Prostate-specific antigen (PSA) is a specific antigen produced by the cells of the prostate capsule (membrane covering the prostate) and periurethral glands. Patients with benign prostatic hyperplasia (BPH) or prostatitis produce larger amounts of PSA. The PSA level also is determined in part by the size and weight of the prostate.
2. -najczęstszy rak u mężczyzn
- zabija 8% mężczyzn w Polsce
- stanowi 13% zachorowań na nowotwory złośliwe
u mężczyzn w Polsce
…te liczby będą rosnąć!!!
5. Czego spodziewać się po konsultacji
urologa
• Jeśli chodzi o wykrywanie raka prostaty, badanie przez
odbyt jest mniej skuteczne niż oznaczenie stężenia PSA
we krwi. Można jednak dzięki niemu stwierdzić obecność
guza prostaty u mężczyzn z prawidłowym PSA.
• Niektórzy lekarze rodzinni proponują wykonanie badania
PSA przed skierowaniem pacjenta do specjalisty
(urologa), inni wolą to zostawić urologowi. PSA jest
białkiem wytwarzanym zarówno przez prawidłowe, jak i
nowotworowe komórki prostaty. Stężenie PSA wzrasta
we wszelkich schorzeniach prostaty.
6.
7. Interpretacja wyniku PSA
• PSA jest użyteczne do wykrywania
potencjalnego zagrożenia, jednak stosowanie
jego jako jedynego badania, nie jest na tyle
dokładne (w terminologii medycznej –
“swoiste”), by wystarczało do rozpoznania
raka. Przed wykonaniem badania należy
przemyśleć decyzję o konsekwencjach tego
testu, zrozumieć potencjalne korzystne oraz
niekorzystne strony jego rozpoczęcia.
11. Co należy rozważyć przed
wykonaniem badania PSA
-Badanie może pomóc w wykryciu raka prostaty w jego
wczesnej fazie, przed pojawieniem się objawów.
-Jednak w wielu przypadkach wykryte w ten sposób małe
ogniska raka nigdy nie urosłyby na tyle, by stać się przyczyną
jakichkolwiek objawów.
-Niskie stężenie PSA może uspokoić pacjenta.
kalkulatorprostaty.pl
12. • -Nawet jeśli PSA jest podwyższone, powodem tego
mogą być inne schorzenia – nie rak prostaty. Prowadzi
to do niepotrzebnego stresu zanim zostanie
postawiona właściwa diagnoza.
• -Wysokie stężenie PSA może oznaczać konieczność
wykonania dalszych badań, takich jak biopsja, która
bywa bolesna; możliwe powikłania to krwiomocz,
obecność krwi w nasieniu czy kale. Niekiedy biopsja
może stać się przyczyną zapalenia prostaty, której
leczenie bywa trudne.
• -U niewielkiego odsetka mężczyzn biopsja nie wykrywa
istotnego raka nawet, jeśli jest on obecny w prostacie.
13. Podejmowanie świadomej decyzji
przed oznaczeniem stężenia PSA
• Badanie przesiewowe to badanie wykonywane w
celu wykrycia choroby na etapie gdy nie daje ona
jeszcze objawów. Można uważać, że badanie
stężenia PSA przed wystąpieniem objawów jest
właściwym postępowaniem. Niestety, nie jest to
takie proste.
• Przed podjęciem decyzji o rozpoczęciu
diagnostyki trzeba porozmawiać o argumentach
“za” i “przeciw” oraz omówić je z lekarzem
Hinweis der Redaktion
Jak poważne może być zagrożenie? Z badań wynika, że rak stercza jest jednym z najczęściej występujących nowotworow u mężczyzn. Nowotwory te powodują 8% zgonów wśród Polaków. Zajmuje on trzecią pozycję wśród umieralności ( po raku płuc i raku żołądka), a drugą (po raku płuc, a przed nowotworem jelita grubego) wśród zachorowań mężczyzn na nowotwory. Zachorowania na raka gruczołu krokowego stanowią 13 % zachorowań na nowotwory złośliwe u mężczyzn w Polsce, a ich liczba , niestety , zwieksza się.
