Een handleiding voor een bewuste keuze bij de aanleg van een wijngaard.

1. 28/06/2014
1
Druivenstokken &
hun meest voorkomende ziektes
Handleiding voor een bewuste keuze
Les 1 – druivenstokken, onderstammen en groeifasen
Willy Thielemans – 13/6/14
Thielemans.Willy@telenet.be
Enkele voorafgaande vragen
Wie snoeit er wanneer ? Zomersnoei ? Wintersnoei ?
Troshalvering ? Vendange en vert ?
Wat is een “hybride” en wanneer spreken we
wel/niet over een hybride ?
Hybride = GGO ?
Wie ontbladert de druivenzone ? Wanneer ?
Welke leivorm pas je toe en waarom ?
13/06/2014 2

2. 28/06/2014
2
Geen tijd voorzien voor Q&A nadien
+ 4 diverse onderdelen
Daarom : Q&A tijdens de presentatie
13/06/2014 3
13/06/2014 4
1. Kiezen is verliezen : druiven telen is zeer vaak een kwestie van
keuzes maken en risico’s afwegen
(vb. kiezen tussen botrytisrisico en breder aromapallet in de
wijn, tussen volume en kwaliteit, biologisch werken en
schaderisico’s, …).
Ogenschijnlijk contradictorische informatie is bij nader inzien
vaak niet zo tegenstrijdig, maar vooral een kwestie van of-of.
2. Veel zaken in de wijnbouw zijn geen exacte wetenschap ;
deze cursus geeft je kapstokken om dingen aan op te
hangen, maar heeft zeker niet de pretentie om de enige
Waarheid te verkondigen !
Voorafgaande mededelingen

3. 28/06/2014
3
13/06/2014 5
1. Druivenstokken
13/06/2014 6

4. 28/06/2014
4
1. Druivenstokken
a) Stamboom
Ampelidacea
Familie van de besdragende klim- en
kruipplanten
o.a.
Vitis
10 Geslachten
… … … Geslachten van de Ampelidacea
familie
MuscadiniaEuvitis 2 ondersoorten van Vitis
Vitis
Rupestris
Vitis
Labrusca
Vitis
Coignetiae
Vitis Vinifera
(VV)
Vitis
Riparia
rassen van Euvitis
ChardonnayCabernet Malbec
Pinot Riesling
variëteiten van V.V.
…
Vitis
Berlandieri
13/06/2014 7
1. Druivenstokken
c) rassenverdeling over de continenten en typische kenmerken van de
rassen
Vitis
Berlandieri
Rupestris
Riparia
Labrusca
Vitis
Vinifera
Vitis
Coignetiae
Amurensis
• resistent tegen echte en valse meeldauw
• natuurlijke afweer tegen Phylloxera (druifluis)
• maken Antranylzuur aan
• vnl. kruipende rassen (excl. Riparia)
• verdragen geen kalk (excl. Berlandieri) (bodem
N-Amerika bevat nagenoeg geen kalk)
• vatbaar voor niet-EU-endemische ziektes zoals
Court Noué
• Berlandieri is moeilijk om te stekken
• oorspronkelijke wijndruif
• kalkminnend (bodem in EU vnl. kalkhoudend)
• klimplant
• resistent tegen endemische ziektes (bv. Court Noué)
• niet bestand tegen phylloxera , echte en valse meeldauw (want niet
endemisch op EU continent)
• veel variëteiten t.g.v. spontane mutaties, ieder met hun specifieke
eigenschappen
• Goed bestand tegen vorst
13/06/2014 8

