG §HQ
Qó°üŸG áMƒàØe äÉ«›ÈdG{ ¿CG ≈∏Y ô°UCGh
.zIôMäÉ«›ôHâ°ù«d
áMƒàØeÈà©JIô◊GäÉ«›ÈdG¿EÉa‹ÉàdÉHh
äÉ«›ÈdG ™«ªL â°ù«d øµdh Qó°üŸG
.IôM äÉ«›ôH IQhô°†dÉH Qó°üŸG áMƒàØe
¢ü«NÎdG á«bÉØJG â– ≥∏£j èeÉfôH …CÉa
,Qó°üŸG ìƒàØeh ôM èeÉfôH ƒ¡a á«eƒª©dG
á«bÉØJG ájCG øª°V ≥∏£J »àdG äÉ«›ÈdG ÉeCG
äÉ«›ôH»¡aáMƒàØŸGQOÉ°üŸGäÉ«bÉØJGøe
äÉ«›ôH â°ù«d É¡æµdh Qó°üŸG áMƒàØe
Qó°üŸG áMƒàØŸG èeGÈdG AÉæHCG ¿CG ɪc .IôM
Qó°üŸG áMƒàØe ¿ƒµJ ¿CG IQhô°†dÉH ¢ù«d
øY ÉkYƒ«°T ÌcC’G á∏Ä°SC’G) .iôNC’G »g
™ªà›-áMƒàØŸGQOÉ°üŸGhIô◊GäÉ«›ÈdG
.(»Hô©dG¢ùcƒæ«d
:‫ا�وﻟـﻰ‬ ‫اﻟـﻮﺣـﺪة‬:‫ا�وﻟـﻰ‬ ‫اﻟـﻮﺣـﺪة‬
(3 1 Windows
sourceforge.net
5-1
6-1
1
IBM Red Hat
Firefox
.(IBM
sourceforge net

20. ≤∞
:
≤∞
¬HÓW ™e º∏©ŸG ¬«a ¢ûbÉæj »YɪL •É°ûf
øe »ªæjh ô°ûædGh ™Ñ£dG ¥ƒ≤M Ωƒ¡Øe
å«M áé«àædGh ÖÑ°ùdG ójó– IQÉ¡e ¬dÓN
:‹ÉàdÉHº∏©ŸGΩƒ≤j
øeäÉYƒª›¤EGÜÓ£dGº∏©ŸGº°ù≤j 1
.ÜÓW(6-4)
IÌ©Ñe äɪ∏c áYƒª› πc ≈∏Y ´Rƒj 2
äɪ∏µdG Ö«``JôJ º``¡æe Ö````∏£jh ∞jô``©```à∏d
™Ñ£dG ¥ƒ≤M{ í∏£°üe ∞jô©J ¤EG Gƒ∏°ü«d
.zô°ûædGh
ᨫ°U º∏©ŸG ¢Vô©j ÜÓ£dG AÉ¡àfG ó©H 3
øe ÜÓ£dG êôîà°ùjh ô°ûfh ™ÑW ó≤Y
í«°VƒàdG ™e ,ô°TÉædGh ∞dDƒŸG ¥ƒ≤M ¬dÓN
.ôNB’ó≤YøeÒ¨àJóbᨫ°üdG√òg¿CÉH
≈∏Y áHÉLE’G áYƒª› πc øe Ö∏£j 4
:‹ÉàdG∫GDƒ°ùdG
áÑ°SÉëŸG‘∫hódGøeádhOπgÉ°ùàJÉeóæY{
∂dP ¿EÉa ô°ûædGh ™Ñ£dG ¥ƒ≤M ∑É¡àfG ≈∏Y
.zIójóYGkQÉKBG¬«∏YÖJΫ°S
É¡fhOh QÉKB’G ∂∏J ∂àYƒª› ™e ¢ûbÉf
.᫪gC’GÖ°ùM
¢VGô©à°SGºàjOóëŸGâbƒdGAÉ¡àfGó©H 5
QÉKB’G ºgCG øjhóJh ÜÓ£dG ¬«dEG π°UƒJ Ée
.IQƒÑ°ùdG≈∏Y
á`«`HÓ`WäÉ`WÉ`°û`f
ô`«`µ`Ø`à`dGá`«`ª`æ`J
:áé«àædGhÖÑ°ùdGÚHábÓ©dGójó–IQÉ¡e
(The Skill of Determining Cause)
ójóëàd Ωóîà°ùJ »àdG IQÉ¡ŸG ∂∏J »g
,áØ∏àîŸG çGóMC’G ÚH á«ÑÑ°ùdG äÉbÓ©dG
ÚÑJ »àdG á«ægòdG á«∏ª©dG ∂∏J É¡fCG hCG
.ôNB’kÉÑÑ°S¿ƒµjÉekÉÄ«°T¿CG∞«c
iód IQÉ¡ŸG √òg ᫪æJ º∏©ŸG ™«£à°ùj
‘ ÜÓ£dG á°ûbÉæe ≥jôW øY ÜÓ£dG
¥ƒ≤M ÚfGƒ≤H ΩGõàd’G ≈∏Y áÑJΟG QÉKB’G
OôØdG≈∏Y∂dPhÉ¡cÉ¡àfGhCG™Ñ£dGhï°ùædG
.ádhódG ≈∏Y ºK øeh ™ªàéŸGh
......................................................................................
......................................................................................
......................................................................................
......................................................................................
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`e ójóëàd Ωóîà°ùJ »àdG IQÉ¡ŸG ∂∏J »g
,áØ∏àîŸG çGóMC’G ÚH á«ÑÑ°ùdG äÉbÓ©dG
ÚÑJ »àdG á«ægòdG á«∏ª©dG ∂∏J É¡fCG hCG
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`e
¬HÓW ™e º∏©ŸG ¬«a ¢ûbÉæj »YɪL •É°ûf
øe »ªæjh ô°ûædGh ™Ñ£dG ¥ƒ≤M Ωƒ¡Øe
å«M áé«àædGh ÖÑ°ùdG ójó– IQÉ¡e ¬dÓN
øeäÉYƒª›¤EGÜÓ£dGº∏©ŸGº°ù≤j
IÌ©Ñe äɪ∏c áYƒª› πc ≈∏Y ´Rƒj
äɪ∏µdG Ö«``JôJ º``¡æe Ö````∏£jh ∞jô``©```à∏d
™Ñ£dG ¥ƒ≤M{ í∏£°üe ∞jô©J ¤EG Gƒ∏°ü«d
ᨫ°U º∏©ŸG ¢Vô©j ÜÓ£dG AÉ¡àfG ó©H
øe ÜÓ£dG êôîà°ùjh ô°ûfh ™ÑW ó≤Y
í«°VƒàdG ™e ,ô°TÉædGh ∞dDƒŸG ¥ƒ≤M ¬dÓN
≈∏Y áHÉLE’G áYƒª› πc øe Ö∏£j
áÑ°SÉëŸG‘∫hódGøeádhOπgÉ°ùàJÉeóæY{
∂dP ¿EÉa ô°ûædGh ™Ñ£dG ¥ƒ≤M ∑É¡àfG ≈∏Y
É¡fhOh QÉKB’G ∂∏J ∂àYƒª› ™e ¢ûbÉf
¢VGô©à°SGºàjOóëŸGâbƒdGAÉ¡àfGó©H
QÉKB’G ºgCG øjhóJh ÜÓ£dG ¬«dEG π°UƒJ Ée
‫ﻟﻴﻨﻜﺲ‬ ‫وأﻧﻈﻤﺔ‬ ‫اﻟﺤﺮة‬ ‫اﻟﻤﺼﺎدر‬
7-1
www.wikipedia.org
(www.wikipedia.org
2
3
4
5

21. ≤±≤±
:
á`«`HÓ`WäÉ`WÉ`°û`f
:»∏jÉú∏©ŸGΩƒ≤jå«M»ª∏©dG∫Éëàf’G´GƒfCGáaô©e≈∏YÜÓ£dGóYÉ°ùj»YɪL•É°ûf
.ÜÓW(6-4)øeáfƒµeäÉYƒª›¤EGÜÓ£dGº«°ù≤J 1
:»JB’ÉcIÌ©ÑeäGQÉÑY…ƒ–áYƒª›πc≈∏YäÉbÉ£H™jRƒJ 2
.(.....∫GóÑà°S’Gï°ùædG,ñÉ°ùæà°S’G)»ª∏©dG∫Éëàf’G´GƒfC’äÉë∏£°üe…ƒ–äÉbÉ£H ``CG
.äÉë∏£°üŸG√ò¡däÉØjô©J…ƒ–äÉbÉ£H ``Ü
øe´ƒ````fπ```c≈``∏Yá∏ãeCG…ƒ`–äÉbÉ£H ``ê
.»ª∏©dG∫Éëàf’G´GƒfCG
í∏£°üŸGÚH§HôdGäÉYƒªéŸGøeÖ∏£j 3
ò«Øæàd É`kà`bh Oó`ëjh ¬«∏Y ∫É``ã`eh ¬```Øjô`©``Jh
.•É°ûædG
º∏©ŸG ¢ûbÉæj ,OóëŸG â``bƒdG AÉ¡àfG ó©H 4
.É¡eƒ≤jhÜÓ£dG™eäÉHÉLE’G
:»ª∏©dG∫Éëàf’G´GƒfCG≈∏YáMÎ≤eá∏ãeCG
øY å`ëH º``jó≤J ¬HÓ``W øe º∏©ŸG Ö∏W
¬HΩÉbÉeáé«àf√ògâfɵaIô`◊GQOÉ°üŸG
:ÜÓ£dG¢†©H
óMCG ô``Ñ``Y åëÑdÉH (¢S) Ö```dÉ£dG ΩÉ````b-
óLhh܃``∏£ŸG´ƒ°VƒŸGøYåëÑdGäÉcô
.¬ª°SG ¬«∏Y Ö``à``ch á``∏eÉc É¡©Ñ£a ádÉ`≤``e
.(ñÉ°ùæà°S’G:π◊G)
™bƒe ≈∏Y ∫ƒNó`dÉH (¢U) Ö``dÉ£dG ΩÉ````b-
¢†©H ¬æe QÉàNGh Iô◊G QOÉ°üŸÉH ¢üà
.¬«∏Y ¬`ª```°SG Ö``à`ch ¬©ÑW º```K äÉ``«Fõ÷G
.(ï°ùædG:π◊G)
∞ë°üdGóMCG‘åëÑdÉH(´)ÖdÉ£dGΩÉb-
äɪ∏µdG ¢†©H ‘ qÒZh É¡î°ùf ádÉ≤e óLhh
:π◊G) .É¡``«```∏Y ¬ª°SG Ö``à```ch É``¡©``ÑW º`K
.(∫GóÑà°S’G
äÉcôóMCG‘åëÑdÉH(Ω)ÖdÉ£dGΩÉb-
áYƒæàe äÉjóàæeh ä’É≤e óLhh ∞ë°üdG
Ée QÉàNÉa Iô◊G QOÉ°üŸG øY çóëàJ
Öàch ¬©ÑW ºK ∫É≤e øe ÌcCG øe ¬Ñ°SÉæj
(êõŸG:π◊G).¬«∏Y¬ª°SG
¬eób ≥````HÉ°S åëH ¬```d ¿É```c (¿) ÖdÉ£dG-
äÉeƒ∏©ŸGh á«æ≤àdG ∫É› ‘ äÉ¡÷G óMC’
,Iô◊G QOÉ°üŸG øY AõL åëÑdG Gòg ‘h
ºK ójó÷G ¬ãëÑd ¬``aÉ°VCGh ¬``æe Aõ```L ï°ùf
.(QGôµàdG:π◊G).¬«∏Y¬ª°SGÖàch¬©ÑW
øe äÉ«FõL ™«ªéàH (h) Ö```dÉ``£dG ΩÉb-
¢†©ÑdG ‘ ÉgQó°üe ôcP áØ∏à ä’É≤e
åëÑdG ™ÑW ºK ÉgQó°üe ôcòj ⁄ É¡°†©Hh
.(èjõŸG:π◊G).¬«∏Y¬ª°SGÖàch
:‫ا�وﻟـﻰ‬ ‫اﻟـﻮﺣـﺪة‬:‫ا�وﻟـﻰ‬ ‫اﻟـﻮﺣـﺪة‬
1
2
3
4
5
6
(4 1
8-1(Plagiarism
190
500^000

