sessie 27 - Master your todo's

Master Your Todo - lIst 1
© 2014 D’Haeseleer Johan www.extratijd.be Alle rechten voorbehouden

Inhoudstafel
Actie 4
Beter time management zal al je problemen oplossen. 6
Het nut van productiviteit 8
Lange Termijn en Korte termijn 12
Focus 16
Waarom To do lijstjes niet werken 20
Aandacht is het nieuwe goud. 23
Eén elegant betrouwbaar systeem buiten je hoofd 27
Kalender 30
Capaciteit 1% van je tijd 33
Wachten op lijst 37
Masterlijst 41
De grote boosdoener is onduidelijkheid 43
Omdat het einde je de weg toont 44
Actielijst voor deze week 47
Incubatielijsten 50
Lijsten Ajour houden 52
Verzamelen 53
Process 57
Process in batch - Watson en Holmes 61
Feedback en Feedback 65
Wekelijks planningsmoment 66
Doen 71

Verantwoordelijkheden 73
Implemenatie 75
Implementatie in 8 weken 76
Maximaal resultaat 82
Softwaretools 83
Gedragsverandering 84
Drie maal drie is tien 87
Appendixes 91
Master Your Mailbox - Outlook files

Actie
Een kenniswerker heeft nooit tijd genoeg om alles te doen wat hij/zij graag zou
doen.
Als kenniswerker heb je kort lopende en langlopende projecten/taken op je bord
liggen. De combinatie van die twee soorten maakt
Het werk en het leven voelt voor je alsof
•je dagen te kort zijn
•een volle mailbox en je vol hoofd je
weghoudt van wat je belangrijk vindt
•je overspoeld wordt door allerlei
rompslomp die je nog dient te doen
• de tijd welke je hebt voor je passie
minder wordt
•je teveel naar je zin je zelf weeral
vergeten hoort zeggen
•je moeite hebt om de lange en korte
termijn te verzoenen
Je hebt nood aan een sterke concentratie
én aan een open visie. Het lijkt alsof je een paradox dient te verzoenen. En dat is
ook zo.
Je wereld verandert zo snel. Wat heb je nodig om daar mee om te kunnen? Zeker
voor de drukbezette professional is het belangrijk om een stressvrije productiviteit
te combineren met een oog voor de steeds veranderende opportuniteiten.
Nog meer uren maken is geen optie meer.

Vanuit onze eigen ervaring werden we enthousiast over persoonlijke efficientie en
effectiviteit als sleutel om onze doelen te bereiken en daarnaast ook nog een leven
te hebben.
We zien je Todo-lijst niet alleen voor je zaken op het werk, maar ook voor de rest van
je leven. Je vakantie plannen kan ook zorgen voor stress indien je dat niet goed
beheert.
Al onze aanpakken binnen ExtraTijd zijn gebasseerd op vijf vaardigheden
•Strategisch inzetten van je beperkte middelen
•Gedrag aanpassen zodat je tienmaal meer resultaat behaalt
•Systematiseren
•Systematisch verbeteren
•Een betere verkoper worden en dus meer impact behalen

Een beter time management zal al je problemen
oplossen.
Ken je het gevoel dat je geen pap meer kan zeggen, wanneer je ‘s avonds thuiskomt?
Je hebt nog tijd om iets te doen, maar je kan geen puf meer zeggen. Je kent het
resultaat : je doet niks meer.
Meester worden van je todo lijst gaat over het managen van je W.E.A.T.
Wilskracht : de kracht om te kiezen voor de lange termijn
winst in plaats van de korte termijn opbrengst.
Je voorraad wilskracht wordt meestal uitgeput wanneer je
dag vordert. Je wilskracht beheren geeft je nog extra
mogelijkheden ‘s avonds. En ‘s avonds is meestal het
moment voor je gezin of voor jezelf.
Het is ook de kracht die je helpt om je energie en aandacht te optimaliseren.
Energie : de lichamelijke energie nodig om je todo lijst onder controle te krijgen.
Op de dagen dat je weinig lichamelijke energie hebt, kan je weinig realiseren. Je
lichamelijke energie beheren is belangrijk omdat je alleen door fysieke acties te
doen je realiteit kan veranderen.
Aandacht : de mentale energie nodig om je kenniswerk te kunnen doen. Voor jou
als kenniswerker is de kunst om je mentale energie te concentreren gelijk aan de
kracht waarmee je je zaken naar de finishlijn brengt. Je hebt niet altijd je volledige
concentratie nodig voor al je kenniswerk. Een beroep kunnen doen op je
concentratie wanneer je deze nodig hebt, brengt je een stap dichter bij het
meesterschap van je todo lijst.
Tijd : de tijd waarover je kan beschikken maximaal gebruiken voor wat belangrijk
is. Tijd valt niet te beheren. Je krijgt alle dagen 1440 minuten ter beschikking. Alles
wat we doen neemt een deel van je dag. Een deel dat niet meer terugkomt.

Meester worden van je todo lijst is meer dan alleen je tijd managen. Manage je
W.E.A.T en je zal maximaal de tijd die je krijgt kunnen gebruiken.
Je kan je wils.kracht, energie en aandacht vergroten.
De tijd die je krijgt is elke dag gelijk 1440 minuten.

Het nut van productiviteit
Waarom wil je eigenlijk productiever worden?
Merk je ook dat dagen waarbij je weinig in je agenda hebt, niet noodzakelijk je
meest productieve dagen zijn?

Vacuum

Vacuum komt van het latijnse woord vacuus. Vacuus betekent leeg. Lege ruimte op
je zolder of kelder wordt opgevuld. De kelder wordt opgevuld als je zelf geen actie
neemt om die lege ruimte te bewaken. Hoe groter de kelder, hoe groter het volume
dat je dreigt te verzamelen.

Lege ruimte in je agenda wordt opgevuld door de acties die je neemt. Wanneer je de
lege ruimte in je agenda niet bewaakt, wordt die opgevuld door …

Ja, door wat?

Het nut van productiviteit

Productief zijn betekent winnen van je todo's. Als je sneller wint van je todo's, wat
doe je dan met je extra tijd?
•je uitgesteld werk wegwerken
•meer sporten
•bijlezen
•tijd voor jezelf
•meer cultuur opsnuiven

Spijt van stervende mensen
Bronnie Ware is een Australische thuisverpleegster in palliatieve zorgen. Haar
verhaal greep me nogal bij de keel. Bronnie begeleidt mensen in hun laatste weken.
Vijf thema's komen naar boven wanneer ze hen vraagt naar waar de stervenden spijt
over hebben.
Zijn dat hun todo's waar ze niet van wonnen?
1. Moed om het leven te leiden dat ik wou

Wanneer mensen terugkijken op hun leven zien ze dat ze een aantal van hun
dromen niet gerealiseerd hebben. Door de keuzes die ze maakten of niet maakten.

Schrijf die dromen ook op. Zet ze op je incubatielijst wanneer je nog geen acties kan
doen. Een mooie film over hetzelfde thema is the Bucketlist.

Door regelmatig naar je incubatielijst te kijken maak je de items op deze lijst sneller
actief. Ook je dromen welke je hebt.

Elke dag een kleine actie naar je dromen brengt je er dichter bij. Vul de vacuums in
je agenda met deze kleine acties.

2. Dat ik niet zo hard had gewerkt

Elke mannelijke patient van Bronnie benoemde dit. Ze hadden graag extra tijd
doorgebracht met hun kinderen of hun geliefde. De vrouwelijke patiënten haalden
dit minder aan als een punt van spijt. Het waren meer oudere dames die thuis
hadden gebleven om voor de kinderen te zorgen.

Niet hard werken is hard werken. De lege ruimte in je agenda bewaken voor de
personen die je belangrijk vindt is werken.

Toen we nog van negen tot vijf werkten, was dit makkelijker. De uren bewaakten de
tijd buiten het professionele. Nu is dat anders. Je dient dat zelf te bewaken. En ook

dat is winnen van je todo's.

Een manier om dit aan te pakken is bijna alles wat je doet te beschouwen als items
op je Masterlijst. De items op deze lijst worden alleen afgewerkt door acties te doen.
Acties die vacuums kunnen opvullen. Acties voor projecten die je belangrijk vindt.
Het vacuum maakt het niets uit of het professionele of privé acties zijn.

3. Moed om mijn gevoelens uit te drukken

De stervenden beklaagden zich dat ze zo veel van hun gevoelens hadden onderdrukt
voor anderen. Angst voor de reacties van anderen. Met als gevolg dat ze hun
volledig potentieel niet ontwikkelden.
De volgende actie wordt niet uitgevoerd. Mooi voorbeeld hoe geen actie nemen,
geen momentum creëert.

4. Ik wou dat ik met mijn vrienden contact bleef houden

Er is dikwijls grote spijt over het niet geven van voldoende aandacht en tijd aan
vriendschappen. Door een drukke levensstijl kunnen vriendschappen door de
vingers glippen.

Vriend zijn is één van de rollen/verantwoordelijkheden die ondermanaged zijn.

Wat betekent vriend zijn? Heeft dat een kwaliteitsniveau waar je naar streeft?
Betekent dat dat je je vrienden elke maand wil horen, wil je ze allemaal zien of wil je
elke week samen gaan sporten?

Het jezelf makkelijk maken om rollen te vervullen is je kwaliteitsniveau's bepalen. Je
weet dan of er delta is tussen waar je bent en je kwaliteitsniveau. De enige
mogelijkheid om die kloof te overbruggen is acties ondernemen.

Intenties zijn waardeloos als ze niet gevolgd worden door acties.

5. Ik wou dat ik mezelf toe had gelaten om gelukkiger te zijn


Een verrassend gemeenschappelijke thema voor alle personen die Bronnie
begeleidde. Ze bleven vastzitten in oude gewoontes en oude patronen. De angst
voor verandering maakte dat ze anderen en zichzelf wijsmaakten dat ze tevreden
waren.

Doelen hebben blijkt een goede zaak te zijn om gelukkig te zijn. Het doel om nog
gelukkiger te zijn en een aantal van de dromen uit je bucket-list te realiseren.

En dat kan alleen door bewust voor de acties te kiezen die deze dromen gaan
realiseren. Het vacuum dat er af en toe ontstaat te vullen met bewust gekozen
acties.
Overloop je bucket-list en creëer momentum rond één van je dromen. En bel één
van je maatjes op.

Lange Termijn en Korte termijn
Focus en concentratie
Veel kenniswerkers worstelen met afleidingen. Je wil gedurende het volgend half
uur dat tekstje helemaal uitgeschreven hebben. Na twee minuten vol goede moed
ben je om onverklaarbare reden toch iets anders aan het doen.
Je had je voorgenomen om de komende maanden meer aandacht, tijd en energie te
besteden aan marketing. Op het einde van de tweede maand constateer je dat je
plan anders uitdraaide.
Voor de meeste deelnemers aan de ExtraTijd programma's is dit herkenbaar.
Vervang tekstje of marketing door wat voor jou op dit ogenblijk speelt.
Wordt dit herkenbaar? Worstel jij daar ook mee?
En het lijkt er niet makkelijker op te worden.
Focus en concentratie
Herinner je je de eerste Star Wars film? In de Battle of Yavin maakt Luke deel uit van
een squadron die een aanval inzet op Death Star. Zijn squadronleiders zijn net uit de
lucht gevuurd. Luke neemt hun taak over. Op een exacte plaats, en daarvoor op het
juiste moment, moet hij een protonbom droppen.
In Star Wars wordt "Concentration" omschreven als een "Force-kracht". Door die
kracht aan te boren kan de gebruiker zijn vaardigheid gedurende een beperkte tijd
vergroten.

En Luke dropt de bom op de juiste plaats. Door deze actie is de Battle of Yavin
beslist. Skywalker krijgt daarvoor samen met Han Solo en Chewbacca de ‘Medal of
Bravery’ opgespeld.
Zalig om beroep te kunnen doen op "Concentration" wanneer je het nodig hebt.
Verwarring
De verwarring tussen focus en concentratie maakt het moeilijk om een strategie te
maken voor beide onderdelen.
Kort door de bocht is concentratie korte termijn. Terwijl focus middellange termijn
is.
Je kan afgeleid worden van je taak. Maar je kan ook afgeleid worden van je doel.
In deze ExtraTijdstips wil ik het hebben over strategieën voor meer concentratie.
Het andere, even belangrijke, deel focus is voor een volgende ExtraTijdstips.
Concentratie strategie
1. Ken je gouden kwartieren.
Op welke momenten van je dag ben je van nature het meest geconcentreerd? Is dat 's
morgens of is dat op een ander moment?
Hoeveel van deze gouden kwartieren heb je op een dag?
Tackle in deze kwartieren de zaken waar je het meest concentratie voor nodig hebt.
Verspil je gouden kwartieren niet aan taken waarbij minder concentratie nog voor
een goed genoeg resultaat zorgt.
Doe wat nodig is om die te bewaken.