5. 28/06/2014
5
1. Druivenstokken
d) hybrides
• Eind 19de eeuw : phylloxera slaat toe op EU continent ; verwoestende gevolgen
• Daarom : wetenschap zoekt oplossing  kruising V.V. met am. of az. soorten
(dmv. kruisbestuiving) = definitie van een hybride (oftewel interspecifiek ras)
• Gevolg : eigenschappen hybrides :
- wel natuurlijke afweer en resistentie
 weinig last van Phylloxera en echte/valse meeldauw
- maar zuurminnende eigenschappen blijven
 groeien moeilijk op kalkrijke EU-bodems
 ijzerchlorose is veelvoorkomend probleem (calcium
verhindert de opname van ijzer) (zie deel 4 : ziektes)
- en blijven antranylzuur aanmaken
 Oorzaak van “foxy” in de wijn (antranylzuur + alcohol =>
anthranilzuurmethyl = “vossensmaak” en mottenballengeur)
• verschillende terugkruisingen met V.V. (bv. huidige varieteiten zoals Regent,
Solaris, Johanniter, …) verminderen deze negatieve aspecten, maar ook de
natuurlijke afweer en resistenties
• PS : Regent is V.V. volgens Duitse indeling (gebaseerd op morfologie (uiterlijke
kenmerken), maar NIET volgens stamboom.
• Belangrijk : inzicht in de stamboom van een varieteit geeft indicatie over zijn
eigenschappen
13/06/2014 9
Next
Voorbeelden van een stamboom (*) (klonen en kruisingen)
Voorbeeld 1 : creatie van een hybride
?? ?? ?? ??
Seibel
6468
Seibel
6746
Pinot Gris Chasselas
Seyve Villard 12.481 P.Gris x Chasselas
Riesling S.V. 12.481 x (P.Gris x Chasselas)
Johanniter
Voorbeeld 2 : ras-zuivere kruising
Riesling Sylvaner
Muller-Thurgau
(noemt Rivaner in Luxemburg)
Vitis Vinifera
Am. soort
hybride
(*) Voor wie wil googelen : (stamboom = Pedigree in engels)
1. Druivenstokken
13/06/2014 10

6. 28/06/2014
6
… of hoe complex het kan zijn …
13/06/2014 11
• Rasechte VV stok op rasechte VV onderstam
- geen afweer tegen Phylloxera
- geen resistentie tegen meeldauw
- geen antranylzuur
- kalkgrond is geschikt
• rasechte V.V. op hybride onderstam
- betere afweer tegen Phylloxera, maar
- nauwelijks resistentie tegen EU-endemische ziektes (Court Noué)
- geen resistentie tegen echte/valse meeldauw
- geen antranylzuur in druiven
- kalkgrond blijft bedreiging
- Resistentie van de onderstam neemt af met de jaren
- geen directe invloed op terroir
• hybride stok op hybride onderstam
- betere afweer tegen Phylloxera, maar
- nauwelijks resistentie tegen EU-endemische ziektes
- betere resistentie tegen echte/valse meeldauw
- antranylzuur in druiven
- kalkgrond blijft bedreiging
- Resistentie neemt af met de jaren en ifv. # omkruisingen
- invloed op terroir
1. Druivenstokken
e) Types enten
13/06/2014 12

7. 28/06/2014
7
1. Druivenstokken
e) invloed van de onderstam
• Onderstam
• heeft versnellende of vertragende invloed op de groeicyclus van
de druif
• kan groei-temperend of –stimulerend werken
• Geen directe invloed op de terroir
• WEL indirect, tgv. impact op de cyclus en/of de groeikracht
13/06/2014 13
2. Onderstammen en enten
13/06/2014 14

