1. Θεωρία αφηγηματολογίας Επιμέλεια: Βέρα Δακανάλη ΓΕΛ ΜΟΙΡΩΝ

2. Σε κάθε ανάγνωση υπάρχουν τρεις συντελεστές/παράγοντες: • ο συγγραφέας , που υπάρχει έξω από το κείμενο, αλλά μπορεί να προσθέτει στην ιστορία του και αυτοβιογραφικό υλικό, • ο αφηγητής , που λειτουργεί μόνο μέσα στο πλαίσιο του κειμένου, ως πομπός και • ο αναγνώστης , που είναι κάθε αποδέκτης της αφήγησης. Επιμέλεια : Βέρα Δακανάλη

4. Ο αφηγητής  είναι ένα φανταστικό πρόσωπο που επινοεί ο συγγραφέας για να αφηγηθεί μια ιστορία και δεν ταυτίζεται μαζί του. Με βάση τη συμμετοχή του στην ιστορία ονομάζεται: • Ομοδιηγητικός/δραματοποιημένος : Συμμετέχει στην ιστορία την οποία αφηγείται είτε ως πρωταγωνιστής (αυτοδιηγητικός αφηγητής) είτε ως παρατηρητής ή αυτόπτης μάρτυρας- άρα μεταδίδει περιορισμένη εμπειρία, τη δική του • Ετεροδιηγητικός/αμέτοχος στην ιστορία: Δεν συμμετέχει στην ιστορία που αφηγείται και αφηγείται την ιστορία σε γ΄ενικό πρόσωπο. (τριτοπρόσωπη αφήγηση). Επιμέλεια : Βέρα Δακανάλη

5. Με βάση το αφηγηματικό επίπεδο: • Ενδοδιηγητικός: Αφηγείται γεγονότα που ανήκουν στην κύρια αφήγηση. • Εξωδιηγητικός: Αφηγείται γεγονότα και πράξεις ξένα προς το κύριο κείμενο της αφήγησης (εισαγωγικές αφηγήσεις, πρόλογοι…) • Μεταδιηγητικός: Αφηγείται γεγονότα που συνιστούν δευτερεύουσα αφήγηση (που ενσωματώνεται στην κύρια αφήγηση, είναι αφήγηση μέσα στην αφήγηση), εγκιβωτισμένη αφήγηση Ο αφηγητής δεν ταυτίζεται με το συγγραφέα. Σε όσες περιπτώσεις ταυτίζονται τα δύο πρόσωπα μιλάμε για αυτοβιογραφία (αυτοδιηγητική αφήγηση) Επιμέλεια : Βέρα Δακανάλη

7. Αφηγηματικοί τρόποι α) Διήγηση - Τριτοπρόσωπη αφήγηση : ένας αφηγητής αφηγείται κάποια ιστορία με τη δική του φωνή. β) Μίμηση - Πρωτοπρόσωπη αφήγηση - Διάλογος - Εσωτερικός μονόλογος γ) Μεικτός τρόπος (Συνδυασμός διήγησης και μίμησης) δ) Περιγραφή ε) Σχόλιο στ) Ελεύθερο πλάγιο ύφος

8. Εστίαση α  μηδενική εστίαση /παντογνώστης αφηγητής, β  αφήγηση με εσωτερική εστίαση - ο αφηγητής είναι ένα από τα πρόσωπα της ιστορίας και γνωρίζει μέρος της πραγματικότητας, γ  αφήγηση με εξωτερική εστίαση - ο αφηγητής γνωρίζει λιγότερα από τα πρόσωπα της ιστορίας  ιστορίες μυστηρίου, αστυνομικές, ταινίες τρόμου  Οπτική γωνία στην αφήγηση

9. Είναι ο αφηγητής που γνωρίζει τα πάντα, εποπτεύει τα πάντα, αλλά δεν μετέχει στη δράση και στην ιστορία. Η αφήγηση χωρίς εστίαση(μηδενική), ο αφηγητής δεν παρακολουθεί την αφήγηση από μια οπτική γωνία, αλλά είναι πανταχού παρών. Η μηδενική εστίαση αποτελεί χαρακτηριστικό του παραδοσιακού κλασικού αφηγήματος Παντογνώστης αφηγητής-μηδενική εστίαση Επιμέλεια : Βέρα Δακανάλη

10. • Εσωτερική οπτική γωνία: όταν την ιστορία αφηγείται ο βασικός ήρωας ή ένα δευτερεύον πρόσωπο (αφηγείται μόνο όσα υποπίπτουν στην αντίληψη του και γνωρίζει μέρος της πραγματικότητας). Η αφήγηση μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: α) σε γ' πρόσωπο ενικού (τριτοπρόσωπη αφήγηση) και β) σε α' πρόσωπο ενικού (πρωτοπρόσωπη αφήγηση). Η μέθοδος αυτή αξιοποιείται στα νατουραλιστικά και ψυχολογικά μυθιστορήματα Εσωτερική εστίαση Επιμέλεια : Βέρα Δακανάλη