2. Gebruik de pomodore techniek.
Wissel inspanning af met ontspanning. Werk twee kwartier heel geconcenteerd en
geef jezelf dan vijf minuten rust. De ontspanning komt de volgende
concentratieronde ten goede.
3.Zet afleidingen uit wanneer je je overgestimuleerd voelt.
Lucy Paladino beschreef dit mooi in haar boek 'Focuszone'. Slechte titel overigens.
Het boek had beter 'de kunst van het concentreren' genoemd.
4. Creëer meer afleidingen indien je je verveeld voelt.
Sommige taken die je dient te doen, zijn iets te saai om vol te houden. Dit betekent
niet dat je onverwachte afleidingen gaat creëren. Je gaat het belletje van nieuwe
email niet opzetten om meer afleidingen te hebben. Afleiding en onverwachte en
ongecontroleerde afleidingen zijn verschillend.
Zet muziek op. Zet desnoods een filmpje op om een deel van je brein bezig te
houden.
5. Zorg voor een omgeving die je stimuleert om maximale concentratie te
hebben wanneer het nodig is.
Zorg dat je geconcentreerd kan werken.
6. Weet dat je niet geconcentreerd kan zijn gedurende de ganse dag.
Weten dat het normaal is om pieken en dalen te hebben in mijn concentratieniveau
was zo'n bevrijding. Wat niet wil zeggen dat ik mijn concentratieniveau niet kan
verbeteren.

7. Oefen je concentratie.
Gebruik daarvoor de index van Einstein. Zie Appendix
8. Maak gebruik van een concentratielijstje = actielijst voor vandaag
Wat zijn de tien acties/taken waar je vandaag voor kiest om te doen. Dat
concentratielijstje is een deelverzameling van je eerstvolgende acties voor deze
week. Deze die vandaag je aandacht verdienen.

Focus
Heb je ook moeite om de lange termijn en de korte termijn met elkaar te verzoenen?
De korte termijn is zo overweldigend duidelijk dat het lijkt alsof dat het enige is dat
je kan doen. Het is soms zo lastig om uit de dagelijkse sleur te komen en aan die
grote dromen, plannen te werken.
Het lijkt alsof ondanks het harde werken je geen vooruitgang boekt. Je bent
nochtans gemotiveerd en werkt hard. Je wordt om je productiviteit geroemd.
Potentieel
Zou het niet geweldig zijn om je volledige potentieel te kunnen benutten? Om de
dingen te doen waar je altijd al van droomde? Dagelijks aan je lange termijn
doelstellingen werken lijkt zo zalig.
Productieve effectiviteit
Beter georganiseerd zijn, betekent nog niet dat je alles gedaan krijgt. Dat is één van
de grootste mythes van time-management.
Door betere organisatie is je capaciteit groter. Je bord wordt groter. Je kan meer
aannemen. En dat is het gevaar. Je zal meer doen omdat het kan. Je capaciteit is
echter niet onbeperkt. Dat leidt tot het verschil tussen productiviteit en effectiviteit.
Effectiviteit bekom je wanneer je met de juiste dingen bezig bent. Wanneer je met
een grote productiviteit in je gewenste richting gaat, bekom je je productieve
effectiviteit.
Je gebruikt dan zowel je concentratie als je focus.

Focus = effectief
Stephen Covey heeft een grote impact gehad met zijn werk. Zijn boek "Zeven
Eigenschappen van Effectief Leiderschap" is een standaardwerk. In het Engels
worden de eigenschappen habits genoemd. Habits kun je verwerven, daar ben je
niet mee geboren.
De tweede habit is 'Begin with the end in mind'. Het einde toont je de weg. Dank
zij je bestemming kan je bijsturen onderweg. Je bestemming helpt je om effectief te
zijn.
De basis van wat je realiseert, wordt gelegd door de acties die je dagelijks doet.
Zorg ervoor dat de acties die je doet, je projecten en taken vooruitbrengen. Ook
hier speelt de bestemming een rol. Het einde van een project of taak is wanneer je
succesvol resultaat gerealiseerd hebt. Het moment wanneer je geen acties meer
dient te doen omdat je de finishlijn overschreden hebt.
Je projecten en taken horen bij een verantwoordelijkheid die jij hebt. Wanneer je
projecten en taken doet die niet bij je verantwoordelijkheid horen, ben je minder
effectief dan je kan.
Je verantwoordelijkheden zijn nooit af. Je verantwoordelijkheid heeft een
tevredenheidsniveau, je zou het ook een kwaliteitsniveau kunnen noemen.
Wanneer dat niveau bereikt is, dien je geen acties te doen of projecten te lanceren.
Het is niet effectief om meer te doen dan je tevredenheidsniveau.
Je doelen op korte termijn (binnen één jaar) behaal je via je
verantwoordelijkheden. Het is niet zo dat je een bepaalde omzet alleen maar
realiseert via je sales rol. Je hebt ook een uitvoerende rol.
Op lange termijn (binnen drie jaar) zijn je doelen je richting waar je heen wil. Door
ook doelen op korte termijn te maken, maak je het makkelijker om bij te sturen.

Toen we jaren geleden naar Roskilde (festival in Denemarken) reden hadden we nog
geen GPS. We zorgden wel voor een lijst met steden waarlangs we dienden te rijden.
Roskilde was ons doel op lange termijn, de steden onderweg onze korte termijn
doelstelling.
Je zal je doelen niet willen bereiken op om het even welke manier. Dat heeft met je
waarden te maken.
Nog hoger in de driehoek staat je visie. Waar wil je op richten om binnen vijf jaar te
realiseren. Wat wil je bereiken in je professioneel en privé leven?
Doelen op korte en lange termijn zullen je naar je visie brengen.
Helemaal bovenaan staat je missie. Waarvoor ben je hier? Wat wil jij bijdragen.
In een ideale wereld brengt
• elke actie je dichter naar je Missie,
• elk project of taak één of meerdere verantwoordelijkheden naar zijn
tevredenheidsniveau,

• elk van je verantwoordelijkheden je dichter bij je korte termijn doelen,
• elk korte termijn doel je naar je lange termijn doelen,
• elk lange termijn doel je visie dichterbij.
De ideale wereld is er niet. Laat dat geen rem zijn om kleine stappen in de richting
van je missie te zetten.

Waarom To do lijstjes niet werken
Heb jij ook een liefde haat verhouding met je todo-lijst? Dan ben je niet de enige. Je
maakt lijstjes, maar je kan je er moeilijk aan houden. Op het einde van je dag lijkt
het alsof je meer zaken hebt toegevoegd dan afgestreept.

Je todo-lijst werkt niet zoals je het graag zou hebben. Dit is omdat ze één of
meerdere onvolkomenheden bevatten. Er zijn een aantal redenen waarom je todo-
lijsten niet werken. Fix deze en je maakt het je makkelijker

1.Verspreid over verschillende plaatsen

Je todo's staan op te veel plaatsen. Je hebt todo's staan in je emailinbox. Je hebt nog
een word-document met daarin een aantal zaken die je dient af te werken. Op de
post-its rond je scherm staan nog mensen die je dient te bellen.

Zorg voor één betrouwbaar systeem om al je todo's in onder te brengen. Wanneer je
toto's op verschillende plaatsen staan, zie je nooit het geheel. Dat maakt het niet
makkelijk voor je om te kiezen. En wanneer het niet makkelijk is om te kiezen, zal je
niet kiezen.

2. Geen gesloten lijsten

De meeste todo-lijsten zijn geen gesloten lijsten. Er staat geen grens op. Daardoor
worden ze groter.

Gesloten lijsten hebben het voordeel dat ze je feedback kunnen geven. Indien er
geen grens is, is er ook geen feedback. Die feedback heb je nodig om te kunnen
bijsturen.

Elke week een actielijst maken voor die week is een onderdeel van werkende todo-
lijsten.

3. Ze zijn een mix van projecten, taken en acties

De meeste todo-lijsten zijn te moeilijk om te doen. Wanneer het te moeilijk is om te
doen, doe je iets anders.
De zaken op je todo-lijst zijn niet éénduidig genoeg. Je brein heeft duidelijkheid
nodig. Wanneer dat niet zo is kiest je brein iets anders. Je maakt het moeilijk voor je
brein, door op je lijst een mix te maken van projecten, taken en acties.

4. Je todo-lijst is niet doe-baar

Alle acties die op je lijst zijn dienen doe-baar te zijn. Dat kan alleen wanneer er enkel
eerstvolgende acties op staan. Indien je items op je actielijst niet doe-baar zijn,
horen die items daar niet thuis.

Je maakt je actielijst doe-baar, door concrete fysieke acties op de lijst te zetten.
Nadenken heeft daar geen plaats. Vijf ideeën uitschrijven is veel actiegerichter en
concreter.

Je brein heeft die concreetheid nodig om te kunnen doen.

5. De lijsten zijn niet doenbaar

De meeste todo-lijsten bevatten veel te veel items. Daardoor zijn ze niet doenbaar.
Een lijst die niet doenbaar is, zal je niet motiveren om deze compleet af te werken.

Je actielijst is een reflectie van de mogelijkheden die je deze week hebt om deze
acties te doen. Wanneer je slechts tien uur lege ruimte hebt in je agenda, zet je geen
acties die twintig uur in beslag nemen op deze lijst.

6. Geen ruimte voor verrassingen

Geen ruimte voorzien voor verrassingen in je actielijst, maakt het je niet makkelijk.
Door het gebrek aan ruimte is je actielijst niet echt je prioriteitlijst voor deze week.
De gemiddelde tijd die je voor onverwachte zaken dient te voorzien hangt af van je
functie. Lijst gedurende een aantal weken op hoeveel tijd je spendeert aan
onverwachte zaken.

Die tijd dien je te voorzien in je schema. Dus de lege ruimte in je agenda is de tijd om
je actielijst voor deze week af te werken. Daarnaast is de lege ruimte ook een deel
voor de verrassingen die je deze week zal hebben.

Aandacht is het nieuwe goud.

Het geheim van concentratie.

Inspanning en ontspanning afwisselen in 4 domeinen: mentaal, fysiek, relationeel
en spiritueel. Een energielek in één van deze gebieden houd je tegen om je aandacht
te richten.
Je energie beheren om je productiviteit op peil te houden.

Heb je een klokje in de buurt? Doe je ogen dicht gedurende 2 minuten na start. Laat
je aandacht gaan en volg waar hij je brengt.

Start.

Stop.

Je aandacht ging naar één of meerdere van de volgende gebieden :

•Fysiek
•Relationeel
•Mentaal
•Spiritueel

En je brein veranderde van thema met een verbluffende snelheid.

Jim Loehr en Tony Schwartz beschreven in hun boek "The power of full engament"
deze gebieden.
Je krijgt in het boek een stappenplan om deze domeinen te beheren.
Energie gebruiken en regenereren is de eenvoudige regel. En dit in vier domeinen.
Zoals alle eenvoudige regels, niet altijd makkelijk toe te passen.

1. Fysiek.

Fysieke energie is de brandstof om te leven. Fysiek moe maakt je minder alert,
minder gefocust, minder creatief.

Hoe verandert je gedrag wanneer je moe bent?

Je twee belangrijkste middelen zijn zuurstof en glucose. Je regelmechanismes zijn
eten en ademen.

Jim en Tony geven een aantal suggesties om je fysieke energie op niveau te houden
en te verbeteren.

Ademen. Bewust dieper ademen verlengt je hernieuwing van energie.
Eten. Je voedingspatroon aanpassen zodanig dat je een constante stroom van
glucose en voedingstoffen hebt.
Voldoende water drinken.
Slapen. Er is een grote kans dat je zeven tot acht uur nodig hebt.
Vroeg slapen en vroeg opstaan verhoogt je performantie.
Voldoende pauzeren gedurende de dag. Een herstelpauze om de 90 minuten.

2. Emotioneel.

Volgens de schrijvers is emotionele energie de capaciteit om emoties te managen.

Emotionele en fysieke energie zijn verbonden.

Het voeden van je emotionele energie kan door om het even wat je graag doet.

Een gezonde vriendschap is een krachtige bron voor emotionele energie.

3. Mentaal.

Ook je mentale energie is verbonden met je fysieke energie.