8. 28/06/2014
8
2. Onderstammen en enten
a) Keuze van de onderstam : selectiecriteria
1. Primaire selectiecriteria zijn bodem, ondergrond en waterhuishouding
• bodems in BE (onderverdeling gebaseerd op granulariteit van de korrel
(grof-> zeer fijn) : Zand, Lemig zand, Zandig leem, Leem, Kleiig leem, Klei
– Bodemanalyse : www.BDB.be (expliciet vragen voor analyse voor
aanleg wijngaard)
– Brussel & omgeving : zandleem ; St-Truiden : leem
– hoeveelheid aanwezige kalk is een doorslaggevende factor
– Kalkrijke bodems stellen weinig ijzer ter beschikking ( gevaar voor
ijzerchlorose (calcium verhindert opname van ijzer)
2. Tweede criterium is het klimaat
• vb : cyclus-vervroegend in een koude zone  vorstrisico
3. Derde criterium is de keuze van de ent (druifkeuze)
• bepaalde enten doen het beter/slechter op bepaalde onderstammen.
• groeikracht moet overeenstemmen (bv. geen sterke groeiers op
temperende onderstam of vice versa).
4. Daarnaast ook : de keuze van de wijn : volume ( groeistimulerende
onderstam, vb. 125AA, 5BB, SO4) of kwaliteit ( groeitemperende stam, vb.
Couderc 3309, Fercal)
• Volume en kwaliteit zijn tegenpolen !! (vanwege S.F.E.p. oftewel potentieel
belicht bladoppervlak per stok tov. # kg. druiven)
• 1 & 2 zijn feiten ; 3 & 4 zijn pers. keuzes.
13/06/2014 15
- Berlandieri x Riparia onderstammen VERSNELLEN de vegetatieve cyclus
- Berlandieri x Rupestris VERTRAGEN, maar geven STERKE groeikracht
- Qua risico’s vertaalt zich dat als :
- Vroege soorten + korte cyclus = vorst risico+wespen
- Late soorten + lange cyclus = rijpingsrisico
- Riparia x Rupestris heeft een LAGE kalktolerantie
- ?? x Berlandieri heeft een HOGERE kalktolerantie (vanwege Berlandieri)
- Onderstam heeft weinig tot geen rechtstreekse invloed op de smaak van de wijn
of de terroir (zie ook 3. ziektes – sapstromen),
- Groeitemperende onderstam resulteert in KORTERE internolieën en staat een
grotere plantdichtheid toe ; groeistimulerende onderstam : LANGE internolieën
- grotere plantdichtheid  diepere worteling  meer terroir  betere wijn
maar ook  minder rendement per stok
- botrytis-risico neemt ALTIJD toe bij sterke groeikracht
2. Onderstammen en enten
b) Keuze van de onderstam : enkele algemeenheden
13/06/2014 16

9. 28/06/2014
9
2. Onderstammen en enten
c) Keuze van de onderstam : enkele vaak gebruikte onderstammen
Zeer goed 125AA
8B
SO4
Binova
Goed 5BB 161-49 C
Normaal
5C
Börner
Cina
Weinig
Zeer weinig 3309 Couderc
Zeer bevorderend bevorderend normaal temperend zeer temperend
verdraagtKalk
invloed groei
13/06/2014 17
Voor de duidelijkheid : HOGE pH = basisch = kalkrijk ; LAGE pH = zuur
161-49C
420A
5BB
SO4
125AA
R 99
R 110
Paulsen 1103
3309 Couderc
101-14
41B
Fercal
2. Onderstammen en enten
b) Keuze van de onderstam : Oorsprong
Versnellen/
geen lage pH
Vertragen/
sterke groei/
geen lage pH
Vertragen/
zeker geen hoge pH
Gravesac
13/06/2014 18

10. 28/06/2014
10
1. Couderc (3309C)
- Riparia x Rupestris
- groeitemperend
- vroege vegetatieve cyclus
- Hoge phylloxera resistentie
- Lage nematode-resistentie
- goede droogte-tolerantie
- slechte kalktolerantie (<20% totale kalk en <11% actieve -)
- goede zuurtolerantie
 Wanneer wel gebruiken ?
• voor traag groeiende enten
• als een grote plantdichtheid belangrijk is
• in gemiddeld zure bodems
 Niet gebruiken ?
• in alkalische bodem (vb. Haspengouw)
• te zure bodem (vb. heidegebied)
• zeer waterdoorlatende ondergronden (vb. Kempen)
• hoog zoutgehalte
• bij enten met hoge groeikracht
2. Onderstammen en enten
c) Enkele veelvoorkomende onderstammen
13/06/2014 19
2. Kober 125AA
- Berlandieri x Riparia
- Groeibevorderend
- goede opname van voedingstoffen
- vervroegt de vegetatieve cyclus
- Hoge phylloxera resistentie
- goede droogte-tolerantie (diepwortelend)
- goede kalktolerantie (<50% totale kalk en <30% actieve -)
 Wel gebruiken ?
• voor traag groeiende enten of enten met een zwakke bloei
• als een lage plantdichtheid mogelijk/gewenst is
• op droge gronden
• op kalkrijke gronden
• varieteiten als Pinot Noir, Gewürztraminer
 Niet gebruiken ?
• bij sterk groeiende enten op vruchtbare bodem
2. Onderstammen en enten
c) Enkele veelvoorkomende onderstammen
13/06/2014 20

