Om de evolutie van habitatdiversiteit op te volgen vormt de ecotopenkaart een belangrijk beleidsinstrument. We gaan in op de opmaak van de ecotopenkaart in de Zeeschelde en de directe toepassingen van de kaarten en afgeleide producten in beheer en onderzoek. In de toekomst plannen we om deze kaart nog te verbeteren op basis van multidisciplinair onderzoek samen met het Waterbouwkundig Labo. Hierbij worden stroomsnelheidsmodellen gebruikt om ecologisch belangrijke zones fijner af te bakenen en om zo effecten van veranderende hydro- en morfodynamiek beter te kunnen inschatten.

1. Ecotopen &
habitatmodellering
in de Zeeschelde
Alexander Van Braeckel, Jeroen Speybroeck, Joost Vanoverbeke,
Ruben Elsen, Gunther Van Ryckegem & Erika Van den Bergh
in samenwerking met
10 jaar Monitoring habitatdiversiteit binnen MONEOS

2. MONEOS
diversiteit Habitat
1. Geomorfologie
2. Diversiteit Habitats
3. Diversiteit Soorten
Ecotopenkaarten
gebiedsdekkende info
1-3 jaarlijkse frequentie
eenheid ecotoop
landschappelijke eenheid
Link tussen hydro- en
morfodynamiek en ecologie
Van Ryckegem G., et al. (2018). MONEOS – Geïntegreerd datarapport INBO: Toestand
Zeeschelde 2017: monitoringsoverzicht en 1ste lijnsrapportage Geomorfologie, diversiteit
Habitats en diversiteit Soorten. Rapportnr. 2018 (74).

3. Inhoud
1. MONITORINGSTOOL: Ecotopen van de Zeeschelde
2. Validatie en optimalisatie van het huidig ecotopenstelsel met als doel
ontwikkeling Ecotopenstelsel v 2.0 van de Zeeschelde
Habitatmapping Zeeschelde (INBO-WL-aMT)
1. subtidale ecotopen~ macrobenthos
2. contactzone subtidaal & intertidaal ~ hyper- en epibenthos
3. intertidale ecotopen ~ macrobenthos & watervogels
4. schorecotopen~ vegetatie
3. Toepassingsmogelijkheden Ecotopen en habitatmodellen in de
Zeeschelde

4. multibeam-
bathymetrie
Tijdata
WL
Fysiotopenkaart Geomorfologische kaart
Ecotopenkaart
Ortho/
false colour
luchtfoto
W&Z-AGIV
droogvalduurkaart waterdieptekaart
DTM
LIDAR –
DTM
Tijgrid •eGLWS
(OFLW30%)
• DD25%
• DD75%
Hydrodynamiekkaart
2D/3D
hydrodynamisch
model
WL
Ecotopenkaart 2.0
 v2.0
Ecotopen Zeeschelde
v1.0
MONITORINGSTOOL

5. Fysiotopenkaart
MONITORINGSTOOL

6. Geomorfologische kaart
MONITORINGSTOOL

7. Ecotopenkaart 2001
MONITORINGSTOOL

8. Ecotopenkaart 2016
MONITORINGSTOOL

9. Ecotopen
areaal
Beneden-ZeescheldeMONITORINGSTOOL
input

10. bathymetrie
Tijdata
WL
Fysiotopenkaart Geomorfologische kaart
Ecotopenkaart
Ortho/
false colour
luchtfoto
W&Z-AGIV
droogvalduurkaart waterdieptekaart
DTM
LIDAR - DTM
Tijgrid
Hydrodynamiekkaart
2D/3D
hydrodynamisch
model
WL
Ecotopenkaart 2.0
Ecotopen Zeeschelde
v2.0
OPTIMALISATIE

11. Hydrodynamiekkaart
Hoogdynamisch Laagdynamisch
? ?
OPTIMALISATIE

12. Hydrodynamiekkaart
Nevla 2D model (2013):
Gestructureerd rooster
Maximale, gemiddelde
eb- & vloedsnelheid
Scaldis 3D model (2016):
Ongestructureerd rooster
Maximale, gemiddelde
eb- & vloedsnelheid
OPTIMALISATIE