Mentale energie is de energie die je nodig hebt om te kunnen focussen en je
aandacht te kunnen richten.
Om op je best te presteren, houdt je concentratie vast. Je beweegt tussen een brede
en smalle, een interne en externe focus.

De vaardigheden om je mentale energie te genereren zijn :
mentale voorbereiding
visualisatie
positieve self talk
effectief timemanagement
creativiteit

Je maximale mentale capaciteit bereik je door een evenwicht tussen gebruiken en
hernieuwen van je mentale energie.

4. Spiritueel

Je spirituele energie wordt afgeleid uit de verbinding tussen je waarden en je doel.
Een doel dat verder gaat dan eigenbelang.

Een aantal van je activiteiten geven veel spirituele energie zonder het verbruik van
andere energie :
Wandelen in de natuur
Inspiratievol boek lezen
Luisteren naar muziek

Andere spirituele oefeningen kunnen je zowel energie geven als vragen :
Meditatie
Yoga
Gebed

Positieve rituelen en hun kracht

Volgens Jim en Tony zijn rituelen de sleutel om je energie te managen. De grootste
performers gebruikten rituelen om hun energie te behouden.

Je rituelen geven je een structuur waardoor je kan improviseren en risico's kan
nemen.

Twee gedragingen zullen je enorm helpen om nieuwe rituelen te verankeren. Je
hebt tussen de 30 en de 60 dagen nodig om een ritueel toe te voegen aan je
gewoontes.

Bekijk elke dag je missie. Wat en hoe je die wilt bereiken.
Geef jezelf elke dag feed-back. De afstand waar je nu bent en je gewenste resultaat
geeft je bruikbare informatie. Met die informatie kan je bijsturen.

Wat zijn je projecten die je zullen helpen om je energie te beheren in deze 4
domeinen? Zet ze op je Masterlijst.
Welke ritueel ga je de komende periode installeren? Zet het ook op je Masterlijst.

Geen energie = geen aandacht.

Ik beschouw deze vier domeinen als vier van mijn verantwoordelijkheden.
Typ hier om tekst in te voeren

Eén elegant betrouwbaar systeem buiten je
hoofd
Heb je ook het gevoel dat je veel aan je hoofd hebt? Dat je hoofd vol zit met alles wat
je nog moet doen. Veel deelnemers aan de workshops van ExtraTijd klagen dat ze
zichzelf makkelijk onderbreken. Herken je dat ook? Je bent een mail aan het
beantwoorden en bedenkt dat je nog dringend kippenvoer moet halen. Je staat bij
de bakker en het schiet je te binnen dat je het nog over het budget dient te hebben
met je baas.
Hier en Nu
Zou het niet geweldig zijn om in het hier en nu te kunnen zijn? Om, wanneer je vier
op een rij aan het spelen bent met je zoontje, je dat ook écht speelt.
Om een leeg hoofd te hebben zodat je je kan concentreren op wat zich op dat
moment afspeelt.
Zodat je het met de grootst mogelijke kracht vooruitkrijgt.
Onbetrouwbaar brein
Ons brein is niet goed uitgerust. Het stuurt ons constant reminders dat we nog
zaken dienen te doen. Alleen heeft je brein geen gevoel voor ritme en timing. De
reminders komen net te laat of op het verkeerde moment.
Je verlaat het kantoor en in de lift bedenk je dat je beloofd had om Peter die
documenten nog te sturen. Je staat in dubio. Ga je naar huis en stuur je die
documenten nog na of doe je het morgen?

Maak en hou je hoofd leeg.
Doe een mind dump.
Een mind dump verloopt in twee stappen. Geef jezelf drie kwartier en ga op een
rustige plaats zitten met schrijfpapier of post-its. Schrijf op wat je hoofd je aangeeft.
Zonder te beoordelen of te organiseren.
Deze eerste stap noemen we de purge.
Wanneer de purge stopt, kan je je brein helpen. Gebruik dan een triggerlijst. Een
lijst die je brein helpt om ondergesneeuwde items opnieuw naar boven te halen. Het
brein werkt associatief. Het heeft af en toe wat hulp nodig. Je kan een triggerlijst
vinden in de appendix.
De output van de minddump is input die je daarna gaat processen. Het proces
waarmee je die items op de juiste plaats zet, zie je verder in proces
Schaf je een UVT aan.
UVT staat voor universele verzameltool (UCT ubiquitous capture tool. Als je
voorbeelden wil, ga dan UCT googlen). Je komt in de gang Filip tegen en die wil nog
iets van je. Vraag hem om wat hij nodig heeft je via mail te herinneren. Op die
manier hoef je het niet in je hoofd te stoppen. Je mentale RAM minder belasten
geeft de processor in je hoofd meer ruimte.
Indien dat niet kan, heb je iets nodig om die belofte uit je hoofd te houden. Daar
komt die UVT van pas. Een tool die je toelaat om altijd en overal beloftes op te
schrijven, in te spreken en uit je hoofd te houden. Populair zijn moleskine,
smartphone, hipster pda. Elk met voordelen en nadelen.
Zoek een tool die bij je past. Gebruik je universele verzameltool niet als je
actiesysteem. Dat loopt elke keer fout. Je acties zitten in een elegant betrouwbaar
systeem.

Bouw jezelf één elegant betrouwbaar systeem buiten je hoofd.
Je hoofd is niet betrouwbaar om je reminders op het juiste moment te sturen. Als je
wil betrouwbaar zijn, heb je dus een betrouwbaar systeem buiten je hoofd nodig.
Je systeem bevat vijf soorten lijstjes :
•je kalender.
•actielijst voor de komende week
•de masterlijst
•je wachten op en
•je incubatielijst
Regelmatig naar je lijstjes kijken, zal de betrouwbaarheid verhogen. Je brein zal
leren om het los te laten. Het hoeft niet meer bang te zijn dat je het vergeet.
Doe een weekly feedback en feedforward moment. Lijstjes die niet aan je realiteit
beantwoorden zijn niet betrouwbaar. Eénmaal in de week zorgen dat je lijstjes en je
realiteit opnieuw compleet gesynchroniseerd zijn, helpt je brein om los te laten.
Dat krijg je door éénmaal per week je voorbije week te evalueren en je volgende
week voor te bereiden.
Dit is één van de sleutelgewoonten om te krijgen. Al je lijsten overlopen en àjour
zetten zodat je realiteit en je lijstjes opnieuw gelijk zijn.

Kalender
Worstel jij ook met je agenda? Je zet zaken in je agenda om te doen en toch doe je
andere zaken. Je wil donderdag om drie uur aan je presentatie werken en je hebt
daar netjes een blok voor geprogrammeerd. Dat had je vorige week ook al gedaan.
Toen deed je iets anders. Hoe gaat het nu wel gebeuren? Of heb je ook die deadline
nodig om in gang te geraken?
Je hebt het gevoel dat je agenda je niet helpt. Deze lijst helpt je niet echt. Lijst? Ja.
Die agenda is ook een lijst, een lijst van de dingen die je op die datum zou willen
doen.
Flexible focus
Droom je ook van een flexibele focus? Het gevoel controle te hebben over je tijd?
Flexibel kunnen omgaan met je tijd en tegelijkertijd een innerlijke gerustheid
hebben… dat is onbetaalbaar.
Wat moet vandaag
Einstein zei ooit: ‘De enige reden dat we tijd hebben, is omdat alles niet op hetzelfde
moment zou gebeuren’. Veel deelnemers maken het zichzelf moeilijk. Ze gebruiken
een agenda voor waar het niet voor bedoeld is. Een agenda dient er voor te zorgen
dat zaken niet op hetzelfde moment gebeuren.
Heb jij een focus op wat moet vandaag? Wat zijn de zaken die, wanneer je ze
vandaag niet doet, niet meer hoeven te gebeuren?
Hoe makkelijker je het maakt om die focus van wat moet vandaag te hebben hoe
makkelijker je het jezelf maakt om je er ook aan te houden.

Agenda = actielijst met de beperking tijdstip
Overloop je agenda. Neem elk item vast en vraag jezelf af moet het op dat moment
gebeuren?
Ja, het moet op die dag. Dan hoort het thuis in je agenda. Het moet immers op die
dag gebeuren. Ik moet naar Guido bellen op woensdag. Dat is de enige dag dat hij en
ik beschikbaar zijn. Het tijdstip maakt niks uit.
Nee. Waarom heb je het dan in je agenda gezet? Hoort het thuis in je wachten-op
lijst, je masterlijst, je incubatielijst of je actielijst? Gebruik het workflowschema om
deze items op een betere plaatst te zetten.
Een constatatie is dat veel agendagebruikers deze soort items in hun agenda
organiseren. Onder andere in hun agenda. Ze hebben nog andere plaatsen waar ze
soortgelijke items als reminder bewaren. Hun agenda is geen focuslijst meer voor
de items die op die dag dienen te gebeuren.
Brein in de war
Nadenken wanneer het niet nodig is, kost je mentale energie. Je mentale energie is
één van je beperkte middelen. Mentale energie bewaken en besparen maakt je
vasthoudender op het einde van je dag. En wanneer zou je graag wat extra mentale
energie hebben? Juist, op het einde van je dag. Bij de start van je dag heb je nog
voldoende energie.
Stel dat je agenda een mix bevat van wat moet en wat zou kunnen die dag? Je zal
steeds weer dienen te beslissen ‘ga ik dat item nu doen of niet?’
Wanneer je agenda alleen zaken bevat die op die dag moeten gebeuren, krijgt je
brein rust.

Drie zaken horen thuis in je agenda.
1. Acties die op een bepaald moment moeten gebeuren. Je meeting van 10
uur tot 10.30 hoort in je agenda. Je moet daar zijn.
2. Acties die op een bepaalde dag dienen te gebeuren. Je moet op donderdag
naar Martine bellen. Zet deze actie als een item in je agenda. Agenda's op papier
hebben daar een plaats voor. De digitale versie laat toe om een item in je agenda te
plaatsen welke een ganse dag duurt. Daardoor komt het item bovenaan je agenda
van die dag te staan.
Zet er je vermoedelijke tijdsduur bij. ‘Bellen Martine Budget 15'’. Dat laat je toe om in
te schatten hoeveel ruimte je de rest van de dag hebt om te werken vanuit je
actielijsten.
3. Keuzes of informatie die alleen die dag relevant zijn. ‘Opening winkel van
een collega’. Je hebt nog niet beslist of je zal gaan, je wil het wel als een optie
openhouden. Wanneer je het item pas de volgende dag zou zien heeft het geen nut
meer.
Indien je al op voorhand had beslist dat je naar de opening zou gaan, staat het ook in
je agenda; als een item dat op een bepaald moment dient te gebeuren.
Ikzelf ben geen voorstander van dit laatste item. Het kost me te veel energie om me
telkens af te vragen, ga of doe ik dat nu of niet.
Start je dag met het bekijken van je agenda. Indien je een digitale agenda gebruikt,
laat je computer dan starten met het tonen van je agenda.
Werk de actie's uit je actielijst af wannneer je lege ruimte hebt in je agenda.
Blokkeer doe-tijd in je agenda wannneer anderen tijd in je agenda kunnen claimen.
Indien je geen doe-tijd hebt, kun je niet werken uit je actielijsten.

Capaciteit 1% van je tijd
Veel deelnemers aan de workshop of presentaties van extratijd hebben te weinig tijd
om te doen wat ze belangrijk vinden. Ze hebben een lange lijst van zaken die ze
allemaal willen afwerken. En daar komen ze meestal niet aan toe.

Teveel deelnemers werken vanuit hun todo-lijst(en) en merken dat dit niet meer
werkt.

Doe-tijd

Hun grote probleem is dat ze geen inzicht hebben in hun doe-tijd per week. Is dat
ook jouw probleem? Onderstaande aanpak helpt je om een perfect zicht te hebben
over je capaciteit die week.

Het maakt een groot verschil voor je indien je weet of je tien uren hebt of twintig
uren om acties te doen deze week.

Te grote lijsten

Eén van de gevolgen van een slechte of geen inschatting van je capaciteit is dat je
lijsten niet doenbaar zijn. Er staan teveel items op je lijst om deze week af te werken.
Daardoor is het voor je brein niet makkelijk om de echte prioriteiten te weten. Ofwel
creëert dit overwerk en/of stress. Beiden zijn niet aan te raden.