22. ≤≤
:
≤≤
øe óH’ ™jQÉ°ûŸG ≈∏Y πª©dG ‘ AóÑdG πÑb
Év«JGP ™jQÉ°ûŸG RÉ``‚EG á`«ªgCG ≈∏Y ó«cCÉàdG
,áeRÓdG äGQÉ¡ŸG ÜÓ£dG ÜÉ°ùcE’ ∂dPh
áeó≤àŸG äGQÉ¡ŸG ᫪æJ ¢Uô```a IOÉ``jõ``dh
º∏©à∏d á«©aGódG IOÉjR øY kÓ°†a ,º¡jód
.¢ùØædG≈∏YOɪàY’Giƒà°ùeÚ°ù–h
≈∏Y ¿É`≤JEGh ó`é``H π``ª©dG ᫪gCG í`«°VƒJ
º«gÉØŸG Rõ©J É¡``fƒ`µd ∂dPh ™```jQÉ°ûŸG
.IóMƒdG√ò¡Há£ÑJôŸG
»àdGáeƒ∏©ŸGøYåëÑdG¤EGÜÓ£dG¬«LƒJ
iôNCGQOÉ°üeøehCGÜÉàµdGøeÉ¡fƒLÉàëj
.º¡jód»JGòdGº∏©àdGõjõ©àd∂dPh
òØæjhÉk©«ªLÜÓ£dGøe´hô°ûŸGò«ØæJºàj
π«eR ácQÉ°ûÃ hCG √óMƒd ´hô°ûŸG ÖdÉW πc
.ɪ¡æeπµdΩÉ¡ŸGójó–™e¬dôNBG
Ëó≤Jh ´hô°ûŸG ò«ØæJ ∫ÓN ÜÓ£dG ºYO
.º¡©«é°ûJhº¡d¿ƒ©dG
¬°ùØæH ´hô°ûª∏d ÖdÉ£dG ò«ØæJ øe ócCÉàdG
.πª©dGπ«°UÉØJ‘¬à°ûbÉæe∫ÓNøe
øeAÉ¡àf’Gó©Hº¡FÉ£NCÉHÜÓ£dG∞jô©J
.∫ɪYC’Gº««≤J
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`eº`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`e
øe óH’ ™jQÉ°ûŸG ≈∏Y πª©dG ‘ AóÑdG πÑb
IóMƒdG´hô°ûe∫ƒMäÉ¡«ÑæJ
øe óH’ ™jQÉ°ûŸG ≈∏Y πª©dG ‘ AóÑdG πÑb
Év«JGP ™jQÉ°ûŸG RÉ``‚EG á`«ªgCG ≈∏Y ó«cCÉàdG
,áeRÓdG äGQÉ¡ŸG ÜÓ£dG ÜÉ°ùcE’ ∂dPh
áeó≤àŸG äGQÉ¡ŸG ᫪æJ ¢Uô```a IOÉ``jõ``dh
º∏©à∏d á«©aGódG IOÉjR øY kÓ°†a ,º¡jód
≈∏Y ¿É`≤JEGh ó`é``H π``ª©dG ᫪gCG í`«°VƒJ
º«gÉØŸG Rõ©J É¡``fƒ`µd ∂dPh ™```jQÉ°ûŸG
»àdGáeƒ∏©ŸGøYåëÑdG¤EGÜÓ£dG¬«LƒJ
iôNCGQOÉ°üeøehCGÜÉàµdGøeÉ¡fƒLÉàëj
òØæjhÉk©«ªLÜÓ£dGøe´hô°ûŸGò«ØæJºàj
π«eR ácQÉ°ûÃ hCG √óMƒd ´hô°ûŸG ÖdÉW πc
Ëó≤Jh ´hô°ûŸG ò«ØæJ ∫ÓN ÜÓ£dG ºYO
¬°ùØæH ´hô°ûª∏d ÖdÉ£dG ò«ØæJ øe ócCÉàdG
øeAÉ¡àf’Gó©Hº¡FÉ£NCÉHÜÓ£dG∞jô©J
‫ﻟﻴﻨﻜﺲ‬ ‫وأﻧﻈﻤﺔ‬ ‫اﻟﺤﺮة‬ ‫اﻟﻤﺼﺎدر‬
‫اﻟﻮﺣﺪة‬ ‫ﻣﺸﺮوع‬
1
2
3
4
5
6
1
2
3
4
5
6

23. ≤≥≤≥
:
¢SQódG ájÉ¡f ‘ ÜÓ£dG ¬H Ωƒ≤j •É°ûf
á≤«bódG á``bQh á```«é«JGΰSG ΩGó```î```à°SÉH
á©LGQ á``jò``¨J Ëó`≤J ¤EG ±ó¡j IóMGƒdG
√òg ‘ ÜÓ£dG Ωó≤J ióe ∫ƒM º∏©ª∏d
:»∏jÉú∏©ŸGΩƒ≤jå«MIóMƒdG
á«`FÉ`æK äÉ``Yƒ``ª› ≈`dEG ÜÓ`£dG º°ù≤j
¥GQhC’G Oó````Y π∏≤«d IÒ¨°U ™«eÉ› hCG
.á∏YÉaácQÉ°ûŸG¿ƒµJ≈àMh
:á«dÉàdGá∏Ä°SC’Gº∏©ŸG∫CÉ°ùj
É¡àª∏©J »àdGh ᫪gCG º«gÉØŸG ÌcCG »gÉe 1
?∑ô¶fá¡Lhøe¢SQódGGòg∫ÓN
á``∏¡°S É¡``Jó``Lh »``à``dG º«``gÉØŸG »``gÉ``e 2
?º¡ØdG
áÑ`©°U É¡Jó``Lh »àdG º«gÉ```ØŸG »``gÉ```e 3
?º¡ØdG
≈∏Y áYƒª› πµd äÉHÉLE’G øjhó`J ºàj
á``HÉLE’ á`≤«``bO º``∏`©ŸG Oó``ë```jh ,ábQh
πc áHÉLE’ á≤«bO ∞°üfh ∫hC’G ∫GDƒ°ùdG
.øjôNB’GÚdGDƒ°ùdGøe
º∏©ŸG º∏à°ùj ,OóëŸG âbƒdG AÉ``¡àfG ó©H
¿EGh…Qƒaπµ°ûHèFÉàædGπ∏ëjhäÉHÉLE’G
á°ü◊G ‘ èFÉàædG ¢Vô©j ™«£à°ùj ⁄
.áeOÉ≤dG
á`«`ª`jƒ`≤`JäÉ`WÉ`°û`f
ô`«`µ`Ø`à`dGá`«`ª`æ`J
IóMGƒdGá≤«bódGá«é«JGΰSG
øe IóMGƒdG á≤«bódG ábQh á«é«JGΰSG
.§°ûædGº∏©àdGäÉ«é«JGΰSG
ájGóH ‘ Ωóîà°ùJ ób á«é«JGΰSG »gh
Ωó≤Jh ¬àjÉ¡f ‘ hCG ¬°VôY AÉæKCG hCG ¢SQódG
ÜÓ£dGΩó≤JióeøYº∏©ª∏dá©LGQájò¨J
™«eÉéŸGhCGÜÓ£dGAɪ°SCGáHÉàc•Î°ûj’h
äÉHÉLE’π«∏–Ëó≤J•Î°ûjh.ábQƒdG≈∏Y
ÜÓ£dG øe πYÉØJ ó‚ ød ’EGh ÜÓ£dG
101) .áeOÉ≤dG äGôŸG ‘ É¡≤«Ñ£J óæY
.(§°ûædGº∏©àdG‘á«é«JGΰSG
.....................................................................................
.....................................................................................
.....................................................................................
.....................................................................................
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`eº`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`e
:‫ا�وﻟـﻰ‬ ‫اﻟـﻮﺣـﺪة‬:‫ا�وﻟـﻰ‬ ‫اﻟـﻮﺣـﺪة‬
Ió`Mƒ`dGº«`gÉ`Øeá`WQÉ`N
GPL
IBM
Ωƒ≤J’ájôµØdG᫵∏ŸGájɪ◊™ÑàeΩƒ¡Øe
Égô°ûf≈∏YπHáeƒ∏©ŸGQɵàMG≈∏Y
OóëjáØdDƒŸG∫ɪYC’Gájɪ◊á«fƒfÉbᨫ°U
.∞dDƒŸGhèàæŸGøeπc¥ƒ≤MÉ¡«a