Zachorowalność na nowotwory złośliwe gruczołu krokowego u mężczyzn zwiększała się gwałtownie w ciągu ostatnich trzech dekad, przy czym w połowie lat 90 XX wieku tempo wzrostu wyraźnie zwiększyło się
Polska na tle Europy
Zachorowalność na nowotwory gruczołu krokowego w Polsce jest niższa o około 45% niż przeciętna dla krajów Unii Europejskiej - w 2010 roku współczynnik umieralności wynosił 32,3/105, natomiast średnia dla krajów Unii Europejskiej (dane z 2009 roku) – 69,5/105
…te dane uświadamiają jaki wzrost zachorowalności będzie obserwowany w najbliższych latach w Polsce.
Według standardów EAU nie zaleca się badań przesiewowych w kierunku wykrycia raka gruczołu krokowego. Zalecenia ustalone zostały na podstawie analizy specyfiki choroby (rak stercza w większości przypadków jest chorobą wolno postępującą) i dużego odsetka pacjentów, u których podwyższone PSA nie wniosłoby nic do diagnostyki i leczenia ze względu na ujemne wyniki biopsji stercza.
Wzrost stężenia PSA we krwi nasuwa podejrzenie raka prostaty jednak trzeba pamiętać, że blisko 25% pacjentów z podwyższonym poziomem PSA nie ma raka prostaty a blisko 20% chorych na raka stercza miała prawidłowy poziom PSA w surowicy. 4% zdrowych mężczyzn w wieku powyżej 45 roku życia ma wartości PSA w przedziale od 4 - 10 ng/ml
Jeśli wskutek badania przesiewowego (oznaczenia PSA lub badania przez odbyt) zostanie wykryty rak prostaty, najpewniej będzie on we wczesnej fazie, bardziej podatnej na leczenie.
Nieprawidłowe stężenie PSA wymagające dalszej diagnostyki wynosi zwykle 3 – 4ng/ml lub więcej. Czasem jednak wykrywa się raka prostaty przy stężeniu PSA poniżej 4ng/ml oraz u mężczyzn bezobjawowych (lub z objawami o minimalnym nasileniu).
Trzynaście procent mężczyzn powyżej 55 roku życia ma stężenie PSA ≥ 4 ng/ml, co nie oznacza automatycznie, iż na pewno mają oni raka prostaty. Podwyższone stężenie PSA może być wynikiem innych schorzeń, takich jak łagodny rozrost prostaty (BPH), zakażenia dróg moczowych czy zapalenia prostaty.
Ani oznaczenie PSA, ani badanie per rectum nie odznaczają się stuprocentową dokładnością, a ich wynik może być nieprawidłowy nawet w przypadku gdy raka nie ma (wynik fałszywie dodatni). Z drugiej strony wynik może być prawidłowy nawet wtedy, gdy pacjent ma raka (wynik fałszywie ujemny).
Jak pokazuje tabela, niewielki odsetek mężczyzn z niskim PSA może mimo to mieć raka, choć najczęściej jest on w bardzo wczesnym stadium. Prawidłowy wynik u mężczyzny po 55. roku życia może uspokajać – sugeruje bowiem małe prawdopodobieństwo obecności agresywnego raka w chwili badania.
Analiza ERSPC wykazała, że wykorzystanie oznaczenia stężenia PSA do wczesnego wykrywania raka prostaty pozwoliłoby o 1/3 zmniejszyć śmiertelność z powodu tej choroby
Analiza wykazała także, że badania przesiewowe pod kątem raka prostaty grożą ryzykiem nadmiernego wykrywania choroby. Problem w tym, że często nowotwory wykrywane podczas badań przesiewowych rosną tak wolno, że najpewniej nigdy nie spowodowałyby jakichkolwiek poważniejszych dolegliwości – lekarze nazywają to niestotnym klinicznie przebiegiem choroby („indolentnym”). Taki rak nie jest zagrożeniem dla życia pacjenta. PSA to wartościowe badanie, ale ma swoje ograniczenia. Może pomóc wykryć raka, ale nie mówi nic o jego agresywności.