Eén percent

Elke dag heeft 1440 minuten. De meeste deelnemers van de verschillende
workshops extra tijd hebben moeite om minuten te gebruiken als eenheid voor tijd.
Wat zijn duizend minuten? Hoe voelt dat? Wanneer weet je dat dit gedaan is?
Een tijdseenheid die beter aansluit bij ons is een kwartier. Een voetbalwedstrijd
duurt twee keer drie kwartier. De ochtendbreak in de meeste bedrijven is een

kwartier. Het nam me een kwartier om van mijn opa aan moederskant naar mijn
oma langs vaderskant te wandelen. Ze woonden op anderhalve kilometer van
mekaar. Je hebt zelf ook zo'n voorbeeld welke je als intern referentiepunt kan
gebruiken.
Er zijn 96 kwartieren in een dag. Een kwartier is ongeveer één percent van je dag.

Je kan je afvragen of je volgende meeting wel vier of zes procent van je dag waard is.

Wit-ruimte

Wanneer je naar je agenda voor deze week kijkt, staan daar al een aantal zaken
ingevuld. Je hebt een aantal meetings gepland staan. Op woensdag staat er een
telefoongesprek van drie kwartier gepland met je collega uit Duitsland. Daarnaast
heb je nog wit-ruimte in je agenda. Dat hoop ik tenminste voor je.

Indien je geen wit-ruimte meer hebt, hoef je niks op je actielijst voor deze week te
zetten. Je hebt geen doe-tijd deze week.

Druk je wit-ruimte uit in het aantal kwartieren welke je deze week nog leeg hebt om
te besteden aan je werk. Je totale week heeft 700 kwartieren. Je werkweek heeft heel
wat minder kwartieren.

Capaciteit deze week

Bepaal voor elke week hoeveel kwartieren je agenda wit-ruimte heeft. In deze
kwartieren heb je nog niks gepland staan.

Je gaat deze wit-ruimte gebruiken om acties uit je actielijsten af te werken.

Je houdt rekening met de verschillende soorten tijden die nodig zijn.

1. Verheldertijd - Items aan je lijsten toe te voegen
Je hebt een bepaalde tijd nodig om al je input te verhelderen. Indien je daar geen
rekening mee houdt, worden je inputverzamelplaatsen nooit helemaal
leeggemaakt. De magnetische kracht van je verzamelplaatsen wordt dan nooit nul.
Je ondervindt dit mechanisme heel sterk bij je mailbox.
Verhelderen betekent niet dat al je werk gedaan is. Het betekent wel dat al het
denkwerk over je input af is. En je hebt het denkwerk georganiseerd buiten je inbox.
2. Doetijd
Je hebt doetijd nodig om de items op je actielijst(en) te kunnen doen en af te strepen.
Wanneer je weinig doetijd hebt deze week, heb je ook weinig items op je actielijst.
Weinig doetijd is ook een aanduiding dat je heel secuur je actielijst zal aanvullen. Je
zal enkel de meest belangrijke zaken kunnen doen. Het zijn die belangrijke acties
die op je actie lijst zullen komen.
3. Ad-hoc tijd
Hoe veel adhoc werk heb jij gemiddeld per week? Veel is nogal vaak het antwoord.
Wanneer je geen idee hebt, kan je er ook geen rekening mee houden.
Je beschouwt al de lege ruimte in je agenda als doetijd. Dat is jezelf iets wijsmaken.
Je actielijsten zullen te veel acties hebben voor deze week. Onbewust weet je dat, en
de drive om je actielijsten goed te gebruiken wordt dan minder. Je vecht immers een
verloren strijd. Je kan die actielijst niet leeg krijgen, je hebt te weinig doetijd.
4. Reflectietijd - naar je lijstjes kijken
Reflecteren betekent een stap achteruit zetten. Reflecteren helpt je om een flexibele
focus te behouden.
Elke morgen heb je wat reflectietijd nodig om de prioritaire acties voor vandaag te
vinden. Je overloopt dan je agenda en je actielijsten. Je bepaalt je focus voor
vandaag. Beperk die acties voor vandaag tot maximaal tien. Anders ga je niet meer

kiezen op het moment dat je gaat doen. Wanneer dat focuslijstje leeg is, ga je
opnieuw in je reflectiemode.
‘s Avonds reflecteren hoe je dag was, is goed om je dag af te sluiten.
Een wekelijks reflectiemoment is de hefboom om de komende zeven dagen
productief te kunnen werken. In één uur … helpt je daarbij.
5. Speeltijd
Je hebt momenten nodig in je week om mentale energie op te doen. Geplande
ongeplande blokken van tijd helpen je daarbij. Hou daar ook rekening mee.
6. Reistijd
Wanneer je een nomadische werkstijl hebt, hou je best rekening met reistijd.
Reistijd niet inplannen geeft je een vertekend beeld van je vrije ruimte in je agenda.
Het is mogelijk om delen van je reistijd te gaan gebruiken als doetijd. Indien je met
de trein reist, kan je een deel van die tijd gebruiken om te verhelderen, te reflecteren
of te doen.
Met de wagen is dat wat moeilijker. Het enige wat je in de wagen kan doen is
handsfree telefoontjes plegen. Zorg dat je telefoonlijst groot afgedrukt bij de hand
hebt.
7. Alleentijd
Alleentijd is een concept waarbij je helemaal alleen bent. Alleen met je gedachten.
Daarna kan je die gedachten gaan ordenen en de nodige beslissingen nemen.
Dat kan perfect tijdens het wandelen, zelfs tijdens het joggen.

Wachten op lijst
Wachten is ook een actie.
Hoe dikwijls gebeurt het je dat je iemand ziet en dat het je te binnen schiet dat die
persoon je nog info moet? Een moment van frustratie en geruststelling
tegelijkertijd. Het was beter voor je project indien je deze reminder twee weken
vroeger had gehad. Je hebt Filip in ieder geval opnieuw gevraagd om de nodige info
te sturen. Filip was het ook vergeten en verontschuldigde zich uitgebreid. Met die
verontschuldiging ben je natuurlijk niks. Beloftes opleveren, daar gaat het om.
Iedereen 100% betrouwbaar
Zou het niet fijn zijn wanneer iedereen honderd percent betrouwbaar is?
Negenennegentig percent is al een grote stap in de goede richting, hoor ik je
zeggen. Maar hoe ga je dat weten/meten?
In een perfecte wereld zou je met alle plezier dingen uit handen geven. Je kan
immers op je beide oren slapen dat je krijgt wat je nodig hebt.
Genoeg gewacht
Je collega's zijn ook overspoeld door alles wat hun tijd en aandacht vraagt. Sommige
zaken verdwijnen van hun radar en jij bent de klos. Het is helemaal geen slechte wil
van hun kant.
Maar…, uit het oog, uit het hart. Het Engelse spreekwoord is wat mij betreft
accurater: Out of sight, out of mind.

Draai het om
Wat je nodig hebt is een overzicht van alles waar je op aan het wachten bent.
Het handige aan een wachten-op lijst is dat je die lijst niet steeds onder ogen dient te
zien. Je moet niet alle momenten van de dag zien dat Filip je nog informatie dient te
leveren. De frequentie voor dit soort reminders kan gevoelig lager zijn.
De frequentie voor het consulteren van je wachten-op lijst hangt af van jouw
situatie.
Op wat wacht je?
Je wachten-op lijst is een verzameling van alles wat anderen je beloofden en wat je
zelf nodig hebt om terug aan de slag te kunnen.
beslissingen die iemand gaat nemen
bestellingen die je deed
antwoorden op mailtjes
informatie die je beloofd werd
personen die gaan terugbellen
...
Op wat wacht je niet?
Je wacht niet op een bepaald tijdstip om in actie te schieten.
Heb je al een wachten-op lijst?
Nee. Neem dan één blad papier waarop je je alles opschrijft waarop je aan het
wachten bent. Beperk je tot één blad. Vul het aan gedurende de komende dagen.
Elke verstuurde email kan een wachten-op zijn. Vul telkens je wachten-op aan.

De eerste weken heb je genoeg aan deze eenvoudige wachten-op lijst.
Ja. Je gebruikt al een tijdje een wachten-op lijst.
Haal je lijst boven en overloop de verschillende items. Schrap wat je ontving. Een
upgedate lijst is efficiënter in gebruik.
Wanneer je helemaal tevreden bent met je wachten-op lijst hoef je niks te
veranderen. Wanneer je wachten-op lijst te groot wordt (hoeveel items is te groot?
Bij mij is dat 50 items), kun je je lijst gaan opdelen.
Elk item op je wachten op kan je onderverdelen in drie soorten.
1. Je wacht op een actie van één iemand.
Wanneer je geen retour krijgt, kan jij niet verder. Jouw volgende actie is wachten op.
Indeling op persoon kan je helpen wanneer je aantal wachten-op items te groot
wordt. De 80/20 regel geldt hier. 80% van je wachten op items worden veroorzaakt
door 20 % van je contacten.
2. Je wacht op acties/info van meerdere personen op dezelfde vraag.
Je hebt de verschillende antwoorden nodig om zelf terug in actie te komen.
Je hebt een overzicht nodig van wie wat al leverde.
Maak in dit geval een blad met alle namen van degenen die dienen te antwoorden.
Wanneer je een antwoord ontvangt, kopieer je het antwoord onder de
desbetreffende naam.
Op die manier heb je een overzicht op de antwoorden en een overzicht wie nog niet
antwoordde.

3. Je dient geen actie te nemen, je wil wel op de hoogte gehouden worden.
Als manager, projectmanager of ondernemer heb je baat bij deze onderverdeling.
Je delegeerde geen actie maar een complete taak of project. Je dient alleen op de
hoogte gehouden te worden van dit item. Je gaat zelf geen actie doen om dit project
of taak naar het gewenste resultaat te brengen.
Je wil af en toe overlopen om je de vraag te kunnen stellen of je genoeg op de hoogte
bent van dit project. Je zou het als een gedelegeerde masterlijst kunnen
omschrijven.
Wanneer dien je de reminder te zien?
Elk onderdeel van je wachten-op kan je nog op een andere manier bekijken. Je kan je
afvragen op welk moment je de reminder voor je wachten-op wil zien.
1. Bepaalde datum
Je stuurde een voorstel naar een klant. Je hebt nog geen antwoord. "Klant Zoo
voorstel aanpassing server" hoort op je wachten-op. Indien je klant uiterlijk binnen
de x dagen niet geantwoord heeft, wil jij de mogelijkheid hebben om te gaan bellen.
Je kan dit op je kalender of in je tickler zetten. Het item wordt naar bovengebracht
op de datum welke jij kiest.
2. Onbepaalde datum
Je wil regelmatig zien dat je op het item nog aan het wachten bent. Je overloopt je
wachten-op lijst(en) dan ook met een bepaalde frequentie.
Genoeg gewacht
Wanneer je je wachten-op lijst overloopt en je wil een item terug onder de aandacht
brengen, zet je een actie op je actielijst.

Masterlijst
Als kenniswerken kan je niet zonder een complete masterlijst van alles wat op je
bord ligt. Je kan natuurlijk altijd zonder. Indien je slechts één project had zou dat
niet zo moeilijk zijn. Dat is echter niet onze wereld.
Deze soort lijst laat je toe om gerust te zijn. Een gerustheid die er komt doordat je
minstens één maal per week door je Masterlijst loopt. Daardoor kan je je prioriteiten
snel verplaatsen.
Op je Masterlijst zet je niet alleen de projecten die op korte termijn dienen te
gebeuren. Ook projecten die nu investeringen zijn voor je langere termijn komen op
deze lijst. Deze manier laat je toe om de lange termijn en de korte termijn te
verzoenen.
De Masterlijst is een overzicht van alles dat nog meer dan één actie nodig heeft om
afgewerkt te worden. Afhankelijk van de soort onderneming die je hebt zullen er
tussen de 50 en 150 projecten en taken op de lijst staan.
En het is goed om dit ook een gesloten lijst te maken. Eén extra nieuw project is
eerst één afwerken.
Deze ‘gesloten’ lijst kan je hard beschermen wanneer je een goede starter bent en
iets nodig hebt om je te helpen finishen.
Je start de projectenlijst door een blad papier te nemen en neer te schrijven wat nu je
aandacht heeft. Grote kans dat er een aantal problemen op staan die je graag zou
opgelost zien.
Het succesvolle resultaat van deze lijst is een compleet overzicht over de zaken
waarvoor jij je engageerde. Een overzicht dat je kan helpen om de brug te maken
tussen uitvoering en visie.

