c++

1. M
W
ITSM
ahidolW
ittayanusorn
School
M
W
ITS
1
บทที่ 1
การจําลองความคิด
เนื้อหา
1. กระบวนการแกปญหา
o การวิเคราะหและกําหนดรายละเอียดของปญหา
o การเลือกเครื่องมือและออกแบบขั้นตอนวิธี
o การดําเนินการแกปญหา
o การตรวจสอบและปรับปรุง
2. การจําลองความคิด
o ขอความหรือคําบรรยาย (Pseudo code)
o สัญลักษณหรือแผนภาพ (Flowchart)
- แบบลําดับ
- แบบทางเลือก
- แบบทําซ้ํา
3. โครงสรางแบบตางๆ สําหรับการเขียนโปรแกรม
o โครงสรางแบบลําดับ
o โครงสรางแบบมีทางเลือก
o โครงสรางแบบทําซ้ํา
ผลการเรียนรูที่คาดหวัง
1. อธิบายขั้นตอนการพัฒนาซอฟตแวรและอธิบายถึงวิธีการในแตละขั้นตอนได
2. อธิบายความหมายและเหตุผลในการเขียนแผนภาพที่ใชในการออกแบบโปรแกรมได
3. บอกสัญลักษณและสามารถเขียนผังงานที่ใชในการออกแบบโปรแกรมได
ที่มาhttp://www.seubsan.net/th/images/stories/yt/p4_Cap.gif

2. M
W
ITSM
ahidolW
ittayanusorn
School
M
W
ITS
สาขาวิชาวิทยาการคอมพิวเตอร์ โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์
- 2 -
1. กระบวนการแกปญหา
ในชีวิตประจําวันทุกคนตองเคยพบกับปญหาตางๆ ไมวาจะเปนปญหาดานการเรียน การงาน การเงิน หรือแมแตการ
เลนเกม เมื่อพบกับปญหาแตละคนมีวิธีที่จะจัดการหรือแกปญหาเหลานั้นแตกตางกันไป ซึ่งแตละวิธีการอาจใหผลลัพธที่
เหมือนหรือแตกตางกันเล็กนอย ทั้งนี้ขึ้นอยูกับความรู ความสามารถ และประสบการณของบุคคลนั้น อยางไรก็ตามหากเรานํา
วิธีการแกปญหาตางวิธีมาวิเคราะหใหดี จะพบวาสามารถสรุปวิธีการเหลานั้นเปนทฤษฎีซึ่งมีรูปแบบที่แนนอนได และบางครั้ง
ตองอาศัยการเรียนรูในระดับสูงเพื่อแกปญหาบางอยางใหสมบูรณแบบ แตกอนที่เราจะศึกษาตอไป ลองพิจารณาปญหา
ตอไปนี้
ตัวอยางที่ 1 เกมทายใจ คือ เกมใหผูเลนทายตัวเลข 3 ตัว ในการเลนเกมตองใชผูเลน 2 คน คนที่หนึ่ง คือ
ผูกําหนด เปนคนกําหนดเลข 3 ตัว ที่ไมซ้ํากันโดยเลือกจากกลุมตัวเลข 1-9 และอีกคนหนึ่งคือ ผูทาย เปนผูทายเลข 3 ตัว ที่
ไมซ้ํากัน ที่ผูกําหนดไดกําหนดเอาไวแลว หลังจากที่ผูทายทายเลขแตละครั้ง ผูกําหนดตองใหรายละเอียดวาตัวเลขที่ทายมานั้น
ถูกตองกี่ตัว และในกรณีที่ตัวเลขที่ทายมาถูกตําแหนงดวยก็ตองบอกวาถูกตําแหนงกี่ตัว เชน ถาตัวเลขที่กําหนดไวเปน 815
และ ผูทายทายวา 123 ผูกําหนดตองแจงวาตัวเลขที่ทายนั้นถูก 1 ตัว และไมมีตัวใดถูกตําแหนง แสดงในตารางดังนี้
ตัวเลขที่ทาย จํานวนตัวเลขที่ถูก จํานวนตําแหนงที่ถูก
123
415
425
416
715
815
1
2
1
1
2
3
-
2
1
1
2
3
จะเห็นวาการแกปญหาดังกลาวขางตน นอกจากจะใชวิธีลองผิดลองถูกในการทายครั้งแรกๆ แลวยังมีการใชเหตุผล
ประกอบการแกปญหาซึ่งเราเรียกวิธีการดังกลาววา "วิธีขจัด" (method of elimination) กลาวคือ จะแยกขอมูลออกเปน
กรณีที่เปนไปไมไดทิ้ง จนเหลือกรณีที่เปนไปได วิธีการดังกลาวสามารถอธิบายไดวาทําไมจึงคิดหรือทําเชนนั้น รูปแบบของการ
ใชเหตุผลประกอบการแกปญหาอาจแตกตางกัน ขึ้นอยูกับเงื่อนไขในปญหาบางปญหา อาจจะขจัดใหเหลือกรณีเดียวไมได ก็
อาจจะทําใหเหลือกรณีนอยที่สุด นอกจากเกมทายใจเรายังมีเกมลับสมองที่นาสนใจและทาทายความสามารถในการแกปญหา
อยูอีกมากมายที่หาเลนไดตามเว็บไซต
นอกจากวิธีการแกปญหาที่ยกตัวอยางมาซึ่งไดแก วิธีการลองผิดลองถูก การใชเหตุผล การใชวิธีขจัด ยังมีวิธีการ
แกปญหาอีกมากมายที่ผูแกปญหาสามารถเลือกใชใหเขากับตัวปญหาและประสบการณของผูแกปญหาเอง แตอยางไรก็ตาม
วิธีการเหลานี้ลวนมีขั้นตอนที่คลายคลึงกัน และจากการศึกษาพฤติกรรมในการเรียนรูและแกปญหาของมนุษยพบวาโดยปกติ
มนุษยมีกระบวนการแกปญหาประกอบดวย 4 ขั้นตอนดังรูปที่ 1