24. ≤¥
:
≤¥
?(Liberoffice)¢ù«ahCGÈ`«`dCÉ`°ûf∞`«`c
á````cô`°T â`é```àfCG á``æ°S ø```jô``°û````Y π``Ñ```b
á«Ñ`à`µeá``eõ``M(SunMicrosystems)
»g âfÉch (open office) º°SÉH Iô``M
.¢ùµæ«dá©jRƒJ‘IóFÉ°ùdG
á````cô```°T AGô```°T º````J 2009 ΩÉ````Y ‘h
ácô°T ø```e (Sun Microsystems)
øe (open office) âdƒ–h (Oracle)
ájQÉŒ IôM áeõM ¤EG á«fÉ› IôM áeõM
.á«fÉ›ÒZ
…Qƒ£e Ö∏ZCG AÉ«à°SG ‘ QGô≤dG Gòg ÖÑ°ùJ
ácô°T øY º¡dÉ°üØfGh (open office)
AÉ``°ûfEÉ``H º¡eÉ«``bh 2010 ΩÉ``Y (Oracle)
(Document Foundation) á°ù°SDƒe
Gò``g ô```jƒ£à``d ø```jQƒ``£ŸG âÑ£``≤à°SG »àdG
(Liberoffice) ƒg ójóL º°SÉH èeÉfÈdG
á```cô`°ûd á``«`µ∏e ƒ``g (open office) ¿C’
.(Oracle)
(Oracle)á```cô°Tâ```YÉ```H2011ΩÉ```Y‘
(apache)á°ù°SDƒŸ(openoffice)áeõM
º```````°SG â``– √Qƒ```£J âdGRÉ```e »``à````dGh
.(apache open office)
á``°ù```°SDƒ```````````e äQó````°UCG 2013 ΩÉ````Y »```a
áî°ùædG (Document Foundation)
¿CG â``æ∏YCGh (Liberoffice) ø``e á```©HGôdG
â∏µ°TäÓjó©Jøe¬jƒ–ÉÃáî°ùædG√òg
.(open office)™eá``«``FÉ```¡ædGá```©«£≤dG
(Liberoffice) ¿EG ∫ƒ``≤`````dG á``°UÓ```N
.(open office)`dôjƒ£Jƒg
:(Software License)äÉ«›ÈdGá°üNQ
IOÉYEG hCG ∫ɪ©à°SG ºµ– á«fƒfÉb á≤«Kh »g
.ï°ùædG ¥ƒ≤ëH ᫪ëŸG äÉ«›ÈdG ™jRƒJ
âªb GPEG É¡d kÉ©°VÉN íÑ°üJ É¡ÑLƒÃh
√òg¿ƒµJóbh.èeÉfÈdG𫨰ûJhCGÖ«cÎH
:ÉeEGá°üNôdG
»ª–:©(copyright)᫵∏ŸG¥ƒ≤M
∫É› Oó–h ¬∏jó©J hCG √ô°ûf øe èeÉfÈdG
.¬eGóîà°SG
¥ƒ≤M” :(copyleft) ᫵∏e ¥ƒ≤M ’
í∏£°üŸ ∞jô– ƒgh “Iô◊G ï°ùædG
AɨdEG »æ©jh (copyright)᫵∏ŸG ¥ƒ≤M
øµÁ å«ëH Ée èeÉfÈd ᫵∏ŸG ¥ƒ≤M πc
kÉ°†jCG ¬eGóîà°SG øµÁ) .¬∏jó©Jh √ô°ûf
.(IOó©àŸG§FÉ°SƒdGhäGóæà°ùª∏d
á`«`aÉ`°VEGäÉ`eƒ`∏`©`e
.....................................................................................
.....................................................................................
.....................................................................................
.....................................................................................
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`e
√òg¿ƒµJóbh.èeÉfÈdG𫨰ûJhCGÖ«cÎH
»ª–:
∫É› Oó–h ¬∏jó©J hCG √ô°ûf øe èeÉfÈdG
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`e
á````cô`°T â`é```àfCG á``æ°S ø```jô``°û````Y π``Ñ```b
á«Ñ`à`µeá``eõ``M(
»g âfÉch (
á````cô```°T AGô```°T º````J
ácô°T ø```e (
øe (
ájQÉŒ IôM áeõM ¤EG á«fÉ› IôM áeõM
…Qƒ£e Ö∏ZCG AÉ«à°SG ‘ QGô≤dG Gòg ÖÑ°ùJ
ácô°T øY º¡dÉ°üØfGh (
AÉ``°ûfEÉ``H º¡eÉ«``bh
(
Gò``g ô```jƒ£à``d ø```jQƒ``£ŸG âÑ£``≤à°SG »àdG
(
á```cô`°ûd á``«`µ∏e ƒ``g (
(
(
º```````°SG â``– √Qƒ```£J âdGRÉ```e »``à````dGh
á``°ù```°SDƒ```````````e äQó````°UCG
áî°ùædG (
¿CG â``æ∏YCGh (
â∏µ°TäÓjó©Jøe¬jƒ–ÉÃáî°ùædG√òg
.(
(
:(
IOÉYEG hCG ∫ɪ©à°SG ºµ– á«fƒfÉb á≤«Kh »g
.ï°ùædG ¥ƒ≤ëH ᫪ëŸG äÉ«›ÈdG ™jRƒJ
âªb GPEG É¡d kÉ©°VÉN íÑ°üJ É¡ÑLƒÃh
√òg¿ƒµJóbh.èeÉfÈdG𫨰ûJhCGÖ«cÎH√òg¿ƒµJóbh.èeÉfÈdG𫨰ûJhCGÖ«cÎH
‫ﻟﻴﻨﻜﺲ‬ ‫وأﻧﻈﻤﺔ‬ ‫اﻟﺤﺮة‬ ‫اﻟﻤﺼﺎدر‬
(Source Code

25. ≤µ≤µ
:
á`«`aÉ`°VEGäÉ`eƒ`∏`©`e
:General Public License (GPL)áeÉ©dGá«Ñ©°ûdGá°üNôdG
¢üædG ≈∏Y ´ÓW’G Ωóîà°ùª∏d í«àJ á≤«Kh »gh .(GNU) 𫨰ûàdG Ωɶæd ¿ÉŸƒà°S OQÉ°ûàjQ kájGóH É¡Ñàc ,Iô◊G äÉ«›È∏d á°üNQ »g
º¶©e ≈∏Y á°üNôdG √òg ≥Ñ£æJ .(copyleft) ´ƒædG øe á°üNQ »gh .ô°TÉæ∏d ™aóoj …OÉe πHÉ≤e ¿hO √ô°ûf hCG ¬∏jó©J ᫨H …Qó°üŸG
»àdGh á«eƒª©dG ƒpæL á°üNQ øe (GPLv3) áãdÉãdG áî°ùædG ºK (GPLv2) á«fÉãdG áî°ùædG É¡æe Qó°U Ω1992 ΩÉY ‘ .Iô◊G äÉ«›ÈdG
.™«ª÷GπÑbøeº¡ØdGhΩGóîà°SÓdπ¡°SCG¢ü«NÎdGπ©÷äÉæ«°ùëàdGøeójõŸGπª–
:GNU Lesser General Public License (LGPL)á≤«°†dGáeÉ©dGá«Ñ©°ûdGá°üNôdG
øe k’óH Iô◊G äÉ«›ÈdG ¢†©H á°üNôdG √ò¡d ™°†îJ .äÉ«›ÈdG äÉÑàµe ¢†©Ñd á°ü°ü É¡©e á≤aGƒàeh (GPL) øe ádó©e áî°ùf »g
â«YoO ,IôM ÒZ AGõLCG ™e §HôdÉH íª°ùJ É¡fEG PEG ,Iƒ≤H (copyleft) ´ƒædG øe á°üNôdG ≥≤– ’ É¡æµdh IôM äÉ«›ôH á°üNQ »¡a .(GPL)
á°üNôdG (LGPL) â«YO ºK (Library General Public License) äÉÑ൪∏d áeÉ©dG á«Ñ©°ûdG á°üNôdÉH2^1 áî°ùædG πÑb á°üNôdG √òg
øe.äÉÑ൪∏d§≤aâ°ù«d»¡aá«≤«≤◊GÉ¡àjÉZπ°†aCG m¬Lh≈∏YR rÈoàd(GNU Lesser General Public License)á≤«°†dGáeÉ©dGá«Ñ©°ûdG
.(OpenOffice.org)¢ù«ahCGøHhCGèeÉfÈdájQó°üŸGIôØ°ûdG,á°üNôdG√ò¡d™°†îJ»àdGäÉ«›ÈdG
:(Apache License)»°ûJÉHCGá°üNQ
á°üNôdG≥≤–’h,¬jƒæàdGh᫵∏ŸG¥ƒ≤MQÉ©°TEGßØMΩõ∏à°ùJ»°ûJÉHCGá°üNQ.»°ûJÉHCGäÉ«›ôHá°ù°SDƒeπÑbøeâÑàocIôMäÉ«›ôHá°üNQ»g
’hájQɵàM’GäÉ«›ÈdG kÉ°†jCGhQó°üŸGáMƒàØehIô◊GäÉ«›ÈdGôjƒ£àdájQó°üŸGIôØ°ûdGΩGóîà°SÉHíª°ùJÉ¡fCGå«M(copyleft)´ƒædGøe
•hô°ûH á°üNôe É¡JÉYƒ°Vƒe hCG É¡©jQÉ°ûe øe m…CG hCG »°ûJÉHCG äÉ«›ôH á°ù°SDƒe πÑb øe áéàæoŸG äÉ«›ÈdG ™«ªL .èeÉfÈdG Qó°üe ô°ûf Ωõ∏à°ùJ
âÁ’´hô°ûe(3000)øeÌcCG∑Éægh kÉ°†jCG»°ûJÉHCGá°üNôHá°üNôe»°ûJÉHCGá°ù°SDƒeøeáéàæoŸGÒZäÉ«›ÈdG¢†©H¿CGɪc.»°ûJÉHCGá°üNQ
.»°ûJÉHCGá°üNQ•hô°ûH¢üNôeêQƒa¢SQƒ°S≈∏YOƒLƒe»°ûJÉHCGá°ù°SDƒŸá∏°üH
,èeGÈdG …Qƒ£e É¡«∏Y πª©j »àdG äÉ«›ÈdG ôjƒ£J á«∏ªY IQGOE’ á°üæªc ¬eGóîà°SG øµÁ á«JƒÑµæ©dG áµÑ°ûdG ≈∏Y ™bƒe : êQƒa ¢SQƒ°S)
.(êQƒa¢SQƒ°Sácô°TᣰSGƒH™bƒŸGGògQGójhá«›ÈdGQOÉ°üª∏d´Oƒà°ùªc kÉ°†jCGh
:BerkeleySoftware Distribution (BSD)»∏````cÒH äÉ``«```›ô``Há```©jRƒ````Já```°üNQ
èeÉfôH …CG .¢ùcƒæ«∏d ¬HÉ°ûe 𫨰ûJ Ωɶf ƒgh »∏cÒH äÉ«›ôH äÉ©jRƒJ ‘ IOÉ``Y Ωó```îà°ùoJh .k’ɪ©à°SG Iô``ë``dG äÉ«`›ÈdG ¢üNoQ ™°ShCG øe
ΩGóîà°SG á«Ø«c ≈∏Y kGOƒ«b ¢VôØJ ’h »∏°UC’G ∞dDƒŸÉH ±Î©j ¿CG §≤a Ωóîà°ùŸG øe á°üNôdG √òg Ö∏£Jh kÉ«fÉ› ¿ƒµ«°S á°üNôdG √ò¡d ™°†îj
Ö°ùëH≥à°ûŸGπª©dGQGó°UEGºàj¿CGÖ∏£J»àdGh(GNU GPL)á```eÉ``©```dGá```«Ñ©°ûdGá```°üNôdG™``eá≤aGƒàeÒZÉ¡∏©éjɇájQó°üŸGIôØ°ûdG
.(GPL)á°üNôdG
QÉ°ûj .»∏°UC’G ∞dDƒŸÉH §≤a ±Î©J (Closed Source) Qó°üŸG á≤∏¨e ™jQÉ°ûe øª°V É¡°ùØf óŒ ¿CG (BSD) Iô````Ø°ûd ø```µÁ ∂dòd á``é«àæ```c
ï°ùf ájôM ¢üîj ɪ«ah.(copyleft)h (copyright) ÚH §°SƒdG ‘ É¡Yƒbh ¤EG kIQÉ°TEG (copycenter) º°SÉH á°üNôdG √òg ¤EG kÉfÉ«MCG
.(copyleft)á°üNQ™eá≤HÉ£àeá°üNôdG√ògøeádó©ŸGáî°ùædG¿EÉaäÉ«›ÈdG
:(MPL)Mozilla Public License áeÉ©dGÓjRƒeá°üNQ
á°üNQÒ«¨J¤EGáLÉ◊G¿hOøeácƒ∏‡èeGôH‘É¡Há°üNôŸGIôØ°ûdGø`«ª°†JøµÁå«ëHá∏gÉ°ùàeIôMá°üNQáeÉ©dGÓjRƒeá°üNQÈà©J
.É¡JÉéàæeπc‘ÓjRƒe᪶æeÉ¡eóîà°ùJh,É¡eóîà°ùjøŸá∏µ°ûeÖÑ°ùJ’å«ëH´GÎN’GäGAGÈHá°üNôdG√ògºà¡Jh,ΩÉ©dGèàæŸG
¢ü«NGôJá«≤H™eáªFÓeÌcCGháWÉ°ùHÌcCGâëÑ°UCGÉ¡æµdháeÉ©dGÓjRƒeá°üNQìhQ≈∏Yâ¶aÉM(MPL 2.0)á«fÉãdGáeÉ©dGÓjRƒeá°üNQ
IôØ°ûdG ΩGóîà°SG IOÉYEG ≈∏Y π¡°ù«°S ɇ »°ûJÉHCG á°üNQh (GPL) á°üNQ ™e á«≤aGƒJ ÌcCG âëÑ°UCGh .Qó°üŸG áMƒàØŸGh Iô◊G äÉ«›ÈdG
.É¡©jRƒJIOÉYEGhájQó°üŸG

