MSKÜ Disiplinlerarası Yapay Zeka ABD. 2021 Yılı Seminerleri kapsamında Yapay Zeka Felsefesi sunumu.

1. YAPAY ZEKA
FELSEFESI
Doç. Dr. Utku KÖSE / Süleyman Demirel Üniversitesi Bilgisayar Müh. Bölümü
http://www.utkukose.com / utkukose@sdu.edu.tr / utkukose@gmail.com
// 19 Mart 2021
MSKÜ Disiplinlerarası Yapay Zeka ABD. 2021 Yılı Seminerleri

2. YAPAY ZEKA FELSEFESI NEDIR?
• Yapay Zeka, gerçek dünyadaki insan ve doğa taraflı olguların sayısal sistemlerde uygulanarak etkin ve verimli
çözümler üretme çabası içerisinde bir teknolojidir. Bu nedenle, hem günümüzü hem de geleceği şekillendiren –
belki de en önemli– bilim ve araştırma alanı olarak bilinmektedir.
• Çeşitli bilim insanları Yapay Zeka’nın yoğun deneysel ve uygulamalı tarafı nedeniyle Felsefi yönden
değerlendirilemeyeceğini öne sürse de özellikle çıkış noktası ve potansiyelleri yüzünden, felsefesi pekala
yapılabilecek bir insan ürünü olarak karşımıza çıkmaktadır.
• Yapay Zeka’nın felsefesini neden yapabiliriz?;
• Yapay Zeka en nihayetinde ‘insanın yerini alabilir mi?’ sorusuyla karşı karşıya kalmaktadır.
• Doğası itibariyle akıl, zeka, bilinç, zihin, bilgi gibi felsefi tartışmaların merkezindeki konularla bağlantılıdır.
• Yapay Zeka insan ürünü olmakla birlikte ürün üreten bir üründür.
• Yapay Zeka net olmayan geleceğin mimarı konumundadır…
Dr. Utku KÖSE / http://www.utkukose.com / utkukose@sdu.edu.tr / utkukose@gmail.com // 19 Mart 2021

3. YAPAY ZEKA - İNSAN - EVREN İLİŞKİSİ
• Yapay Zeka, insan hayal gücünün bir ürünüdür. Bununla birlikte insanı dönüştüren bir unsurdur…
• Belli bir noktadan sonra teknolojiyi üreten bir teknoloji olarak dönüşmüş, ve bu doğrultuda ilerlemektedir. İnsan ürünü
olması bir kenara, dünyayı dönüştürmesi ve insan kontrolünün dışına çıkabilmesi itibariyle evrensel bir unsur haline
gelmiştir… Esasında Yapay Zeka kaotik bir dönüşüm ilişkisini tetiklemiş, bu nedenle durdurulamaz bir kavram haline
gelmiştir.
Dr. Utku KÖSE / http://www.utkukose.com / utkukose@sdu.edu.tr / utkukose@gmail.com // 19 Mart 2021

4. YAPAY ZEKA FELSEFESİ KAPSAMINDA
BİRTAKIM SORULAR
• Yapay Zeka özellikle insana ait soyut problem çözme süreçleriyle ilişkili olduğu için doğrudan insan ile karşılaştırılır hale
gelmiştir. Kuşkusuz ki, doğadaki diğer canlılar (hayvanlar, böcekler) ya da doğal dinamikler de Yapay Zeka algoritmalarına
esin kaynağı olmuştur. Ancak Yapay Zeka Felsefesi’nin temelde insan ile bağlantılıdır.
• Yapay Zeka ile ilişkili birtakım felsefi sorular şunlardır:
• Yapay Zeka ve doğal zeka aynı şey midir?
• Yapay Zeka tamamen bir insan gibi düşünebilir mi?
• Yapay Zeka’nın hisleri olabilir mi?
• Yapay Zeka’nın bilinci, özgür iradesi olabilir mi?
• İnsansı Yapay Zeka mümkün müdür?
• Beyin bir sayısal sistem gibi düşünülebilir mi?
Dr. Utku KÖSE / http://www.utkukose.com / utkukose@sdu.edu.tr / utkukose@gmail.com
Yapay
Zeka
Felsefesi
Bilgisaya
r
Bilimleri
Yapay
Zeka
Bilişsel
Bilimler
Felsefe
// 19 Mart 2021