Wanneer zal je overzicht zal werken ?
• Als je projecten- en takenlijst :
• Compleet is
• A jour is
• De deadlines aanduidt
• Je goesting geeft om in actie te gaan
De grote hefboomkracht van deze lijst ligt niet zozeer in dat je tijd gaat winnen. Je
gaat dat zeker ook doen.
De kracht ligt in het feedback- en feedforward principe die deze lijsten toelaten. Er
verdwijnt niks meer van je radar.
Het is ook de lijst die je toelaat om met jezelf prioriteiten te onderhandelen.
Wanneer je volgende week te weinig tijd - capaciteit hebt om alle projecten of taken
op je Masterlijst te volbrengen, geeft deze lijst je overzicht.
Je kan deze lijst gebruiken als voorbereiding voor een één op één met je baas.

De grote boosdoener is onduidelijkheid
Stel dat je een nieuwe collega krijgt. Die jongedame weet niks van het bedrijf en van
haar nieuwe job. Wanneer je haar echt wil helpen geef je de eerste maanden heel
duidelijke en concrete instructies. Indien je dat niet doet, leidt dat alleen tot
frustratie bij jullie beiden.

Nieuwe brein
Je brein is zoals je nieuwe collega. Alleen je brein blijft steeds een nieuweling, omdat
je vele zaken nog nooit deed. Je kan je brein helpen door na te denken over de
concrete acties die je gaat doen. Die acties bewaar je niet in je hoofd. Je zet ze op een
actielijst voor de komende week.

Een dame vertelde tijdens een workshop dat ze al zes weken de tandarts diende te
bellen. Toen ze vijf minuten kreeg om te bellen, belde ze niet. En nochtans had ze
twee minuten geleden gezegd dat ze dringend de tandarts diende te bellen.

Toen ik haar vroeg waarom ze niet belde, zei ze dat ze het nummer niet bij had. Het
nummer hing thuis op de koelkast. Zes weken al dacht de dame te pas en te onpas
over een afspraak met de tandarts. Behalve op de plaats waar ze echt de actie kon
doen.
Duidelijkheid
We vertellen ons brein dat we de tandarts dienen te bellen. Terwijl we in realiteit het
nummer dienen te vinden. Onduidelijke acties blijven op je lijstjes staan.

Wanneer één van de kinderen van die dame tandpijn had gehad, was de afspraak
maken geen moeilijke actie. Wanneer er geen deadline bleek te zijn, bleef de actie
door haar hoofd spoken. De deadline dwingt je om dieper na te denken. En dan
wordt het in actie schieten veel makkelijker. Je brein heeft duidelijkheid nodig over
wat dient te gebeuren. Indien je dat niet geeft, doe je iets anders en stel je uit.

Omdat het einde je de weg toont
Projecten die niet meer vooruitgaan, helpen je niet in het winnen van je
todo's. Acties die niet gebeuren, zorgen voor stilstand. Als ondernemer wil je
dit niet.
Een onduidelijk eindpunt is één van je productiviteitskillers.

Afgewerkt is gewonnen.

•Wanneer mag je een project uit je lijst schrappen?
•Als het gedaan is natuurlijk.
•Wat betekent gedaan?
•Wanneer is goed, goed genoeg?
•Wat is je finishlijn voor dit poject?
•Wat heb je bereikt wanneer je geen acties meer dient te doen?
•Wanneer mag je de champagnefles openen omdat je project afgewerkt is?
•Je bent blij als je wat bereikt hebt?

Resultaat = Richting

Een duidelijk eindpunt geeft je richting. Daardoor krijg je meer goesting om
acties te doen. Je wil dat je acties bijdragen om te winnen van je todo's. Het is
nogal zinloos om acties te doen die je weghalen van het einde. En dat weet je
brein ook. Einde niet gekend betekent geen acties.
Magneet

Tussen waar je nu bent en de finishlijn van je project is een afstand. Je kan die
alleen overbruggen door acties te doen. Het einddoel helpt je om die afstand
te kennen.
Omdat het einde een
magnetische kracht heeft.

Afbakening geeft je extra vrijheid.

Een eindpunt geeft je project vleugels. Dezelfde dynamiek kan je ook
gebruiken doorheen je dag.

Je hebt 2 soorten eindpunten doorheen je dag.
Je maakt een afbakening, ofwel rond tijd ofwel rond taak.

Je maakt een tijdsafbakening. Je werkt 20 minuten aan deze taak. Daarna
kan je stoppen met die taak. Dit laat je toe om inspanning af te wisselen met
ontspanning. (link naar artikel 4 domeinen)

Je maakt een taakafbakening. Je doet taak "5 ideeën verzamelen design
website". Je eerste actie is bekijk website Matthew. Wanneer je die taak
afgewerkt hebt, is er ruimte voor iets anders.

Combinatie van tijds- en taakafbakening zijn ook mogelijk. Je geeft jezelf 20
minuten om vijf ideeën te verzamelen. Je stopt wanneer je vijf ideeën hebt of
wanneer de 20 minuten voorbij zijn.

Je brein houdt van eindpunten.

Zoek de komende weken naar eindpunten die je helpen.
•Verdeel je voormiddag in een aantal tijdsblokken.
•Vraag aan de klant wat zijn gewenst resultaat is voor jullie meeting.
•Wat is je resultaat voor de mail die je gaat sturen.
•Ga twee dagen om 16u00 naar huis.
•Vraag op de volgende meeting : Wat willen we bereiken met dit punt?
Je brein houdt van succesvolle ondernemingen.

Actielijst voor deze week
Heb je ook de indruk dat een aantal items reeds weken op je todo-lijst staan of in je
hoofd zitten? Je krijgt die items telkens voor ogen zonder dat ze vooruit gaan. Dit
frustreert je enorm. Je denkt al weken dat je voor jou en de kinderen een afspraak
dient te maken bij de tandarts.

Afstrepen creëert goesting
Het zou fijn zijn wanneer je de items op je lijst gewoon kon doen. Items op je
actielijsten afstrepen geeft je een gevoel van controle. Je lijsten zijn dan een
scorebord voor je realisaties van die dag. Vooruitgang zien voelt heerlijk. Dat geeft
'goesting' en voedt je motivatie.

Zout in je wonde

Het drama is dat de meeste todo-lijsten niet helpen. Integendeel, ze zijn zout op je
wonde. Een todo-lijst dateert nog uit de vorige eeuw. Ze tonen je 's avonds de zaken
die niet uitgevoerd werden. Todo-lijsten zijn niet aangepast aan je kenniswerk. Ze
werkten goed wanneer je werk geen grote flexibiliteit vroeg.

Je todo-lijsten omvormen naar de extratijdsmethode is een stap vooruit.

Daarnaast zijn de items op een todo-lijst te abstract, te groot of onduidelijk. Ze
dwingen je tot nadenken. En over je werk nadenken doe je niet wanneer je naar je
todo-lijst kijkt. Je brein zoekt een makkelijke actie die het kan afwerken. En die staat
niet op todo-lijsten en dus ga je iets anders doen.

Maak succes makkelijk

Je actielijst voor deze week is één van de onderdelen van de extratijdsmethode.
Maak je actielijst succesvol door een enkele kleine aanpassingen.

Maak de items op je actielijst eenvoudig. De acties worden doenbaar. Onderzoeken
sprekersmogelijkheden wordt Google drie referenties sprekersbureau's. (Simple)
Zorg er voor dat de items op je lijst je tot actie brengen. Deze acties zorgen voor
beweging. Bijvoorbeeld een afspraak maken met de tandarts. Je belt de tandarts niet
wanneer je het nummer niet hebt. Wat zie je jezelf doen? Je gaat naar de koelkast
want het nummer van de tandarts vind je er terug op een post-it. Vinden nummer
tandarts i.p.v. Afspraak tandarts zal je tot actie brengen (unstuck)

Verklein de acties op je actielijst. (Concise). Te grote acties lijken een berg
waarover je heen moet. Uitgevoerde kleine stapjes creëeren vooruitgang. Ook
wanneer ze klein zijn. Maak je actie kleiner dan één kwartier. Schrijven artikel
uitstelgedrag wordt Vind drie oorzaken uitstelgedrag.

Concretiseer (Concrete) je actie. Tandarts op je lijst is helder op het moment dat
je het opschrijft. Vier uur later leidt dat niet meer tot acties. Items die bestaan uit
één woord voegen geen waarde toe. Je dient nog na te denken, en dat doe je niet
wanneer je daarvoor geen tijd en/of aandacht hebt.

Maak je acties emotie vrij.(Emotion free). De weerstand steekt dan zijn lelijke kop
niet op. Een artikel schrijven roept opnieuw het beeld naar boven van meester
Ronny; je leraar uit het derde leerjaar die extra punten aftrok voor dt fouten. Zie ook
hoofdstuk actiekillers

Volg de de volgende structuur : VSO. (Structured). Een duidelijk stappenplan
helpt je vooruit. Je eerst volgende actie is makkelijk te doen wanneer ze deze
structuur : verb - subject - object volgt. Bevragen Marleen checklist artikel toont
heel duidelijk wat je gaat doen.

Zoek naar jouw standaardactiewerkwoorden.(Standardised). Tachtig
percent van al je acties kan je duiden met tien standaardwerkwoorden. Met jouw
tien werkwoorden vul je je actielijst makkelijker aan. Googlen, bespreken, vinden,
mindmap starten/ aanvullen, doorsturen… zijn een aantal van mijn
standaardwerkwoorden.

Extra. De hulplijn. Wanneer je de volgende actie niet weet, vraag je hulp aan een
collega. Het uitspreken van het probleem geeft het nodige inzicht voor de volgende
actie. En wanneer bij uitzondering het inzicht niet komt, doe je wat je collega zegt.
Uit die actie komt dan wel inzicht.

Maak je actielijst succesvol door de items

Simple
Unstuck
Concise
Concrete
Emotion free
Structured
Standarized

te maken.
Grote van je actielijst bij de start van je week is gelijk aan je berekende capaciteit.

Incubatielijsten
Heb je ook het gevoel dat je activiteiten onderneemt welke je beter niet was gestart?
Je start iets wat na een week van je radar verdwijnt en onafgewerkt blijft. En je voelt
je daar niet zo fijn over.
Constateer je ook dat het aantal ideeën welke je ziet vermindert is in vergelijking
met vroeger? Je hebt daar geen tijd meer voor of je hebt je ervoor afgesloten.
Ofwel ben je overspoeld door ideeën ofwel zie je nieuwe ideeën niet meer.
Ideeënverzamelaar
Het kan anders.
Ideeën zijn een manier om te verbeteren. Goede ideeën zal je zeggen. En je hebt
gelijk. Maar om goede ideeën te hebben, heb je veel ideeën nodig. En als er iets is
wat je wil is het vooruitgang, verbetering. Anders had je niet tot hier doorgelezen.
Een mooie verzameling ideeën hebben is een lifesaver. Je dient niet te gaan zoeken
naar ideeën wanneer je ze nodig hebt. Je hebt ze klaar.
Ideeënsysteem
Er zijn drie redenen waarom het hebben van een ideeënsysteem verkeerd loopt.
1. Geen manier hebben om ideeën te verzamelen.
2. Geen manier hebben om je ideeën te organiseren.
3. Niet weten hoelang iets dient te incuberen op je incubatielijst.
Actie-ideeën
Kijk na hoe je je hobby organiseert. Misschien ben je een verzamelaar van Yoda-
figuurtjes. Of je hebt een uitgebreide cd-verzameling. Wat zijn de cd's die je nog wil
kopen? Je hebt ze op een lijstje staan. Dat is een incubatielijst.

Ik heb dat met boeken. Mijn whishlist bij Amazon is behoorlijk groot. Dat is mijn
incubatielijst voor boeken. Misschien heb jij dat met steden die je nog wil bezoeken.
Of heb je dat met de sterrenrestaurants die je nog wil bezoeken?
Verzamel al de ideeën die op je bord belanden. Je hebt een goed verzamelsysteem
nodig. Je hebt dus altijd iets op zak om te noteren. Je neemt foto's van de ideeën.
Process je ideeënverzameling. Gebruik daarvoor het schema uit dit artikel. Veel
ideeën zullen georganiseerd worden op één of andere incubatielijst.
Segmenteer je incubatielijst. Daarvoor zijn er twee criteria.
1. Naar incubatiemoment. Wanneer zie je deze incubatielijst? Elke week of elke
maand? Elke zes maand of op een bepaalde datum?
2. Naar topic. Ideeën voor producten voor ExtraTijd. Marketingideeën. Ideeën om de
workshops aan te passen.
Geef jezelf de nodige incubatietijd. Je kent dat gevoel wel dat je enthousiast
wordt over iets. Dat kan over een boek zijn of een project welke gelanceerd wordt op
een meeting. De goesting om in actie te schieten wordt dan groter. Je brein draait op
volle toeren en je wil gaan bellen.
Geef jezelf de nodige tijd om dat enthousiasme te laten incuberen. Zet dat boek op je
whishlist bij Amazon. Vertel je collega's dat je enthousiast bent en dat je
overmorgen laat weten of je meedoet of niet. Wanneer je dat project toch gaat doen,
zet het dan op je masterlijst. Wanneer je het niet gaat doen, delete het project van je
incubatielijst.
Beschouw het plan van een item op je Masterlijst als een incubatielijst.
Items voor dat project welke nog niet actief zijn. Die items die op een bepaald
moment op je actielijsten zullen komen.