26. ≤∂
:
≤∂
á`«`aÉ`°VEGäÉ`eƒ`∏`©`e
ÉkeGóîà°SGÌcC’GáMƒàØŸGQOÉ°üŸG¢üNQÚHáfQÉ≤e∫hóL
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`eº`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`e
á°üNôdG
º°SG¢ùØf≥à°ûŸGèeÉfÈ∏dπg
?»∏°UC’GèeÉfÈdG
≥à°ûŸGèeÉfÈdGπg
?Qó°üŸGìƒàØe
èeÉfÈdGÒ«¨JøµÁπg
?≥à°ûŸG
èeÉfÈdG™«HøµÁπg
?≥à°ûŸG
Apacheº©f’º©fº©f
GPLäGÒ«¨àdGôcP•ô°ûH;º©fº©f
á≤aGƒeá°üNôdøµdh;º©f
Qó°üŸGáMƒàØe
º©f
LGPLQó°üŸGáMƒàØeâ°ù«däÉÑàµeèeÉfÈdGÚª°†JøµdhGBLá°üNQ¢ùØf
MPLº©f’’º©f
BSDº©f’º©fº©f

27. ≤∑≤∑
:
:‫ا�وﻟـﻰ‬ ‫اﻟـﻮﺣـﺪة‬:‫ا�وﻟـﻰ‬ ‫اﻟـﻮﺣـﺪة‬
1
www sourceforge net 2
Windows
3
4
5
Ü
äÉ`æ`jô`ª`à`dGá`HÉ`LEG
1
open)) Iô◊G QOÉ°üŸG ∞jô©J øµÁ
É¡``fCÉ```H (source software (OSS
ájôµØdG ᫵∏ŸG ájɪ◊ ™Ñàe Ωƒ``¡Øe
≈∏Y πH áeƒ∏©ŸG QɵàMG ≈∏Y Ωƒ≤J ’
èeÉfÈdGIôØ°TôaƒJ»¡aGòd,Égô°ûf
»£``©Jh ,É``¡``H Ö```Zôj øŸ èeGÈ∏d
Égôjƒ£Jh É¡∏jó©Jh É¡∏«¨°ûàd ájô◊G
.É¡eGóîà°SGhÉ¡©jRƒJájôMh
:É¡dƒMáÄWÉÿGº«gÉØŸG¢†©Hh
§≤a ¿ƒµe Iô◊G QOÉ°üŸG ™ªà› ¿CG
PEG í«ë°U ¢ù«d Gògh ,Ú›Èe øe
πeÉc ™ªà› ¬æe Oƒ°ü≤ŸG íÑ°UCG
èàæjƒghäÉ≤«Ñ£JhèeGôH§≤a¢ù«dh
.ÖàchäÉ°SGQOhä’É≤ehèeGôH
á«fÉ› èeGôH »æ©J Iô◊G QOÉ°üŸG ¿CG
Iô◊GQOÉ°üŸG¿EGPEGí«ë°UÒZGògh
É¡àµ∏àeG GPEG ∂æµdh øªã```H ¿ƒ`µJ ó```b
±ô°üàdG‘ájô◊G≥∏£e∂dâëÑ°UCG
IôØ````°T ≈∏``Y ´Ó```W’G á``jô``M) É``¡«`a
,πjó©àdGh ôjƒ£`àdG á```jôM ,èeÉfÈdG
ájôMh ,¢VôZ …CG ‘ ΩGóîà°S’G ájôM
.(âfÉcá≤jôW…CÉH™jRƒàdG
𫨰ûàdG Ωɶf »æ©J Iô◊G QOÉ°üŸG ¿CG
…òdGɉEGhí«ë°UÒZGògh,¢ùµæ«d
QOÉ°üŸG Ωƒ¡Øe QÉ°ûàfG ≈∏Y óYÉ°S
.¢ùµæ«d𫨰ûàdGΩɶf¿ÉcIô◊G
34
áfQÉ≤ŸGIô◊GQOÉ°üŸGá≤∏¨ŸGQOÉ°üŸG
ΩGóîà°S’Gá°üNQIOhóÒZkGóLIOhó
Ò¨∏dï°ùædGh™jRƒàdG샪°ùe샪°ùeÒZ
á«dÉŸGáØ∏µàdGá«fóàeá«dÉY
åjóëàdGhôjƒ£àdGkGóLá©jô°SÒÑcâbh
èeÉfÈdGπjó©JìÉàeìÉàeÒZ
áfQÉ≤ŸGIô◊GQOÉ°üŸGáMƒàØŸGQOÉ°üŸGΩGóîà°S’Gá«fÉ›èeGÈdG
á«dÉŸGáØ∏µàdGÉkfÉ«MCGÉkfÉ«MCGóLƒJ’
Qó°üŸG≈∏Y´ÓW’G샪°ùe샪°ùe샪°ùeÒZ
èeÉfÈdG≈∏Yπjó©àdG샪°ùeÉkfÉ«MCG샪°ùeÒZ
ΩGóîà°S’GájôMáMƒàØeáMƒàØeáMƒàØe
™jRƒàdGájôM샪°ùe샪°ùe샪°ùe

28. ≤∏
:
≤∏
:‫ا�وﻟـﻰ‬ ‫اﻟـﻮﺣـﺪة‬:‫ا�وﻟـﻰ‬ ‫اﻟـﻮﺣـﺪة‬
1
www sourceforge net 2
Windows
3
4
5
Ü
..............................
..............................
..............................
..............................
.............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`eº`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`e
5
äÉ`æ`jô`ª`à`dGá`HÉ`LEG
CG
OôØ∏dπª©c¬∏eɵHøjôNB’GπªYËó≤J¬«aºàj
á°ù«FôdGäɪ∏µdG¢†©HÒ«¨Jó©Háq«°üfá©£bï°ùf
Qó°üŸGôcP¿hóHOóQó°üeøeIÒÑcAGõLCGï°ùf
ÉgôcP¿hOá≤HÉ°ùdGOôØdGäÉHÉàcøeï°ùf
Ü
ñÉ°ùæà°S’G
∫GóÑà°S’G
ï°ùædG
QGô`µàdG

29. ≤π≤π
:
1
ê
2
Ü
QÉ``Ñ`à`N’Gá``HÉ`LEG
‫ﻟﻴﻨﻜﺲ‬ ‫وأﻧﻈﻤﺔ‬ ‫اﻟﺤﺮة‬ ‫اﻟﻤﺼﺎدر‬
1
1990 2
3
4
.EULA GPL
.BSD FDL
GPL 5
..............................
..............................
..............................
..............................
.............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
.............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`eº`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`e
3
ê
4
Ü
5
ê

30. ≥∞
:
≥∞
6
Ü
7
O
QÉ``Ñ`à`N’Gá``HÉ`LEG
:‫ا�وﻟـﻰ‬ ‫اﻟـﻮﺣـﺪة‬:‫ا�وﻟـﻰ‬ ‫اﻟـﻮﺣـﺪة‬
6
7
.
..............................
..............................
..............................
..............................
.............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
.............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
..............................
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`eº`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`e