3. M
W
ITSM
ahidolW
ittayanusorn
School
M
W
ITS
สาขาวิชาวิทยาการคอมพิวเตอร์ โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์
- 3 -
รูปที่ 1 กระบวนการแกปญหา
รูปที่ 1 กระบวนการแกปญหา
1) การวิเคราะหและกําหนดรายละเอียดของปญหา (State the problem)
ขั้นตอนนี้เปนขั้นตอนแรกสุดกอนที่จะลงมือแกปญหา แตผูแกปญหามักจะมองขามความสําคัญของขั้นตอน
นี้อยูเสมอ จุดประสงคของขั้นตอนนี้ คือ การทําความเขาใจกับปญหาเพื่อแยกใหออกวาขอมูลที่กําหนดมาในปญหา
หรือเงื่อนไขของปญหาคืออะไร และสิ่งที่ตองการคืออะไร อีกทั้งวิธีการที่ใชประมวลผล ในการวิเคราะหปญหาใด
กลาวโดยสรุปแลวองคประกอบในการวิเคราะหและกําหนดรายละเอียดของปญหามี 3 องคประกอบดังนี้
1.1) การระบุขอมูลเขา ไดแก การพิจารณาขอมูลและเงื่อนไขที่กําหนดมาในปญหา
1.2) การระบุขอมูลออก ไดแก การพิจารณาเปาหมายหรือสิ่งที่ตองหาคําตอบ
1.3) การกําหนดวิธีประมวลผล ไดแก การพิจารณาขั้นตอนวิธีการไดมาซึ่งคําตอบหรือขอมูลออก
ตัวอยางที่ 2 แสดงการวิเคราะหและกําหนดรายละเอียดของการหาคาเฉลี่ยของจํานวนเต็ม 5 จํานวน ไดแก 0 3
4 8 และ 12
1. การระบุขอมูลเขา ในที่นี้โจทยกําหนดใหหาคาเฉลี่ยของจํานวนเต็ม 5 จํานวน ดังนั้น ขอมูลเขาไดแก
จํานวน 0 3 4 8 และ 12
2. การระบุขอมูลออก จากโจทยสิ่งที่เปนคําตอบของปญหา คือคาเฉลี่ย (x) ของจํานวนทั้งหา
3. การกําหนดวิธีการประมวลผล จากสิ่งที่โจทยตองการ "คาเฉลี่ย" หมายถึง ผลรวมของจํานวนทั้ง 5หาร
ดวย 5 ดังนั้น ขั้นตอนของการประมวลผลประกอบดวย
3.1 รับคาจํานวนทั้ง 5 จํานวน
3.2 นําจํานวนเต็มทั้ง 5 มาบวกเขาดวยกัน
3.3 นําผลลัพธจากขอ 3.2 มาหารดวย 5
วิเคราะหและกําหนด
รายละเอียดของปญหา
เลือกเครื่องมือ / ออกแบบขั้นตอนวิธี
ดําเนินการแกปญหา
ตรวจสอบและปรับปรุง