11. 28/06/2014
11
3. SO4
- Berlandieri x Riparia
- Hoge phylloxera resistentie
- Hoge nematode-resistentie
- vraagt voedzame bodem
- gemiddelde droogte-tolerantie
- goede kalk-tolerantie (<40% totale kalk en <30% actieve -), maar gevoelig
voor zure grond
- groei-stimulerend
- vervroegt vegetatieve cyclus
- bevordert lamsteligheid en Botrytis
- geeft veel groeikracht, maar past goed op de meeste gronden
- meest voorkomende onderstam, dus meest beschikbaar
 Wel gebruiken ?
• in de meeste gevallen mogelijk
• goed bij varieteiten als Huxelrebe, Auxerrois, Dornfelder
 Niet gebruiken ?
• bij sterk groeiende enten op vruchtbare bodem
• op arme bodem
• bij lage pH (zure grond)
2. Onderstammen en enten
c) Enkele veelvoorkomende onderstammen
13/06/2014 21
4. Kober 5BB
- Berlandieri x Riparia
- vraagt arme bodem
- zeer goede droogte-en vochttolerantie
- goede kalk-tolerantie (<40% totale kalk en <20% actieve -)
- zeer groei-stimulerend
- vertraagt vegetatieve cyclus
- verdraagt geen lage pH
 Wel gebruiken ?
• in arme bodem
• variëteiten als Seyval, Senator, Gewürztraminer
 Niet gebruiken ?
• bij sterk groeiende enten
• op voedzame bodem
• bij lage pH
• varieteiten als Müller-Thurgau, Huxelrebe, Faberrebe, Regner,
2. Onderstammen en enten
c) Enkele veelvoorkomende onderstammen
13/06/2014 22

12. 28/06/2014
12
Onderstam
Klimaat/
Standplaats
Grondverdichting
Chlorose-
gevoeligh.
Groeikracht
Groeicyclus
grondsoort/H2O
huishouding
pH / KalkKeuze wijn
2. Onderstammen en enten
d) Keuze van de onderstam : samengevat
13/06/2014 23
2. Onderstammen en enten
d) Keuze van de druiven-varieteit
• welke druivensoort je wil kweken ? 3 manieren :
• copy-paste (waarmee boekt de buurman goede resultaten)
• trial & error (lange doorlooptijd, want het duurt 6 j. voordat je stokken voldoende
terroir hebben om te beoordelen)
• op basis van kennis
• stamboom
• klimaat
• ziektegevoeligheid & risico’s
• combinatie druif/onderstam en druif/bodem
• vegetatieve cyclus & risico’s
• oogstmoment
• welke wijn beoog je (stille wijn/schuimwijn) ?
• arbeidsintensiviteit (minder belangrijk bij hobby-wijnbouwers)
• wetgeving (nvt. bij niet commerciële wijn)
13/06/2014 24