31. ≥±≥±
:
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
.........................................................................................................................
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`eº`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`e
É`¡`JÉ`HÉ`LEGhIó`Mƒ`∏dá`«`aÉ`°VEGá`∏`Ä`°SCG
-1.¬Há°UÉNΩGóîà°SGá°üNQÖdɨdG‘á≤∏¨ŸGQOÉ°üŸG‘èeÉfôHπµd✓
-2.Ò¨∏dï°ùædGh™jRƒàdÉHIô◊GQOÉ°üŸGíª°ùJ✓
-3.èeÉfÈdG≈∏Yôjƒ£àdGhπjó©àdÉHáMƒàØŸGQOÉ°üŸGíª°ùJ✗
-4.™«ªé∏dèeÉfÈdGQó°üeáMÉJEG≈∏YΩGóîà°S’Gá«fÉ›èeGÈdG¢üNQ≥ØàJ✗
-5.Iô◊GQOÉ°üª∏d»æ≤àdGºYódGAGôL‹ÉeóFÉYòNCGOGôaC’GhCGäÉcô°û∏d≥ëj✓
-6.òaGƒædG𫨰ûàdGΩɶf≈∏Yπª©dGIô◊GQOÉ°üŸGèeGÈdøµÁ’✗
-7.zô°ûædGh™Ñ£dG{¥ƒ≤Møeº«eÉ°üàdGhäÉ«›ÈdGájɪMó©J’✗
-8.zäÉ«›ÈdGáæ°Uôb{ ```Há°üNôŸGÒZá«›ÈdGï°ùædGøeójó©dG≈∏Y∫ƒ°ü◊G≈ª°ùj✓
-9.∫Éëàf’G™æŸòîàJ»àdGäGƒ£ÿG¤hCGøeó«Lπµ°ûHåëÑ∏d§«£îàdGó©j✓
-10.åëÑdG‘ÉgôcP¿hOIójóYQOÉ°üeøeAGõLCGêõeøeäÉ°SGQódG‘™fÉe’✗
:»∏j ɇ πc ‘ áÄWÉÿG äGQÉÑ©dGh áë«ë°üdG äGQÉÑ©dG OuóM 1
1
: »∏j ɇ πc ‘ á≤∏¨ŸG QOÉ°üŸGh Iô◊G QOÉ°üŸG ¢üNQ OuóM 2
.ÒNC’GΩóîà°ùŸGá°üNQ-
.(GPL)á°üNQ-
.ï°ùædG¥ƒ≤Má°üNQ-
2
.≥∏¨e Qó°üeá°üNQ:ÒNC’GΩóîà°ùŸGá°üNQ-
.ôMQó°üeá°üNQ:(GPL)á°üNQ-
.≥∏¨eQó°üeá°üNQ:ï°ùædG¥ƒ≤Má°üNQ-

32. ≥≤
:
≥≤
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
.........................................................................................................................
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`eº`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`e
.Iô◊G QOÉ°üŸG èeGôH ΩGóîà°SG ÉjGõe ¢†©H OuóM 3
:»∏jÉeIô◊GQOÉ°üŸGèeGôHΩGóîà°SGÉjGõeøe 3
.‹É©dG¿ÉeC’G-
.𫨰ûàdG‘áYô°ùdG-
.∫É£YC’Gá∏b-
.áØ∏µàdG¢VÉØîfG-
.´ÓWÓdQó°üŸGáMÉJEG-
.∫ƒ∏◊GËó≤JáYô°S™eAÉ£NC’G∞°ûcádƒ¡°S-
.á«Hô©dGÉ¡æeáØ∏àäɨdºYóJhá«ŸÉY-
.¢ù°ùéàdGèeGôHhäÉ°ShÒØdGøeá«dÉN¬Ñ°T-
.IOó©àeèeGôHhäÉ≤«Ñ£JOƒLh-
.åjóëàdGhQƒ£àdGá©jô°S-
.(IBM)πãeá«îjQÉJháªî°VäÉcô°TøeáeƒYóe-
?∫ƒ≤dGGògπãe≈∏YOôJ∞«c.…OÉŸG´ÉØàf’Gó°V»gIô◊GQOÉ°üŸG¿CÉHø¶jÉeÒãc 4
ácô°TπãeIô◊GQOÉ°üŸÉHπª©dG≈∏Y kGOɪàYG kÉëHQâ≤≤M»àdGäÉcô°ûdGøeójó©dG∑Éæ¡a…OÉŸG´ÉØàf’Gó°Vâ°ù«dIô◊GQOÉ°üŸG 4
.áaô©ŸGº°SÉ≤Jh∑ΰûŸG´ÉØàf’G»gIô◊GQOÉ°üŸGIôµa¿EGå«M(IBM)ácô°Th,IÒ¡°ûdG(Red Hat)äÉgójQ

33. ≥≥≥≥
:
:‫ا�وﻟـﻰ‬ ‫اﻟـﻮﺣـﺪة‬ ‫ﺗﺪرﻳﺒﺎت‬
.(USB
¬«LƒàHº∏©ŸGΩƒ≤j∫ cOHM��« «œU�—≈
øe ¢ùµæ«d á©jRƒJ â«ÑãJ ¤EG ÜÓ£dG
¿ƒµj ¿CGh ÜÉàµdG ™e ≥aôŸG ¢Uô≤dG
á«°UÉN í«àj ¬«∏Y πª©j …òdG √RÉ`¡L
.èeGÈdG áaÉ°VEG
≈∏Y ∫ƒNódG Iõ¡LC’G ¢†©H Ö``∏£àJ ób
πjó©J ” »c Ö°SÉ◊G RÉ¡L äGOGóYEG
¢Uô≤dG ø``e Ö°SÉ◊G RÉ``¡``L ´Ó```bEG
.Ö∏°üdG ¢Uô≤dG ¢ù«dh »Fƒ°†dG
≈ª°ùJ ¢ùµæ«d Ωɶæd IOó©àe ï°ùf óLƒJ
ÉgóMCGQÉ«àNGº∏©ŸG™«£à°ùjäÉ©jRƒàdÉH
É¡Mô```°Th √ô``¶f á`¡``Lh øe É``¡``∏°†aCGh
.ÜÓ£∏d
ò«ØæJäGAGôLE’äGOÉ°TQEG
∫hC’GÖjQóàdG
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
.........................................................................................................................
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`eº`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`e

34. ≥¥
:
≥¥
:‫ا�وﻟـﻰ‬ ‫اﻟـﻮﺣـﺪة‬ ‫ﺗﺪرﻳﺒﺎت‬
(GNOME
GNOME
ºàjÖjQóàdGGòg‘∫cOHM��« «œU�—≈
º¡Jõ¡LCG´ÓbEGºà«°S¬fCÉHÜÓ£dG¬«ÑæJ
Ωɶf ¥ôëH GƒeÉb …òdG ¢Uô≤dG øe
∫ÉM ‘ ¬fCÉH º¡¡Ñæj ɪc .¬«∏Y ¢ùµæ«d
¬fEÉa í«JÉØŸG áMƒd ‘ ±hô◊G äÒ¨J
(Fn+NumLock)≈∏Y§¨°†dGº¡æµÁ
.É¡à©«Ñ£dí«JÉØŸGáMƒdIOÉYE’
º¡dɪYCG ßØëH ÜÓ£dG ≈∏Y ó«cCÉàdG
™«ªL ¿CG å«M Ö∏°üdG ¢Uô≤dG ≈∏Y
AÉæKCG â“ »àdG äÉeƒ∏©ŸG hCG äÓjó©àdG
óæY É¡ë°ùe ºà«°S ΩɶædG ≈∏Y πª©dG
.¬∏«¨°ûJIOÉYEG
ò«ØæJäGAGôLE’äGOÉ°TQEG
»fÉãdGÖjQóàdG
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
.........................................................................................................................
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`eº`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`e

35. ≥µ≥µ
:
ºàjÖjQóàdGGòg‘∫cOHM��« «œU�—≈
º¡Jõ¡LCG ´ÓbEG ºà«°S ¬fCÉH ÜÓ£dG ¬«ÑæJ
Ωɶf ¥ôëH GƒeÉb …òdG ¢Uô≤dG øe
.¬«∏Y¢ùµæ«d
á«ŸÉ©dG áµÑ°ûdG ¿CÉH ÜÓ£dG ≈∏Y √ƒæjh
øeIÒÑcáYƒª›≈∏Y…ƒ–äÉeƒ∏©ª∏d
Ωɶf ≈∏Y πª©J »àdG á«≤«Ñ£àdG èeGÈdG
≈∏Y ¬Ñ«côJ ∫ÉM ‘ ¢ùµæ«d 𫨰ûàdG
Ö«cÎH ≥∏©àj ɪ«a ÉeCG ,Ö∏°üdG ¢Uô≤dG
øe z¢ùµæ«d áHƒéYCG{ Ωɶf ≈∏Y èeGôH
á∏≤æàŸGIôcGòdGhCG»Fƒ°†dG¢Uô≤dG∫ÓN
.ôaƒàeÒZGò¡a
ò«ØæJäGAGôLE’äGOÉ°TQEG
ådÉãdGÖjQóàdG ‫اﻟﺜﺎﻧﻲ‬ ‫اﻟﺘﺪرﻳﺐ‬ : ‫ﻟﻴﻨﻜﺲ‬ ‫وأﻧﻈﻤﺔ‬ ‫اﻟﺤﺮة‬ ‫اﻟﻤﺼﺎدر‬
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
.........................................................................................................................
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`eº`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`e

36. ≥∂
:
≥∂
ÖjQóàdG Gòg ‘ ∫ cOHM��« «œU�—≈
QOÉ°üŸG äÉ≤«Ñ£J ≈∏Y ÖdÉ£dG ±ô©àj
,ò``aGƒædG π`«``¨°ûàdG Ωɶf ≈``∏``Y Iô◊G
…òdGh ìƒàØŸG ÖൟG èeÉfôH Ωóîà°ùjh
âaƒ°Shô``µjÉe á``Yƒ``ª› ™e ¬```HÉ°ûàj
.åjó◊GÖൟGèeGÈd
ÖൟG èeÉ`fôH ¿CG á¶MÓ`e ø``e óH’h
Gòd ,IOó©àe ï°ùf ¬``d äQó``°U ìƒàØŸG
áãjó◊G á``î°ùædG ≈∏Y ∫ƒ°ü◊G Qó```éj
øe áMƒàØŸG ÖൟG èeÉfôH øe áHô©ŸGh
áî°ùædG ÒaƒJ º``J ó``bh ,º¡©bƒe ∫ÓN
Gòg áHÉàc ∫ÉM èeÉfÈdG øe IÒNC’G
.π«dódG
ò«ØæJäGAGôLE’äGOÉ°TQEG
™HGôdGÖjQóàdG
ÖjQóàdG Gòg ‘
QOÉ°üŸG äÉ≤«Ñ£J ≈∏Y ÖdÉ£dG ±ô©àj
,ò``aGƒædG π`«``¨°ûàdG Ωɶf ≈``∏``Y Iô◊G
…òdGh ìƒàØŸG ÖൟG èeÉfôH Ωóîà°ùjh
âaƒ°Shô``µjÉe á``Yƒ``ª› ™e ¬```HÉ°ûàj
:‫ا�وﻟـﻰ‬ ‫اﻟـﻮﺣـﺪة‬ ‫ﺗﺪرﻳﺒﺎت‬
.(Open Office
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
.........................................................................................................................
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`eº`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`e