Lijsten Ajour houden
De oplossing voor een leeg hoofd en het nakomen van je beloftes is een eenvoudige
methodiek.
De methodiek valt uiteen in vier stappen.
•Verzamelen
•Aan lijsten toevoegen - processen
•Naar je lijsten kijken - Feedback en Feedforward
•Doen
Deze methodiek zal je toelaten om je concentreren op de acties die nodig zijn om je
beloftes na te komen.
Dit is een proces bestaande uit vier stappen.
Je kan beter en beter worden in elke stap.Je kan je energie richten op de bottleneck
en daardoor de throughput vergroten.

Verzamelen
Ben je het ook beu om te vergeten?
Peter komt je vragen hoe het staat met de excel file van het vakantieoverzicht. Je valt
uit de lucht. Je bent compleet verbaasd. Je hebt immers geen weet van een file. Peter
beweert nochtans dat hij je dat vorige week aan het koffiemachine vroeg. Bart je
collega bevestigt dat hij dat ook gehoord heeft, wanneer jullie samen koffie gingen
halen.
Blijkbaar ben je het compleet vergeten. Peter is niet goed gezind. Hij zegt dat het
niet de eerste keer is dat je iets vergeet.
Je geeft het niet graag toe, zeker niet waar Peter bij is, maar hij heeft wel gelijk. Maar
ja er wordt ook zoveel aan jou gevraagd, op alle mogelijke plaatsen. Je kan dat toch
onmogelijk allemaal onthouden.
Betrouwbaar
Het zou zo zalig zijn wanneer Peter zou zeggen: “Als ik iets aan jou vraag, dann kan
ik op beide oren slapen, dat komt altijd in orde.”
Peter heeft nogal wat impact in de organisatie en bij hem op een goed blaadje staan
belangrijk voor je carrière.
Het voelt geweldig wanneer je al je beloftes kan nakomen. Je wil anderen echt
helpen, wanneer je hulp hebt aangeboden. Hoe zou het voelen wanneer je honderd
percent van je beloftes nakomt?
En daarbij wil je ook nog een leeg hoofd hebben. Het is zalig wanneer je vier op een
rij aan het spelen bent, je alleen met het spelletje bezig bent en niet met je werk. Of
omgekeerd.

Verzamelplaatsen
Het zou makkelijker zijn, wanneer alles wat we dienen te doen, via één kanaal naar
ons toekwam. Nu dat was vroeger misschien zo. In de huidige omgeving kan er
werk op ons bord komente liggen via een massa verschillende kanalen. Er is mail,
gesprekken aan de koffiemachine, twitter, telefoon, één op één gesprekken en …
We gebruiken veelal ons hoofd om de beloftes die we maken te onthouden. En we
hopen dat ons hoofd ons reminders geeft, wanneer we er iets mee kunnen doen. We
hebben nochtans de ervaring dat dit niet klopt. Ons hoofd geeft ons meestal
reminders wanneer we er niets mee kunnen doen.
Teveel of te weinig verzamelplaatsen voor beloftes maken het ons niet makkelijk,
om onze beloftes later daadwerkelijk te houden.
Verzamelen = to collect.
1. Wat te verzamelen?
Verzamel je beloftes. Dat is de sleutel in deze stap.
Je belooft om een document na te sturen.
In een meeting word je een opdracht gegeven. Klinkt misschien niet als een belofte,
maar wanneer je niet duidelijk nee hebt gezegd en die nee begrepen werd heb je een
belofte op je bord liggen.
Tijdens je lunchbreak hoor je je collega enthousiast vertellen over IFTTT. Je denkt
dat zou ik eens dienen te bekijken. Dat is een belofte aan jezelf.
Je collega vertelt je dat hij daar reeds een onderzoek deed en dat hij je de info gaat
bezorgen. Een belofte van iemand anders aan jou.
De trigger voor het verzamelgedrag is wanneer je jezelf ‘ja’ hoort zeggen op een
taak.
•Beloftes aan jezelf
•Beloftes aan anderen
•Beloftes van anderen aan jou.

2. Wanneer te verzamelen?
Verzamel op het moment dat een belofte op je bord landt. Je weet echter niet
wanneer je een belofte zal maken. Het gevolg is dat je niet op voorhand weet
wanneer je zal verzamelen.
Bereid je dus voor om altijd te kunnen verzamelen. Gedurende de ganse dag
kunnen beloftes op je bord belanden.
Weet dat er altijd uitzonderingen zullen zijn. Misschien zeg je “Tijdens het joggen
krijg ik wel ideeën maar die verzamel ik niet.” Je wil tijdens het joggen alleen
genieten van het lopen.
3. Hoe te verzamelen?
Neem je beloftes vast om ze daarna los te kunnen laten. Het trukje is om beloftes
niet in je hoofd te stoppen en om ze ook niet kwijt te raken.
Je kan je beloftes dan opschrijven of tegen iemand vertellen.
Je belooft op een beurs iemand een document op te sturen. Je gebruikt als
verzamelmateriaal haar businesskaartje.
Je collega Peter vraagt je aan het koffiemachine om een document in te vullen. Je
haalt je notitieboekje boven en schrijft zijn vraag op. Of je vraagt hem om dat even
naar je te mailen. Je notitieboekje of de mail zijn het verzamelmateriaal.
Tijdens de meetings die je bijwoont gebruik je een schrift om je beloftes of todo’s op
te schrijven.
Vindt de tools die bij je passen om te verzamelen.
Er is keuze genoeg om te verzamelen : digitaal of op papier.
Je kan een fototoestel gebruiken, apps op je smartphone, de notes gebruiken in je
telefoontoestel, je kan een schriftje gebruiken, een papieren placemat in het
restaurant, enz…

4. Waarin verzamelen?
Je hebt de belofte om documenten op te sturen naar je nieuw contact van de beurs
opgeschreven op het businesskaartje. Waar stop je dat businesskaartje tot het
moment dat je het gaat processen?
Dat kan in je portefeuille, je handtas of een speciaal “verzamel” mapje in je tas.
Je hebt verzamelmateriaal nodig en plaatsen waar je verzameld “te processen”
materiaal wordt bewaard tot wanneer je het effectief gaat processen.
Verzamelmateriaal en verzamelplaats kunnen hetzelfde zijn, maar dat hoeft niet
altijd zo te zijn.
Eén van die verzamelplaatsen is je mail inbox. Dat is een duidelijke plaats waarin je
nog te processen input komt. Zelfs zonder dat je daar veel moeite voor dient te doen.
Die verzamelplaatsen, je ” to proces” boxen dien je regelmatig te processen.
Maak jezelf een overzicht van je verzamelplaatsen.
5. Waarin NIET verzamelen?
En schrap één van je vroegere verzamelplaatsen namelijk je hoofd. Je hoofd heeft
een vreemd gevoel voor timing wat reminders betreft.

Process
Only handle it once
Een van de mythes van timemanagement is, neem alles slechts één
keer vast.

Indien je alles maar één keer zou vastnemen, kan je slechts met één project of taak
tegelijk bezig zijn. Elke architect zou één huis tegelijkertijd zetten. Dat is niet de
wereld waar jij je in beweegt.

Multiprojecting

Je bent als kenniswerker genoodzaakt om aan multiprojecting te
doen.

Scott Belsky gaf in zijn boek Making Ideas Happen een mooi inzicht. Beschouw
alles als een project behalve een alleenstaande actie. Mooie omdraaiing. Dat maakt
lekker duidelijk dat je Masterlijst grote en kleine projecten bevat.
Volgens David Allen is de gemiddelde professional bezig met tussen de veertig en
de honderddertig projecten. Een bewijs dat één keer vastpakken niet (meer) kan
werken.

Nooit vastnemen

Je kan op je brievenbus een sticker plakken 'Nee gratis pers/ Nee Reclamedrukwerk'.
Je moet daardoor minder oud papier versjouwen.

Je kan betere filters installeren op je mailbox. Automatisch een leeslijst laten vullen
met je favoriete nieuwsbrieven. Je hoeft ze dan niet te verslepen naar een andere
map. Alleen nog lezen.

Sommige zaken hoef je zelfs niet vast te nemen. Je kan je assistent deze zaken laten
oplossen.
Inboxen processen = inboxen leegmaken

Inbox zero is een buzz-woord op het net. Het is echter ook een voorwaarde om met
de juiste prioriteiten bezig te zijn. Alle input één keer door je handen laten gaan. Als
je niet alles gezien hebt, weet je de prioriteiten niet zeker.

Bij het leegmaken geldt het één keer vastpakken zeker. Je wil een mail echt geen
acht keer herlezen en opnieuw op ongelezen zetten.

Een reeks vragen helpen je om een item slechts één keer vast te pakken.

Denkproces om alles één keer vast te pakken

Het denkproces heb je ook in een schema. Elke vraag heeft slechts twee mogelijke
antwoorden. Ja en nee. Duw elk item door het denkproces.

Het denkproces in woorden

Start

Wil je daar ooit iets mee doen?
Nee : Ofwel zal je het item deleten/weggooien of archiveren.
Dit is één van de weinige plaatsen in het denkschema waarbij het item volledig is
afgewerkt. OHIO.

Ja : Wil je daar deze week iets mee doen?
Nee : Je plaatst het item in je incubatielijst. Je hebt deze week niet de tijd, de energie
of andere middelen om acties te doen voor dit item. Of het item is nog niet klaar om
acties te krijgen. Het betekent dat de beslissing die je nu nam opnieuw zal
geevalueerd worden. Ofwel wordt item actief, ofwel gedelete ofwel blijft het in de
incubatielijst.

Ja : Is het een enkelvoudige actie?
Nee : Meer dan één actie alvorens het item compleet afgewerkt is. Zet het item op je
Masterlijst. Wanneer is het item compleet afgewerkt? Het gaat niet over het
moment. Hoe merk je dat je geen acties meer dient te doen? Zet dat bij het item op je
Masterlijst. Meer over je Masterlijst op de blog.
Wat is de volgende actie die je gaat doen om dit item naar het einde te brengen? Ga
dan verder naar Ja. (Ga niet naar start - je ontvangt nog geen geld)

Ja: Neemt je volgende actie meer dan twee minuten?
Nee : Doen. Het kost meer tijd om het op een lijst te zetten dan het te doen.

Ja: Ben jij het best geschikt om deze actie te doen?
Nee: Dan ga je delegeren. Nadat je het gedelegeerd hebt, zet je het item op je
wachten op. Delegeren mag je ruim zien. Als je klant nog dient te beslissen op een
voorstel heb je ook een wachten op.

Ja: Dient je volgende actie op een bepaald moment te gebeuren?
Nee : De actie gaat op je volgende actielijst voor de komende week.

Ja: Je volgende actie gaat in je kalender.

Ga terug naar start voor je volgende item. Neem dat item vast en duw het door het
schema. Herhaal dit proces tot al je inboxen leeg zijn.