4. M
W
ITSM
ahidolW
ittayanusorn
School
M
W
ITS
สาขาวิชาวิทยาการคอมพิวเตอร์ โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์
- 4 -
ตัวอยางที่ 3 แสดงการวิเคราะหและกําหนดรายละเอียดของการหาคา x เมื่อ x คือจํานวนเต็มจํานวนหนึ่งในกลุม
จํานวนเต็ม 5 จํานวนที่มีคาเฉลี่ยเปน 10 และจํานวนอีก 4 จํานวนไดแก 3 4 8 และ 12
1. การระบุขอมูลเขา จากโจทยขอมูลเขา ไดแกจํานวนอีก 4 จํานวน คือ 3 4 8 12 คาเฉลี่ยของจํานวน
ทั้ง 5 จํานวน คือ 10
2. การระบุขอมูลออก จากโจทยสิ่งที่เปนผลลัพธ คือ คา x
3. การกําหนดวิธีการประมวลผล จากโจทยและความหมายของ "คาเฉลี่ย" เราสามารถสรุปขั้นตอนของ
การประมวลผลไดดังนี้
3.1 หาคาผลรวมของจํานวนเต็มทั้ง 5 โดยนําคาเฉลี่ยคูณดวยจํานวนของเลขจํานวนเต็ม นั่นคือ
10 * 5 = 50
3.2 จากความหมายของ "ผลรวม" จะได 3+4+8+12+x = 50
3.3 แกสมการ 27 + x = 50 (จะได x = 23 ซึ่งคือผลลัพธ)
2) การเลือกเครื่องมือและออกแบบขั้นตอนวิธี (Tools and Algorithm development)
ขั้นตอนนี้เปนขั้นตอนของการวางแผนในการแกปญหาอยางละเอียดถี่ถวน หลังจากที่เราทําความเขาใจกับ
ปญหา พิจารณาขอมูลและเงื่อนไขที่มีอยู และสิ่งที่ตองการหาแลวในขั้นตอนที่ 1 เราสามารถคาดคะเนวิธีการที่เรา
จะใชในการแกปญหากระบวนการนี้จําเปนอาศัยประสบการณของผูแกปญหาเปนหลัก หากผูแกปญหาเคยพบกับ
ปญหาทํานองนี้มาแลวก็สามารถดําเนินการตามแนวทางที่เคยปฏิบัติมา ขั้นตอนนี้จะเริ่มจากการเลือกเครื่องมือที่
ใชในการแกปญหา โดยพิจารณาความเหมาะสมระหวางเครื่องมือกับเงื่อนไขตางๆ ของปญหา ซึ่งหมายรวมถึง
ความสามารถของเครื่องมือในการแกปญหาดังกลาว และสิ่งที่สําคัญคือความคุนเคยในการใชงานเครื่องมือนั้นๆ
ของผูแกปญหา
อีกสิ่งหนึ่งที่สําคัญในการแกปญหา คือ ยุทธวิธีที่ใชในการแกปญหาหรือที่เราเรียกวา ขั้นตอนวิธี
(algorithm) ในการแกปญหา หลังจากที่เราไดเครื่องมือชวยแกปญหาแลว ผูแกปญหาตองวางแผนวาจะใช
เครื่องมือดังกลาวอยางเพื่อใหไดผลลัพธที่ถูกตองและดีที่สุด ในการออกแบบขั้นตอนวิธีในการแกปญหา ผูแกปญหา
ควรใชแผนภาพหรือเครื่องมือในการแสดงขั้นตอนการทํางานเพื่อใหงายตอความเขาใจเชน ผังงาน (flowchart)
รหัสลําลอง (pseudo code) การใชเครื่องมือชวยออกแบบดังกลาวนอกจากแสดงกระบวนการที่ชัดเจนแลว ยัง
ชวยใหผูแกปญหาสามารถหาขอผิพลาดของวิธีการที่ใชไดงายและแกไขไดอยางรวด
3) การดําเนินการแกปญหา (Implementation)
หลังจากที่ไดออกแบบขั้นตอนวิธีเรียบรอยแลว ขั้นตอนนี้เปนขั้นตอนที่ตองลงมือแกปญหาโดยใชเครื่องมือ
ที่ไดเลือกไว หากการแกปญหาดังกลาวใชคอมพิวเตอรเขามาชวยงาน ขั้นตอนนี้ก็เปนการใชโปรแกรมสําเร็จ หรือใช
ภาษาคอมพิวเตอรเขียนโปรแกรมแกปญหา ขั้นตอนนี้ตองอาศัยความรูเกี่ยวกับเครื่องมือที่เลือกใช ซึ่งผูแกปญหาตอง
ศึกษาที่เขาใจและเชี่ยวชาญ ในการดําเนินการอาจพบแนวทางที่ดีกวาที่ออกแบบไวก็สามารถปรับเปลี่ยนได
4) การตรวจสอบและปรับปรุง (Refinement)
หลังจากที่ลงมือแกปญหาแลว ตองตรวจสอบใหแนใจวาวิธีการนี้ใหผลลัพธที่ถูกตอง โดยผูแกปญหาตอง
ตรวจสอบวาขั้นตอนวิธีที่สรางขึ้นสอดคลองกับรายละเอียดของปญหา ซึ่งไดแก ขอมูลเขา และขอมูลออก เพื่อให
มั่นใจวาสามารถรองรับขอมูลเขาไดในทุกกรณีอยางถูกตองและสมบูรณ ในขณะเดียวกันก็ตองปรับปรุงวิธีการเพื่อให
การแกปญหานี้ไดผลลัพธที่ดีที่สุด