37. á«fÉãdGIóMƒdG
‫ﺍﻟﻤﺘﻌﺪﺩﺓ‬ ‫ﺍﻟﻮﺳﺎﺋﻂ‬

38. ≥∏
:
≥∏
k’hCG¢ü°ü◊G™jRƒJ¢üî∏e
á``````°ü````ë``dG´ƒ```````````°Vƒ```````ª`````dG
¤hC’G.(1)IOó©àŸG §FÉ°SƒdG
á`«`fÉ`ã`dG.(2)IOó©àŸG §FÉ°SƒdG
áãdÉãdG.´hô°ûª∏d §«£îàdG -∫hC’G ÖjQóàdG
á©HGôdG.( ´hô°ûŸG á¡LGh º«ª°üJ) (Gimp) èeÉfôH - ÊÉãdG ÖjQóàdG
á°ùeÉÿG.(Qƒ°üdG ≈∏Y á«Fôe äGôKDƒe áaÉ°VEG) (Gimp) èeÉfôH -ådÉãdG ÖjQóàdG
á°SOÉ°ùdG.(Qƒ°üdG èeO) (Gimp) èeÉfôH -™HGôdG ÖjQóàdG
á©HÉ°ùdG.(√ôjô–h »Jƒ°U ∞∏e áaÉ°VEG) (Audacity) èeÉfôH -¢ùeÉÿG ÖjQóàdG
áæeÉãdG.(äGƒ°UC’G èeOh π«é°ùJ) (Audacity) èeÉfôH -¢SOÉ°ùdG ÖjQóàdG
á©°SÉàdG.(Movie Maker) èeÉfôH ≈∏Y πª©dG AóH -™HÉ°ùdG ÖjQóàdG
Iô°TÉ©dG.(¢üædGh Qƒ°üdG êGQOEG) (Movie Maker) èeÉfôH -øeÉãdG ÖjQóàdG
Iô°ûY ájOÉ◊G.(Qƒ°üdG ≈∏Y äGôKDƒŸG áaÉ°VEG) (Movie Maker) èeÉfôH -™°SÉàdG ÖjQóàdG
Iô°ûY á«fÉãdG.(á«FôŸG ™WÉ≤ŸG ™e πeÉ©àdG) (Movie Maker) èeÉfôH -ô°TÉ©dG ÖjQóàdG
Iô°ûY áãdÉãdG.(䃰üdG ™e πeÉ©àdG) (Movie Maker) èeÉfôH -ô°ûY …OÉ◊G ÖjQóàdG
Iô°ûY á©HGôdG.≥«Ñ£àdG ô°ûfh º««≤J -ô°ûY ÊÉãdG ÖjQóàdG
(2) ájô`¶`æ`dG¢ü`°ü`ë`dGOó```Y(12) á`«``∏`ª©`dG¢ü`°ü`ë`dGOó```Y

39. ≥π≥π
:
........................................................................................................................
.......................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`eº`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`e
É`k«`fÉ`K(…ô``¶`æ`dGAõ`÷G)Ió`Mƒ∏d§«£îàdGó`°Tô`e
(2) ájô`¶`æ`dG¢ü`°ü`ë`dGOó```Y
á`°ü`◊G´ƒ``°Vƒ``ª`dG±Gó```gC’Gá«HÓW äÉWÉ°ûfÒ``µØJ᫪æJá«Áƒ≤JäÉWÉ°ûf
≈`dhC’G
§FÉ°SƒdG
IOó©àªdG
Ωƒ¡Øe ÖdÉ£dG Oóëj ¿CG 1
.IOó©àªdG§FÉ°SƒdG
᫪gCG ÖdÉ£dG ìô°ûj ¿CG 2
§``````FÉ``°Sƒ```dG ΩGó```î```à`````°SG
.IOó©àªdG
äÉfƒµe ÖdÉ£dG Oó©j ¿CG 3
.IOó©àªdG§FÉ°SƒdG
ä’ÉéeÖdÉ£dGOó©j¿CG 4
§``````FÉ``°Sƒ```dG ΩGó```î```à`````°SG
.IOó©àªdG
…Oô```````````a •É`````°û````f
≈```∏``````YÖ````dÉ£dGó````YÉ``````°ù```j
Ωƒ``````¡```Ø`e ≈``dEG π``````°Uƒ```à```dG
.IOó©àªdG§FÉ°SƒdG
»`````YÉ```ª````L •É`````°û````f
≈`````∏``Y ÜÓ``£````dG ó```YÉ°ùj
á````«```ª```gCG ≈````````dEG π````°Uƒ```à````dG
IOó``````©``à``ª````dG §```FÉ`````°Sƒ````````dG
.É¡JÉfƒµeh
»```YÉ``````ª````L •É`````°û````f
≈````∏`````YÜÓ```£``````dGó````YÉ°ù````j
ΩGó```îà°SG ä’Éée áaô©e
.IOó©àªdG§FÉ°SƒdG
»YGóHE’G ô``«``µ``Ø``à``dG IQÉ``¡``e ᫪æJ
(Fluency Skill ábÓ£dGIQÉ¡e)
ä’ÉéeøeøµªeOóYôÑcCGOGó©J
™e IOó©àªdG §FÉ°SƒdG ΩGóîà°SG
.á∏ãeCGôcP
áÄ«g ≈```∏```Y •É```°```û```f
…ƒ````ë````JäÉ``````bÉ``````£``````H
∫ƒM É¡àHÉLEGh á∏Ä°SCG
¢SQódG äÉ``Yƒ``°``Vƒ``e
ΩGó```î```à°SÉH ≥```«£J
∞``°ûcCG{ á«é«JGôà°SG
¢SÉ``«````≤```d z∂`````bGQhCG
ÖdÉ£dG º``¡``a ió```e
.¢SQódGäÉYƒ°Vƒªd
á«fÉãdG
§FÉ°SƒdG
IOó©àªdG
Ö``````dÉ£dG í``` u°Vƒ````````j ¿CG 1
§FÉ```°SƒdGêÉ```àfEGá``≤``jôW
.IOó©àªdG
¢†©H ÖdÉ£dG Ouó©j ¿CG 2
áeóîà°ùªdGäÉ«éeôÑdG
äÉØ∏eôjôëJhAÉ°ûfEG»a
.IOó©àªdG§FÉ°SƒdG
»`````````YÉ````ª`````L •É`````````°û````f
º```¡``a≈``∏```YÜÓ``£dGóYÉ°ùj
§`FÉ```°Sƒ```dG êÉ``à``fEG π``MGô``e
.IOó©àªdG
Predicting) DƒÑæàdG IQÉ¡e ᫪æJ
(Skill
§FÉ°SƒdG ¬``«``dEG ∫hDƒ``à``°``S ɪH DƒÑæàdG
øe á``æ``°``S ø``jô``°``û``Y ó``©``H IOó``©``à``ª``dG
.¿B’G

40. ¥∞
:
¥∞
É`kã`dÉ`K:(»∏ª©dGAõ÷G)IóMƒ∏d§«£îàdGó°Tôe
á``°ü``ë`dG´ƒ```````°Vƒ````````ª`dGÖ````jQó```à```dG±Gó````````gCG
áãdÉãdG
∫hC’GÖjQóàdG
´hô°ûª∏d§«£îàdG
.´hô°ûªdGOGóYEGπMGôe 1
.(Gimp)èeÉfôHGPɪd 2
.(Gimp)èeÉfôH𫨰ûJ 3
.èeÉfôÑdGá¡LGƒdá°ù«FôdGäÉfƒµªdG 4
á©HGôdG
»fÉãdGÖjQóàdG
(Gimp)èeÉfôH
(´hô°ûªdGá¡LGhº«ª°üJ)
.IójóLIòaÉfíàa 1
.É¡ª«éëJhIQƒ°UêGQOEG 2
.øFÉc∂jôëJ 3
.Oóëe¿ƒ∏H¬àÄÑ©Jhπµ°TáaÉ°VEG 4
.¬≤«°ùæJh¢üfáHÉàc 5
á°ùeÉîdG
ådÉãdGÖjQóàdG
(Gimp)èeÉfôH
(Qƒ°üdG≈∏Yá«FôeäGôKDƒeáaÉ°VEG)
.äÉë°TôªdGΩGóîà°SÉHQƒ°üdG≈∏Yô«KCÉJáaÉ°VEG 1
.¢TôØdGΩGóîà°SÉHQƒ°üdG≈∏Yô«KCÉJáaÉ°VEG 2
.IQƒ°üdGøe¬«a܃Zôeô«ZAõLAÉØNEG 3
á°SOÉ°ùdG
™HGôdGÖjQóàdG
(Gimp)èeÉfôH
(Qƒ°üdGèeO)
.ôëdGójóëàdGΩGóîà°SÉHø«JQƒ°UèeO 1
.äÉ≤Ñ£dG´ÉæbΩGóîà°SÉHQƒ°UèeO 2
á©HÉ°ùdG
¢ùeÉîdGÖjQóàdG
(Audacity)èeÉfôH
(√ôjôëJh»JQƒ°U∞∏eáaÉ°VEG)
.(Audacity)èeÉfôHGPɪd 1
.(Audacity)èeÉfôH𫨰ûJ 2
.èeÉfôÑdGá¡LGƒdá°ù«FôdGäÉfƒµªdG 3
.»Jƒ°U∞∏eáaÉ°VEG 4
.(≥°üdh¢üb-±òM)»Jƒ°üdG∞∏ªdGôjôëJ 5
.∞∏ªdGßØM 6
áæeÉãdG
¢SOÉ°ùdGÖjQóàdG
(Audacity)èeÉfôH
(äGƒ°UC’GèeOhπ«é°ùJ)
.䃰Uπ«é°ùJ 1
.π«é°ùà∏dá«Ø∏NêGQOEG 2
.䃰UøeôãcCGêGQOEG 3
.äGƒ°UC’GèeO 4
á©°SÉàdG
¢SOÉ°ùdGÖjQóàdG
èeÉfôH≈∏Yπª©dGAóH
(Movie Maker)
.èeÉfôÑdG𫨰ûJ 1
.á°ù«FôdG¬JÉfƒµe≈∏Y±ô©àdG 2
.èeÉfôÑdG¢Vô©ªd´hô°ûªdGQƒ°UêGQOEG 3
.»æeõdG§jô°û∏dQƒ°UêGQOEG 4
.πª©dGßØM 5