13. 28/06/2014
13
2. Onderstammen en enten
d) Keuze van de druiven-varieteit
1. stamboom
Voorbeeld 1 : creatie van een hybride
?? ?? ?? ??
Seibel
6468
Seibel
6746
Pinot Gris Chasselas
Seyve Villard 12.481 P.Gris x Chasselas
Riesling S.V. 12.481 x (P.Gris x Chasselas)
Johanniter
Voorbeeld 2 : ras-zuivere kruising
Riesling Sylvaner
Muller-Thurgau
(noemt Rivaner in Luxemburg)
Vitis Vinifera
Am. soort
hybride
• Cfr. § 1 – ontstaan hybrides
• inzicht in de stamboom is belangrijk om het doorsneegedrag van de varieteit, de meest geschikte
bodem en dito klimaat te plotten
• ziektegevoeligheid
• combinatie druif-onderstam en druif-bodem
13/06/2014 25
• 3 belangrijke elementen : Suikers, zuren en fenolen
• suikers & zuren :
• in de vroege zomer
• in het vruchtvlees
• polyfenolen (o.a. anthocianen (blauwe druif), flavonen (witte), tannines) (kleur &
looistof) , terpenen (geur) & esters (geur) : aromaprecursoren
• in de nazomer
• vnl. in de schil
• Daarom : hoe kleiner de druif, hoe meer % schil, hoe meer aromaprecursoren in
de wijn, maar ook hoe meer kans op botrytis in de wijngaard
• Gevolg : oorzakelijk verband tussen klimaat en rijpheid van de variëteit : Klimaat is de
eerste belangrijke bepalende factor voor de keuze van de druif
• Beste wijn van een variëteit komt STEEDS uit de meest noordelijke grens van zijn
groeigebied
 daar is de beste verhouding tss. fenolische rijpheid, zuur en suiker
 bij te warm klimaat : te veel suiker en te weinig zuur bij fenolische rijpheid of
oogsten bij onvolledige fenolische rijpheid  Terroir ↓
 bij te koud klimaat : druif raakt niet rijp, te weinig suiker, te veel zuur
• door opwarming van de aarde verschuift de noordelijke grens.
2. Onderstammen en enten
d) Keuze van de druiven-varieteit
2. Klimaat
13/06/2014 26

14. 28/06/2014
14
• Riesling, Pinot Noir en Chardonnay
geven vandaag de beste rijping in
onze klimaatzone
• Gewurztraminer : risico op te veel
suiker en te weinig zuur
• Sauvignon Blanc, Semilion: risico op
onvolledige rijping (bij warme
zomers geen probleem, maar …)
• Cabernet Sauvignon, Sangiovese
etc.: krijgen wij hier nooit rijp
2. Onderstammen en enten
gem. temp. in groeiseizoen
13/06/2014 27
Gevolgen van de klimaat-opwarming : evolutie in 50 jaar
Wat brengt de toekomst ?
?
13/06/2014 28

15. 28/06/2014
15
• GDD (Growing Degree Days) :
• = # dagen met zon EN gemiddelde dagtemp. > 10°
• GDD punten = (HT+LT)/2 – 10°C
• Indien ∑ GDD / jaar > 1200 punten : lokatie geschikt voor wijnbouw
• ook van toepassing op zones met een micro-klimaat. Vb. druiven tegen de
noordwand van huis (= microklimaat)  nooit zon  0 GDD punten  lokatie
niet geschikt
2. Onderstammen en enten
d) Keuze van de druiven-varieteit
2. Klimaat
3. Ziektegevoeligheid en risico’s
• Bepaalde ziektes komen vaker voor bij de ene dan bij de andere soort
• vegetatieve cyclus van de druif vs. die van de schimmel/bacterie/insect
• groeikracht (krachtige groeier heeft vaker botrytis)
• compactheid van de trossen (compactere trossen zijn meer botrytis-gevoelig)
• Ook met de omgeving : bepaalde onkruiden zijn dragers van schimmels waar
druivenstokken last van hebben
4. vegetatieve cyclus & risico’s
• Vroege soorten : vorstrisico
• late soorten + lange cyclus : rijpingsrisico ?
13/06/2014 29
• Daarnaast zijn ook micro-klimaat, bodem + ondergrond, gemak en keuze wijn bepalend
• Bodem en ondergrond : van invloed op terroir
• gemak : veel of weinig snoeien, veel of weinig spuiten, ziektegevoelige soorten of
niet, …
• wijn : Welke wijn wil je maken ?
• Kies je daarbij voor hybride enten en dus voor een confrontatie met
antranylzuurmethyl, of voor raseigen VV en de verhoogde strijd tegen bep.
ziektes ?
• Beoog je stille of mousserende wijn ?
• Hoog rendement of hoge kwaliteit (terroir-expressie) ?
• (ecologische overwegingen) : vaak indiv. princiepskwestie, MAAR
! biologische teelt ≠ biologische wijn !!
• commerciele aspecten of wetgeving zijn nvt. voor hobby-wijnbouw
2. Onderstammen en enten
d) Keuze van de druiven-varieteit
Denk eraan :
bij een oogst mag je je vergissen ; de keuze van de stokken is voor het leven !!
(in de veronderstelling dat je geen trial&error toepast en om de 6 jaar wil herbeginnen)
13/06/2014 30