5. M
W
ITSM
ahidolW
ittayanusorn
School
M
W
ITS
สาขาวิชาวิทยาการคอมพิวเตอร์ โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์
- 5 -
2. การจําลองความคิด
การวางแผนที่ดีจะชวยใหการแกปญหาเปนไปไดโดยงาย ผูที่สามารถวางแผนในการแกปญหาไดดีนอกจากจะตองใช
ประสบการณ ความรู และความมีเหตุผลแลว ยังควรรูจักวางแผนใหเปนขั้นตอนอยางเปนระเบียบดวย การจําลองความคิด
เปนสวนหนึ่งในขั้นตอนที่สองของการแกปญหา การจําลองความคิดออกมาในลักษณะเปนขอความ หรือเปนแผนภาพจะชวย
ใหสามารถแกปญหาไดดีโดยเฉพาะปญหาที่ยุงยากซับซอน การวางแผนจะเปนแนวทางในการดําเนินการแกปญหาตอไป อีก
ทั้งเปนการแสดงแบบเพื่อใหผูที่เกี่ยวของไดเขาใจ และสามารถปฏิบัติตามในแนวทางเดียวกัน ทั้งนี้ก็ดวยวัตถุประสงคอยาง
เดียวกับกลุมกิจการกอสราง ซึ่งจําเปนตองมีแบบแปลนเปนเครื่องมือติดตอสื่อสารระหวางผูออกแบบและผูกอสราง
แบบแปลนเหลานั้นจะอยูในรูปลักษณะของการวาดภาพหรือแสดงเครื่องหมายซึ่งเปนที่เขาใจกันระหวางผูเกี่ยวของ
แบบแปลนจะตองจัดทําใหเสร็จกอนที่จะลงมือกอสราง โดยผานการตรวจสอบทบทวนและพิจารณาจากผูเกี่ยวของหลายฝาย
เมื่อเห็นวาเปนที่ถูกตองและพอใจของทุกฝายแลว จึงกอสรางตามแบบนั้น แตถายังไมเปนที่พอใจ ก็จะพิจารณาแกไขแบบ
แปลนสวนนั้น ๆ เสียกอนจะไดไมตองรื้อถอนหรือทุบทิ้งภายหลัง และเมื่อตองการซอมแซมหรือตอเติมก็นําเอาแบบแปลนเดิม
มาตรวจสอบและเพิ่มแบบแปลนในสวนนั้นไดโดยงาย การใชแบบแปลนจึงเปนสิ่งที่จําเปนระหวางชางกอสราง ผูออกแบบและ
ผูเกี่ยวของอื่น ๆ เปนอยางมาก เพราะประหยัดเวลา คาใชจายและเขาใจงาย เมื่อสรุปรวมแลวแบบแปลนเหลานั้นก็คือ
ขอตกลงใหสรางอาคารของผูจางกับผูรับจางที่อยูในรูปแบบกะทัดรัด แทนที่จะเขียนเปนขอความที่เปนลายลักษณอักษรอยาง
ยืดยาว และยังเปนเครื่องมือใหชางใชในการกอสรางอีกดวย
เครื่องมือที่ใชในการจําลองความคิดมักจะประกอบขึ้นดวยเครื่องหมายที่แตกตางกันหลายอยาง แตพอสรุปได
เปน 2 ลักษณะ ไดแก
1. ขอความหรือคําบรรยาย (Pseudo code)
2. สัญลักษณ (Flowchart)
1) ขอความหรือคําบรรยาย
เปนการเขียนเคาโครงดวยการบรรยายเปนภาษาที่มนุษยใชสื่อสารกัน เพื่อใหทราบถึงขั้นตอนการทํางาน
ของโปรแกรมแตละตอน ในบางครั้งอาจใชคําสั่งของภาษาที่ใชเขียนโปรแกรมก็ได
การเขียนขอความเพื่อการบรรยายขั้นตอนวิธีในการแกปญหาทางคอมพิวเตอร สามารถเรียกอีกอยางหนึ่ง
ไดวา รหัสเทียม (pseudo code)
ตัวอยางที่ 4 คําบรรยายแสดงขั้นตอนการเปลี่ยนยางรถเมื่อยางแตกขณะขับรถ
1. คลายสกรูยึดลอ
2. จอดรถหลบขางทาง
3. นําแมแรงออกยกรถ
4. ถอดลอออก นํายางอะไหลมาเปลี่ยน
5. ขันสกรูเขา เก็บยางที่ชํารุดเพื่อไปซอม
6. คลายแมแรง เก็บแมแรง
หลักการทั่วไปในการเขียนรหัสเทียม
1. สัญลักษณที่ใชในการดําเนินการทางคณิตศาสตรตางๆ จะถูกใชงานตามปกติ คือ “+” สําหรับการ
บวก “-” สําหรับการลบ “*” สําหรับการคูณ และ “/” สําหรับการหาร
2. การกําหนดคาใหกับชื่อขอมูล เชน เมื่อเราตองการกําหนดให ขอมูล pi มีคาเทากับ 3.14
สามารถเขียนไดดวยขอความ pi ← 3.14 หรือ pi:=3.14 หรือ pi=3.14 ในการกําหนดคาทาง
คอมพิวเตอรดานซายของเครื่องหมายมักใชแทน ที่เก็บขอมูล และดานขวาแทน ขอมูลที่ตองการ
นําไปเก็บ (ดังนั้นหากใชขอความวา 3.14=pi ถือวาไมถูกตองตามความหมายนี้)