41. ¥±¥±
:
(12) á`«``∏`ª©`dG¢ü`°ü`ë`dGOó```Y(12) á`«``∏`ª©`dG¢ü`°ü`ë`dGOó```Y
á``°ü``ë`dG´ƒ```````°Vƒ````````ª`dGÖ````jQó```à```dG±Gó````````gCG
Iô°TÉ©dG
øeÉãdGÖjQóàdG
(Movie Maker)èeÉfôH
(¢üædGhQƒ°üdGêGQOEG)
.¢üædGáaÉ°VEG 1
.IQƒ°UπcQƒ¡XøeRójóëJ 2
ájOÉëdG
Iô°ûY
™°SÉàdGÖjQóàdG
(Movie Maker)èeÉfôH
(Qƒ°üdG≈∏YäGôKDƒªdGáaÉ°VEG)
.Qƒ°üdG≈∏YäGôKDƒeáaÉ°VEG 1
.Qƒ°üdGø«Hä’É≤àfGáaÉ°VEG 2
á«fÉãdG
Iô°ûY
ô°TÉ©dGÖjQóàdG
(Movie Maker)èeÉfôH
(á«FôªdG™WÉ≤ªdG™eπeÉ©àdG)
.(Video)»Fôe™£≤eêGQOEG 1
.»FôªdG™£≤ªdG≈∏YäGôKDƒeáaÉ°VEG 2
.»FôªdG™£≤ªdGøeAõLπ°üa 3
.»Fôe™£≤eøeIQƒ°U•É≤àdG 4
áãdÉãdG
Iô°ûY
ô°ûY…OÉëdGÖjQóàdG
(Movie Maker)èeÉfôH
(䃰üdG™eπeÉ©àdG)
.䃰UêGQOEG 1
.»Fôe™£≤e»a䃰UAÉØNEG 2
.ø«Jƒ°UèeO 3
.(Movie Maker)èeÉfôÑdIójóLäGôKDƒeáaÉ°VEG 4
á©HGôdG
Iô°ûY
ô°ûY»fÉãdGÖjQóàdG
≥«Ñ£àdGô°ûfhº««≤J
.≥«Ñ£àdGQÉÑàNGhÖjôéJ 1
.≥«Ñ£àdGº««≤J 2
.≥«Ñ£àdGô°ûf 3
........................................................................................................................
.......................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`eº`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`e

42. ¥≤
:
¥≤
Ió`Mƒ`dGó`«`¡`ª`J
Év«`°SÉ°SCG Ó`Nóe IóMƒdG √òg ó©J
IOó©àŸG §`FÉ°SƒdG Ωƒ¡Øe ≈∏Y ±ô©à∏d
™`«``°VGƒ`ŸG ø```e »gh .É¡`©`e π`eÉ©àdGh
,É¡à°SGQOÖdÉ£∏d≥Ñ°ùj⁄»àdGIójó÷G
É kLGhQ ≈≤∏J »àdG ™«°VGƒŸG øe É¡fCG ɪc
á°UÉN Ö°SÉ◊G »eóîà°ùe ÚH GkÒÑc
É¡YGƒfCÉHá«YɪàL’GäɵѰûdGQÉ°ûàfG™e
.á«còdGIõ¡LC’GΩGóîà°SGhIOó©àŸG
§FÉ°SƒdG´ƒ°VƒeIóMƒdG√òg∫hÉæàJh
á`«``ªgC’Gh Ωƒ``¡ØŸG å«M ø``e IOó```©àŸG
á≤jôWh ,ΩGóîà°S’G ä’É›h äÉfƒµŸGh
ºgCGh IOó``©àŸG §``FÉ`°Sƒ``dG èeGôH êÉàfEG
.∫ÉéŸGGòg‘áeóîà°ùŸGäÉ«›ÈdG
¢†``©````H ΩGó``î`à``°SG º``à«`°S É``ª``c
ôjôëàd Qó°üŸG áMƒ``àØe äÉ``«```›ÈdG
á``«``Fô```ŸG ™``WÉ≤ŸGh äGƒ``°UC’Gh Qƒ`°üdG
.É¡«∏YäGôKDƒŸG¢†©HAGôLEGh
(14)‘IóMƒdG√ògËó≤Jºà«°Sh
Úà°üM É¡æe ¢ü°üîj á«°SGQO á°üM
á°üM (12)h …ô``¶ædG Aõ````÷G ìô``°ûd
.á«∏ª©dGäÉÑjQóà∏d
(Multimedia)((MultimediaMultimedia))
:IóMƒdGäÉYƒ°Vƒe
‫اﻟﺜﺎﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻮﺣﺪة‬
.IOó©àŸG§FÉ°SƒdGäÉfƒµe
......................................................................................
......................................................................................
......................................................................................
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`eº`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`e
á`«`MÉ`à`ØeäÉ`ª`∏`c
.IOó©àŸG§FÉ°SƒdG
.IOó©àŸG§FÉ°SƒdGOGóYEGäÉ«›ôH
.ácôëàŸGΩƒ°SôdG
.áHƒàµŸG¢Uƒ°üædG
.áàHÉãdGQƒ°üdG
.á«£ÿGäÉeƒ°SôdG
.ƒjó«ØdG
.á«Jƒ°üdGäGôKDƒŸG
IOÉØà°S’G øµÁ ∞«c ÜÓ£∏d í u°Vƒj
óYÉ°ùªc Oó©àŸG §FÉ°SƒdG äÉ≤«Ñ£J øe
¢†©H §«°ùÑJ πãe iôNC’G OGƒŸG ìô°T ‘
hCG ÜQÉéàdG IÉcÉ hCG Ió≤©ŸG º«gÉØŸG
É¡JQƒ£ÿÉ¡≤«Ñ£JøµÁ’»àdGôgGƒ¶dG
OGƒe ‘ Égò«Øæàd áeRÓdG IóŸG ∫ƒ£d hCG
.á«YɪàL’Ghá«©«Ñ£dGΩƒ∏©dG
»JGP º∏©J á∏«°Sh ¿ƒµJ ¿CG øµÁ É°†jCG
ájõ«∏‚E’G á¨∏dG º«∏©J äÉ«›ôH ‘ ɪc
.IAGô≤dGhäÉ«°VÉjôdGh
iôNC’GOGƒªdG™eπeɵàdG

43. ¥≥¥≥
:
:‫اﻟﺜﺎﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟـﻮﺣـﺪة‬
:á`«`dÉ`à`dG±Gó`gC’G≥`≤`–±ƒ`°SIóMƒ`dG√ò`¡d∂à°SGQOó`©H
:á``````«``ª``gC’G
.IOó©àŸG§FÉ°SƒdGΩƒ¡ØeOó–
.IOó©àŸG§FÉ°SƒdGΩGóîà°SG᫪gCGìô°ûJ
.IOó©àŸG§FÉ°SƒdGäÉfƒµeOó©J
.IOó©àŸG§FÉ°SƒdGΩGóîà°SGä’É›Oó©J
.IOó©àŸG§FÉ°SƒdGêÉàfEGπMGôeôcòJ
.IOó©àŸG§FÉ°SƒdGäÉØ∏eôjô–hAÉ°ûfEG‘áeóîà°ùŸGäÉ«›ÈdG¢†©HOó©J
.IOó©àŸG§FÉ°SƒdGäÉfƒµeº¶©eΩGóîà°SÉH´hô°ûeºª°üJ
øe ¬≤≤– ÉŸ ∂dPh á«æ¡ŸGh á«eƒ«dG ÉæJÉ«ëH kÉWÉÑJQG º«gÉØŸG ÌcCG øe IOó©àŸG §FÉ°SƒdG Ωƒ¡Øe Èà©j
™e ¬∏YÉØJh ¬∏°UGƒJ ≥«≤–h ,¬eó≤Jh ¿É°ùfE’G á«gÉaQ ≥≤ëj …òdG ÊÉ°ùfE’G ±ó¡dG É¡ªgCG ¬Yƒæàe ±GógCG
√ôaƒJÉe™e,ä’É°üJ’Gh»ª∏©dGåëÑdGh¿ƒæØdGhêÉàfE’Ghº«∏©àdGhÖjQóàdGÉ¡æeháØ∏àîŸGIÉ«◊Gä’É›
πYÉØàdGhQhÉëàdG‘á«fɵeEGøe¬H™àªàJÉe≈dEGáaÉ°VEG,∫ÉŸGhâbƒdGhó¡÷GÒaƒJ‘IójóYäGõ«‡øe
.Ωóîà°ùŸG™e
Ió`Mƒ`dG±Gó``gCG
:á«aô©ŸGIóMƒdG±GógCG/k’hCG
§FÉ°Sƒ`dG Ωƒ¡Øe ÖdÉ£dG Oó`ë`j ¿CG 1
.IOó©àŸG
§FÉ°SƒdGΩGóîà°SG᫪gCGìô°ûj¿CG 2
.IOó©àŸG
.IOó©àŸG§FÉ°SƒdGäÉfƒµeOó©j¿CG 3
ΩGó```î`à`°S’G ä’É``é``e Oó```©````j ¿CG 4
.IOó©àŸG§FÉ°Sƒ∏d
§FÉ`°SƒdG êÉàfEG á``≤jôW í``°Vƒ``j ¿CG 5
.IOó©àŸG
äÉ``«``›ô`Ñ`dG ¢†``©````H Oó````©```j ¿CG 6
äÉØ∏eôjô–hAÉ°ûfEG‘áeóîà°ùŸG
.IOó©àŸG§FÉ°SƒdG
:ájQÉ¡ªdGIóMƒdG±GógCG/Ék«fÉK
äÉ«›ôHøeáYƒª›Ωóîà°ùj¿CG 1
.IOó©àŸG§FÉ°SƒdGôjô–hAÉ°ûfEG
.䃰üdGäÉØ∏eQôëjhÅ°ûæj¿CG 2
.á«FôŸG™WÉ≤ŸGQôëjhÅ°ûæj¿CG 3
.Qƒ°üdGQôëjhÅ°ûæj¿CG 4
º```¶©e …ƒ```ëj ´hô``°û``e ºª°üj ¿CG 5
.IOó©àŸG§FÉ°SƒdGäÉfƒµe
:á«fGóLƒdGIóMƒdG±GógCG/kÉãdÉK
ƒëf á«``HÉéjEG äÉ```gÉ``ŒG ô``¡¶j ¿CG 1
.IOó©àŸG§FÉ°Sƒ∏d¬eGóîà°SG
AÉ°ûfEG ‘ ¬``FÓ``eR ™``e ¿hÉ```©àj ¿CG 2
Ωó```îà°ùJ äÉ```Yhô```°ûe º``«``ª°üJh
.IOó©àŸG§FÉ°Sƒ∏dáYƒæàeäÉfƒµe
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`eº`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`e