13. Habitatmapping Zeeschelde subtidaal
SCALDIS 2016
OPTIMALISATIE
=> Laagdynamisch subtidaal ecotoop
=> Hoogdynamisch subtidaal ecotoop
Maximale vloedstroomsnelheid (m/s)
Waterdiepte(-monderLW30%

14. SCALDIS 2016
OPTIMALISATIE
=> Laagdynamisch subtidaal ecotoop
=> Hoogdynamisch subtidaal ecotoop
Macrobenthische
gemeenschap van
hoogdynamisch subtidaal:
Bathyporeia pilosa
Gammarus zaddachi
Marenzelleria neglecta
Habitatmapping Zeeschelde subtidaal

15. Gemiddelde stroomsnelheid
Ebdominant
Vloeddominant
Ind./sample Habitatmapping Zeeschelde
contactzone sub-intertidaal
Gepaarde sleeplocaties: n=40
Vloed/ Ebdominantie
OPTIMALISATIE

16. ## Model:
## aantal ~ Salzone + Dom_avg_vl.log + Hgt_LW30 + I(Hgt_LW30^2)
## Df Deviance AIC LRT Pr(>Chi)
## <none> 235.89 1770.9
## Salzone 3 245.17 1774.2 9.281 0.02578 *
## Dom_avg_vl.log 1 239.82 1772.9 3.931 0.04740 *
## Hgt_LW30 1 269.93 1803.0 34.042 5.394e-09 ***
## I(Hgt_LW30^2) 1 257.32 1790.4 21.432 3.665e-06 ***
Habitatmapping Zeeschelde intertidaal
Adj R² : 44.75%
negative binomial
n:219
OPTIMALISATIE

17. GLMM
Vogeldensi-
teit.
D
f
Totale #
P
Foerage-
rende #
p
Tijd tov LW 1 <0.001 <0.001
Dynamiek 2 0.001 <0.001
Tijd:Dynamiek 2 0.01 0.21
Habitatmapping Zeeschelde intertidaal
OPTIMALISATIE
Wintervogelobservaties:
vloed-  ebgedomineerd |hoog-laagdynamisch n=40 (8 deelgebieden)
2 vogelgemeenschappen zoet: eenden <> brak: steltlopers

18. Driekantige bies
(Schoenoplectus
triqueter)
Bastaardbies
(Schoenoplectus x.
keukenthalianus)
Habitatmapping Zeeschelde pionierschor
GHW 2013
‘Zoete biezen’ en Heen/Zeebies
 Saliniteit
 overspoelingsdiepte
 (helling)
OPTIMALISATIE
Afstand tot de B-NL grens
Antwerpen Durmemonding MelleDendermonde

19. Geomorfologische kaart
geoptimaliseerdeMONITORINGSTOOL
Hydrodynamiekkaart
Fysiotopenkaart
Ecotopen
Zeeschelde
v2.0
+ klassen uit hydrodynamiekkaarten +klassen in fysiotopenkaart
Habitatmapping ZS

20. Ecotopen en Habitatmodellering Zeeschelde
Toepassingen
• Sedimentstrategie Beneden-Zeeschelde
Van Braeckel, A.; Van Ryckegem, G.; Van den Bergh, E. (2016). Sedimentstrategie Beneden-
Zeeschelde: deelrapport 7. Ecologische effect inschatting van de verschillende zandstortscenario's.
INBO.2016.11460161
• Inrichtingsadviezen Fort Filip, vaargeuloptimalisaties, …
• Oeverbeheerplannen
• Van Ryckegem, G., Van Braeckel, A., & Van den Bergh, E. (2015). Duurzaam beheerplan -
Oeverbeheer getijdennatuur Zeeschelde: schorrand en slikbeheer Boven-Zeeschelde.
INBO.R.2015.7206076
• Habitatbepaling bij verschillende ingreepscenario’s
(Van Braeckel et al. in prep.) binnen Integraal plan
Boven-Zeeschelde
• Sedimentbalans Zeeschelde,
Rupel en Durme binnen
Integraal plan Boven-
Zeeschelde
• …
Toepassingen

21. Vragen?