Process in batch - Watson en Holmes
Scan jij ook je emails in je inbox? Je delete een aantal mails die spam waren, een
aantal waar je eenvoudig een datum kon doorgeven, beantwoordde je en op een
aantal kon je een ja of nee doorsturen. Alle andere mails waren voor later.
En die methodiek herhaalde je een aantal keren per dag. Ja, en een aantal dringende
mails werden ook beantwoord.
De mails die je bestempelde als later, worden in een volgende screeningsronde
opnieuw op later gezet. Tot ze dringend worden. Je hebt het gevoel dat emails
exemplarisch zijn. Items op je todo-lijstje worden ook pas afgewerkt wanneer ze
dringend worden.
Je sleept je van deadline naar deadline. En dat kost je ook mentale energie.
Elementary my dear Watson
Hoe zou het voor je zijn wanneer je veel minder zou uitstellen? Hoe zou het zijn
wanneer je de deadline niet meer nodig had om in gang te schieten?
Het fijne gevoel van je werk vooruit te zien gaan en niet afhankelijk te zijn van een
deadline, is geen wishful thinking.
Meester zijn van je deadlines in plaats van slaaf te zijn van je deadlines geeft je een
rush. Gevoel van controle is iets waar we als mens naar trachten.
Watson en Holmes
Iedereen maakt gebruik van twee denkmodes. Daniel Kahneman heeft uitgebreid
onderzoek gedaan naar deze twee denkmodes. (Zijn boek “Thinking Fast en
Thinking Slow” is een aanrader). Kahneman noemt deze denkmodes system I en
system II

Ik vind het makkelijker om te onthouden wanneer ik de analogie gebruik van de
bekende detective Sherlock Holmes en Dokter Watson.
Watson is het snelle denken, automatisch, intuïtieve, onbewust, emotioneel en kost
minder mentale energie.
Holmes is het tragere, het logischere, bewuste denken en kost meer mentale
energie.
Wanneer we onze inbox scannen gebruiken we ons Watson systeem. Wanneer je de
items in je inbox processt heb je het Holmes systeem nodig.
Watson Holmes
Onbewust denken Bewust denken
Beoordeling gebaseerd op intuïtie Gebaseerd op diep nadenken
Veel capaciteit Weinig capaciteit
Zonder moeite Kost mentale energie
Gebaseerd op ervaring, emoties Gebaseerd op feiten, logica
Wanneer je nadenkt over je werk heb je Holmes nodig. Watson vindt de meest
elementaire stap niet. Het is niet dat we Watson niet nodig hebben. Wanneer we
eenmaal gestart zijn, is Watson best geschikt om ons verder te helpen.
Mentale vermoeidheid zorgt ervoor dat je niet meer gaat processen maar gaat
scannen. En dat komt je mentale energie niet ten goede.
Onze mentale energie is niet onuitputtelijk.
Spaar je mentale energie
Watson en Holmes horen samen. Je hebt beide denksystemen nodig.
Gebruik volgende strategieën om minder mentale energie te verbruiken.

1. Batch je denkwerk.
Bepaal een aantal momenten waarin je voldoende mentale energie hebt om over je
werk na te denken. De verzameling te processen materiaal verwerk je in deze in
beperkt aantal momenten.
Je komt dan in Holmes mode. In die Holmes mode geraken kost je wat meer energie
dan in die Holmes mode te blijven.
Vergelijk het met starten van een auto. Bij de start verbruikt je wagen ook meer
energie dan wanneer je rustig aan het cruisen bent.
Inertie overwinnen kost altijd meer energie dan in beweging blijven.
2. Bepaal voor elk item dat je in beweging wil krijgen je volgende actie.
Dat is elementair en daarvoor heb je Holmes nodig.
Zorg ervoor dat elke actie succesvol is. (Zie ook actielijst van deze week)
S imple
U nstuck
C oncrete
C oncise
E motion Free
S tructure
3. Zorg voor je set van actiewerkwoorden.
Tachtig percent van je werk kan je doen door een tiental actiewerkwoorden.
Bepaal jouw standaardwerkwoorden. Het zal minder mentale energie van je vergen
wanneer je deze werkwoorden kent. Je dient Holmes minder aan het werk te zetten.

Bellen, bespreken, vinden, googlen, afprinten, sms’n , draften, nakijken link,
toevoegen, omvormen, maken format, berekenen, bedanken, doorsturen.
Maak jouw lijstje en je vindt je elementaire volgende actie sneller.
4. Spaar mentale energie.
Eén van mijn experimenten was een jaar vegetarisch eten. Dat was behoorlijk
makkelijk wanneer ik op restaurant ging. Er was meestal maar één schotel voor de
vegetariër.
Limiteer het aantal keuzes waaruit je kan kiezen. Bepaal op de dag voordien waar je
de volgende dag gaat mee starten. Beperk het aantal keuzes.
5. Outsource triviale beslissingen
Elke beslissing neemt wat mentale energie. Beslissingen die anderen voor je nemen
kosten je geen mentale energie. Zo verkom je dat je mentaal helemaal leeg bent.
Ga je met Marleen eten, laat Marleen dan de keuze maken voor de lunch.
President Obama heeft een groot aantal triviale beslissingen overgedragen aan
anderen.
6. Voorzie een lijstje wat je nog kan doen, wanneer je weinig mentale
energie over hebt.
Het lijstje met de mooiste naam @braindeath. Wat kan je nog doen als je braindeath
bent? Ik durf er om te wedden dat daar enkel fysieke zaken op staan.
7. Zorg voor voldoende tijd om je mentale energie opnieuw op te laden.
Ga op vakantie. Zorg voor meer vakantie.
Zet je scherm uit om acht uur.

Feedback en
feedforward
Dagelijkse Lijsten
Elke moment dat je kan en wil doen,kijk je in kalender.
Indien er niets in je kalender staat dat je moet doen, kijk je naar je actielijst om
daaruit te kunnen doen.
Dagelijks vul je lijsten een paar keer aan om je flexibele concentratie te voeden.
Het maakt het makkelijk als je kalender en je actielijst samenziet.
Einde dag
Selecteer de acties uit je actielijst waarmee je de volgende dag gaat beginnen.
De gekozen acties - een deel van je actielijst - vormen de acties waar jij je gaat op
concentreren. .
Beperk je deze ijst en zorg voor onmiddellijk succes.
Concentratielijst is leeg
Selecteer in je actielijst opnieuw een aantal acties.

Wekelijks planningsmoment
Feedback en Feedforward moment
Weet je nog wat je motivatie was om ExtraTijd te willen? Waarom lees je elke
week de ExtraTijdstips of volg je deze workshop? Wat wil je bereiken door
effectiever te worden?
Volledig potentieel
Stel je voor dat je volledig potentieel kan gebruiken. Dat je echt uit die
verdomde vicieuze cirkel geraakt van reactief werk.
Kun je je inbeelden dat je op het einde van de week zegt : "Ik heb bereikt wat ik
wou bereiken en volgende week zal het nog beter zijn". En dat je daarna een
goed glas drinkt of een lekkere koffie met een taartje eet om dat te vieren.
King of queen of your world zou je je dan voelen.
Gevuld vacuüm
In de natuur wordt een vacuüm altijd opgevuld. Een lege ruimte wordt altijd
gevuld. Negenennegentig percent van de mensen starten hun week zonder
plan. En dan wordt hun week, hun vacuüm opgevuld door allerlei zaken die
anderen op hun bord leggen. Ze raken in de vicieuze cirkel van reactief werk.
Tegelijkertijd hebben ze geen manier om hun week te evalueren. En nog
minder hebben ze een manier om het volgende week beter te doen. Wanneer
het wat rustiger wordt, komt dat allemaal in orde. Zeggen ze dan.

I Said that before, in the past
- Jeff Waters- Road To Ruin
Wekelijks Feedback en Feedforward moment
Script je week. Bepaal wat je volgende week gaat doen. Vul zelf het vacuüm
in je kalender. Niet door alles in je kalender te schrijven, je hebt ook nog wat
lucht nodig om met de wisselende omstandigheden om te gaan. Er komen
ook wat zaken te staan op je actielijst voor de komende week.
Gebruik daarvoor het Weekly Feedback en Feedforward moment. (WFF)
Feedback gaat over het verleden. En hoe je daar iets kan van leren. Hoe
completer je lijsten hoe beter je feedback. De spiegel (= je lijsten) waar je
inkijkt is completer. En een completere spiegel geeft je betere feedback.
Feedforward gaat over de toekomst. In het geval van het wekelijkse
feedforward moment betreft het de komende week. Wat ga je met het inzicht
van vorige week de volgende week beter doen.
Misschien zeg je wel WTF.
Realiseer je dat de eerste doelstelling van de WFF 'gerust zijn' is dat je met het
juiste bezig bent tijdens je volgende week. Wat de juiste dingen ook voor je
mogen zijn.
De tweede doelstelling is je productiviteit fixen of verbeteren tot het moment
dat je tevreden bent over je productiviteit.

De omstandigheden, waar en wanneer je de WFF doet is een onderdeel van
een ander artikel.
Elk onderdeel van de WFF heeft te maken met feedback (FB) en feedforward
(FF).
Maak je verzamelplaatsen leeg?
Je fysieke verzamelplaatsen
Je hoofd
FB: Hoe komt het dat ze niet leeg zijn? Heb je meer process tijd nodig
gedurende de week?
FF: Hoe ga je 'verzamelen' anders doen de volgende week?
Process de stukken uit 1
Kalender
FB: Wat staat nog in je kalender dat toekomstige acties triggert? Process die
acties.
FF: Wat is je capaciteit voor de komende week? Hoeveel eenheden tijd heb je
volgende week die je kan gebruiken? Staan er items op je kalender voor
volgende periode die acties triggeren?
Wachten Op
FB : Wat heb je gekregen?
FF : Wie ga je porren de komende week die nog op je wachten op staat?

Actielijst
FB: Wat is op je actielijst blijven staan? Wat kan je daar van leren? Moet je die
actie successvoller maken? Heb je de nodige tijd verkeerd ingeschat? Is er
meer dringende ad-hoc op je bord komen te liggen?
Incubatielijst - Bekijk de relevante incubatielijst.
FB : Wat ga je deleten van je incubatielijst? Wat kan dit je leren?
FF : Wat verhuist van je incubatielijst naar je actielijst of naar je masterlijst?
Masterlijst
FB: Wat is afgewerkt? Welke zaken dien je up te daten? Dien je nog bepaalde
taak- of projectplannen up te daten?
FF: Welke projecten geef je acties de komende week? Welke taken, projecten
of subprojecten dienen deze week klaar te zijn?
Actielijst
FF: Heb je genoeg capaciteit deze week om al wat je op je actielijst gezet hebt
te doen?
Feedback en Feedforward op de WFF
FB : Wat was ok? Wat leert je dit? Welke omstandigheden had je?
FF : Wat doe je volgende week anders? Heb je daarvoor een reminder? Heb je
je wff-checklist aangepast?

Beloon jezelf omdat je de WFF gedaan hebt.

Doen
Heb jj meer dan drie soorten werk?
Je vindt focus houden belangrijk. Maar die hoeveelheid werk
maakt het je niet gemakkelijk. Je hebt slechts 3 soorten werk.
Ze hebben een verschillende aanpak nodig om efficiënt te gebeuren.
Deze eenvoudige indeling helpt je om je gedrag aan te
passen.
lijstjes maken,
vanuit je lijstjes werken,
andere dingen doen.
Werk indelen = focus houden
Ik beken. Ik laat me gemakkelijk afleiden. Ondervind jij ook hinder van dit
fenomeen? Je aandachtsboog wordt korter en korter. Bloody annoying. Indien je 10
minuten concentratietijd hebt, is die klus geklaard. Het lijkt wel of je nooit meer 10
minuten ononderbroken tijd hebt.
Batchen = tijd winnen
Trek dit door naar al je werk. Ja, ook naar de grote indeling van je dag.
Lijstjes maken = opties maken in snelvaart
Je wordt overspoeld door nieuwe input. Nu komen er echt wel e-mails binnen. Je
hebt nog 5 folders van je klant meegekregen. In je tas zitten nog papieren voor de
accountant. Op je voicemail staan nog 4 berichten.

Je nieuwe input één na één verwerken geeft je voordelen :
het gaat sneller.
het haalt onrust weg. Je hebt alles (samen) gezien.
het geeft opties waar jij uit kan kiezen wanneer je in actie gaat.
je kan makkelijker de belangrijke van de onbelangrijke zaken scheiden.
Je past je verschillende lijstjes (zie het gratis e-book) aan. Een vernieuwd overzicht
over je gewijzigde realiteit is je resultaat.
Dagelijks voeg je tijdens een aantal momenten batchgewijs je nieuwe input toe aan
je ene betrouwbare systeem. Je bepaalt het aantal momenten uiteraard zelf. Of heeft
je mailbox jou onder controle?
Wekelijks geef je je lijstjes een grote opkuisbeurt. Je maakt daardoor opties waaruit
je gedurende de rest van de week kan kiezen.
Van uit je lijstjes werken = in snelvaart in actie
Tijd om het denkwerk dat je deed te hergebruiken. Tijdens het maken van je lijstjes
dacht je na over de volgende stappen die je gaat zetten om zaken af te werken.
Door actie te kiezen uit je lijstjes bewaar je focus. Dit is actiefocus. Niet te verwarren
met inhoudsfocus. Inhoudsfocus is uitstekend wanneer je minstens 1 uur tijd hebt
om te focussen.
Uit je lijsten werken is kiezen uit op voorhand gedefinieerde acties. Je kiest zaken
die je kan doen. Je maakt het jezelf gemakkelijk als je je actielijst sorteert volgens
context. Om ‘vinden beeld da vinci’ af te kunnen strepen, dien je online te zijn. Ben
je niet in die context, dan hoef je die optie ook niet te zien.
De zaligheid om te kunnen doen omdat je al voordenken deed.