44. ¥¥
:
¥¥
‫اﻟﻤﺘﻌﺪدة‬ ‫اﻟﻮﺳﺎﺋﻂ‬
πFÉ°Sh»æ©Jh(media)áª∏ch,IOó©àe»æ©Jh(Multi)áª∏cøe(Multimedia )IOó©àŸG§FÉ°SƒdGí∏£°üe¿ƒµàj
:πãe ∫É°üJ’G §FÉ°Sh øe á∏ªL ÉgÉæ©eh .ÉgÒZh á£æ¨ªŸG ájô°üÑdGh á«©ª°ùdG ¢UGôbC’Gh ¥QƒdÉc äÉeƒ∏©ª∏d á∏eÉM §FÉ°Sh hCG
¿ƒµJób-IOófi±GógCG≥«≤ëàd,π°†aCGIQƒ°üHQɵaC’Gπ≤fπLCGøeΩóîà°ùJ,á∏eɵàehá›óæeƒjó«ØdGhIQƒ°üdGh䃰üdG
.¢ùª∏dGh™ª°ùdGhô°üÑdÉcáØ∏àîŸG¢SGƒ◊GIQÉKEG∫ÓNøeÚeóîà°ùŸG™eπYÉØàdGí«àJ-ájQÉŒhCGá«¡«aôJhCG᫪«∏©J
Ö°SÉ◊G äÉ«›ôH ΩGóîà°SÉH ƒjó«ØdGh IQƒ°üdGh 䃰üdGh ¢üædG ÚH èeój èàæe :É¡fCÉH IOó©àŸG §FÉ°SƒdG ∞jô©J øµÁh
.á«∏YÉØJá≤jô£Højó«Øà°ùª∏dIOófi±GógCG≥«≤ëàd
:á«dÉàdG±GógCÓdÉ¡≤«≤–‘IOó©àŸG§FÉ°SƒdG᫪gCG»JCÉJ
.áYƒæàeäGôKDƒehQƒ°UhΩƒ°SQøe¬jƒ–ÉŸ≥jƒ°ûàdGhá©àŸG¢Vhô©ŸGiƒàëŸG≈∏YIOó©àŸG§FÉ°SƒdG»Ø°†oJ 1
.á«fÉ«HäÉ££flhΩƒ°SQπµ°T≈∏YÉ¡°VôYøµÁå«MäÉeƒ∏©ŸGøeIÒÑc᫪c™eπeÉ©àdGIOó©àŸG§FÉ°SƒdGπ¡°ùoJ 2
.ájô°üHhá«©ª°SäGÒãeøeájƒ–ÉŸáeƒ∏©ŸG∫ƒ°UháYô°S≈∏YIOó©àŸG§FÉ°SƒdGóYÉ°ùoJ 3
∫ɵ°TCÉHáeƒ∏©ŸG¢VôY∫ÓNøe¢SGƒ◊Gº¶©eÒãà°ùJå«M,GkôKCG≈≤HCG¢Vhô©ŸGπ©L‘IOó©àŸG§FÉ°SƒdGóYÉ°ùoJ 4
.ƒjó«ØdGhIQƒ°üdGh䃰üdGh¢üædGπãeáØ∏àfl
.¿ÓYE’GhájÉYódGhÖjQóàdGhº«∏©àdGπãeä’ÉéŸG∞∏àfl‘ΩGóîà°S’GIOó©àŸG§FÉ°SƒdGÖ°SÉæoJ 5
hCG ájOÉŸG áØ∏µàdG ´ÉØJQG hCG IQƒ£ÿG ÖÑ°ùH √ÒaƒJ Ö©°üj …òdG »©bGƒdG ⁄É©dG π«ã“ ≈∏Y IOó©àŸG §FÉ°SƒdG óYÉ°ùoJ 6
.IÉcÉëŸG܃∏°SCGΩGóîà°SÉHájô°ûÑdGOQGƒŸG¢ü≤f
π©L…òdGôeC’G,á∏FÉgâëÑ°UCGÉæHᣫëŸGäÉeóÿGhäÉeƒ∏©ŸG᫪c¿CG∂°T’
‘ kGôeCGΩƒ¡Øeh™jô°Sπµ°ûHäÉeƒ∏©ŸG∫É°üjE’IójóLÖ«dÉ°SCGh¥ôWOƒLhIQhô°V
1-2á````````eó````≤`````e
äÉeƒ∏©ŸG øe ójó©dG ∂∏°üJ ,á«eƒ«dG ∂JÉ«M ‘
GkÒKCÉJ äÉeƒ∏©ŸG √òg ÌcCG Ée .áØ∏àfl ∫ɵ°TCÉHh
?GPÉŸh?∂ægP‘ kAÉ≤Hh
ÒµØàdGIQÉKEG
.᫪gC’GájÉZ
º«ª°üJ∫É›‘Qƒ£J≈dEGiOCGä’É°üJ’GhäÉeƒ∏©ŸGá«æ≤J∫É›‘á«°VÉŸGá∏«∏≤dGäGƒæ°ùdG‘áYQÉ°ùàŸGäGQƒ£àdG¿CGɪc
èeGÈ∏d ÉæJógÉ°ûe ∫ÓN øe ∂dPh §FÉ°SƒdG √ò¡d ¢Vô©àdG øe á«eƒ«dG ÉæJÉ«M ƒ∏îJ OɵJ Óa .IOó©àŸG §FÉ°SƒdG èeGôH êÉàfEGh
á«fɵeEGÉgQÉ°ûàfGáYô°S≈∏YóYÉ°Sh.âfÎfEÓdáØ∏àîŸGÉæJÉeGóîà°SGhCG´QGƒ°ûdG‘ájQÉéàdGäÉfÓYE’GhCGáØ∏àîŸGá«fƒjõØ∏àdG
.á«∏°ùàdGh¬«aÎdGIõ¡LCGhá«còdGIõ¡LC’GhÖ°SÉ◊GIõ¡LCÉcá«æ≤àdGIõ¡LC’GøeÒãc≈∏YÉ¡°VôY
2-2IOó©àŸG§FÉ°SƒdGΩƒ¡Øe
3-2IOó©àŸG§FÉ°SƒdG᫪gCG
Ωƒ¡Øe Öjô≤J ¤EG •É°ûædG Gòg ±ó¡j
å«M ɡ૪gCG í«°VƒJh IOó©àŸG §FÉ°SƒdG
πª– á°ü≤d ƒjQÉæ«°S OGóYEÉH º∏©ŸG Ωƒ≤j
¢Vô©àj »àdG πFÉ°SôdG ´GƒfCG É¡JÉ«W ÚH
áYƒª°ùeh IAhô≤e) á«eƒ«dG ¬JÉ«M ‘ É¡d
á∏Ä°SC’G øe áYƒª› ìô£jh (á«Fôeh
√òg ÚH ≥jôØàdG ¤EG ÖdÉ£dG Oƒ≤J á¡LƒŸG
ÌcCGh ¬ægP ‘ ≈≤HCG É¡æe …CGh πFÉ°SôdG
.¬«∏YGÒKCÉJ
(ƒjQÉæ«°ù∏dáMÎ≤eIôµa)
¢Vô©àjÖdÉWIÉ«M‘Ωƒj»µ–á°üb
á«bQh)á«°üædGäÉfÓYE’GøeáYƒªéŸ¬«a
á«Jƒ°üdG hCG (∫É≤ædG ∞JÉ¡dG ≈∏Y πFÉ°SQ -
á«FôŸG hCG(´Éjòe‘¿ÓYEG-∞JÉgáŸÉµe)
-≥jô£dG ‘ á«fhεdEG äÉfÓYEG áMƒd)
.(ʃjõØ∏J¿ÓYEG
»`MÉ`à`à`aG•É`°û`f
äGhOC’Ghπ`FÉ`°Sƒ`dG
º`«`∏©à`dGäÉ`«`æ`≤`Jh
¢Vô©d¢VôYá°TÉ°ûHπ°üàeÖ°SÉMRÉ¡L
nÉ°†jCGh ¢SQódG ‘ ᪡ŸG •É≤ædG ¢†©H
èàæà°ùj IOó©àe §FÉ°Sh ≥«Ñ£J ¢Vô©d
.§FÉ°SƒdGäÉfƒµeh᫪gCGÖdÉ£dGÉ¡æe
Èà©J å«M πª©ŸG ‘ Ö°SÉ◊G Iõ¡LCG
IóMƒdG √òg º∏©àd á«°SÉ°SC’G á∏«°SƒdG
É¡eGó``îà°SG ¿hó```Hh ,º«∏°ùdG º```∏©àdG
IóMƒdG √ò¡d á«∏ª©dG äÉÑjQóàdG Èà©J
Éæ``g º``∏©ŸG Ωƒ``≤``jh ,Ió``FÉØdG áÁóY
èeÉfôHΩGó``îà°SG≈∏YÜÓ£dGÖjQóàH
.(Gimp- Audacity- Movie Maker)
•É≤ædG áHÉàµd ∂dPh : IQƒÑ°ùdGh º∏≤dG
.¢SQó∏dá«°SÉ°SC’G
èàæà°ùjh¬°VôYºàjOó©àe§FÉ°Sh≥«Ñ£J
.§FÉ°SƒdGäÉfƒµeh᫪gCGÖdÉ£dGÉ¡æe
ÜÉàc ™e ≥aô```ŸG »```Fƒ``°†dG ¢Uô≤dG
§FÉ°SƒdG)ó∏›…ƒëjå«M:ÖdÉ£dG
èeÉfÈdG ≈∏Y …ƒàëj …òdG (IOó©àŸG
≈∏Y kÉ°†jCGh É¡«∏Y ÜQóàdG ºà«°S »àdG
™WÉ≤ŸGh äGƒ```°UC’Gh Qƒ```°üdG ¢†````©H
AÉæKCG ÖdÉ£dG É¡LÉàëj »àdG á«FôŸG
.á«∏ª©dGäÉÑjQóàdGò«ØæJ
......................................................................................
......................................................................................
......................................................................................
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`e
ÌcCGh ¬ægP ‘ ≈≤HCG É¡æe …CGh πFÉ°SôdG
¢Vô©àjÖdÉWIÉ«M‘Ωƒj»µ–á°üb
á«bQh)á«°üædGäÉfÓYE’GøeáYƒªéŸ¬«a
á«Jƒ°üdG hCG (∫É≤ædG ∞JÉ¡dG ≈∏Y πFÉ°SQ -
º`∏`©ª`dGäÉ`Xƒ`ë`∏`e