13.
1. Upang makilala natin ang
sariling kalinangan, ang
minanang yaman ng isip, at ang
henyo ng ating lahi na iba kaysa
ibang lahi.
Ayon kay Jose Villa Panganiban …
14.
2. Upang matalos na katulad ng
ibang lahi, tayo ay mayroon ding
dakila at marangal na tradisyong
ginagamit na puhunang-salalayan sa
panghihiram ng mga bagong
kalinangan at kabihasnan.
Ayon kay Jose Villa Panganiban …
15.
3. Upang matanto ang mga
kapintasan sa ating panitikan
at makapagsanay upang
maiwasan at mapawi ang mga
ito.
Ayon kay Jose Villa Panganiban …
16.
4. Upang makilala ang ating mga
kagalingang pampanitikan at
lalong mapadalisay, mapayabong
at mapaningning ang mga
kagalingang ito.
Ayon kay Jose Villa Panganiban …
17.
5. At higit sa lahat, dahil tayo’y
mga Pilipino dapat na maging
katutubo sa atin ang magkaroon
ng pagmamalasakit sa ating
sariling panitikang Pilipino.
Ayon kay Jose Villa Panganiban …
18.
1.‘Pag nagtanim ng hangin
Bagyo ang aanihin
Ibigay ang kahulugan ng matatalinghagang
pahayag na nakatala sa ibaba. Itala ang iyong
sagot sa loob ng kahon.
23.
Sa buhay ng tao may mga
karanasan
Na kailangang iwasan at dapat
ayusin
Tamang tandaan, at sa tuwina’y
pakaisipin
Mahalagang ingatan tulad ng
kayamanan.
Karunungan ng Buhay
30.
Nabanggit ni Lolo mga
karunungan sa buhay
Na maaaring maging gabay sa
aking palagay
Ito ang mga bagay na dapat
mong isabuhay.
Nang maging huwaran ang
mahal sa buhay.
31.
1. Ano ang binabanggit ng
may akda sa tulang
“Karunungan ng Buhay” na
kapag nangyari sa buhay ng
tao ay dapat iwasan, ayusin,
tandaan at pakaisipin?
Mga Gabay na Tanong
32.
2. Bakit mahalaga ang mga
karanasan sa buhay ng tao?
3. Naniniwala ka bang ang
karanasan ang ating
pinakamabuting guro?
Bakit?
Mga Gabay na Tanong
33.
4. Sa iyong palagay,
kanino ipinatutungkol
ng may-akda ang
mensaheng inihahatid
ng tula?
Mga Gabay na Tanong
34.
5. Ano-ano ang mga
karunungan ng buhay na
nabanggit ni Lolo sa akda?
Alin sa mga ito ang masasabi
mong akmang-akma sa iyong
buhay o pagkatao?
Mga Gabay na Tanong
35.
6. Bilang kabataan, paano
mo mapahahalagahan ang
mga karunungan ng buhay
o payo na inilahad ng
matanda?
Mga Gabay na Tanong
36.
1. Pag may isinuksok, may madudukot
a. Tiyak na may magagastos ang taong
marunong mag-impok
b. Madalas ang inilalagay ng mga Pilipino ang
pera sa alkansiya para pag dumating ang
oras ng pangangailangan ay may magagasta.
c. Umuunlad ang mga bangko dahil sa mga
perang iniipon ng mga tao.
PAG-UNAWA SA
NAPAKINGGAN
37.
2. Kung anong taas ng paglipad, siyang lakas
ng pagbagsak.
a. Madalas bumabagsak sa buhay ang taong
sobrang taas ang pangarap.
b. Ang taong mapagmataas ay kadalasang
siyang nakararanas ng matinding
pagbagsak.
c. Hindi masamang mangarap nang mataas,
huwag lamang sa paraang pag-isipan ng
masama ang kapwa
PAG-UNAWA SA
NAPAKINGGAN
38.
3. Ngayon kakahigin, ngayon tutukain.
a. Kung kailan lamang kailangan ang
isang bagay ay doon lamang kikilos
upang makamit ito.
b. Kailangang magtrabaho upang may
makain.
c. Maagang magtrabaho upang buhay ay
umasenso
PAG-UNAWA SA
NAPAKINGGAN
39.
4. Ang mahirap kunin ay masarap kainin.
a. Mas masarap lasapin at makamtan ang
isang bagay na pinaghirapan.
b. Masarap kumain ng isang pagkaing
mamahalin at mahirap kunin.
c. Ang masarap na kanin ay mahirap
kunin.
PAG-UNAWA SA
NAPAKINGGAN
40.
5. Kapag maaga ang lusong ay maaga ang
ahon.
a. Lumusong nang maaga upang makaahon
sa buhay at matamo ang tagumpay
b. Matutong umahon sa anumang
pagsubok na inyong nilusong
c. Kapag maagang nagsimula tiyak na
maaga ring matatapos.
PAG-UNAWA SA
NAPAKINGGAN
41.
Karunungang-Bayan May Katotohanan Walang
Katotohanan
Paliwanag
Pung, pung, kasili
Ipinanganak sa
kabibe Ano ang
anak? Babae.
Kung anong
bukambibig,
siyang laman ng
dibdib.
Kung ano ang
itinanim, Siya ang
aanihin
Ang maniwala sa
sabi-sabi, walang
bait sa sarili
Suriin ang mga Karunungang-bayang makikita sa
talahanayan sa ibaba. Ilahad ang iyong sariling kuro-kuro
kung ito ay may katotohanan o may batayan o walang
katotohan o kathang-isip lamang.
43.
KAISIPAN O
TUNTUNIN
ANGKOP O KAUGNAY
NA KARUNUNGANG-
BAYAN
KAHULUGAN/
KAUGNAYAN SA
IYONG BUHAY
IWASAN
AYUSIN
PAKAISIPIN
TANDAAN
INGATAN
TULARAN
44.
