1. LURRAREN BARNE-EGITURA
dentsitatea (g/cm3) sakonera (km)
2,7-2,9
lurrazala 0 6.370
goi-mantua 3,3
980 5.390
4,65
behe-mantua 5,66
2.900 3.470
9,7
900 km
kanpo-nukleoa 11,8
4.700 1.670
trantsizio-gunea
5.120 1.250
16
980 0C
barne-
barne-nukleoa -nukleoa 6.370 0 800 km
10 -40 mb
700 km
600 km
10 -30 mb
500 km
ATMOSFERA 10 -20 mb
950 0C 400 km
IZAR bat, planeta bat eta Lurra bereiziki an) eta exosfera bereizten dira.
inguratzen duen gas-geruza da atmosfera. Azkenik, egitura elektromagnetikoa-
Eguzki-sisteman badira atmosfera duten ren arabera ionosfera eta magne- 900 0 C 300 km
beste planetak ere, baina Lurreko atmosfe- tosfera.
10 -10 mb
raren konposizioa eta haren egitura bertika- Lehenik troposfera dago. Batez
700 0C
lak guztiz bereziak dira eta Lurreko bizia beste 12 km-ko lodiera du (16 km tro-
200 km
babestu eta laguntzen dute. Lurreko atmos- pikoetan eta 7 poloetan) eta igo ahala 10 -7 mb
0
fera airez osatuta dago. Airea gas-nahastea airearen tenperatura 0,55 0C jaisten da 166 C
da, honela osatuta: % 78 nitrogenoa da eta 100 m-ko, baina goiko mugan, tropo-
-80 0C 100 km
gas hau atmosferako gainerako osagaien pausan, tenperatura egonkortzen
euskarria da. 200 km-ko altituderaino egitu- hasten da. Troposferan gertatzen dira 10 -2 mb
ra atomiko homogeneoa du; % 21 oxigenoa fenomeno meteorologikoak.
da, altitudearen arabera egitura atomiko Troposferaren beheko zatiari, 3.000 +0 0C
desberdinez agertzen da. % 1 argona eta gas m-ko altituderainokoari, biosfera
nobleak, karbono (IV) oxidoa eta hidroge- deritzo. Hurrengo geruza estratosfera
noa bereziki. Aireak bestalde, batez beste da. 12 eta 50 km-ko altitudearen arte-
% 31 ur-lurrin dauka. Kontzentrazio hori an dago; bertan ur-lurrinaren kon-
asko aldatzen da leku batetik bestera klima- tzentrazioa oso txikia da eta tenpera-
-50 0C
ren arabera; hala ere, batetik lurrintzeak eta tura konstantea da goiko mugaraino, 10 2 mb
bestetik prezipitazioek batez besteko lurrin- estratopausaraino; hor tenperatura
-kontzentrazioa konstante mantentzen igotzen hasten da. Estratosfera barne-
dute. Ur-lurrina atmosferaren behe-geruze- an, 30 eta 50 km-ko altitudearen arte- 10 3 mb 2 0 C
tan esekita dago (4km-ko altitudetik behera an, ionosfera dago. Bertako ozono-
dago atmosferako ur-lurrin osoaren % 75). molekulek Lurreko izaki bizidunen-
Atmosferak guztira 1.000 km inguruko tzat kaltegarriak diren Eguzkiaren izpi Mesosferatik gora, 100 km-tik 500 km-ra
lodiera du, baina beheko geruzan, 20 km-ko ultramoreak zurgatu egiten dituzte. bitarteko altitudean ionosfera dago. Bertan
altituderaino, atmosfera-dentsitatearen %99 Ozonoaren eta izpi ultramoreen arteko oxigeno- eta nitrogeno-atomoek Eguzkitiko
kontzentraturik dago. Hortik gora airearen erreakzio fotokimikoen ondorioz airea bero- X eta gamma izpiak zurgatzen dituzte eta
konposizioa ez da homogeneoa. Atmosfera tu egiten da, 50 km-ko altitudean. Estra- disoziatu egiten dira ioiak sortuz. 500 km-
hainbat geruzatan banatuta dago. Barne- topausatik gora mesosfera dago. Hortik gora ko altitudetik gora exosfera dago. Bertan
koenetik kanpokoenerako norantzan eta termosfera hasten da. Tenperatura igo egiten gertatzen dira aurora polarrak. Geruza
eboluzio termikoaren arabera sailkatuz da, Eguzkiaren erradiazio ultramorea bertan honetan atmosferako gas-molekulak
gero, troposfera, estratosfera, mesos- zurgatzen delako. Termosferaren muga ter- Lurreko grabitate-eremutik irten egiten
fera eta termosfera bereizten dira. mopausa da. Berau eguzki-jardueraren ara- dira eta kanpo-espazioan murgiltzen dira.
Egitura kimikoaren arabera berriz, homos- bera aldatzen da: 400 eta 800 km bitarteko 1.000 km-tik gora magnetosfera dago,
fera (80km-ko altituderaino), heterosfe- altitudean dago eta bertan tenperatura baina hau ezin da atmosferaren geruzatzat
ra (80 km-tik 500 km-ra bitarteko altitude- 400dik 1800 0C-ra aldatzen da. hartu.