16. 28/06/2014
16
• indicatoren voor de groeikracht van de bladeren en gezondheid van de wijngaard
• diverse formules : vb :
• S.F.E.p. (Surface Folaire Exposée Potentielle) = d x (2H + 1,5e) x Kv x Hh
• SECV (Surface Externe du Couvert Végétal) =
2𝐻+𝐿𝑥 1−
𝑇
𝐷
𝑥10,000
𝐸
• allen te gebruiken i.r.t. tot mostgewicht, suikers, zuren, ...
Resultaten uit div. studies :
• 10 cm meer loofwand = 1° meer alcohol
• optimum = 8-11 direct beschenen bladeren / tros
• te weinig bladeren : kwaliteit druif ↓
• te veel : risico op onrijpheid (te veel energie naar de bladeren, druiven in de
schaduw van de bladeren, …)
• EU-normen (tgv. BOB, BGA) : S.F.E.p. / kg druiven :
• > 1,4 : Terroirwijn
• Tussen 1,2 en 1,4 : Kwaliteitswijn
• Tussen 0,9 en 1,2 : Landwijn
• < 0,9 : Tafelwijn
• volume en kwaliteit gaan niet samen !
2. Onderstammen en enten
e) Volume en kwaliteit
13/06/2014 31
2. Onderstammen en enten
a) Nog enkele feiten
• Hoeveelheid bladgroen per # ogen is te sturen door snoeivorm en
loofwandhoogte.
• Grond, klimaat en waterbalans is een gegeven ; groeikracht en plantdichtheid
kiest men bij keuze van de stokken en de aanplant
• stokken dichter op mekaar = meer diepgroeiende wortels = terroir ↑ = kwaliteit ↑
• # ogen (internolieën) per stok wordt bepaald bij de aanplant, de groeikracht en
de geleidingsvorm
• Overlappende bladeren ≈ boven mekaar geplaatste zonnepanelen (invloed
S.F.E.p.)
• Hoe groter de ontbladerde zone, hoe kleiner S.F.E.p. (vb. bij volboog geleiding :
meer ogen per lm, maar ontbladerde zone ook ↑, en dus S.F.E.p. ↓ bij eenzelfde
loofwandhoogte
13/06/2014 32

17. 28/06/2014
17
Variëteit/ent
welke wijn ?
Bodem
Onderstam.
Klimaat
Ziektegevoeligheid
Vegetatieve cyclus
Stamboompers. gemak
2. Onderstammen en enten
d) Keuze van de druiven-variëteit : samengevat
13/06/2014 33
2. Onderstammen en enten
d) Onderstam en druiven-varieteit : schematisch
Onderstam
Ent • Ligging
• Klimaat
• microklimaat
• bodem
• waterhuishouding
• groeikracht
• Ziekte-
gevoeligheid
Reeds aangeplant
Pers. Voorkeur
Wetgeving
Commercieel BOB/BGA/Landwijn Wetgeving
13/06/2014 34

18. 28/06/2014
18
3. Fenolische stadia tijdens groei
13/06/2014 35
3. Groeifasen (fenolische stadia)
(Baggiolini)
13/06/2014 36