Ito ay tinatawag ding kaalamang-
bayan na binubuo ng mga
salawikain, sawikain, bugtong,
palaisipan, kasabihan at bulong.
Karaniwan ang mga ito ay
nagmula sa mga Tagalog at
hinango sa mahahabang tula.
1. MGA KARUNUNGANG-
BAYAN
45.
a. Salawikain- Ito ay nakaugalian nang
sabihin at sundin bilang tuntunin ng
kagandahang asal ng ating mga ninuno na
naglalayong mangaral at akayin ang
kabataan tungo sa kabutihang-asal.
Halimbawa:
Aanhin pa ang damo,
Kung patay na ang kabayo.
Ang hindi lumingon sa pinanggalingan
Di makararating sa paroroonan.
46.
b. Sawikain o Idyoma- ang mga
sawikain o idyoma ay mga salita o
pahayag na nagtataglay ng talinghaga.
Hindi tiyak ang kahulugang ibinibigay nito
sapagkat may natatago pa itong
kahulugan patungkol sa iba’t ibang
bagay.
Halimbawa:
Bagong tao-binata
Bulang-gugo- gastador
47.
c. Kasabihan- ang mga kasabihan noong unang
panahon ay yaong mga tugmang sinasambit ng
mga bata at matatanda na katumbas ng mga
tinatawag na Mother Goose Rhymes. Ang
kasabihan ay karaniwang ginagamit sa panunukso
o pagpuna sa kilos ng isang tao.
Halimbawa:
Putak,putak
Batang duwag
Matapang ka’t
Nasa pugad
Tiririt ng ibon,
Tiririt ng maya
Kaya lingon nang lingon
Hanap ay asawa
48.
Bago pa man lumaganap ang panitikang
pasulat ay laganap na sa Pilipinas ang
kuwentong-bayan. Ito ay isang tuluyang
kuwentong nagsasalaysay ng mga tradisyong
Pilipino. Karamihan sa mga kuwentong-
bayan ng mga Pilipino ay tungkol sa kanilang
mga Diyos at mga espiritu na siyang
nagtatakda ng kapalaran ng tao.
2. Kuwentong-Bayan
49.
Ang mga kuwentong-
bayang ito ay
naglalarawan ng mga
kaugalian,
pananampalataya, at mga
suliraning panlipunan ng
panahong iyon.
50.
MGA KARUNUNGANG-BAYAN
SALAWIKAIN SAWIKAIN KASABIHAN
KAUGNAYAN NG MGA KAISIPAN NG MGA ITO SA TUNAY NA BUHAY
SA KASALUKUYAN
Posibleng mangyari kung di na ito matututuhan ng mga mag-aaral
51.
Ito ay isang paraan ng
paglalahad. Ito ay nakatutulong
sa pagbibigay-linaw sa isang
paksa sa pamamagitan ng
paglalahad ng pagkakatulad at
pagkakaiba ng dalawang bagay
na pinaghahambing.
52.
1. Pahambing na Magkatulad-
sa magkatulad na katangian ay
ginagamit ang mga panlaping
gaya ng magka, sing-, sim- sin-,
magsing-, magsin-, ga-, pareho,
kapwa.
53.
a. Palamang- Nakahihigit sa
katangian ang isa sa
dalawang
pinaghahambing.
Ginagamit ang higit, lalo,
mas, di-hamak.
2. Pahambing na Di-
Magkatulad
54.
b. Pasahol- Kulang sa
katangian ang isa sa
dalawang pinaghahambing.
Ginagamit ang di-gaano, di-
gasino, di-masyado.
55.
Salungguhitan ang paghahambing na
Ginamit sa bawat bilang. Isulat sa kahon
kung anong uri ito ng paghahambing.
1. Ang buhay noon ay mas simple kompara
sa komplikadong buhay ngayon.
2. Higit na mahaba ang oras ng pag-aaral
ngayon sa paaralan kompara sa dati. 3.
Magsimbait kami ng aking nanay, sabi ng
aking lola
4. Di- gaanong marunong magtrabaho sa
bahay ang kabataan ngayon kung
ihahambing sa kabataannoon.
5. Parehong maganda angaking nanay at lola
dahil magkamukha sila.
56.
____ 1. Higit na maraming mag-aaral ang
nakilahok sa paligsahan ngayon kaysa
nakalipas na taon.
____ 2. Si Rene ay di-gasinong masipag na gaya
ni Ramil.
____ 3. Si Chester ay kasinggaling ni Danilo sa
pagsayaw.
____ 4. Ang nakita naming buwaya sa lawa ay
kasinlaki ng bangka.
____ 5. Ang pagsusulit natin ay di-lubhang
mahirap na tulad ng nakaraang
pagsusulit.
Patulad o Di-patulad na Paghahambing
57.
1. Kung walang katahimikan, walang
pagsulong ang bayan.
2. Ubos-ubos biyaya, pagkatapos
nakatunganga.
3. Madali ang maging tao, mahirap
magpakatao.
4. Kung ayaw mong maghirap, ikaw ay
magsikap
5. Kung ang pagsasama ay walang
katotohanan, hindi tatagal ang
samahan.
Tukuyin kung ang pahayag ay
salawikain, sawikain o kasabihan.
58.
6. Ano man ang gagawin, makapitong
iisipin.
7. Mabigat ang kamay.
8. Mababaw ang luha.
9. Nagsaulian ng kandila.
10. Ang totoong kaibigan ay hindi ka
uutangan.
11. Balitang kutsero
12. Kabiyak ng dibdib
13. Lantang gulay
14. pag-iisang dibdib
15. Mapurol ang utak