6. M
W
ITSM
ahidolW
ittayanusorn
School
M
W
ITS
สาขาวิชาวิทยาการคอมพิวเตอร์ โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์
- 6 -
3. คําสงวนบางคําที่ใชในภาษาระดับสูงทั่วไปอาจถูกนํามาใช เชน Read หรือ Enter สําหรับการรับ
ขอมูลเขา และ Write หรือ Print สําหรับการแสดงขอมูลออก
4. การเพิ่มหรือลดระยะยอหนาอยางเหมาะสม เพื่อแสดงระดับของขั้นตอนการทํางานในโครงสราง
ควบคุมการทํางานในกลุมเดียวกัน
2) สัญลักษณหรือแผนภาพ
เครื่องหมายรูปแบบตางๆ ซึ่งใชสําหรับสื่อสารความหมายใหเขาใจตรงกัน สถาบันมาตรฐานแหงชาติ
อเมริกัน (The American National Standard Institute, ANSI) ไดกําหนดสัญลักษณไวเปนมาตรฐานแลว สมควร
นําไปใชไดตามความเหมาะสมตอไป ซึ่งมีรายละเอียดรูปแบบและความหมายที่ควรทราบตามตารางตอไปนี้
การนําสัญลักษณไปใชเพื่อแสดงขั้นตอนการทํางานตางๆ ของงานหรือโปรแกรม รวมถึงแสดงการไหลของ
ขอมูลในระบบตั้งแตแรกจนไดผลลัพธตามตองการเรียกวา การเขียนผังงาน(Flowchart) ซึ่งสามารถแบงออกไดเปน
2 แบบคือ
1. ผังงานระบบ(System Flowchart) หมายถึง ผังงานที่แสดงขั้นตอนการทํางานในระบบอยางกวางๆ
แตจะไมเจาะจงในระบบงานยอย อาจแสดงใหเห็นลําดับการทํางานของสวนตางๆ ในระบบ เชน การ
นําขอมูลเขา(Input) ถูกเก็บอยูที่ใดบาง ใชสื่อบันทึกขอมูลแบบใด ลักษณะของการประมวลผล
ตลอดจนลักษณะของผลลัพธ(Output) ผังงานระบบจะชวยอํานวยความสะดวกใหแกผูเขียน
โปรแกรมและผูที่เกี่ยวของที่ตองการทําความเขาใจการทํางานของระบบ
2. ผังงานโปรแกรม(Program Flowchart) หมายถึง ผังงานที่ใชในการแสดงการทํางานของโปรแกรม
โดยละเอียดในแตละขั้นตอน เชนรับขอมูล คํานวณ และแสดงผลลัพธ ผังงานโปรแกรมเปนสิ่งจําเปน
สําหรับผูเขียนโปรแกรมเพราะตองใชเปนแนวทางในการเขียนโปรแกรมและเมื่อโปรแกรมเกิด
ขอผิดพลาดการเขาไปวิเคราะหผังงานโปรแกรมจะทําไดงายกวาการเขาไปวิเคราะหตัวโปรแกรม
โดยตรง
ประโยชนของผังงาน
1. ใชแทนการจําลองความคิด ชวยใหเขาใจลําดับและความสัมพันธระหวางขั้นตอนในการทํางานตางๆ
2. ใชเปนสื่อกลางในการติดตอประสานความคิดระหวางผูที่เกี่ยวของ เชน นักวิเคราะหระบบ(systems
analyst) นักเขียนโปรแกรม(programmer)
3. ชวยในการทดสอบหรือทบทวนขั้นตอนการทํางาน เพื่อหาขอผิดพลาด

7. M
W
ITSM
ahidolW
ittayanusorn
School
M
W
ITS
สาขาวิชาวิทยาการคอมพิวเตอร์ โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์
- 7 -
ตารางที่ 1 แสดงสัญลักษณและความหมายของสัญลักษณ
สัญลักษณ ความหมาย
การทํางานดวยมือ (Manual Operation) แทนจุดที่มีการทํางานดวยแรงคน
การนําขอมูลเขา-ออกโดยทั่วไป(General input/output) แทนจุดที่จะนําขอมูลเขา
หรือออกจากระบบคอมพิวเตอรโดยไมระบุชนิดอุปกรณ
แถบบันทึกขอมูล(Magnetic tape) แทนจุดที่จะนําขอมูลเขาหรือออกจากโปรแกรม
ดวยแถบบันทึกขอมูล
จานบันทึกขอมูล(Magnetic disk) แทนจุดที่จะนําขอมูลเขาหรือออกจากโปรแกรมดวย
จานบันทึกขอมูล
การปอนขอมูลเขาดวยมือ (Manual Input) แทนจุดที่จะนําขอมูลเขา
ดวยมือ
การแสดงขอมูล (Display) แทนจุดที่จะนําขอมูลออกทางจอภาพ
การทําเอกสาร (Document) แทนจุดที่มีขอมูลเปนเอกสารหรือแสดงขอมูลดวย
เครื่องพิมพ
การตัดสินใจ (Decision) แทนจุดที่จะตองเลือกปฏิบัติอยางใดอยางหนึ่ง
การปฏิบัติงาน (Process) แทนจุดที่มีการปฏิบัติงานอยางใดอยางหนึ่ง
การเตรียมการ (Preparation) แทนจุดกําหนดชื่อขอมูลหรือคาเริ่มตนตางๆ
การเรียกโปรแกรมภายนอก (External subroutine) แทนจุดเรียกใชโปรแกรมยอยที่
ไมไดอยูในโปรแกรมนั้น

