Dokumen tersebut membahas tentang tembang macapat dalam bahasa Jawa, termasuk filosofi, jenis, unsur kebahasaan, dan penjelasan mengenai guru gatra, guru wilangan, dan guru lagu. Dokumen ini juga berisi contoh-contoh tembang macapat beserta terjemahannya dalam bahasa Indonesia.

1. TEMBANG
TEMBANG
MACAPAT
MACAPAT
SMA NEGERI 1 PASURUAN
GIAN SISKA ABI TIRANI
XI IPS 1 / 11
JAWA TENTANG PANGERTINANE

2. 1. Filosofi Tembang
Macapat....(1)
2. Ancase Tembang
Macapat....(2)
3. Jenise Tembang
Macapat.......(3)
4.Pengertian guru gatra,
guru lagu, guru wilangan....
(4)
5. Tabel guru gatra, guru
lagu, guru wilangan....(5)
6. Unsur Kebahasaan
Tembang Macapat....(6)
Daftar Pustaka

3. Filosofi Tembang
Macapat
•Tembang Macapat diyakini dening
akeh wong Jawa minangka kumpulan
tembang kang nduweni teges proses
uripe manungsa, proses kang
diparingake dening Gusti Allah, nganti
manungsa bali marang Panjenengane.
Ciri-ciri manungsa wiwit lair nganti
mati digambarake kanthi runtut ing
tembang macapat sewelas. Tembang
macapat nduweni kawruh Utawa
filosofi Jawa saben tembang macapat
nduweni makna lan wataking tertentu.

4. Isine piutur kang diandharake kanthi wicaksana.
Tembang macapat ngandhut piweling supaya ing
jaman biyen wong tuwo nggunakake tembang
macapat kanggo pitutur marang bocah-bocah.
Tembang macapat wiwit-wiwitan ne ana ing abad
XVI Masehi nganti saiki digunakake ing
panguripan sosial, minangkah hiburan, estetika,
lan pendidikan.
Ana uga kang nggunakake pagelaran tradisional.
Piranti korespondas mantra kanggo ngusir bakal
upacara temu Temanten adat Jawa upacara
kegiatan pangestu lan filosofi siklus urip.
Ancase Tembang
Macapat

5. Jenis Tembang
Macapat
1. Maskumambang, ditegesi
minangka manifesto Wiji
manungsa saka wong Lanang
sing tuwuh ing wadah
manungsa wedok
2. Mijil, ditegesi minangka
proses laire manungsa
3. Sinom, ditegesi minangka
gegambaran waktu Mudha
sing endah

6. 4. Kinanti, ditegesi
minangka masa
penggambaran teteger lan
pembentukan cita-cita
5. Asmaradana
ditegesi,minangka
nyiratake Babagan
jaman asmara, larut
ing samudra
katresnan utawa
bisa diarani golek ati
lan jagad
6. Gambuh
nyritakake bab
prasetya ing
bebrayan kanggo
manunggallake
katresnan ing omah

7. 7. Dhandanggula fase Iki
nggambarake pahit manise urip
8. Durma nggambarake manungsa
sing wani ngadepi percobaan uga
tulung-tinulung lan welas asih
marang sesama manungsa

8. 9.Pangkur fase Iki nyritake Babagan
carane nyingkirake kepinginan sing
nguasai manungsa lan kesadaran
babagan wateran manungsa ing jagad iki
11. Pocung fase Iki nggambarake
minangka wektu manungsa istirahat
10. Megatruh fase Iki dienter prasitake
minangka wektu kanggo ketemu Karo
sang pencipta lan misahake jiwa saka
awak'e kene

9. Guru Gatra yaiku akehe Gatra
(baris) saben Sa'ada (bait)
tembang
Guru Wilangan yaiku akehe
Wanda (suku kata) ing saben
Gatra (baris) tembang
Guru Lagi yaiku dhong-dhinge /
tibane swara ing saben
pungkasane gatra
Pengertian Guru Gatra,
Wilangan, Lagu

10. Tabel Guru Gatra,
Wilangan, Lagu

11. Unsur
Kebahasaan
Tembung Kawi
Tembung Kawi yaiku tembung sing asale
saka Basa Jawa Tengah / Jawa Kuno.
Tembung kawi biasa digunakake kanggo
omongan sabendina, mula saiki wis ora
keprungu.
~Tuladha
Astha = wolu
Bayu = angin
Cintra = susah, cilaka
Tembang Garba
Tembang Garba yaiku tembang kang
kedadeyan saka gandhenge Tembung loro
utawa luwih kanthi ngurangi cacahing
wanda
~Tuladha
Aneng = ana + ing
Maharaja = maha + raja
Sarwendah = jarwa + indah

12. Sandi Asma
Sandi Asma yaiku jenenge pengarang, Pangripta,
utawa pujangga kang disamarake. Asmane
pengarang, pangripta, utawa pujangga kasebut
dipedhot-pedhot (wanda-wanda utawa aksara-
aksara) ing awalan ukara saben gatra.
~Tuladha
Dasanama asale saka tembung "dosan" ategese
sepuluh lan "nama" ategese jeneng utawa Aran.
Dasanama yaiku jinising Tembung kang
nduweni teges padha utawa meh padha tegese
~Tuladha
Dhuwit = arta, ardana, yatra, picis, kopang
Nagara = praja, kutha, radya, pura
Padhang = prawana, dipa, bowera, laisa
Dasanama
Gili hawane adem ayem gora
Ana akeh riwut sing sumilir
Biso nentremake pikiran sing Aneng Sirah
Iso memecahkan kaendahan lan keheningan
sing sederhana
Rudita kanggo ninggalake panggonan iki
Gi
An
Si
s
ka
Sandi asma : Gian Siska

13. MATUR NUWUN
Sukses~
SMA NEGERI 1 PASURUAN