5. YAPAY ZEKA FELSEFESİ’NIN TEMEL
ODAK NOKTALARI
• Yapay Zeka Felsefesi özünde akıl, zeka, bilinç ve zihin kavramlarından başka
herhangi bir şey ile ilgili değildir (en azından şimdilik)!
• Akıl: Doğruyu ve yanlışı ayırt edebilme yeterliliğidir (Statik).
• Zeka: Bir problemi / durumu analiz edebilme ve çözüm üretebilme becerisidir
(Dinamik).
• Bilinç: İçsel ve dışsal faktörlerin farkında olunması durumudur (Statik).
• Zihin: Yaşantıların ve duyguların, düşünüşlerin; bilinç akışının inşa ettiği bireysel
dünyadır (Dinamik).
Dr. Utku KÖSE / http://www.utkukose.com / utkukose@sdu.edu.tr / utkukose@gmail.com // 19 Mart 2021

6. YAPAY ZEKA DOĞAL ZEKA’NIN
SAYISAL HALİ MİDİR?
• Neye odaklandığımıza göre değişir!...
Dr. Utku KÖSE / http://www.utkukose.com / utkukose@sdu.edu.tr / utkukose@gmail.com
Davranışlar(?)
Düşünülenler(?)
John McCarthy
• Zeka’ya yönelik bazı görüşler / değerlendirmeler:
• « Davranışsal gözlemler zeka varlığı için yeterlidir »… (John McCarthy ve kankileri)
• Zeki etmen / ajan mantığı: Geçmiş veya anlık bilgi ve tecrübelere göre başarım odaklı davranan
herhangi bir şey zekidir… (peki ya klima?)
// 19 Mart 2021

7. BEYİN İLE BAĞLANTILI
YAPAY ZEKA ARGÜMANLARI
Dr. Utku KÖSE / http://www.utkukose.com / utkukose@sdu.edu.tr / utkukose@gmail.com // 19 Mart 2021
« Sinir sistemi Fizik ve Kimya
kanunlarına uyduğu için fiziksel bir
cihazda zekayı oluşturmamız da
mümkündür tabikisi… »
Hubert Dreyfus
« I agree (: … »
Hans Moravec
Ray Kurzweil
« 2030’da bilgisayar ile beynin tam
anlamıyla benzetimini yapabileceğiz… »

8. BEYİN İLE BAĞLANTILI
YAPAY ZEKA ARGÜMANLARI
Dr. Utku KÖSE / http://www.utkukose.com / utkukose@sdu.edu.tr / utkukose@gmail.com // 19 Mart 2021
Physical symbol system
Allen Newell, Herbert A. Simon

9. BEYİN İLE BAĞLANTILI
YAPAY ZEKA ARGÜMANLARI
Dr. Utku KÖSE / http://www.utkukose.com / utkukose@sdu.edu.tr / utkukose@gmail.com // 19 Mart 2021
Kurt Gödel
« Bu önerme ispatlanamaz (A) ifadesini aritmetik
olarak modelleyelim. Ayrıca A ifadesinin değilini
de modelleyelim (A’).
Bu durumda A ifadesinin aritmetik bağlamda
doğruluğu hesaplanabilir ise, A’ ifadesinin
doğruluğu da hesaplanabilecektir…
Bunu mekanik bir sistemde gerçekleştiremeyiz
ancak bir insan zihni bunu algılayabilecek
düzeydedir.
Dolayısıyla beyni mekanik bir sisteme
indirgememiz mümkün değildir…»

10. BEYİN İLE BAĞLANTILI
YAPAY ZEKA ARGÜMANLARI
Dr. Utku KÖSE / http://www.utkukose.com / utkukose@sdu.edu.tr / utkukose@gmail.com // 19 Mart 2021
« Merhaba yine ben… İnsan zekası bence açık
birtakım semboller (formülasyonlardan) ziyade örtük
–kapalı– olanlarla ilişkilidir… »
Hubert Dreyfus
Alan Turing
« Ama bu durum böyle sembollerin ve dolayısıyla
bunlardan çıkarılabilecek kuralların olmadığını
anlamına gelmiyor abi… »
Stuart J. Russell, Peter Norvig
« Yapay Zeka ilerlemesi öyle bir seviyeye ulaştı ki,
bilinçsiz davranış kuralları da oluşturulabiliyor… »