8. M
W
ITSM
ahidolW
ittayanusorn
School
M
W
ITS
สาขาวิชาวิทยาการคอมพิวเตอร์ โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์
- 8 -
การเรียกโปรแกรมภายใน (Internal subroutine) แทนจุดเรียกใชโปรแกรมยอยที่อยู
ในโปรแกรมนั้น
การเรียงขอมูล (Sort) แทนจุดที่มีการเรียงขอมูลใหมตามขอกําหนด
ทิศทาง (Flow line) แทนทิศทางขั้นตอนการดําเนินงานซึ่งจะปฏิบัติตอเนื่องกันตามหัว
ลูกศรชี้
หมายเหตุ (Annotation) แทนจุดที่แสดงรายละเอียดเพิ่มเติมหรือหมายเหตุของจุด
ตางๆ ที่แสดงในผังงานดวยสัญลักษณไมชัดเจน
การติดตอทางไกล (Communication Link) แทนชวงที่มีการติดตอหรือการยาย ขอมูล
ดวยระบบติดตอทางไกล
จุดเชื่อมตอ (Connector) แทนจุดเชื่อมตอของผังงานเมื่อใชสัญลักษณเพื่อใหดูงาย
จุดเชื่อมตอหนากระดาษ (Off page Connector) แทนจุดเชื่อมตอของ
ผังงานที่อยูคนละหนากระดาษ
เริ่มตนและลงทาย (Terminal) แทนจุดเริ่มตนและลงทายของผังงานของโปรแกรมหลัก
และโปรแกรมยอย

9. M
W
ITSM
ahidolW
ittayanusorn
School
M
W
ITS
สาขาวิชาวิทยาการคอมพิวเตอร์ โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์
- 9 -
ตัวอยางที่ 5 การวางแผนไปโรงเรียน
 การจําลองความคิดแบบรหัสทียม
เริ่มตน
ตื่นนอน
อาบน้ําแตงตัว
ไปโรงเรียน
จบ
 การจําลองความคิดแบบสัญลักษณ
ตัวอยางที่ 6 การคํานวณพื้นที่รูปวงกลม
 การจําลองความคิดแบบรหัสเทียม
เริ่มตน
รับคา radius
คํานวณพื้นที่ดวยสูตร
area= 22/7*radius*radius
แสดงคา area
จบ
 การจําลองความคิดแบบสัญลักษณ
ตัวอยางที่ 7 การจําลองความคิดในการหาผลบวก 1,2,3,4,5,… จนถึง 20
 การจําลองความคิดแบบรหัสเทียม
เริ่มตน
1. กําหนดให N มีคาเริ่มตนเปน 0
2. กําหนดให K มีคาเริ่มตนเปน 1
3. นําคา K มารวมกับคา N เดิม ไดผลลัพธเทาไรเก็บไวที่ N
4. นําคา 1 มารวมกับคา K เดิม ไดผลลัพธเทาไรเก็บไวที่ K
5. เปรียบเทียบคา K กับ 20 ถา K นอยกวาหรือเทากับ 20 ใหวนกลับไปทําในขั้น 3 และทํา
คําสั่งถัดลงมาตามลําดับ แตถา K มากกวา 20 ใหแสดงคําตอบ
จบ
เริ่มต้น
จบ
ตื่นนอน
อาบนํ้าแต่งตัว
ไปโรงเรียน
เริ่มตน
จบ
area = 22/7 * radius * radius
radius
area

10. M
W
ITSM
ahidolW
ittayanusorn
School
M
W
ITS
สาขาวิชาวิทยาการคอมพิวเตอร์ โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์
- 10 -
 การจําลองความคิดแบบสัญลักษณ
3. โครงสรางแบบตางๆ สําหรับการเขียนโปรแกรม
จากการศึกษาหลักการขั้นตอนการแกปญหา ในหัวขอ 5.1 และ 5.2 หลังจากที่เราสามารถวิเคราะหปญหา และสราง
แบบจําลองความคิดเพื่อแสดงขั้นตอนในการแกปญหาแลว ขั้นตอนตอไปคือ การลงมือแกปญหาตามขั้นตอนที่ไดออกแบบไว
โดยใชเครื่องมือชวยในการแกปญหา ในที่นี้หากเครื่องมือที่นักเรียนเลือก คือ ภาษาคอมพิวเตอรซึ่งถือไดวาเปนขั้นตอนหนึ่งที่
สําคัญในการแกปญหาดวยคอมพิวเตอร
การเขียนโปรแกรม (Programming) หมายถึง กระบวนการใชภาษาคอมพิวเตอรเพื่อกําหนดโครงสรางของขอมูล
และกําหนดขั้นตอนวิธีเพื่อใชแกปญหาตามที่ไดออกแบบไวโดยอาศัยหลักเกณฑการเขียนโปรแกรมคอมพิวเตอรของแตละ
ภาษา
กอนการเขียนโปรแกรม ผูพัฒนาโปรแกรมจะตองเลือกภาษาที่จะนํามาชวยใชงานโดยพิจารณาจากปจจัยตางๆ ใน
การทํางาน เชน ลักษณะของปญหา ความถนัดของผูเขียนโปรแกรม สภาพแวดลอมในการทํางานของระบบคอมพิวเตอร เปน
ตน เนื่องจากในปจจุบันมีภาษาคอมพิวเตอรใหเลือกไดหลายภาษาเชน ภาษาปาสคาล ภาษาซี ภาษาจาวา ภาษาเดลฟาย เปน
ตน ถึงแมแตละภาษาจะมีรูปแบบและหลักการในการสรางงานที่แตกตางกัน แตทุกภาษาจะตองมีโครงสรางควบคุมหลักทั้ง 3
แบบไดแก โครงสรางแบบลําดับ (Sequential structure) โครงสรางแบบมีทางเลือก (Selection structure) และ
โครงสรางแบบทําซ้ํา (Repetition structure)
เริ่มตน
จบ
N=0
K=1
N=N+K
K=K+1
K≤20
เท็จ
จริง
แสดงคา N