Verantwoordelijkheden
Je speelt verschillende rollen in je eigen levensfilm – professioneel en privé. Bepaal
voor elke rol de juiste projecten. Dat vergroot je geloofwaardigheid én je succes.
Een moderne kenniswerker heeft veel aan zijn hoofd: zijn bedrijf doen groeien,
(meer) sporten, familie en vrienden bezoeken, voortdurend bijleren, beter luisteren
… Een behoorlijke takenlijst met véél aandachtspunten.
Verschillende hoeden
David Allen noemt dat de Areas of focus, Stephen Covey spreekt over ‘rollen’. Voor
elke rol draag je een andere hoed om een doel te bereiken. En je blijft net zolang in
die rol tot de 'omstandigheden' veranderen. Dan wissel je van hoed en werk je aan
een ander doel.
Herken je levensrollen
Ze:
zijn eindeloos;
voldoen aan jouw standaard;
clusteren specifieke projecten uit je takenlijst;
vragen aandacht en ‘onderhoud’.
Mogelijke rollen
Je bent (tegelijk):
partner
ouder
familie
vriend
…
Je draagt zorg voor je eigen:
gezondheid
spiritualiteit
financiën
ontwikkeling

Masterlijst mét rolvermelding
Vermeldnaast elk project een specifieke rol en overloop jouw lijst wekelijks. Dat
helpt om de takenlast binnen je rollen onder controle te houden. Tegelijk
bewaar je het evenwicht tussen je rollen. Zo geef je elk project de juiste
prioriteit. En … zeg je terecht ‘neen’ tegen niet-rendabele projecten.

Haalbare takenlast
Je projectenlijst inventariseert je benodigde capaciteit: je ziet waar je wat extra
gas kunt geven, zonder het evenwicht te verbreken. Ga bijvoorbeeld achter
nieuwe leads aan, als je nog maar vier projecten hebt lopen. Zo voorkom je dat
je ooit zonder opdrachten zit.
Problemen aanpakken
Volgens Einstein kun je een probleem niet oplossen op het niveau waarop het
ontstaat. Als je jouw projectenlijst overloopt, moet je daarom een niveau
hoger kijken. Zoek je rol die het minst onder controle is. Maak er prioritair
werk van om die tijdens de komende week opnieuw in het gareel te krijgen.
Neen zeggen= gemakkelijk
Heb je binnen een bepaalde rol ruimte voor een nieuw project? Zet het dan
gerust op je projectenlijst. Past het niet? Weiger dan vastberaden om het
evenwicht te bewaren. Maak je prioriteiten mét rollen-lijst tot jouw
CheckpointCharlie voor nieuwe projecten.
Aan de slag
Neem je projectenlijst en voeg concrete rollen toe. Groepeer daaronder alle
relevante projecten. Stel voor elke rol jouw prioriteiten: schrap niet-rendabele
projecten of … vul je lijst aan als je capaciteit overhebt.

Implemenatie
De methode MYT krijgen is gestoeld op reminders voor acties in een extern systeem
buiten je hoofd.
Ben je iemand die meestal op papier zal werken? Dan is het misschien een goed
idee om het ‘schriftje’ te gaan gebruiken. Een andere lijstmaker op papier kan ook.
Moleskine
Atoma
Ringmap

Alles werkt zolang je je lijsten op een snelle manier kan àjour zetten en consulteren
op de plaats waar je ze nodig hebt.
Het is immers goed om op te schrijven dat je ‘Johan moet bellen’. Nog beter is die
reminder te zien wanneer je beschikt over een telefoontoestel.
Zoek naar de tool die jou zal helpen om Extra Tijd te behalen. Indien het niet
gemakkelijk is om te gebruiken zal je het niet blijven gebruiken.
Ben je iemand die graag digitaal werkt en zich tot de laatste snufjes aangetrokken
voelt?
Je kan kiezen voor een softwarepakket (er zijn mogelijkheden genoeg zowel online
als offline). Je kan ook je Outlook (met andere mailsystemen heb ik geen ervaring)
gebruiken als basis voor je elegant betrouwbaar systeem.

Implementatie Mastering Your Todo list in 8
weken
Een implementatie van het Master your ToDo list kan in kleine stappen.
Wanneer je het Extratijdsysteem volledig geimplementeerd hebt, heb je vijf lijsten
in één betrouwbaar systeem.
Kalender of agenda : om de items in te zetten die op een bepaalde dag dienen te
gebeuren en om je tijdscapaciteit te bepalen per week.
Masterlijst
Wachten-op lijst
Incubatieliijst
De twee kritische gedragingen om meester te worden van je todo lijsten zijn:
Registreren van beloftes
Regelmatig herbekijken van je lijsten
Werk in kleine stappen. Dit resulteert in een grotere vooruitgang: het verhaal van de
schildpad en de haas.
Week 1
In week één hoef je alleen als extra stap je wachten-op lijst in te vullen.
Analoog
Neem een A4 en schrijf alle beloftes die jou gemaakt worden op. Zoals:
Informatie die je beloofd wordt
Beslissingen die beloofd worden
Retourinfo op vragen die je stelde

zaken die je uitleende
...
Digitaal
Maak een folder in je email programma ‘@wachten-op’.
De @ zorgt ervoor dat de folder bovenaan gesorteerd wordt en dat het net onder je
inbox komt te staan.
Je kan ofwel je verzonden items die op je wachten-op dienen te staan verplaatsen
naar je @wachten-op folder.
Indien je dit wil automatiseren, dien je een regel te maken in je mailprogramma. Je
hebt iets nodig waarmee je mailpogramma kan detecteren dat het de mail op je
wachten-op dient te zetten.
Week 2
Deze week doe je net hetzelfde als in week één.
Na je feedback en feedforward moment vraag je je af of je iets zou vergeten zijn
indien je deze lijst niet zou gehad hebben.
Ik heb nog niemand ontmoet die deze lijst niet nuttig vind. Indien jij de eerste zou
zijn, laat me iets weten. johan@extratijd.be
Week 3
Ik ga ervan uit dat je al één agenda hebt. Blijf die gebruiken.
Analoog

Haal een Adoc/Atoma schrift of gebruik drie extra A4 voor de:
Masterlijst
Incubatielijst
Je hergebruikt je wachten-op A4 van de vorige weken.
De input die op je bord beland via alle mogelijke verzamelpunten, uitgezonderd via
mail, plaats je op deze lijsten via het Ja/Nee schema.
Indien je nog veel onverwerkte papieren op je bureel liggen hebt, zoek dan twee
dozen. Verdeel al het papier over deze twee dozen. Eén doos is voor dringend, de
andere doos is voor minder dringend.
Plaats een lege inbox (de plastiek bakjes) op je bureel. Dat is het verzamelpunt in je
bureel voor alle beloftes die op papier staan.
Digitaal
Maak een tijdelijke folder. Noem deze folder @tijdelijk. Verhuis alle mails in je
inbox naar deze tijdelijke folder.
Een nieuw nulpunt is handig om naar terug te keren.
De levensduur van een email is drie weken. Wanneer een email ouder is dan drie
weken, zijn de acties die daaruit voortvloeien irrelevant. Zelfs een verlies van je tijd.
Maak jezelf drie extra folders:
Masterlijst
Incubatielijst

Plaats de mails uit je inbox in de juiste folders door gebruik te maken van het Ja/Nee
schema.
Op het einde van week drie doe je een feedback en feedforward gedurende vijfien
minuten.
Week 4
In week vier doe je hetzelfde als week drie.
Extra opdracht voor deze week :
Lijst je verzamelpunten op :
Tracht je aantal te beperken tot maximaal zeven.
Vergeet op het einde van week vier je feedback en feedforward gedurende vijftien
minuten niet te doen.
Week 5
In week vijf doe je hetzelfde als week vier.
Overloop je agenda.

Bekijk of je de items die in je agenda staan ook op je Masterlijst dient te zetten.
Vervolledig je masterlijst deze week.
Doe een feedback en feedforward gedurende dertig minuten.
Week 6
In week zes doe je hetzelfde als week vijf.
Geen Extra opdracht voor deze week.
Doe een feedback en feedforward gedurende dertig minuten.
Week 7
In week zeven doe je hetzelfde als week zes.
Bepaal je beperkende factoren voor je actielijsten.
Doe een feedback en feedforward gedurende vijfenveertig minuten.

Week 8
In week zeven doe je hetzelfde als week zes.
Bepaal je beperkende factoren voor je actielijsten.
Doe een feedback en feedforward gedurende vijfenveertig minuten.
Well done : Je hebt nu acht weken het aantal minuten van je feedback en
feedforward vergroot.
Bepaal wat je elegante betrouwbare systeem zal zijn. Laat het me weten. Ik hou
graag cijfers bij. johan@extratijd.be

Tips om maximaal resultaat te halen uit je
investering
1. Werk samen met een buddy
bel of mail ‘s ochtends wat je plan voor de dag is
voor je plan uit
mail aan het einde van de dag wat je resultaten zijn
2. Rapporteer wekelijks
(op vrijdag) aan Johan via mijn persoonlijk mailadres johan@extratijd.be
Beantwoord de volgende vragen
Wat ging goed de voorbije week?
Wat is mijn doel voor volgende week?

Softwaretools
Er is een heleboel software beschikbaar om lijsten te maken.
Er zijn een aantal paramaters waar je dient mee rekening te houden :
•Welke computer gebruik je?
•Is het moeilijk om je te concentreren op je taken ?
•Is je balans tussen je verschillende verantwoordelijkheden weg?
•Hoeveel email krijg te verwerken per dag?
•Heb je nood aan samenwerkingstool? Gedeelde takenlijsten, communicatie over
taken..
•Hoeveel tijd kan je niet online zijn per week?
•Wil je je taken ook ergens anders zien, bijhouden, updaten
•Moet het er goed uit zien?
•Zit master your todo list aanpak al goed in je vingers?
•Welke soort werk heb je?
•Wat zijn organisatorische problemen waar je last van hebt?
Een aantal mogelijkheden
Overzicht op Priacta
https://www.priacta.com/Articles/Comparison_of_GTD_Software.php

Gedragsverandering
Je hebt je voorgenomen om meer output te leveren in minder tijd. Je wilt meer
klanten kunnen bedienen en meer omzet doen. En/of je wil extra tijd voor je gezin
of je hobby. Hoe begin je daar nu aan en wat dien je te weten?

Beïnvloeders

Er zijn drie partijen die je productiviteit beïnvloeden.
jezelf
de anderen
de omgeving

Jezelf

Je motivatie om productiever te worden is een belangrijke factor. Dat zit goed,
anders zou je dit stukje niet lezen.

Waarom wil je productiever worden? Een belangrijke vraag. Wat drijft je om je
gedrag te veranderen?

Je dient ook te weten hoe productiviteit tot stand komt. En jezelf ook toelaten om
het zo uiteindelijk te doen.
De anderen

Je interactie met anderen is een hefboom voor je productiviteit en je effectiviteit.
Manage dit goed en je zal er veel plezier aanbeleven.

Onbeheerd gaat je dit veel extra tijd, energie en geld kosten.

De omgeving

Alles rondom jou heeft een invloed op je. De tools waarmee je werkt, de ruimte

waarin je zit, de muziek waar je naar luistert.
Hoe construeer je je tools, je omgeving zodat ze je ondersteunen?

Kleinste gemene veelvoud.

Stel je drie invloeden voor in een diagram.
Je hebt zeven verschillende gebieden in het schema. Elk gebied is een separaat
domein waarin je acties kan doen om een grotere effectiviteit te bekomen.

De domeinen drie, zes en zeven zijn domeinen die geen impact hebben op jou.
Acties doen in deze domeinen brengen je geen extra effectiviteit. Dus geen
aandacht aan spenderen.

Me, myself and I

In dit domein (Een) heb je zelf de zaken in de hand. Dit is echt het stuk van
persoonlijke effectiviteit.

Hoe hou je zelf focus? Hoe hou je je hoofd leeg zodat je kan focussen op je
belangrijkste punten?

Dit is het domein van de lijstjes die je todo's gaan beheren.

sessie 27 - Master your todo's

sessie 27 - Master your todo's

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt?

Was ist angesagt? (20)

Andere mochten auch

Andere mochten auch (8)

Ähnlich wie sessie 27 - Master your todo's

Ähnlich wie sessie 27 - Master your todo's (20)

Mehr von Vereniging Vlaamse Jeugddiensten

Mehr von Vereniging Vlaamse Jeugddiensten (20)

sessie 27 - Master your todo's