Het DNA van stadswording: de vroeg-stedelijke nederzetting van Antwerpen, late 9de-11de eeuw, door Tim Bellens (Stad Antwerpen). Presentatie over dit syntheseonderzoek, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek op 22 januari 2021.

1. ANTWERPEN
ANTWERPEN. EEN ARCHEOLOGISCHE KIJK
OP HET ONTSTAAN VAN DE STAD

2. ANTWERPEN
ANTWERPEN. EEN ARCHEOLOGISCHE KIJK
OP HET ONTSTAAN VAN DE STAD
Copyright: Alle beelden in deze presentatie zijn eigendom van
Stad Antwerpen dienst archeologie, tenzij anders vermeld.

5. 1884 street layout (white, copyright E.
Joris) on an aerial picture (copyright
Coolens & Deleuil)
of the present-day city

7. foto: Sigrid Spinnox

9. foto: Sigrid Spinnox

10. foto: Sigrid Spinnox

12. Geschreven bron Periode Datering Vermelding
Vita Eligii Midden 7de eeuw 8ste eeuw …Andoverpenses…
…Andoverpis…
Vita Amandi Midden 7de eeuw 8ste eeuw …Chanelaus, iuxta Scaldum fluvium…
Donatio Rauchingi (Echternachteksten) 694-726 12de eeuw …Antverpo castello…in pago
Renensium…
…infra castrum Antwerpis super
fluvium Schalde…
Annales Fuldenses 836 9de eeuw (?) Nordmanni Antwerpam civitatem
incendunt…
Vita Gommari 836 Ca. 1000 …antwerpiam incederunt…

13. Karolingisch castrum
Karolingische vicus
Merovingisch
Gallo-Romeins

14. bron: WOUTERS B., DEVOS Y. & TYS D.,
The development of Early Medieval Antwerp:
the contribution of micromorphology
(congresposter, 2011)

21. artist impression: Mikko Kriek

22. els (Alnus sp.)
eik (Quercus sp.)
es (Fraxinus excelsior)
wilg (Salix sp.)
hazelaar (Corylus avellana)
Houtidentificatie uit: BOEREN I., Inventarisatie, evaluatie en onderzoek van hout en houtskool uit de burchtzone, Antwerpen,
Rapporten Natuurwetenschappelijk Onderzoek VIOE (RNO.VIOE.2010-004), 2010.

23. hazelaar (Corylus avellana)
wilg/populier (Salix/Populus sp.)
eik (Quercus sp.)

24. foto: Sigrid Spinnox

25. Paleozoölogisch onderzoek: CRABTREE P., Preliminary Report on the 9th-10th-Century Animal Bones from Antwerp City Center, (onuitgegeven onderzoeksrapport, 2014)

26. Insectenonderzoek door Prof. dr. Eileen REILLY (University of Dublin)
schorskever (Lepersinus
(Hylesinus) fraxini)

27. (Cercyon haemorrhoidalis)

28. Transitie van ruraal naar vroeg-stedelijk
- akkerbouw, veeteelt
- stallen
- ‘losse’ bebouwing, open ruimte
- kleinschalige productie > lokaal?
- meer ‘domestic footprint’
- woonwerkhuizen
- dichte bebouwing, fijnmazig
- productie > bovenlokaal
9de eeuw 10de eeuw

29. illustratie: Lieven Vandenberghe

30. foto: Sigrid Spinnox

31. foto: Sigrid Spinnox

32. foto: Sigrid Spinnox

33. foto: Sigrid Spinnox

35. foto: Sigrid Spinnox

37. foto: Sigrid Spinnox

40. Ottoonse burcht:
- geopolitiek: markgraafschap
- feodaal / machtscentrum
- stedelijke functies:
- representatie centraal gezag
- rechtspraak: vierschaar
- religie: Sint-Walburgiskerk
- economie: tol, pakhuizen
- verdichting bebouwde omgeving
- nucleus en katalysator in stadsontwikkeling

41. Met dank aan:
de medewerkers en vrijwilligers van de dienst archeologie van de Stad Antwerpen
Agentschap Onroerend Erfgoed
Specialisten in binnen- en buitenland
Vrije Universiteit Brussel / Universiteit Gent
Genootschap voor Antwerpse Geschiedenis
Contact:
tim.bellens@antwerpen.be