11. YAPAY ZEKA’DA BİLİNÇ VE ZİHİN
Dr. Utku KÖSE / http://www.utkukose.com / utkukose@sdu.edu.tr / utkukose@gmail.com // 19 Mart 2021
John Searle
Bilinç
Zihin
Zeka
Güçlü
Yapay
Zeka
Zayıf
Yapay
Zeka
Physical symbol
system
Zihin-Beden Problemi
• Düalizm
• Monizm
(Materyalizm)

12. YAPAY ZEKA’DA BİLİNÇ VE ZİHİN
Dr. Utku KÖSE / http://www.utkukose.com / utkukose@sdu.edu.tr / utkukose@gmail.com // 19 Mart 2021
Alan Turing
Turing Testi: « Soruları sorarım cevaplara
bakarım… »
Çin Odası Deneyi: « No ‘bilinç’, no ‘zihin’, no
‘anlayış’… » (John Searle)

13. TEKNOLOJİK TEKİLLİK – YAPAY
GENEL ZEKA – YAPAY SÜPER ZEKA
Dr. Utku KÖSE / http://www.utkukose.com / utkukose@sdu.edu.tr / utkukose@gmail.com // 19 Mart 2021
Vernor Vinge
« Teknoloji öyle bir aşamaya
ulaşacak ki biz de pek bir şey
anlamayacağız (:
(Bu kurduğum cümleyi de
anlamadım zaten)… »
Nick Bostrom

14. TEKNOLOJİK TEKİLLİK – YAPAY
GENEL ZEKA – YAPAY SÜPER ZEKA
Dr. Utku KÖSE / http://www.utkukose.com / utkukose@sdu.edu.tr / utkukose@gmail.com // 19 Mart 2021
James Bridle
Bulanık Teknoloji
Nick Bostrom
Transhümanizm
• İnsan-Teknoloji
İşbirliği
• Daha iyi bir yaşam
• Ölümsüzlük(?)

15. ÇEŞİTLİ SORULAR
• Yapay Zeka duygulara sahip olabilir mi?
• Yapay Zeka yaratıcı olabilir mi?
• Robotlaşan insanlık, insanlaşan teknoloji(!?)
• Yapay Zeka öz-farkındalığa sahip olabilir mi?
• Yapay Zeka varoluşsal bir risk olabilir mi?
• Yapay Zeka etik ve vicdani davranabilir mi?
• Yapay Zeka bir ruha sahip olabilir mi?
• Yapay Zeka insani karakteristiklere sahip olabilir mi?
• Yapay Zeka kültür oluşturabilir mi?
• …vs.
Dr. Utku KÖSE / http://www.utkukose.com / utkukose@sdu.edu.tr / utkukose@gmail.com // 19 Mart 2021

16. ÇEŞİTLİ GÖRÜŞLER
• Belki de, Yapay Zeka’nın geleceğinden ziyade Yapay Zeka’nın şekillendirdiği insanlığın geleceğinden
bahsetmek daha uygun olacaktır…
• Yapay Zeka, kendine özgü düşünüş ve çıkartım mekanizmaları ortaya koyabilir (Bunlara farklı isimler
vermek daha uygundur…)
• Yapay Zeka ve insan işbirliği belki de daha tutarlı olacaktır…
• Geleceğin Yapay Zeka sistemleri belki de biyolojik-sayısal bileşenlerin bir arada olmasıyla mümkün
olacaktır…
• Değişen insan nedeniyle Yapay Zeka’nın insansı olması belki de hiçbir zaman mümkün olmayacaktır
(insansı Yapay Zeka bir paradokstur)…
Dr. Utku KÖSE / http://www.utkukose.com / utkukose@sdu.edu.tr / utkukose@gmail.com // 19 Mart 2021

17. OKUMALIK
Dr. Utku KÖSE / http://www.utkukose.com / utkukose@sdu.edu.tr / utkukose@gmail.com // 19 Mart 2021

18. DİNLEDİĞİNİZ İÇİN
TEŞEKKÜRLER (:
Dr. Utku KÖSE / http://www.utkukose.com / utkukose@sdu.edu.tr / utkukose@gmail.com
Doç. Dr. Utku KÖSE
Süleyman Demirel Üniversitesi
Bilgisayar Mühendisliği Bölümü
Sorularınız? / Tartışalım
// 19 Mart 2021