19. 28/06/2014
19
3. Groeifasen (fenolische stadia)
Tijdens groeiperiode
t
0 I II III IV V VI …
Gewichtbessen
Gewichtpitten
Bloei
Kleuring(Veraison)
Oogst
Groene delen Druiven reserves
Omslagpunt
Gewichtsverloop druiven
Gewichtsverloop pitten
• Tot aan kleuring : meeste energie naar de scheuten ; vanaf dan : energie naar de druiven
• stok gaat weggehaalde scheuten blijven vervangen tijdens groene delen-periode
• Dunning trossen en groene oogst (vendange en vert) mag/kan vlak voor kleuring (tot dan
kost een druif de druivelaar toch weinig energie en als er intussen hagelschade komt, kan
de 3de tros alsnog blijven)
• Suikervorming : Deel 1 van fase V
• Fenolen : Deel 2 van fase V
Suikers
Fenolen
± 100d
Sluiten
trossen
13/06/2014 37
3. Groeifasen (fenolische stadia)
Tijdens groeiperiode
• Vóór sluiten trossen : laatste sproei-activiteiten !
• als tros gesloten is, is hij binnenin niet meer bereikbaar (! botrytis)
• maar als je te laat sproeit, blijft sproeistof tussen de druiven zitten.  oorzaak van
fouten in de wijn (vb. Böckster bij zwavel)
• Halve bloei = 50% bloemkapjes gevallen
• Tussen halve bloei en volle rijping : ± 100 d., afh. van varieteit en onderstam
• Gewicht pitten neemt toe tot II ; daarna gestage afname tot kleuring door dehydratatie
t
0 I II III IV V VI …
Gewichtbessen
Gewichtpitten
Bloei
Kleuring(Veraison)
Oogst
Groene delen Druiven reserves
Suikers
Fenolen
± 100d
Sluiten
trossen
13/06/2014 38

20. 28/06/2014
20
3. Groeifasen (fenolische stadia)
Tijdens groeiperiode
Aug. Okt.
100
220
3
10
Zuren
Suikers
Fenolen
Optimum zuren/suikers
(# suiker = 40x # zuur)
Optimum
fenolen
Ideale
situatie
13/06/2014 39
3. Groeifasen (fenolische stadia)
Fenolische rijpheid
Druif is fenolisch rijp wanneer :
• pitjes bruin zijn
• pitjes niet meer bitter proeven,maar amandelachtig smaken
• druiven los laten zonder draad achter te laten
• schillen pellen af zonder dat er vruchtvlees aan blijft kleven
• (blauwe druiven) vingers kleuren blauw bij wrijving
Fenolische rijping :
• o.a. door zonlicht op de trossen (o.a. daarom druivenzone ontbladeren !)
• laatste stadium van het rijpingsproces, dus NA suikervorming
Optimaal oogstmoment = afwegen tussen voldoende suiker-zuurverhouding en
fenolische rijpheid
Fenolische rijpheid = terroir !!
Relatie met ziektes/gebreken
Iedere ziekte/bescherming/behandeling is nauw verbonden aan stadium van de
groeifase. Te vroeg behandelen heeft geen zin, te laat is ook effectief “te laat” (en
dus ook zinloos)13/06/2014 40

21. 28/06/2014
21
13/06/2014 41
Vijanden van terroir
Regelmatige watergift (vb. druppelbevloeiing) bij droogte
 oppervlakkige wortelvorming
Jonge wijnstokken
 onvoldoende diepbeworteling
sterk gecompacteerde bodem
 beperkt wortelvorming en remt bodemleven
pesticiden en herbiciden die het natuurlijk evenwicht in de bodem verstoren
anorganische bemesting en rijkelijke organische bemesting
 verstoort het bodemleven ook
 onvoldoende diepbeworteling
Zandgrond
 slechte kationenuitwisselingscapaciteit en ernstige waterstress bij droogte
Overrijpheid
 veel suikers, dus hoog alcoholgehalte = terroirkiller
13/06/2014 42
Vijanden van terroir
Overproduktie
 hoe meer druiven / stok, hoe meer de mineralen en aromaprecursoren
verdeeld zijn over de druiven
Overextractie
 te lange maceratie verhoogt weliswaar de kleurintensiteit en sommige
smaken, maar ten koste van terroir
Nieuwe eik
 domineert de smaak
Technische wijn dmv. toevoegingen, aromagisten, e.d.
Botrytis
 een beetje is goed, te veel wordt dominant

22. 28/06/2014
22
Maar :
Was dit nuttig ?
Heeft het iets opgeleverd ?
13/06/2014 43