11. M
W
ITSM
ahidolW
ittayanusorn
School
M
W
ITS
สาขาวิชาวิทยาการคอมพิวเตอร์ โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์
- 11 -
1) โครงสรางแบบลําดับ
โครงสรางแบบลําดับ คือโครงสรางแสดงขั้นตอนการทํางานที่เปนไปตามลําดับกอนหลัง และแตละขั้นตอน
จะถูกประมวลผลเพียงครั้งเดียวเทานั้น
รูปที่ 2 การทํางานของโครงสรางแบบลําดับ
ตัวอยางที่ 8 ผังงานที่จําลองการบวกเลขจํานวนเต็ม 2 จํานวน ในรูปของสัญลักษณ
คําสั่งที่ 1
คําสั่งที่ 2
คําสั่งที่ 3
คําสั่งที่ N
…….
เริ่มตน
X = 2
Y = 5
Z = X + Y
“Output“, Z
สิ้นสุด
จุดเริ่มตน
นํา 2 ไปเก็บใน X
นํา 5 ไปเก็บใน Y
นําคาที่อยูใน X และ Y มาบวกกัน
แลวเก็บผลลัพธไวที่ Z
แสดงผลลัพธคือ Output 7
ทางจอภาพ
จุดสิ้นสุด

12. M
W
ITSM
ahidolW
ittayanusorn
School
M
W
ITS
สาขาวิชาวิทยาการคอมพิวเตอร์ โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์
- 12 -
2) โครงสรางแบบมีทางเลือก
โครงสรางแบบมีทางเลือก คือโครงสรางที่มีเงื่อนไข ขั้นตอนการทํางานบางขั้นตอนตองมีการตัดสินใจเพื่อ
เลือกวิธีการประมวลผลขั้นตอไป และจะมีบางขั้นตอนที่ไมไดรับการประมวลผล การตัดสินใจอาจมี 2 ทางหรือมากกวาก็ได
โครงสรางที่มีทางเลือกเพียง 2 ทางเราเรียกชื่อวา โครงสรางแบบทางเลือก if และโครงสรางที่มีทางเลือกมากกวา 2 ทาง เรา
เรียกชื่อวาโครงสรางแบบทางเลือก switch
oโครงสรางแบบทางเลือก if มี 3 รูปแบบคือ
1. หนึ่งทางเลือก (One Alternative) แสดงดังรูปที่ 3
2. สองทางเลือก (Two Alternative) แสดงดังรูปที่ 4
3. หลายทางเลือก (Multiple-Alternative) แสดงดังรูปที่ 5
เงื่อนไข
เท็จ
จริง
คําสั่ง
รูปที่ 3 แสดงการทํางานของโครงสรางแบบมี
ทางเลือก if รูปแบบหนึ่งทางเลือก
รูปที่ 4 แสดงการทํางานของโครงสรางแบบมี
ทางเลือก if รูปแบบสองทางเลือก
เงื่อนไข 1
เท็จ จริง
คําสั่ง
เงื่อนไข
คําสั่ง
เงื่อนไข 2
เงื่อนไข n
คําสั่งคําสั่ง
จริง
จริง
เท็จ
เท็จ
รูปที่ 5 แสดงการทํางานของโครงสรางแบบมี
ทางเลือก if รูปแบบหลายทางเลือก
คําสั่ง
เงื่อนไข
เท็จ
จริง
คําสั่ง

13. M
W
ITSM
ahidolW
ittayanusorn
School
M
W
ITS
สาขาวิชาวิทยาการคอมพิวเตอร์ โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์
- 13 -
รูปที่ 6 แสดงการทํางานของโครงสราง switch
ตัวอยางที่ 8 ผังงานที่จําลองขั้นตอนวิธีการเขียนและสงจดหมายใหอยูในรูปของสัญลักษณ
โครงสรางแบบมี
ทางเลือก if
เริ่มตน
จบ
เขียนจดหมาย
พับจดหมายใสซอง
จาหนาซอง
ปดซองจดหมาย
ไมมีแสตมป
เท็จ
จริง
ซื้อแสตมป
ติดแสตมป
สงจดหมาย
เงื่อนไข
…..
กรณีที่ 1 กรณีที่ 2 กรณีที่ 3 กรณีที่ n
คําสั่ง คําสั่ง คําสั่งคําสั่ง