11. • Αφήγηση με εξωτερική εστίαση: Είναι η αφήγηση στην οποία ο αφηγητής γνωρίζει λιγότερα από τα πρόσωπα της ιστορίας του. ΄Ετσι, βλέπουμε τη δράση του ήρωα, δεν μπορούμε όμως να μάθουμε τις σκέψεις του. Η εστίαση αυτή χρησιμοποιείται κυρίως στα αστυνομικά μυθιστορήματα (μυστηρίου), στις περιπέτειες ή στις ταινίες τρόμου. εξωτερική εστίαση Επιμέλεια : Βέρα Δακανάλη

12. Συχνά το αφηγηματικό πρόσωπο ταυτίζεται λανθασμένα μ΄ έναν τύπο εστίασης. Ειδικότερα, η τριτοπρόσωπη αφήγηση ταυτίζεται με τη μηδενική εστίαση, ενώ η αφήγηση σε α΄ πρόσωπο συνδέεται με την εσωτερική εστίαση. Ωστόσο, αυτό δεν επαληθεύεται από τα ίδια τα κείμενα. Στην πραγματικότητα, θα πρέπει να γίνεται διάκριση ανάμεσα στο «ποιος μιλά » (δηλ. το πρόσωπο του αφηγητή) και το « ποιος βλέπει» (οπτική γωνία της αφήγησης) Διευκρίνιση- προσοχή: Επιμέλεια : Βέρα Δακανάλη

13. • Ιστορικός: Δηλώνει το πότε χρονολογικά συνέβησαν τα γεγονότα που παρουσιάζονται (το πότε). • Πραγματικός/Αφηγημένος: Δηλώνει το διάστημα που καλύπτουν τα γεγονότα που παρουσιάζει η αφήγηση (το πόσο). • Αφηγηματικός: Δηλώνει το πώς αξιοποιείται, πώς παρουσιάζεται ο χρόνος στη διαδικασία της αφήγησης (το πώς) Ο χρόνος στην αφήγηση Επιμέλεια : Βέρα Δακανάλη

14. α) ως προς τη σειρά παρουσίασης των γεγονότων: - Ευθύγραμμος (όταν ακολουθεί τη φυσική σειρά των γεγονότων). - Με αναχρονίες (όταν γίνονται ανακατατάξεις στη φυσική σειρά των γεγονότων): • Αναδρομές ή αναδρομικές αφηγήσεις ή αναλήψεις ή FLASH BACK(επιστροφή στο παρελθόν). • πρόδρομες αφηγήσεις ή προλήψεις (αναφορές γεγονότων που θα συμβούν αργότερα). Ο χρόνος στην αφήγηση Επιμέλεια : Βέρα Δακανάλη

15. β) ως προς το ρυθμό παρουσίασης των γεγονότων: - Επιτάχυνση : γεγονότα που έχουν μεγάλη διάρκεια παρουσιάζονται σύντομα. - Επιβράδυνση : γεγονότα που έχουν μικρή διάρκεια παρουσιάζονται εκτεταμένα. - Παράλειψη ή έλλειψη : κάποια γεγονότα δεν αναφέρονται καθόλου, επειδή δε σχετίζονται με την ιστορία. Ο χρόνος στην αφήγηση Επιμέλεια : Βέρα Δακανάλη

16. Κάθε ασυμφωνία μεταξύ ιστορίας και αφήγησης Οι αναχρονίες είναι: η αρχή in medias res : η μη κοινή αρχή ιστορίας και αφήγησης˙ η έναρξη της αφήγησης είναι μεταγενέστερη από τη χρονική αφετηρία της ιστορίας η ανάληψη : εκ των υστέρων αφήγηση γεγονότων που έγιναν σε προγενέστερη χρονική στιγμή˙ η πρόληψη : εκ των προτέρων αφήγηση μεταγενέστερων γεγονότων. Aναχρονία:

17. Άλλες τεχνικές με τις οποίες παραβιάζεται η ομαλή, φυσική χρονική σειρά: Εγκιβωτισμός: Σε κάθε αφηγηματικό κείμενο υπάρχει μια κύρια αφήγηση και μικρότερες, δευτερεύουσες αφηγήσεις μέσα στην κύρια αφήγηση, που διακόπτουν την ομαλή ροή του χρόνου. Αυτή η «αφήγηση μέσα στην αφήγηση» ονομάζεται εγκιβωτισμένη αφήγηση ή εγκιβωτισμός. • Παρέκβαση/παρεμβλητη (εμβόλιμη) αφήγηση: Είναι η προσωρινή διακοπή της φυσικής ροής των γεγονότων και η αναφορά σε άλλο θέμα που δε σχετίζεται άμεσα με την υπόθεση του έργου. • Προϊδεασμός/προσήμανση : Είναι η ψυχολογική προετοιμασία του αναγνώστη από τον αφηγητή για το τι πρόκειται να ακολουθήσει. • Προοικονομία : Είναι ο τρόπος με τον οποίο ο συγγραφέας διευθετεί τα γεγονότα και δημιουργεί τις κατάλληλες προϋποθέσεις, ώστε η εξέλιξη της πλοκής να είναι για τον αναγνώστη φυσική και λογική.