14. M
W
ITSM
ahidolW
ittayanusorn
School
M
W
ITS
สาขาวิชาวิทยาการคอมพิวเตอร์ โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์
- 14 -
ตัวอยางที่ 9 ผังงานที่จําลองขั้นตอนวิธีของเกมหยิบลูกบอลใหอยูในรูปของสัญลักษณ โดยมีเงื่อนไขวามีลูก
บอลซึ่ง มี 5 สี
กรณีหยิบไดสีแดง จะได 10 คะแนน
กรณีหยิบไดสีฟา จะได 8 คะแนน
กรณีหยิบไดสีเขียว จะได 6 คะแนน
กรณีหยิบไดสีเหลือง จะได 4 คะแนน
กรณีหยิบไดสีสม จะได 2 คะแนน
3) โครงสรางแบบทําซ้ํา
โครงสรางแบบทําซ้ํา คือโครงสรางที่ขั้นตอนการทํางานบางขั้นตอนไดรับการประมวลผลมากกวา 1 ครั้ง
ทั้งนี้ขึ้นอยูกับเงื่อนไขบางประการ โครงสรางแบบทําซ้ํานี้ตองมีการตัดสินใจในการทํางานซ้ํา และลักษณะการทํางานของ
โครงสรางแบบนี้มี 2 ลักษณะ ไดแก
แบบที่มีการตรวจสอบเงื่อนไขในการทําซ้ําทุกครั้งกอนดําเนินการกิจกรรมใดๆ ถาเงื่อนไขเปนจริงจะทํางาน
ซ้ําไปเรื่อยๆ และหยุดเมื่อเงื่อนไขเปนเท็จ การทํางานลักษณะนี้แบงไดเปน 2 แบบยอย ไดแก การทําซ้ําแบบ for และแบบ
while ลักษณะการทํางานของทั้งสองแบบนี้จะเหมือนกัน โดยสําหรับแบบ for นั้นมักใชกรณีที่ตองการกําหนดจํานวนรอบ
การทํางานที่ชัดเจน
แบบที่มีการดําเนินการกิจกรรมใดๆ กอนจํานวนหนึ่งรอบ แลวจึงคอยตรวจสอบเงื่อนไขในการทําซ้ํา
ถาเงื่อนไขเปนจริงจะทํางานซ้ําไปเรื่อยๆ และหยุดเมื่อเงื่อนไขเปนเท็จ เรียกการทํางานแบบนี้วา การทําซ้ําแบบ do…while
ผังงานแสดงขั้นตอนการทํางานซ้ําทั้งสองแบบแสดงดังรูปที่ 7 และ 8
choose
‘R’
10 คะแนน
เริ่มตน
choose
8 คะแนน 6 คะแนน 4 คะแนน 2 คะแนน
จบ
‘B’ ‘G’ ‘Y’ ‘O’

15. M
W
ITSM
ahidolW
ittayanusorn
School
M
W
ITS
สาขาวิชาวิทยาการคอมพิวเตอร์ โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์
- 15 -
รูปที่ 7 แสดงการทํางานของการทําซ้ําแบบ for และแบบ while
รูปที่ 8 แสดงการทํางานของการทําซ้ําแบบ do…while
โครงสรางควบคุมทั้ง 2 แบบที่กลาวมาขางตนก็คือ ขั้นตอนที่เราใชในการแกปญหานั้นเอง พิจารณา
ตัวอยางที่ 10 เปนขั้นตอนการเลือกเครื่องมือและการออกแบบขั้นตอนวิธี คือ ขั้นตอนที่ 2 ในหัวขอที่ 1 เราเลือกสรางผังงาน
มาจําลองขั้นตอนวิธีในการหาคาเฉลี่ยของจํานวน 5 จํานวน จากตัวอยางที่ 2 และในตัวอยางที่ 10 มีการแสดงโครงสราง
ควบคุมแบบลําดับและแบบทําซ้ําที่ใชในการแกปญหาดวย
เงื่อนไข
เท็จ
จริง
คําสั่งที่ N
คําสั่งที่ 1
เงื่อนไข
จริง
เท็จ คําสั่งที่ 1
คําสั่งที่ N

16. M
W
ITSM
ahidolW
ittayanusorn
School
M
W
ITS
สาขาวิชาวิทยาการคอมพิวเตอร์ โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์
- 16 -
ตัวอยางที่ 10 แสดงผังงานที่จําลองขั้นตอนวิธีการหาคาเฉลี่ยของจํานวนเต็ม 5 จํานวน ใหอยูในรูปของสัญลักษณ
โครงสราง
แบบทําซ้ํา
เริ่มตน
จบ
sum=0
N=1
จริง
เท็จ
Sum = SUM+DATA
data
N=N+1
N ≤ 5
A=SUM / (N-1)
A
รับคา
แสดงผล